Hoofdluis

Wat is een hoofdluis? De hoofdluis heeft een heel deftige Latijnse naam: Pediculosis capitis. Maar het is eigenlijk een heel klein insect zonder vleugels, met een vlak, spits toelopend lijfje en een smal, halfrond kopje. Een hoofdluis kan ongeveer 4 millimeter groot worden. Het liefst zit de hoofluis in hoofdhaar, maar soms zit ie ook in wenkbrauwen of in wimpers. De hoofdluis houdt vooral van warme plekjes. Hij zit daarom vaak achter de oren, in de nek, onder een pony of onder staartjes. Hoofdluizen hebben sterke klempoten waarmee zij zich stevig vastklemmen aan haren. Anders zouden ze er meteen weer uitvallen. Een hoofdluis leeft van het bloed van mensen. Als hij gegeten heeft, verandert zijn lijf van een blauw-grijze kleur in een rode kleur. De luis zuigt 2 tot 3 keer per 24 uur een beetje bloed. Dat gaat heel langzaam, het duurt wel 35 tot 45 minuten per keer. Een luizenleven De luis wordt geboren uit een eitje. Hij wordt daarna een nimf, en wisselt drie keer van velletje voordat hij volwassen wordt. Nimfen en volwassen luizen hebben een mond in de vorm van een naald, waarmee ze het bloed kunnen opzuigen. Dat doet trouwens geen pijn, maar leuk is het ook niet. De vrouwtjesluis legt ongeveer 4 tot 8 eieren per dag, totaal in haar hele leven 50 tot 150 eieren. Een eitje ziet eruit als een tonnetje, maar is heel klein: maar 0,8 tot 1,0 mm lang en ongeveer 0,3 mm breed. Die eieren worden neten genoemd. Ze plakt die neten vast aan de haren, vlak boven de huid. Dat doet ze met een soort lijm, die je niet met water kunt wegvegen. Als je luizen hebt, helpt gewoon wassen dus niet om ze weg te krijgen. Aan de bovenkant van het ei zit een kapje, dat openspringt als de larve na 4 tot 14 dagen naar buiten komt. Het duurt ongeveer 2 tot 4 weken voordat een eitje een volwassen luis geworden is. Een volwassen luis leeft 30 tot 50 dagen. Als een volwassen luis niets te eten krijgt, dus in de kamer op de vloer of in een trui zit, kan hij maar 2 dagen overleven. Neten houden het langer vol, een deel van de neten kan het in een gewone kamer 6 dagen uithouden.
Overlopers en hardlopers Luizen kunnen niet vliegen, niet zwemmen en ook niet springen. Ze kunnen wel snel overlopen van hoofd naar hoofd (tijdens knuffelen, samen spelen of slapen) of via beddengoed, knuffels, mutsen, petjes, kammen, autobekleding op een hoofd terecht komen. Hoe weet je of je luizen hebt? De meeste mensen hebben geen last van hoofdluis, ze merken niet eens dat ze hoofdluizen in hun haar hebben. Sommige mensen met hoofdluis hebben wel last van jeuk. Die jeuk komt door een beetje spuug dat de hoofdluis in het hoofd spuit voordat hij bloed gaat zuigen. Met een vergrootglas kun je de neten op het haar zien zitten. Neten lijken op roos maar neten zitten heel vast aan het haar en zijn moeilijk te verwijderen. Zijn er neten, dan zijn er meestal ook luizen. Je kunt luizen vinden door het haar te kammen met een fijne stofkam. Het beste doe je dat boven een stuk wit papier of boven een wasbak. Je hebt er goed licht bij nodig. Is hoofdluis hebben schadelijk of vies? Nee. Hoofdluis komt op de hele wereld voor en is wel besmettelijk. Maar hoofdluizen brengen geen ziekten over; ze zijn alleen maar lastig. Ze zijn vooral een probleem voor kinderen, hun ouders en scholen. Daarnaast is het natuurlijk helemaal niet leuk om hoofdluis te hebben, de meeste kinderen en volwassen mensen schamen zich een beetje om te zeggen dat ze hoofdluis hebben. Soms worden kinderen met hoofdluis ermee gepest. Dat is niet terecht want je krijgt luizen altijd van iemand anders, zonder dat je er iets aan kan doen. Wat moet je doen tegen hoofdluis? Wat je vooral niet moet doen, als je jeuk hebt van hoofdluizen, is krabben. Als je hard gaat krabben kunnen namelijk vervelende infecties met bacteriën en huidontstekingen ontstaan. Luizen moet je met een middeltje behandelen. Daarvoor zijn verschillende middelen te koop, zoals speciale shampoos of lotions. Naar schatting wordt er jaarlijks voor 25 miljoen gulden aan anti-luizenmiddelen verkocht. Lotions lijken beter te werken dan de shampoos. Sommige behandelingen (zoals die met malathion) stinken nogal, terwijl het ook nog eens 12 uur op het hoofd moet blijven zitten. Dat is dus lastig. Als in je klas of in je gezin bij iemand hoofdluis wordt ontdekt, moeten alle personen in de buurt ook gecontroleerd en behandeld worden. Verder moeten alle kleren, het beddengoed, mutsen, sjaals, knuffels e.d. op 60° C gewassen worden. Wat niet gewassen kan worden moet een week lang in een plastic zak weggezet worden. Daarom vind jouw moeder het niet leuk als je met hoofdluis thuis komt; het levert een hoop extra werk op. Sommige ouders willen hun kinderen niet behandelen met een antiluizenmiddel vanwege de giftige stoffen die erin zitten. Dagelijks kammen van je natte haar met een stalen netenkam gedurende twee weken werkt ook, en het is niet schadelijk. Door de haren nat te maken met verdunde azijn zouden de neten makkelijker los laten. Dit zorgvuldig kammen duurt wel lang, vooral bij kinderen met lang en dik haar. Hebben alleen kinderen last van hoofdluis? Nee. Iedereen kan hoofdluis krijgen. Van jong tot oud, van weinig haar tot veel haar. Het is wel zo dat kinderen er meer last van hebben omdat ze vaak in grote groepen spelen of naar school gaan. Kinderen nemen de hoofdluizen zonder het te weten mee naar huis, waardoor ook broertjes, zusjes en vaders en moeders last krijgen. En zo kan de hoofdluis heel veel mensen besmetten. Wie heeft of wat geeft veel risico op hoofdluis? -kinderen (4- 12 jaar) meer dan baby’s en volwassenen -meisjes meer dan jongens -lang haar meer dan kort haar -sluik haar meer dan krullend haar -schoon haar meer dan vies haar -haren los meer dan haren opgebonden -samen spelen, samen slapen -kapstokken die te dicht naast elkaar hangen (tenzij jassen altijd in plastic zakken) -grote gezinnen
Wat moet de school doen als er hoofdluis is geconstateerd bij één van de leerlingen? Om te beginnen moeten de ouders ingelicht worden, bv. via een brief, in de schoolgids, een brochure en melding op de voordeur van de school of het klaslokaal. Zij kunnen hun kinderen dan extra controleren op hoofdluis. Jassen moeten niet tegen elkaar aan gehangen worden en doe ze eventueel in een plastic tas (of een speciale luizentas). Zorg dat verkleedkleren regelmatig gewassen worden.