Aletta Jacobs

Inleiding Bij het horen van de naam Aletta Jacobs, klinkt bij iedereen wel iets van herkenning in de oren. Maar wie deze vrouw nu precies was, wat zij voor ons heeft betekend en hoe haar leven er uit zag dat is voor velen een grote vraag. Ik wil dit graag onderzoeken omdat Aletta Jacobs mij aanspreekt en ik graag meer wil weten over de geschiedenis van het feminisme en het ontstaan van vrouwenkiesrecht. Ik ben blij met de plek die ik als vrouw heb in de maatschappij en ik wil graag weten hoe de vrouwen zich vroeger zo ver hebben gevochten, dat wij als vrouw een beter positie hebben dan de vrouw van 100 jaar geleden. Om dit te onderzoeken heb ik een vraag opgesteld: Wat is de invloed geweest van Aletta Jacobs op de 2e feministische golf in de jaren '60? Om deze vraag te beantwoorden heb ik een aantal subvragen opgesteld die ik in het verloop van het werkstuk zal beantwoorden. 1 Wat is de invloed van Aletta Jacobs op de 1e feministische golf geweest? 2 Is er een relatie tussen vrouwenkiesrecht, feminisme en Alettta Jacobs en zo ja, welke? 3 Wat is de relatie tussen de 1e - en de 2e feministische golf? Door deze vragen te beantwoorden hoop ik een antwoord te vinden op de vraag die mij zeer intreseert. Feminis'me, o., vrouwenbeweging, streven naar meer, resp. gelijke rechten voor de vrouw, vrouwen emancipatie:-streven naar een algehele vervrouwelijking van de maatschappij en mensen. Kies'recht, o. (-en), rechtom te kiezen, m.n. om deel te nemen aan de verkiezingen voor verteg enwoordigende lichamen: het kiesrecht is geregeld bij de wet; het kiesrecht krijgen, hebben:-actief kiesrecht, rechtom zijn stem uit te brengen; passief kiesrecht, rechtom zich verkiesbaar te stellen. Aletta Jacobs Aletta Jacobs geboren in 1854 wist vanaf haar zesde jaar dat zij dokter wou worden net zoals haar vader. Zij wist toen nog niet dat dit een probleem zou vormen omdat bij haar thuis geen verschil werd gemaakt tussen meisjes en jongens. Aletta kreeg toestemming om de medische studie te volgen in Groningen. Nadat ze in 1878 was geslaagd promoveerde zij in 1979 tot doctor in de medicijnen. Zij was toen de eerste vrouwelijk arts in Nederland. Aletta vestigde haar praktijk in Amsterdam waar zij vrouwen hielp met (bv) het geven van een presarium als vrouwenuitgeput waren van alle zwangerschappen. In 1905 stierf haar echtgenoot die altijd naast haar had gestaan. Ondanks het grote verdriet vond ze in de strijd om het vrouwenkiesrecht weer een reden om volop te leven.
Aletta Jacobs en het vrouwenkiesrecht Op 23 februari 1883 ontvangt de Amsterdamse gemeenteraad een brief, waarin Aletta Jacobs zich aanmeldt voor de kiezerslijst. Het verzoek wordt belachelijk gevonden, de raad oordeelt; "Ingevolge de geest onzer staatswetten heeft een vrouw nu eenmaal niet het volste burgerrecht". Maar Aletta laat het er niet bij zitten en stapt naar de Hoge Raad. Volgens de wet staat zij in haar volste recht. In de grondwet van 1848 is het kiesrecht niet voorbehouden aan mannen. Maar de Hoge Raad oordeelt in 1883 dat het toch echt niet de bedoeling kan zij geweest om de vrouw kiesrecht te geven. Bij herziening van de grondwet wordt in de passage over het kiesrecht het woordje 'mannelijk' toegevoegd, het vrouwenkiesrecht is uitgesloten. Nederland is rond die tijd ver achter op het gebied van vrouwen emancipatie; In Amerika mogen vrouwen al sinds 1889 stemmen en in Engeland zelfs al in 1867. Getrouwde vrouwen zijn volgens de Wet 'handelsonbekwaam' en gehoorzaamheid verschuldigd aan hun man. Op 5 februari 1894 wordt Vereniging voor Vrouwenkiesrecht opgericht, Aletta wordt in 1903 presidente van deze vereniging. De vereniging heeft tot 1907 niet meer dan 1800 leden dit komt doordat vrouwen bang zijn voor echtelijke ruzies of eenzaamheid als zij zich aansluiten. Onder leiding van Aletta trekken vele vrouwenactivisten het land in om te strijden voor de rechten van de vrouw, dit doen zij met allerlei voorwerpen met het woord 'vrouwenkiesrecht' erop, er worden openbare vergaderingen gehouden, strijdliederen gezongen en toneelstukjes opgevoerd. Aletta legt contact met de wereldbond met de menig dat de aarde van aanzien zal veranderen als de vrouw over politieke macht beheerst. In 1911 en 1912 reist Aletta samen met Carrie Chapman Catt, presidente van de wereldbond, door een aantal landen met als doel het recht van vrouwen op kiesrecht uit te leggen, het oprichten van verenigingen voor vrouwenkiesrecht, dit lukte onder andere in China, Nederlands-Indië en Zuid-Afrika. In de Eerste Wereldoorlog laten vrouwen zien dat ze niet handelsonbekwaam zijn door het werk over te nemen van de mannen die naar het front zijn gestuurd. De VVK heeft inmiddels al 21.800 leden maar het grootste deel van de mannen is nog steeds tegen het vrouwenkiesrecht en is er van overtuigd dat het alleen maar tot slechte dingen zou leiden: uithuizige vrouwen, gescheiden gezinnen etc Maar ook vrouwen zijn nog tegen het vrouwenkiesrecht, dit blijkt uit een demonstratie op het Binnenhof in 1916 van vrouwen die vinden dat het vrouwenkiesrecht 'in strijd is met haar christelijke roeping en het gezinsleven, en mitsdien de natie, er de grootste schade door zou lijden'. In 1913 overhandigt Aletta 164.696 handtekeningen aan minister-president van der Linden. In 1917 krijgt het passief kiesrecht voor vrouwen een meerderheid in de Tweede Kamer, door een deal tussen de confesionelen en de socialisten & liberalen over gelijke financiering van het onderwijs. Suze Groeneweg is vanaf juli 1918 de eerste vrouw in de Tweede Kamer. In 1919 verdwijnt door aanname van de Wet-Jacobs (naar Aletta) het woordje mannelijk uit de Kieswet. Vanaf 1920 was er voor vrouwen toegang tot het hoger onderwijs gekomen en mannen waren nu onderhoudsplichtig voor minderjarige kinderen en in 1922 worden in de grondwet mannen en vrouwen gelijk gesteld.. In 1922 was het doel bereikt, de Nederlandse vrouwen hadden stemrecht! Op 10 augustus 1929 overleed Aletta Jacobs vermoeid en vlak voor haar dood sprak zij: "Er is nog zoo veel te doen op de wereld." Als er voor de vrouwen kiesrecht is gekomen is het grootste doel uit de 1e feministische golf bereikt. Vrouwen worden nu voor 'vol' aan gezien. De 1e feministische golf is begonnen in 1870 toen door de modernisering vrouwen geen geld meer konden verdienen en alleen nog maar onbetaalde arbeid in het huis en gezin konden verrichten. Bij het behalen van het vrouwenkiesrecht denken de meeste feministisch dat de strijd gestreden was en dat het parlement vol zou komen te zitten met vrouwen en het vanaf nu allemaal vanzelf zou gaan. Maar bij het uitbreken van de economische crisis in de jaren twintig vonden de mannen de vrouwenpunten veel minder belangrijk en moesten de vrouwen hard strijden omdat te behouden wat ze nu hadden. Antwoord op vraag 1&2 Wat is de invloed van Aletta Jacobs op de 1e feministische golf geweest? Is er een relatie tussen feminisme en vrouwenkiesrecht en Aletta Jacobs? De invloed die Aletta Jacobs op de 1e feministische golf heeft gehad is mijn inziens meer dan duidelijk. Zij heeft er voor gezorgd dat de regering überhaupt is gaan nadenken over het begrip 'vrouwenkiesrecht'. Aletta heeft de vrouwen verenigingen opgericht waardoor vrouwen gingen beseffen dat ze helemaal niet handelsonbekwaam waren en dat ze zeker wat konden betekenen voor de maatschappij. Onder leiding van Aletta Jacobs strijden de vrouwen voor het kiesrecht en dat behalen ze ook maar niet zonder de hulp van Aletta. Ik ben er van overtuigd dat zonder Aletta de vrouwen ook het kiesrecht hadden verworven maar dit was dan zeker een tiental jaren later geweest. Zonder Aletta hadden vrouwen ook afhankelijk willen worden van hun man en gezin maar dit was dan misschien wel alleen bij wensen gebleven en dan hadden ze er pas jaren later wat mee gedaan. Hier is dus ook uit op te maken dat er zeker een relatie is tussen vrouwenkiesrecht, feminisme en Aletta Jacobs, Aletta heeft er (samen met duizenden andere vrouwen) voor gezorgd dat het vrouwenkiesrecht tot stand kwam. En zonder feminisme was er geen vrouwenkiesrecht geweest. Aletta was de voorloper op het gebied van feminisme. De 2e feministische golf De 2e feministische golf begon zo rond 1965 uit onvrede met de gang van zaken. De rechten dan de vrouw waren nog steeds minimaal. Ze moesten zich wijden aan man en kinderen en daar moesten ze het maar meedoen. De thema's van deze golf waren weer min of meer hetzelfde als in de 1e golf namelijk: Arbeid, onderwijs, politiek, seksualitiet en gezin&huwelijk. Maar 16 % van de vrouwen had een betaalde baan en vooral werkende vrouwen met jonge kinderen kon niet door de beugel. En vrouwen zorgden, met of zonder baan, alleen voor het huishouden. Een belangrijk strijdpunt; hervedeling van betaalde en onbetaalde arbeid, meer betaalbare crèches en arbeidstijdverkorting. In vergelijking met andere landen kwam de 2e feministische golf vrij vroeg. Er werd nog steeds gezegd dat vrouwen geen goed onderwijs hoefden te volgen omdat zij toch eindigen als moeder in een huwelijk. In de jaren vijftig en zestig haalden de vrouwen hun onderwijsachterstand in sneltreinvaart in. Er leefde nog steeds een dubbele moraal op seksueel gebied; een man was een echte man bij het veroveren van veel vrouwen terwijl een vrouw direct werd aangezien als een hoer. Ondanks het verhalen van het vrouwenkiesrecht was in de Tweede Kamer nog maar 15% vrouw, de politiek bleef een mannenzaak. Ook het rollenpatroon (vrouwen werden geacht een mooie seksuele aantrekkelijke vrouw en gelukkige huisvrouw en moeder te zijn) werd aan de man gebracht. de vrouwen wouden onafhankelijkheid. Het feminisme van de 2e golf is onder te verdelen in drie groep. Zo was er het gematigde feminisme waarbij men nog steeds opkwam voor gelijke rechten voor vrouwen én mannen. Hierbij werd samengewerkt met mannen, dit vanwege het overnemen van hun waarden en normen, om zo gelijk te worden aan de mannen. Er werden actie-groepen opgericht zoals in 1968 Man Vrouw Maatschappij waarmee men (mannen en vrouwen) druk uit oefende op de politiek en maatschappelijke organisaties op het gebied van rol doorbreking, zelfde rechten op betaalde arbeid en gelijke kansen op ontplooiingsmogelijkheden. Eén jaar later ontstond spontaan een actiegroep waar (linkse) vrouwen al hun creativiteit in kwijt konden. De Dolle Mina's zoals ze zichzelf noemden hadden door hun acties al snel bekendheid in binnen en buitenland. Ze namen als belangrijkste tegenstelling de klassenstrijd. De Dolle Mina was de organisatie die het nieuwe feminisme bekendheid gaf bij het gewone volk. Ook was er socialistisch feminisme, ontstaan rond 1971. Een praatgroepbeweging uitgaande vaan radicaal feministische standpunten. Hierbij wordt uitgegaan van een mannenheerschappij over vrouwen. De vrouwen maakten zich los van de mannen en bouwden een tegencultuur op, op basis van eigen normen en waarden. Dan was er ook nog het radicaal-feminisme, vooral in de laatste periode van de 2e golf, waarbij men uitging van een machtsrelatie waar man en vrouw tegenover elkaar staan. In de organisatie werden geen mannen toegelaten. De eerste radicaal-feministische groep, Paarse September, viel aan op de heteroseksualiteit. de keuze tot het zijn van lesbiennne was een politieke keuze voor de feministes (het politieke lesbianisme). 'Je gaat toch niet met je onderdrukker naar bed?!' werd in die tijd veel gebruikt. Na 1972 kwam de autonome vrouwenbeweging sterk in opkomst. Zij werkten onafhankelijk van de politiek en met radicaal feministische principes. Ze opende vrouwenhuizen en vrouwenboekwinkels, stichten vrouwen-hulpverlening, maakten feministischetijdschriften. Ook kwamen er fem(inisme)soc(ialisme)-groepen waarbij men met vrouwen werkte voor het feminisme en ze werkten ook met mannen maar alleen voor het realiseren van een socialistische maatschappij. Deze beweging zorgde er voor dat vrouwen met verschillende politieke achtergronden met elkaar konden werken. Antwoord op vraag 3 Wat is de relatie tussen de 1e- en de 2e feministische golf? Tussen de 1e feministische golf en de 2e feministische golf zit duidelijk een relatie. De 2e feministische golf komt tot stand doordat de vrouwen niet tevreden zijn met het behoud van dat wat ze hebben bereikt in de 1e golf. Ze dachten dat ze na het behalen van het vrouwenkiesrecht voor altijd gelijk aan de man zouden staan, maar helaas was niets minder waar. De vrouwen streden dus opnieuw voor hun rechten. De strijdpunten waren in de 1e en 2e golf min of meer gelijk, arbeid, onderwijs en politiek. Allemaal ter verbetering van de positie van de vrouw.
Conclusie Wat is de invloed van Aletta Jacobs op de 2e feministische golf geweest? Aletta Jacobs heeft ervoor gezorgd dat de vrouwen kiesrecht kregen dit betekende het einde van de 1e feministische golf omdat de vrouwen hun grootste doel hadden bereikt. Vlak voor haar dood sprak Aletta "Er is nog zoo veel te doen op de wereld". Toen bleek dat de vrouwen nog helemaal niet zo sterk stonden en dat mannen andere dingen veel belangrijker vonden kwam het feminisme weer in opkomst. Er was inderdaad nog heel veel te doen, de vrouwen van de 2e feministische golf hebben het werk van Aletta gemaakt en dat is aardig gelukt. Aletta is de aanzetster geweest tot het feminisme door de eerste vrouwelijke dokter te worden en de vrouwen van toen wakker te schudden. Door haar invloed op de 1e feministische golf heeft ze ook invloed gehad op de 2e feministische golf want haar werk was nog niet af. Aletta Jacobs heeft gedaan waar zij voor stond, ze heeft bereikt wat zij wou bereiken door haar grote strijdkracht. Terugblik In deze tijd kunnen wij ons weinig voorstellen bij de gedachte dat er 20 jaar geleden nog een radicaal-feministische strijd heerste. In deze tijd is het stil op feministisch gebied. Vrouwen hebben zeker een betere positie dan 100 jaar geleden maar toch is het nu in de maatschappij ook duidelijk te zien dat mannen nog vaak een leidersrol op zich nemen, willen vrouwen de hen toekomende rol innemen dan moeten zij iets weten over hun eigen geschiedenis. Ik hoop dat ik dat met dit werkstuk heb kunnen laten zien. Zelf ben ik er ook achter gekomen dat ik maar weinig wist over hoe de situatie er een eeuw geleden uit zag. "Wetend waar we vandaan komen zien we onze eigen verwarde tijd me welvaart en zijn honger, zijn wapens en zijn wetenschap duidelijker voor ons liggen". Vandaag de dag kunnen we nog de vruchten plukken van de strijd die toen gestreden is.