De stoommachine

Inleiding: Ik heb dit onderwerp gekozen omdat het me interessant leek. En het werd me aangeraden door de bibliothecaresse. 1. De geschiedenis van de stoommachine De stoommachine werd uitgevonden door de Schot: James Watt. Het begon namelijk dat hij ontdekte dat als je water liet koken je druk kreeg. Hij deed hier proeven mee en ontdekte zo een machine die de stoommachine heet. Voor deze proef gebruikte hij: een koker waar hij boven stoom in blies, en in die koker (zie plaatje onder) zat een cirkel die je naar beneden en naar boven kon drukken. Al s er stoom in geblazen werd ging de cirkel naar beneden en daar had James nog een gaatje gemaakt waar de stoom er weer uit kon. Dit apparaat monteerde hij op een moer die rond kon draaien en zo liet hij hem zijn werk doen. ( denk maar aan de beweging die de stoomlocomotief heeft ) Watt had niet alleen de ontwikkelling van een roterende machine ter hand genomen; hij was erin geslaagd door een hele reeks van uitvindingen het brandstofgebruik omlaag te brengen en de machine tot een betrouwbare en gelijkmatig lopende krachtbron te maken. De stoommachine is uitgevonden in Engeland tijdens de Industriele revolutie. Daarna is ook de stoomlocomotief uitgevonden en dat is in Engeland gebeurd omdat er daar heel veel ijzer is voor de locomotief (de stoommachine). Er moesten ook arbeiders zijn die de rails moesten aanleggen. Die waren er ook: de boeren. De boeren hadden op het platteland namelijk niets meer te zoeken omdat er nu machines waren die hun werk over namen dus trokken ze naar de stad waar alle fabrieken stonden. Er was ook geld nodig en dat was er ook; Engeland was en is namelijk een handelsland. Vooral door de scheepvaart. Ook werden er banken opgericht ( door rijke mensen die een gokje wilde wagen voor veel geld, door het te beleggen ) . 2. De stoommachine installatie In de fabriek werd de stoommachine gebruikt voor het aandrijven van allerlei machines. De stoommachine werd voorzien van stoom door een ketelinstallatie. In de ketelinstallatie werden dan kolen verbrand. Met die warmte werd stoom gemaakt. Elke appart opgestelde machine had een eigen ketel met stokers nodig. Het gevolg was dat men liever een grote dan enkele kleine stoommachines opstelde . ( dat schilt persooneel ). De machines waren vroeger ook minder sterk, tussen 1830/1870 waren de machines maar een paar paardenkrachten sterk terwijl er na de 19de eeuw al tussen de 1000 en2000 pk werd geinstalleerd. Een nadeel was het systeem van drijfassen en riemen waarmee de drijfkracht naar de werktuigen overgebracht moest worden. Door wrijving ging veel energie verloren. Ook wanneer maar enkele werktuigen hoefden te draaien moest het hele drijfwerk in gang gezet worden. Het waren vooral de electromotor en de opkomst van centrale electriciteitsopwekking (voor de verlichting ) die leidden tot het verdwijnen van de stoommachine uit fabrieken. De electromotor kon namelijk op elk afzonderlijk werktuig gezet worden en appart worden ingeschakeld, er was dus geen drijfwerk meer nodig. De stoommachine is dus een hele belangrijke uitvinding geweest. Hij zorgde ervoor dat de hele fabriek in werking was. Op een gegeven ogenblik moesten de stoommachines aan allemaal eisen voldoen. Daardoor moesten er duurdere machines gekocht worden die veiliger waren. Er werd heel erg veel verzorging aan de

stoommachine en de ketelinstallatie besteed en waren dus aldoor schoon. 3. De opkomst van de Nederlandse stoommachines In het begin van de 19de eeuw was de Nederlandse nijverheid nog nauwelijks gemechaniseerd. Nederland bleek niet opgewassen te zijn tegen de concurrentie in het buitenland. Ook de handel ging achteruit. In deze perioden van stagnatie ( het ontwikkelt zich niet snel ) was het niet te verwachten dat de industrialisatie, die in de omringende landen tot bloei kwam, bij ons snel gevolgd zou worden. In 1813 waren er slechts 13 textielfabrieken in Nederland( Tilburg), dat bleek uit oude documenten. Van de 1230 arbeiders die ze daar hadden werkten er maar 295 in de fabriek de rest werkte gewoon thuis. In een paar fabrieken (van die 13 ) waren spinnerij-machines die werden aangedreven door rosmolens. Het aantal gemechaniseerde wollenstoffen fabrieken in Tilburg steeg echter vrij snel, in 1824 stonden er al ruim 16. De aandrijving was nu al met paarden. De eerste stoommachine in Nederland kwam er in 1826 in een wollenstoffen fabriek. Al in 1834 kocht dezelfde firma een tweede stoommachine. 2 jaar later stonden er in Tilburg al 12 stoommachines. De makers van deze stoommachines zijn; Diepen, Jellings & co en schoffers & bogaers enz. in het datzelfde jaar nog kwamen er nog 59 stoommachines bij verspreid over het hele land. Er waren er in totaal 72 in werking. Nu niet alleen meer in de fabrieken maar ook schepen en locomotiefen kwamen er die met een stoommachine reedde of vaarde. Als je ons land met Belgie vergelijkt kan je goed zien dat wij nog achterliepen, want Belgie had namelijk in 1838 1044 stoommachines in gebruik. De stoommachine is een belangrijkefactor geweest want na die tijd kwamen er steeds meer stoomlocomotiefen en steeds meer stoomboten de tijd was dus aan het veranderen. De machinist was een belangrijk man in de fabriek. Hij had de verantwoording voor het functioneren van de aandrijfmachine. Viel deze uit, dan lag ( een groot deel van ) het bedrijf stil. 4. DE STOOMMACHINE IN HET TRANSPORT Het transport voor ons land was vooral steenkool. Omdat wij dat zelf niet hebben moet het uit het uit het buitenland komen. De steenkool wordt dan speciaal voor de fabrieksketels gebruikt. De zeevaart
In de periode van 1850-1870 ontwikkelde de stoomvaart. De stoom handelsvaart kwam veel minder snel op gang dan textielhandel. Pas aan het eind van 1870 komt de stoom handelsvaart op gang. Daarbij zijn tal van technische verbeteringen meegegaan. In plaats van raderen ging men schroefvoortstuwing gebruiken. Ook de scheepsstoommachine werd sterk verbeterd: - stoom van hogere druk, die in twee of drie cylinders opvolgend gebruikt werd ( het “ compound”-principe) - condensatie van de afgewerkte stoom - hogere toerentallen. Door deze verbeteringen werd het rendement van de machines hoger, het steenkoolverbruik dus lager. De nuttige laadruimte nam daardoor toe. Spoor en tramwegen
In 1839 werd de eerst spoorweg geopend in Nederland, die was tussen Amsterdam en Haarlem. In het begin was het personen- en goederenvervoer gemengd en het aantal goederen was nog zeer beperkt. In de jaren 1860 breidde het spoorwegnet zich snel uit, nadat de overheid de aanleg ter hand had genomen.in periode tot 1910 werden er veel hoofd-en lokale tramwegen aangelegd. Die waren vooral belangrijk voor het vervoeren ven goederen. De tramwegen waren vooral een heel goed hulpmiddel bij het vervoeren van steenkool. Wegenvervoer
In het “stoomtijdperk”was het interlokal vervoer van massagoederen over de weg namelijk nauwelijks mogelijk. De wegen waren voor zwaar transport niet geschrikt. Voor lokaal vervoer over fe weg bleek de stoommachine wel een rol te kunnen spelen. Er waren bv; stoomtractoren en de straatlocomotief ( zoiets als de bus. Deze voortuigen hadden een klein stoommachientje bij zich. In 1890 kwamen er ook nog dingen zoals de stoomvrachtwagen enz. 5. De ontwikkeling van machines en ketels De energiecrisis van de laatste 10 tallen jaren is niet de eerste waarmee inze maatschappij werd geconfronteerd. Al in de 18e eeuw ontstond er in de rijken landen in bepaalde takken van nijverheid- vooral de mijnbouw – een tekort aan energie. Al in de 13e eeuw was men steenkool gaan gebruiken als brandstof, naast houd. In 1450 was de oppervlakte steenkool op en begon men met de ondergrondse steenkool. In de periode voor 16e eeuw bleef hout een belangrijke brandstof naast de in toenemende mate gebruikte steenkool. Na de 16e eeuw veranderde dit. Omdat er op een gegeven ogenblik meer vraag naar hout was dan er gegeven kon worden steeg de prijs. Daarna werd er hout verboden voor een tijdje en zetten ze steenkool in het zonnetje. Ook werd de steenkool bevorderd door de verbrandingstechniek, maar het werd ook gebruikt voor de stoommachines en daarmee werd het het meest bekend. Zo werd het een belangrijke uitvinding. Na een tijdje raakte de steenkool boven de waterspiegel op en hadden ze een probleem; Hoe konden ze nou steenkool omhoog halen, ze konden namelijk geen gangen maken onder de waterspiegel. Er kwam geen oplossing. De mensen konden alleen bedenken dat ze misschien een nieuwe pomp moesten uitvinden. De oplossing kwam ineens opzetten met de uitvinding van James Watt. De stoompomp!
6. Van mijnpomp tot fabrieksmachine Als je kookt krijg je stoom, het vomule is hiervan veel groter dan het water. Condenseert het stoom dan word het weer kleiner. Als dit in een cilinder gebeurt, onder een zuiger ( die vrij kan bewegen in de cilinder ) dan zal de zuiger onder invloed van de volume-afname gaan bewegen. De buitenlucht drukt als het ware de zuiger naar binnen. Met deze beweging kan arbeid worden verricht. Eigenlijk vormt dit proces een omzettkngsmechanisme. In de brandstof die wordt gebruikt om stoom op te wekken, is energie in gebonden vorm aanwezig. Bij verbranding komt deze vrij met warmte, die men echter –toen – nog niet kon gebruiken om een pomp aan te drijven. Als je stoom hier bij doet krijg lukt het wel. Het nadeel van zo`n omzetting is dat er veel energie aan verloren gaat. Deze nieuwe krachtbron kan een ongekende hoeveelheid water pompen en kan dag en nacht doorgaan. Hierna kwamen er nog velen andere inspecteurs die allemaal niets goed deden de gene die de eerst stoompomp heeft uitgevonden was weer Watt. 7. Literatuurlijst: Ik heb mijn informatie uit de bibliotheek gehaald en uit mijn geschiedenis boek van school - De wereld rond in het spoor van Stoomlocs / geschreven door: Jan de Bruin - Onder stoom / gescheven door: Aden Ouden - Geschiedenis van de TECHNIEK in Nederland 8. Eigen mening Het is een interessant onderwerp waar veel verteld wordt over STOOM. En het is leuk om te zien hoe snel het gegaan is de afgelopen 10 tallen jaren. En je kennis gaat er ook goed mee vooruit.