De rits

De eerste rits was een variant op de schoenveter. De uitvinder van de rits was Whitcomb Judson, en hij vond de rits uit omdat hij medelijden had met een vriend die rugpijn had en zijn schoenveters steeds moest strikken. Hij wilde een sluiting voor schoenen maken die je met één hand open en dicht kon maken. Maar dat lukte Judson niet helemaal. De eerste rits was inderdaad met één hand te sluiten, maar werkte lang niet altijd. Het mechanisme van de rits zelf en de machines die de ritsen moesten maken zorgden in het begin voor veel problemen. In 1891 vroeg hij patent aan op zijn uitvinding, zodat niemand zijn uitvinding kon
namaken. De eerste rits is niet meer dan een sluiting van haken en ogen die met een glijder open en dicht worden getrokken. Elke kant bestaat uit een ketting waarvan de schakels afwisselend een haak en een oog voorstellen. De glijder zorgt ervoor dat een haakje in het tegenovergelegen oog glijdt. Hoe de ritssluiting werkt: Bij het opentrekken van de rits maakt de driehoekige, bovenste wig in de schuif de tandjes los en drukt ze uiteen. Bij het dichttrekken laten de twee onderste wiggen (die meestal de gebogen zijden van het schuifje vormen) de tandjes weer in elkaar grijpen. Een nylon ritssluiting bestaat uit twee in elkaar grijpende spiralen in plaats van twee rijen tandjes. Judson start een klein bedrijf, de Automatic Hook and Eye Company, maar dit bedrijf loopt helemaal niet goed. Begin twintigste eeuw neemt de Zweedse technicus Peter Aronson het bedrijfje over. Judson heeft de moed opgegeven. Aronson benadert een jonge Zweedse emigrant, Gideon Sundback, om de rits verder te verfijnen en technische problemen op te lossen. Sundback doet dat en al gauw brengt hij een verbeterde versie op de markt, maar ook die is niet volmaakt. Een gebogen rits springt veel te gemakkelijk open. De treksluiting is niet de enige reden van Sundbacks komst naar het bedrijf. Tijdens zijn eerste kennismaking met Aronson ontmoet hij Aronsons dochter Elvira en wordt op slag verliefd. In 1911 trouwt hij met haar, maar aan het huwelijk komt al snel een eind omdat Elvira sterft door de geboorte van hun eerste kind. Sundback stort zich op zijn werk en gooit alle bestaande ideeën weg om tot een nieuwe, verbeterde en goed werkende rits te komen. De technische problemen zijn weg, maar nu moet de wereld nog overtuigd worden van het nut van de rits, en inzien dat de treksluiting inmiddels wel werkt. De eerste grote klant is het Amerikaanse leger, dat tijdens de Eerste Wereldoorlog tienduizenden geldriemen, vliegeniersjacks en reddingsvesten voorziet van een rits. De tabakszak is het eerste voorwerp in het dagelijks leven met een ritssluiting. Kleding ontwerpers zijn nog niet overtuigd, doordat de rits nogal wat extra kosten met zich meebrengt. In 1923 komt de echte doorbraak. Directeur Goodrich van de B.F. Goodrich Company komt met het idee de naam van zijn slecht verkopende rubberen Mystik Boots, met ritssluiting, te veranderen in Zipper Boots. Sinds die tijd is ‘zipper’ het geluid dat een rits maakt bij snel open- en dichttrekken en is zipper de Engelse term voor rits, een naam die het een stuk beter doet dan ‘slide fastener’ (glijsluiter). Die winter verkoopt Goodrich een half miljoen ritslaarzen. Pas in 1935 ging ook de kledingindustrie de rits gebruiken. Eerst alleen de herenkleding, maar op het moment dat fabrikanten plastic ritsen in flitsende kleuren gingen produceren, kreeg ook de dameskleding ritsen. Sindsdien kom je de rits overal tegen. Van soepele, onzichtbare nylon sluitingen voor kleding tot duurzame metalen, dubbele ritsen, en diverse glijders per rits, en er zijn zelfs ook waterdichte en gasdichte ritsen. Tegenwoordig wordt er per jaar wereldwijd zo’n 400.000 kilometer rits gemaakt, en dat is vanaf de aarde gerekend verder dan de afstand naar de maan.