Wat waren gevolgen van de ontdekkingsreizen tussen 1500 en 1700 voor de wereldgeschiedenis en Europa zelf?

Inhoudsopgave

PRAKTISCHE OPDRACHT GESCHIEDENIS

Vraagstelling: Wat waren gevolgen van de ontdekkingsreizen tussen 1500 en 1700 voor de wereldgeschiedenis en Europa zelf?

- Kaft
- Inhoudsopgave
- Inleiding: geschiedenis van ontdekkingsreizen tussen 1500 en 1700 in het algemeen + tijdbalk
- Beschrijf het leven van een ontdekkingsreiziger uit Europa
- Beschrijf de voorbereiding en zijn reis (dagboeken)
- Betekenis van deze ontdekking voor Europa
- Conclusie: antwoord op de hoofdvraag Wesley

- Abel Tasman kabinet
- Verantwoording: bronnen, internetsites
- Collage

Inleiding

Geschiedenis van ontdekkingsreizen tussen 1500 en 1700 (ontdekkers en hervormers) in het algemeen + tijdbalk

Aan het einde van de vijftiende eeuw ontdekten ze dat de aarde rond was. Je kon er dus niet vanaf vallen of varen zoals de mensen dachten. Met eenvoudige middelen gingen mensen op ontdekkingsreis.

Nederlandse ontdekkingsreizigers

Aan het einde van de zestiende eeuw wilden de Nederlanders zelf de weg vinden naar Indië om specerijen te kunnen kopen. In 1596 vertrok kapitein Barentsz via de Noordpool omdat ze dachten dat dat de kortste weg zou zijn. De schepen liepen vast in het ijs en de bemanning overwinterde op het onbewoonde eiland Nova Zembla. Pas na anderhalf jaar kwam een klein deel van de bemanning aan in Amsterdam, de rest was overleden ook Willem Barentz.
Een andere Nederlandse ontdekkingsreiziger was Cornelis de Houtman, die het wel lukte om Indië te bereiken via Afrika deze keer.

Olivier van Noort was de eerste Nederlander die om de aarde zeilde.

Columbus

Christoffel Columbus dacht dat hij naar Indië kon varen via het westen. De aarde was rond dus als je steeds maar door zou varen kwam je vanzelf aan de andere kant van de wereld, dacht hij. In 1492 ging hij op weg met geld wat hij van de Spaanse regering had gekregen en vond een groep eilanden. Columbus dacht dat hij werkelijk Indië had bereikt en noemde eilanden West-Indië en de inwoners Indianen. Columbus wist niet dat hij eigenlijk Amerika had ontdekt.

Latere ontdekkingsreizen

Aan het begin van de zestiende eeuw ontdekten en veroverden de Spanjaarden Zuid-Amerika. In de zeventiende eeuw werd Noord-Amerika gekoloniseerd door de Engelsen en Fransen wat betekende dat de Engelsen en Fransen het land veroverd hadden en bestuurden.
In de negentiende eeuw trokken Europeanen zoals David Livingstone het binnenland van Afrika in. James Cook leidde vele expedities naar Nieuw-Zeeland en Australië. Charles Darwin bestudeerde de natuur op de Galapagos eilanden. Aan het begin van de twintigste eeuw gingen Roald Amunsen en Robert Scott naar de Zuidpool.

Beschrijf het leven van een ontdekkingsreiziger uit Europa

Abel Tasman leefde van 1603 tot 1659. Hij werd geboren in het kleine dorpje Lutjegast in Groningen. In 1659 stierf hij in Batavia (Indonesië) toen hij 56 jaar oud was. Aan het einde van zijn leven liet hij zien dat hij erg gevoelig was door als eerste in zijn testament te schrijven dat een deel van zijn gel moest worden gestuurd naar de arme mensen in Lutjegast waar hij dus geboren is.
In de tijd van Abel Tasman lag Lutjegast nog vlak bij de zee. Abel vond de zee en schepen mooi en bijzonder want hij ging op jonge leeftijd al naar Amsterdam om werk te zoeken op een schip. Hij kwam in dienst bij de Verenigde Oost-Indische Compagnie. (VOC)
De VOC was een heel machtig scheepvaartbedrijf voor de Nederlandse handel, vooral in het werelddeel Azië. Rond de Indonesische eilanden werd vooral gehandeld in specerijen (keukenkruiden zoals peper, nootmuskaat en kruidnagel) en vanuit China kwam vooral porselein en zijde. Ook met Japan deed de VOC zaken: het was zelfs zo dat jarenlang de Nederlanders de enige Europeanen waren die voor handel naar Japan mochten. De Nederlanders hadden een speciale vestiging op het eilandje Decima voor de kust van Japan.

Op zijn werk kreeg hij veel succes. Al snel werd hij van matroos stuurman, van stuurman schipper en tenslotte commandant van meerdere schepen. Abel Tasman stond in ieder geval bekend als een deskundige zeevaarder die heel veel heeft ontdekt over vaarroutes in de zeeën bij Azië.
Abel Tasman werkte voor zijn baas (de VOC) op schepen die de Nederlandse handel moesten beschermen. In de 17e eeuw waren er nog niet zoveel wetten en regels op zee. Ieder land moest zichzelf en de eigen schepen beschermen tegenover onverwachte aanvallen.
Er waren ook vaak oorlogen tussen allerlei landen daarom gingen er vaak soldaten mee aan boord en nam een schip veel kanonnen mee.
De eerste jaren bij de VOC had Abel Tasman als schipper de taak om veilige vaar routes te zoeken voor de VOC-schepen die waren volgeladen met kostbare spullen. Ook moest hij zoeken naar nieuwe landen of eilanden waar de Nederlandse handel nog verder kon worden uitgebreid.
De bewoners van die nieuwe ontdekten landen of eilanden werden gedwongen om voor de Nederlanders te gaan werken op het land. De oogst werd dan door de VOC voor veel geld weer aan anderen verkocht. Vooral de kruiden brachten veel geld op.

Wat is de meest bekende reis van Abel Tasman?

Abel Tasman is bekend geworden door de lange ontdekkingsreis van 1642/1643 waarbij hij Tasmanië en Nieuw-Zeeland ontdekte. In 1642 kreeg hij de opdracht van de VOC een goede en veilige vaarroute naar Zuid-Amerika te vinden. De Spanjaarden haalden zilver uit Zuid-Amerika wat Nederland ook wilde. Toch durfde de VOC geen schepen naar het westen te laten varen want daar was het gevaar om aangevallen te worden door de Spanjaarden, de Portugezen en de Engelsen. Ze wisten in die tijd al wel dat de aarde rond was dus moest Abel Tasman proberen vanuit Indonesië naar het oosten te varen om langs de andere kant van de aarde een zeeroute naar Zuid Amerika te vinden.

Het was een moeilijke toch want ze moesten wel proberen nog zuidelijker dan Australië te varen en van dit deel van de wereld wisten ze niks ook omdat er in atlassen van die tijd nog slechts een klein deel van Australië getekend stond. Ze wisten zelfs niet of deze route wel mogelijk was.
Abel Tasman kreeg twee schepen mee, die de Heemskerck en de Zeehaen heette. Ook gingen er twee belangrijke personen mee, de stuurman Frans Visscher en de koopman Isaac Gilsemans die eenmaal daar aangekomen met de nieuwe ontdekte vreemde volkeren zouden moeten handelen. Gilsemans kon heel goed tekenen en zou onderweg kaarten moeten maken van nieuwe dingen die ze tegen zouden komen.
De reis duurde in totaal 10 maanden. In augustus 1642 vertrokken de schepen vanuit Indonesië en na een paar weken bleek al dat de schepen moesten worden opgeknapt om de zware en lange reis te kunnen voortzetten. Dit opknappen werd gedaan op het eiland Mauritius waar een Nederlands fort lag. Ook kwam hier vers voedsel aan boord.

Na maanden varen in 1642 kwam er een nieuw land in zicht, wat nu Tasmanie heet, vernoemd naar Abel Tasman zelf. Gilsemans tekende het op de wereldkaart erbij en in december 1642 kwam opnieuw land in zicht en werd weer een stuk kust door Gilsemans getekend. Wat we nu weten is dat het de kust van Nieuw-Zeeland was, maar toen dachten Abel Tasman en zijn bemanning dat dit waarschijnlijk Zuid-Amerika zou zijn omdat ze al zo lang onderweg waren. De bevolking van Nieuw-Zeeland, de Maori’s, waren niet blij met hun komst.

Maori’s, Tasman-journaal 1642

Er werden een paar matrozen gedood en omdat er geen handel en zilver was vaarden ze verder en bezochten nog uitgebreid de Tonga- en Fiji-eilanden. Gilsemans bleef alles tekenen, ook de mensen. Deze tekeningen in Tasmans scheepsjournaal waren erg bijzonder want het zijn de oudste afbeeldingen ter wereld van deze eilandbewoners. Ondertussen was het al 1642 en er werd besloten om terug naar huis, naar Batavia, te varen omdat het schip en de bemanning niet meer in topvorm waren.
Er was ziekte aan boord waaraan sommigen onder hun al waren gestorven en men was bang in slecht weer terecht te komen met hun schepen die al niet in goede staat waren. Toen ze aankwamen bij de kust van Nieuw-Guinea voelden ze zich weer wat veiliger omdat de zeeën bij de Indonesische eilanden al bekend waren bij de VOC. Toch waren de schepen pas in juni 1643 terug in de haven van Batavia.

Beschrijf de voorbereiding en zijn reis (dagboeken)

Moment 1

Op deze dag werd gekeken wat het hoofddoel zou zijn voor de reis. Het doel is het volgende:
Op zoek gaan naar een mogelijk oostelijke doorvaart naar Zuid-Amerika.

Moment 2

In gereedheid brengen van het schip en de bemanning.

Moment 3

Vaar naar Mauritius, gelegen in het zuidwesten van Batavia, en zorg daar voor de nieuwe voorraden stookhout en voedsel. Het schip mocht volgens planning hier maximaal 16 dagen blijven. In Mauritius bleken er enkele gebreken aan het schip waardoor dat het verblijf daar langer duurde dan de geplande 16 dagen.

Moment 4


Vervolg van de route over een geheel zuidelijke route richting het oosten.
Doordat vlak na het vertrek in Mauritius de weersomstandigheden zo slecht waren werd de koers veranderd. Ze gingen verder met een Oostelijke koers.

Moment 5

De bergen kwamen aan de horizon op 24-11-1642. Het leek een ontdekking van belang en het land werd genoemd naar de Gouverneur-generaal van de VOC en opdrachtgever voor de expeditie, 'Van Diemensland'. Later is de naam op verzoek van de bewoners gewijzigd in Tasmanië. Op 1 december ging men aan land en er werden sporen van menselijke aanwezigheid gevonden, maar de bewoners lieten zich niet zien. De scheepstimmerman plantte nog een vlag op het land.

Moment 6

05-12-1642 zeilden de schepen verder. Vanwege de sterke tegenwind kon de kustlijn echter niet in noordwestelijke richting worden gevolgd en besloten werd het land niet verder te verkennen en de oostelijke zeeroute te blijven volgen.

Moment 7

Na 9 dagen (14-12-1642) was er opnieuw land in zicht, het zuidelijk eiland van het huidige Nieuw-Zeeland. Men noemde dit Stateneiland (onterecht werd een link gelegd met het al eerder door Brouwer en leMaire ontdekte Stateneiland bij Zuid-Amerika). Deze keer probeerde de bemanning van de Tasmanexpeditie wel contact te leggen met de inwoners (de Maori's). Een sloep van de Zeehaen voer richting kust. Het bespelen van de trompet door een zeeman werd door de Maori's echter vertaald in een regelrechte oorlogsverklaring. Het resultaat hiervan was een aanval met Maori-bootjes op een Nederlandse sloep, waarbij drie Nederlanders werden gedood en de scheepsartillerie eraan te pas kwam om de overige Maori-boten op afstand te houden.

Moment 8


Verder zeilend langs de kust werd de noordkaap van Nieuw-Zeeland gepasseerd en op 4 januari 1643 ontdekte men noordelijk hiervan een bewoond eiland. Hiervan is een tekening bewaard gebleven waarop enkele eilandbewoners zijn afgebeeld. Enkele zeelieden gingen aan land op zoek naar water. Op 6 januari voer men verder van het eiland dat 'Driekoningeneiland' was genoemd. Na de vijandige ervaringen met de Maori's was er geen behoefte meer aan contact met de bewoners.

Moment 9

Op 8 januari zagen de schepen oostelijk open zee met een sterke zuidoostelijke stroming: dit was mogelijk de doorgang naar Chili en daarmee zouden Tasman en de zijnen aan het hoofddoel van de expeditie hebben voldaan en kon de terugtocht naar Batavia aanvangen.

Moment 9

De terugreis voerde langs de Tonga Archipel, waar vriendschappelijke contacten met de eilandbewoners ontstonden. Uit de aantekeningen van Tasman blijkt echter ook dat hij in zich eerste instantie zeer verbaasde over de uiterst toenaderende houding van met name het vrouwelijk deel van de bevolking. Ook de Fiji-eilanden werden beschreven, maar de expeditie ging niet aan land daar het teveel tijd kostte om een geschikte ankerplaats te vinden. Vanaf de Fiji-eilanden werd een noordwestelijke koers aangehouden. Hoe meer het seizoen vorderde hoe slechter het weer zou kunnen en de bedoeling was inmiddels wel om zo snel mogelijk weer in Batavia terug te komen. Via Samoa en de Salomonseilanden werd vervolgens geprobeerd terecht te komen op de al eerder gezeilde route van leMaire. Langs de noordkust van Nieuw-Guinea en de Molukken arriveerde de Tasmanexpeditie na 10 maanden weer in Batavia.

Betekenis van deze ontdekking voor Europa

De gevolgen van Abel Tasman’s ontdekkingen (1642-1643):

1. Er was een stukje meer van de aardbol bekend
Gilsemans tekende Tasmanië en de kust van Nieuw-Zeeland.

Na Abel Tasman waren er 130 jaar geleden geen Europeanen meer geweest in Tasmanië, Nieuw-Zeeland en andere eilanden die Abel Tasman bezocht. Dit vertelde een stam van de Maori’s toen James Cook in 1770 Tasmanië bezocht.

2. Hierbij was de ontdekking van Australië ook een gevolg van Abel Tasman’s reizen. Dat hij dit ontdekte kwam omdat ze door waren gevaren in de verkeerde lengtegraad en bij deze werd dit werelddeel en nog andere delen bekend.
Hij kreeg de opdracht van Antonie van Diemen (Gouverneur-generaal in Indonesië) het nog onbekende gebied voorbij Indonesië in kaart te brengen omdat het altijd nog onduidelijk was gebleven hoe groot het land zou zijn en of het vast zou zitten aan een groot Zuidpoolcontinent.


3. Abel Tasman zorgde ervoor dat de handel op gang kwam. De specerijen werden door hem en zijn bemanning overgebracht Europa en vreemde volken werden bekend door zijn scheepsjournaal wat hij schreef gedurende zijn reis.
De tekening hiernaast komt uit het boekje ‘Abel Janszoon Tasman, Een vaerentgesel uit Lutjegast’ Het is een spannend geschreven verhaal met afbeeldingen over het leven en de reizen van Abel Tasman. Ook zijn er stukjes van oude documenten in opgenomen.

Conclusie: antwoord op de hoofdvraag

Wat waren gevolgen van de ontdekkingsreizen tussen 1500 en 1700 voor de wereldgeschiedenis en Europa zelf?
4 belangrijke ontwikkelingen die tijdens de ontdekkingsreizen zijn gekomen:

• Verspreiding van mensen over de hele wereld onder blanke leiding. Miljoenen Afrikanen werden als slaven naar Amerika gevoerd en miljoenen Aziaten, op zoek naar werk, trokken naar de Europese koloniën in Afrika en Amerika.

• Miljoenen sterven door ziektes en geweld. Door de onderlinge contacten bracht men nieuwe ziekten op elkaar over. Vooral Indianen werden getroffen door malaria, gele koorts, waterpokken en mazelen waardoor miljoenen stierven. Ook veel Afrikanen kwamen tijdens het slaventransport om. Maar ook van de Europeanen overleden er velen.

• Uitwisseling van producten en begin van een wereldeconomie. Uit Amerika kwam de aardappel(zou in West Europa het belangrijkste voedingsmiddel worden), katoen, tabak, maïs, ananas, tomaten aardnoten en maniok. Maniok, een soort wortel, werd in Afrika een belangrijk voedingsmiddel. De West- Europeanen brachten naar Amerika: paarden,koeien, schapen, varkens, kippen, tarwe, suikerriet, koffie,olijven, sinasappelen, bananen, citroenen en wijnstokken. En niet te vergeten slaven uit Afrika. Uit Azië kwamen specerijen en zijde.

• In West-Europa neemt handel in producten uit de koloniën toe. In de 17e eeuw was de handel nog niet groot tussen de werelddelen. Er waren weinig schepen en ze waren klein. Daarbij kwam ook nog dat de nieuwe producten alleen door de rijke bovenlaag konden worden betaald. In de 18e eeuw kwam daar langzaam verandering in omdat men in Europa steeds meer producten als koffie, thee, cacao, tabak en vooral suiker ging gebruiken. Steeds meer mensen konden door de toenemende welvaart deze producten kopen.

Door deze 4 hele belangrijke punten die voor gekomen zijn uit de ontdekkingsreizen kun je op maken dat ze voor Europa heel erg goed geweest zijn. Watn de welvaart is hierdoor in die tijd erg gestegen. Tevens zijn ook de leefomstandigheden aanzienlijk verbeterd.

Abel Tasman kabinet

Dit is een klein museum waarin alle dingen staan en te zien zijn die te maken hebben met zeevaarder Abel Tasman en de ontdekkingsreizen van hem te maken hebben. Dit is overigens ook de eerste plaats waar zoveel informatie over hem te vinden is. Eigenlijk is er niet alleen iets over hem te vinden maar ook erg veel over de bekende VOC.
Het Abel Tasman kabinet was sinds de oprichting in 1992 gevestigd in een zaaltje bij de bibliotheek in Grootegast. In 1998 verhuisde het kabinet naar een deel van het dorpshuis ’t Kompas in Lutjegast. De opening van het museum was op 9 oktober 1998 verricht door de ambassadeur van Australië.
Buiten het museum kan je ook monumenten bekijken en zelfs een speurtocht maken.
Naast de normale aanwezige collectie probeert het Abel Tasman Kabinet door wisselcollecties een speciale tentoonstellingen een zo gevarieerd mogelijk aanbod te verzorgen. Originele voorwerpen van de schepen waarop Tasman voer en persoonlijke spullen zijn er nauwelijks overgebleven.
Wat is hier allemaal te zien?
*Zeekaarten over de reizen van Abel Tasman.
*De schepen van Abel Tasman in het klein, de Heemskerck en de Zeehaen. Ook de bemanning is aan boord. Een klein VOC-scheepje en enkele dingen die vroeger op de schepen gebruikt werden zoals kanonnen, een scheepskompas en nog wat voorwerpen die uit een gezonken VOC-schip komen.
*Materialen zoals sieraden en houtsnijwerk van de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland namelijk de Maori’s.
*Tekeningen, foto’s, schilderijen, beeldjes en leuke boeken.


Bronnen

http://www.kinderpleinen.nl/showPlein.php?plnId=606
http://mediatheek.thinkquest.nl/~ll069/dutch/index.php3?subject=explorers/timeline
http://www.abeltasman.org/jeugd.html
http://www.anno.nl/i000354.html
http://www.abeltasman.org/kabinet.html

Bij dit werkstuk heb ik een collage gemaakt.