De Romeinse Volksverhuizing

Hoofdvraag: Wat waren de oorzaken van de ‘’grote volksverhuizing’’ in Europa in de 5e eeuw, en wat waren de gevolgen er van? Deelvragen: 1 Hoe was de toestand in het Romeinse Rijk in de 4e en de 5e eeuw? 2 Wat waren de oorzaken van de Volksverhuizing in de 5e eeuw in Europa? 3 Welke stammen gingen op reis en waarom? 4 Hoe probeerde de Romeinen deze stammen tegen te houden en waarom lukte dat niet? 5 Wat waren de gevolgen van de Volksverhuizing? 6 Hoe komen we aan het woord ‘vandalisme’? 7 Antwoord op hoofdvraag en de conclusie Deelvraag 1: Wat waren de oorzaken van de Volksverhuizing in de 5e eeuw in Europa? Julius Caesar was een zeer sterk die man vele gebieden veroverde: de verovering van Gallië tussen 58 en 52 v.C., Spanje, Illyricum en Griekenland, het Rijnland, het grootste deel van Klein-Azië en grote delen van Noord-Afrika. Omdat alleen een leger onder een sterk centraal gezag deze landen kon beheren, werd een militaire heerschappij noodzakelijk. In 44 v.C. werd Caesar vermoord. Maar in 31 v.C. werd er een keizerrijk gesticht door zijn aangenomen zoon Augustus. Vijf eeuwen lang duurde het voorspel tot de grote omwenteling, die een mijlpaal in de geschiedenis van europa vormde en de ondergang der oudheid betekende. Het verschijnsel, dat een heel volk zijn oude woonplaatsen verlaat om nieuwe te zoeken, berust natuurlijk niet louter op ‘lust in avontuur’, op de begeerte ‘om eens wat van de wereld te zien’, maar heeft zijn heel concrete, materiele oorzaken. Een sterke groei van de bevolking dwingt deze mensen er toe, rijker en vruchtbaardere streken op te zoeken, komt daar een verslechtering van het klimaat bij, dan kan het er toe leiden dat de mensen uit dat gebied vertrekken. Ook de vandalen gingen naar Noord – Afrika omdat ze het nergens uit konden houden vanwege hun slechte leefgedrag.
Deelvraag 2: Welke stammen gingen op reis en waarom? Tijdens de regeerperiode van Keizer Trajanus was het rijk op zijn hoogste punt Het strekte zich uit van Marokko tot Armenië en van Brittannië tot Boven-Egypte. Voor de keizer in het westen was het in die tijd (392476) moeilijk te regeren. In feite was de macht in handen van de militaire leiders (vaak barbare) en de grote landeigenaren; de Kerk deed haar politieke macht gelden, de economie verkeerde en een ernstige crisis en de bevolking nam sterk af. Onder deze omstandigheden was het voor de barbaarse volkeren steeds gemakkelijker het land binnen te vallen. Terwijl het keizerrijk in verval raakte, beperkte de heerschappij van de keizer zich feitelijk tot Italië. In het oosten had de keizer echter geen regeringsproblemen; hij kon onder andere vertrouwen op een efficiënte bureaucratie, beter controleerbare militaire bevelhebbers en een aan de keizer gehoorzamende Kerk. De economie en de handel bloeiden en de barbaren, op een enkele uitzondering na, waren niet in staat om de blijvende breuk in de eenheid van het keizerrijk te veroorzaken. De afscheiding van het westen werd nog eens benadrukt toen in 440 Grieks officiële taal werd en Latijn als ambtelijke taal werd afgeschaft. In het westen verdedigde de aan Honorius trouwe barbaarse generaal Stilicho Italië koppig tegen de barbaarse horden. Na zijn dood vielen echter in 410 de Westgoten Rome aan en plunderde de stad, een grote schok voor de hele beschaafde wereld. Deelvraag 3: Hoe was de toestand in het Romeinse Rijk in de 4e en de 5e eeuw? Het Romeinse rijk begon op een paar heuvels aan de rivier de Tiber in midden Italië: de Palatinus en de Capitolinus. Daar, ten noorden van wat we nu Rome noemen, woonde al een volk: de Etrusken. Dat was één van de tientallen etnische groepen die het gebied van het tegenwoordige Italië bewoonden. De stammen op de heuvels langs de Tiber - later naar hun stad Rome Romeinen genoemd - waren de Latijnen en de Sabijnen. Die werkten met elkaar samen om hun woongebied te vergroten. Eerst kwam Rome nog in Etruskische handen, maar rond 500 v.C. herwonnen de Romeinen hun zelfstandigheid en begon de groei van hun rijk. Ca. 200 v.C. was heel Italië ingenomen. Van de Etruskische beschaving namen de Romeinen veel culturele elementen over. Het overnemen van elementen uit andere culturen was een karakteristieke eigenschap van de Romeinen. Als bezettingsmacht waren de Romeinen zeer tolerant. Zij verboden geen vreemde godsdiensten, zeden en gebruiken maar namen er zelfs veel van over. Keizer Constantijn de Grote had in na Chr. 330 de stad Byzantium tot nieuwe hoofdstad van het rijk gemaakt. Hij noemde de stad naar zichzelf: Constantinopel. In 395 werd het rijk gesplitst in een oostelijk en een westelijk deel. Het Oost-Romeinse (of Byzantijnse) rijk zou blijven voortbestaan tot de verovering door de Osmaanse Turken in 1453. Die noemden de stad Istanboel. Met het West-Romeinse rijk ging het eerder mis. In 410 werd Rome geplunderd door de Visigoten onder leiding van Alarik en daarna werd Noord-Italië onveilig gemaakt door de Hunnen onder Atilla (Venetië ontstond in die tijd doordat bewoners van het vasteland een veilig heenkomen zochten op de moeilijk bereikbare eilandjes). Stichting van de stad Rome door Romulus. Stichting van de Republiek: De Romeinen verdrijven de Etruskische koningen en de regeerders werden gekozen door het volk. Oorlog met Carthago. Hannibal valt aan met olifanten. Burgeroorlog tussen Marius en Sulla. Marius werd vermoord en Sulla werd dictator. Julius Caesar verovert Gallie en valt tweemaal Brittannie binnen
Caesar werd dictator voor het leven, maar werd vermoord. Oorlog met Cleopatra. Octavianus verslaat Antonius en Cleopatra. Octavianus werd de eerste keizer, en hij noemde zichzelf Augustus. Het Oostelijke keizerrijk wordt veroverd. Het Romeinse rijk valt Deelvraag 4: Hoe probeerde de Romeinen deze stammen tegen te houden en waarom lukte dat niet? De Romeinen probeerde ze tegen te houden via de allianties die ze hadden( met de volken aan de grenzen) maar die bleken erg broos te zijn. En daarna werden ze onder de voet gelopen vanwege de getalsverhoudingen. Van de opdrift geraakte volkeren vanuit de druk uit het oosten (de hunnen) Dus waren ze makkelijke prooi voor plunderingen, doordat de leiding verzwakt was en ook de bevelsstructuur weg was bij de Romeinse overheersers. Rond 290 trokken de Franken deze streken binnen, en vestigden zich in het Romeinse gebied ten zuiden van de Rijn, in het bijzonder rond de Schelde. Meerdere Romeinse pogingen zich van de Franken te ontdoen faalden. Steden, villa's en forten werden verlaten. De Romeinen hadden een overeenkomst aangegaan waarbij de Franken zich binnen het Rijk mochten vestigen. In 476 onttroont de Germaanse vorst Odoaker de laatste West-Romeinse keizer. Er is nu geen sterk centraal gezag meer. De macht wordt overgenomen door plaatselijke heersers en er ontstaan vele kleine koninkreikjes. Deelvraag 5: Wat waren de gevolgen van de Volksverhuizing? Reeds lange tijd waren de Romeinen wat betreft de veiligheid van hun grenzen afhankelijk geweest van allianties die zij sloten met groepen barbaren, waaronder vele groepen die een Germaanse taal spraken, leven aan de andere zijde van de rijksgrenzen. Maar deze barbaren waren niet al te betrouwbare bondgenoten. Omstreeks het jaar 400 begon de greep van Rome op de verafgelegen provincies te zwakker te worden, terwijl tegelijkertijd de stammen die aan de andere kant van de rijksgrenzen leefden, zelf onder druk kwamen te staan van volkeren die van nog verder weg kwamen. Dus de druk werd veel groter en de stroom van mensen kwam van twee kanten naar Rome toe, vanuit Azië de Vandalen die van de andere zijde kwamen, vanuit Noord Afrika. Met het einde van het Romeinse Rijk rond 400 na Chr. heerste in grote delen van Europa chaos. Stammenverplaatsingen namen toe en groeiden uit tot de Grote Volksverhuizing. Germaanse invallen in Gallië, grote overstromingen in het deltagebied. Kleinere Germaanse stammen gaan op in grote: Friezen (noord en west), Saksen (oost) en Franken (zuid). Het ontstaan van de Romaans-Germaanse taalgrens houdt verband met deze volksverhuizing. Deelvraag 6: Hoe komen we aan het woord ‘vandalisme’? Van 400 tot 540, anderhalve eeuw lang, speelde de Vandalen een beslissende rol in van grote van de Volksverhuizing. Zij legde de langste weg af van alle Germaanse volkeren: van Zweden tot Noord-Afrika. Nergens hielden zij het lang uit. In Spanje bleven zij als gevolg van wrijvingen en oorlogen met de oorspronkelijke bevolking slechts twintig jaar. Zij namen daarom de historische beslissing om Europa de rug toe te keren en zich naar Afrika te richten teneinde daar na hun jarenlange omzwervingen en teleurstellingen eindelijk een rustig huis te vinden. Met een leger van slechts 16 000 duizend soldaten veroverde hun koning Geiserik de onneembaar geachte Romeinse kolonie Carthago. In plaats van zich hiermee tevreden te stellen streefde Geiserik naar de heerschappij over het Westromeinse rijk. Hij veroverde en plunderde Rome, nam de Romeinse vloot in beslag en beheerste daarmee het westelijk deel van de Middellandse Zee. Het was een historisch moment: even zag het ernaar uit dat de toekomst van het Westen door de Vandalen zou worden bepaald. Maar toen verschenen de Byzantijnen, hun veldheer Belisarius dreef de nazaten van Geiserik terug naar Carthago en vernietigde hen. De rest van het volk werden overal verspreid; alleen hun slechte reputatie hield in stand.
Antwoord Hoofdvraag en de conclusie. Toen de 5e eeuw allerlei volken in de beweging kwamen, galoppeerden barbaarse horden voor de naderende Hunnen uit in westelijke richting en overspoelde het voormalige Romeinse rijk. De Westgoten legde de lange weg door de Balkan naar Italië af, waar zij in 410 Rome plunderden en trokken toen verder naar Zuid Frankrijk en Spanje. De Vandalen trokken diezelfde tijd door Frankrijk en Spanje en vestigde zich daarna in Noord – Afrika, van waaruit zij later de zee overstaken en eveneens Rome plunderden (455). Meer naar het noorden drongen de Franken en Bourgondiërs Frankrijk binnen, terwijl de Angelen, Saksen en de Jutten uit resp. Noord / Duitsland en Denemarken zich in Engeland vestigden drie eeuwen later brachten de Noormannen die rovers van de zee waren kwamen, gedurende twee eeuwen opnieuw schrik en ellende in Europa. In de 5e en de 6e eeuw, voordat zij uiteindelijk neerstreken in voormalig Romeinse gebieden, waren de volken die onder de druk van nomadische stammen uit het oosten wegtrokken, van voorduren in beweging bleven op zoek als zij waren naar een voor een hen gunstig gebied. Slechts en Scandinavië waar vele van de Germaans sprekende groepen oorspronkelijk vandaan kwamen maar waaruit zij al eeuwen eerder waren weggetrokken, vond geen verhuizing plaats. Conclusie: De Romeinen besefte niet wat er allemaal in hun rijk gebeurde, en door de onbetrouwbare allianties die ze hadden. Viel uiteindelijk hun rijk uit elkaar. En begonnen de vroege middeleeuwen. Eigenmening: ik vind het aan de ene kant wel jammer dat het Romeinse tijd voorbij is, want de Romeinen waren best vooruit in een hoop dingen, maar je kan achteraf pas zeggen wat er weten niet had moeten gebeuren. We ook een hoop geleerd van de Romeinen. Tot 1000 jaar later was hun taal de taal van de wetenschap. Bronnenlijst; Internetsites
http://belpaese.nl/B2SGESOU.HTML
http://proto.thinkquest.nl/~jrc094/ link: geschiedenis v/d romeinen
Boeken
Twee miljoenjaren beschaving, Uitgever: The readers digest
Wereld Geschiedenis, volks verhuizingen. Schrijver: E. Lousse
Het oude Rome Anna Maria Librati Fabio Bourbon
De Vandalen Hermann Schreiber
De geschiedenis van de lage landen Joop ter Haar 1970