Nozems en hun kledingcodes

Nozems en hun kledingcodes

Toen de Tweede Wereldoorlog bijna al afgelopen was, zag het er even naar uit dat Nederland geheel vernieuwd was en als een geheel zou gaan veranderen.
De druk van de bezetting onder het volk was van Nederland heel sterk geworden. Er ontstonden allerlei organisaties die de politieke en godsdienstige verschillen probeerde te ontdekken en ook te overtuigen. Ook de jeugd probeerde bij elkaar onderling te komen.

Dit was al heel snel niet goed gelopen. De verschillen van voor de oorlog keerden weer terug. Uiteindelijk bleek dat er jeugdculturen ontstonden. De eerste culturele stappen werden herkenbaar. Er ontstonden bewegingen die het land geheel op zijn kop zette.
Hoorde je niet bij deze mensen, dan was je volgens de samenleving een probleem en werd je al snel ‘tuig’ genoemd. De grote kenmerken van de nozems waren agressie, seks en avontuur een grote rol. In die tijd werden de nozems niet voor niks ‘Zondaars in Spijkerbroeken’ genoemd, omdat ze door de samenleving niet werden geaccepteerd.

Nozems waren meestal dus hardwerkende jongeren die uit de steden
Deze jongerengroep had ook zijn eigen leefstijl, kleding, haardracht, houding en muziekvoorkeur.
Deze groep luisterde meestal naar de rock-´n-roll muziek die in die tijd ook erg populair waren!
In de jaren 50 is de rock en roll scène tot ontwikkeling gekomen deze muziek stroming bestaat uit verschillende muziekstromen waaronder blues.

Op een gegeven moment begonnen de country zangers country met blues te mixen.
Hierdoor werd Rock en Roll geboren. Dit komt, omdat deze woorden erg veel voorkwamen in de muziek. Eigenlijk stonden deze woorden voor dansen. Maar veel mensen lagen de link met seks niet alleen door de teksten maar ook door de sexy bewegingen die werden gemaakt. Veel ouders vonden dit maar niks en vonden dat deze muzieksoort en slechte invloed op hun kinderen maakten.

Maar de Rock en roll overleefde dit en werd tot eind jaren 60 de grootste muziek stroming van de wereld.
Met grote helden als Elvis maar Chuck Berry en little Richard deden het erg goed.
Als zwarte mannen in een nog steeds vrij discriminerende wereld.

De meest grootste idolen waren ook Marlen Brando en ook James Dean die vooral bekend werd van zijn “windjack” die hij droeg, de jongerengroep Nozems dedn dit na en zo werd deze “windjack” wereldwijd bekend.
De drie bekendste jongeren groepen waren de Nozems, Provo´s en de Hippies.

Maar de Nozems waren weer verdeeld in Bullen en Kikkers en Pleiners en Dijkers, elk met een eigen kledingstijl. Dit waren nozemjongeren die een andere naam krijgen, omdat deze weer bij een ander nozemgroepering hoorde.
De Bullen staken zich in leren jasjes of vliegerjacks, spijkerbroeken met smalle pijpen, puntlaarzen, een veterdasje en een vetkuif la Elvis.

Hun meisjes droegen jurken met petticoats, pumps met naaldhakken en een bol kapsel, de ‘suikerspin’. De Kikkers waren herkenbaar aan halfhoge bruin suède Clarks schoenen, groene legerparka’s of oude PTT-capes en ‘wijdpijpers’.
Niet alle jongelui kleedden zich in de jaren zestig zo extreem als de nozems. Het groepje kermisgangers (een bijnaam voor Nozem, omdat nozemjongeren veel op straat rondhingen) doet stoer genoeg, maar hun kleding jasje, overhemd, stropdas wijkt niet veel af van die van de oudere generatie kledingmodellen. Zelfs de scooter mochten ze van hun ouders hebben, want dat ging nog wel.

Een belangrijke van die bewegingen waren dus de nozems uit de jaren vijftig. Zij zetten zich af tegen het saaie en brave Nederland dat ideaal was voor rustige en hardwerkende mensen.

Zij volgden niet vanzelf sprekend de tradities van hun ouders op. Deze jongeren waren meestal de naoorlogse jeugd. Voor het eerst nam de jeugd in Nederland het bezit van de openbare ruimte.
In de vijftiger jaren maakte Nederland kennis met een nieuw fenomeen. Er deden zich voor het eerst rellen voor met jongeren. Deze onlusten kondigden een omslag aan in het bestaan van de naoorlogse jeugd. Een omslag waarvan de nozem het symbool werd.Voor het eerst nam de jeugd bezit van de openbare ruimte en daagde zij openlijk het gezag uit.
Jongeren posteerden zich met brommers, leren jassen, een sigaret in de mondhoek en een transistorradio waaruit rock 'n' roll klonk, op straathoeken en stadspleinen. Ze hadden genoeg van de toen heersende moraal en kleinburgerlijkheid. Ze wilden zich helemaal niet meer binden aan een jeugdbeweging, politieke partij of kerk. Ze waren op zoek naar vrijheid en de nieuwe mogelijkheden die de opkomende consumptiemaatschappij hen bood.
Dat dit niet zonder slag of stoot zou gaan, namen ze voor lief. Er verschenen dan ook geregeld overspannen berichten in kranten en tijdschriften. Braaf Nederland stond aan de vooravond van grote veranderingen......

NOZEMS IN AMSTERDAM

In '55 verschenen in Vrij Nederland 3 befaamde artikelen van Jan Vrijman over de nozems van de Nieuwendijk in Amsterdam. Dit was de bekendste verzamelplek en 's avonds een druk uitgaanskwartier. Het woord nozem kreeg door zijn reportages een grote bekendheid.
'Deze nozems', schreef hij, 'waren uitgekookte jongens die iets anders verwachten dan een keurige betrekking, een degelijk huwelijk en fatsoenlijk aanlanden bij Drees ("Drees" betekende de AOW. Zij leefden in het niemandsland van de verzorgingsstaat. Zij wilden de maatschappij niet veranderen; zij wilden alleen het moment dat ze zouden worden ingelijfd in de tredmolen, nog een paar jaar uitstellen. Ze staan op de hoeken van de Nieuwendijk, ze schreeuwen en tieren, ze gooien en smijten, ze bemoeien zich met iedereen. Maar wie bemoeit zich met de nozems? Niemand!'.
Het 'nozemdom' in Amsterdam bleef echter niet tot de Nieuwendijk beperkt. Overal in de stad, tot ver in West en Zuid toe, vormden cafetaria's en cafés hun bases. Met de regelmaat van het politierapport verschenen in de kranten berichten over deze 'weerspannige opgeschoten jongeren', die door de politie met de gummistok verwijderd moeten worden.

De drie bovengenoemde reportages van Jan Vrijman tref je hier aan.

DE OPKOMST VAN PLEINERS EN DIJKERS

Rond 1960 vormde zich op het Leidseplein de 'culturele variant' van deze nozems, de 'pleiners' geheten. Ze kozen café Reijnders als haar voornaamste trefpunt. Reclame, fotografie, mode, kunst en ook bv. journalistiek boden deze, al dan niet artistieke, jongeren goede mogelijkheden om zich naast de gebaande wegen te begeven. Een nog jeugdiger groep, in hoofdzaak bestaande uit middelbare scholieren, verzamelde zich in de poffertjeskraam op de hoek van de Weteringschans en de Vijzelgracht. De stad werd wederom opgeschrikt toen de politie bekendmaakte dat de Leidsepleinjeugd, maar vooral de 'poffertjeskraamgroep' een enorm aantal winkeldiefstallen had gepleegd.
Het was het begin van de welvaartsmaatschappij: de verleiding van het welvaartsaanbod was groter dan het tempo waarmee de ouders het zakgeld verhoogden. Verder was er de behoefte aan een 'kick', veelal werd het geld dan ook besteed aan een nieuwe mode: marihuana en het veel geheimzinniger lsd. Dat er ook geld besteed werd aan brommers, blijkt wel uit de foto hiernaast, die je overigens kan vergroten door 'aan te klikken'. Je ziet er de pont over het IJ, begin jaren '60.
De jongeren die de Nieuwendijk als voornaamste trefpunt hadden, werden nu de 'dijkers' genoemd. De overkoepelende naam zoals de gewone burger en de kranten deze beide groepen noemden, bleef 'nozem'. Nederlands-Onderdaan-Zonder-Enig-Moraal. Een naam die vaak met enige afschuw werd uitgesproken.

RELLEN

De kranten konden er geen genoeg van krijgen. Het woord 'nozem' kwam met grote regelmaat in elk dagblad voor. Er was dan ook wel enige aanleiding toe. Het kwam geregeld voor dat op de Dam omstanders en met name de politie door luidruchtige, deels op brommers rondscheurende, nozems, flink gesard werden.
Zowel de politie als later de penoze van de rosse buurt, vond het nogal eens nodig om hardhandig in te grijpen. De eerste zette buiten de gewone agent later ook een karabijnbrigade in, die naast de gummiknuppel ook met de sabel de boel leegveegde. De penoze gebruikte hun eigen handelswaar om de vaak enige honderden nozems van 'hun' territorium af te ranselen: ijzeren pijpen, ploertendoders, knuppels en latten met spijkers erin.
De politie had de gewoonte om, als de penoze tekeer ging, de andere kant op te kijken. Het spreekt voor zich, dat bij het ingrijpen van beiden, er nogal eens een gewonde te bespeuren viel. Dat daar dan ook onschuldige tussen zaten, werd voor lief genomen. De pers vond het prachtig en smulde ervan. Er werd al aandacht besteed aan het feit dat het rustig was geweest.

Alle berichten zorgden ervoor dat er veel sensatiezoekers gingen kijken in afwachting van een relletje. Op sommige dagen waren er naar schatting 50 toeschouwers op 1 nozem! In de periode 15 augustus tot 4 september '59 stonden er maar liefst 78 berichten in de dagbladen.
Verder heerste er in de eerste helft van de zestiger jaren tussen de pleiners en dijkers een behoorlijke vijandigheid. Regelmatig werd (groepsgewijs) de confrontatie gezocht. Over en weer vielen er rake klappen. Dit gaf natuurlijk ook de nodige aanleiding voor stukken in de krant.
Anders dan bijvoorbeeld in Den Haag, was er in Amsterdam nauwelijks sprake van wijk of straatgebonden Puchrijdende 'gangs' die elkaar echt naar het leven stonden. De pleiners van alle wijken vormden samen min of meer een geheel. De dijkers hadden meer mot tussen elkaar. In Amsterdam Oost had je bv de K.P.O. (Kreidler Ploeg Oost), waaruit later de Hells Angels werden gevormd. De foto, waarop je agenten bezig ziet met hun favoriete bezigheid, is genomen tijdens een van de vele relletjes.
Een link naar krantenberichten over deze periodes -die op z'n tijd aangevuld wordt en waaruit je tevens veel achtergrond info kan halen- vind je onder aan deze pagina.

VERSCHILLEN TUSSEN DIJKERS EN PLEINERS

Zwart-wit gezien, waren dit de verschillen tussen deze groepen: de pleiners waren artistiek (of pretendeerden dat te zijn), hielden van filosoferen en over kunst praten. Ze waren redelijk goed opgeleid, stelden zichzelf graag buiten de maatschappij en waren in principe antiautoritair. Ze droegen vaak 'bordeelsluipers' (suite schoenen), luisterden naar jazz, later ook beatmuziek. Ze reden bij voorkeur op een Puch (of Tomos), deze brommer wordt den nu vaak nog steeds gezien als 'het' symbool van de vrijgevochten jaren '60 jeugd.
De dijkers hielden van rock 'n' roll muziek, hadden vetkuiven, droegen puntschoenen, witte T-shirts en al dan niet een colbert of leren jasje. Ze waren veelal wat lager geschoold dan de pleiners. Ze reden vooral op opgevoerde 'buikschuivers' van allerlei pluimage, zoals DKW, Royal Nord, Eysink, Kreidler, en Zundapp.
Een overeenkomst met de pleiners was hun hekel aan (geüniformeerd) gezag. Het was vooral deze groep, die rond 1960 de problemen op de Dam veroorzaakte.
Al met al baarde deze 'nozems' de samenleving zorgen. Waar moest het naar toe met het 'keurige' en gezagsgetrouwe Nederland? Er vonden diverse studies plaats.

PLEIKERS EN DIJNERS

Halverwege de jaren '60 vervaagde langzaam de tegenstelling. Pleiners en dijkers vonden elkaar in een algemene vorm van rebellie. Er was geen behoefte meer om op elkaar te meppen of zelfs te schelden. Gezamenlijk werden beat concerten bezocht. Een bekende uitgaansgelegenheid was de dancing 'Las Vegas' op de Korte Nieuwendijk. Hier speelden de Outsiders en Short 66 geregeld.
Het was duidelijk, de strijd was beslecht en onbeslist geëindigd. Op de foto rechts, die je wederom kan 'aanklikken', zie je het Damrak in '65. Puchjes, Tomossen en buikschuivers staan gebroederlijk naast elkaar. Een nieuwe jongerenbeweging zou zich doen gelden: de Provo's. Deze kwam deels voort uit de pleiners en zou nog jaren, o.a. met 'happenings', tegen de heilige huisjes in Nederland schoppen, alvorens dood te bloeden. Het duurde tot de kraak -en punktijd, tot er weer een opleving van tegendraads jongerenprotest kwam.
Helaas leven we nu, wat maatschappelijke betrokkenheid betreft, in tijden van individualisme en verflauwing. Het wachten is op de volgende protestgolf. Maar of dat met zo'n mooi symbool als bijvoorbeeld de Puch gepaard zal gaan, ik betwijfel het.....

Mijn mening

Mijn mening over de nozems is dat ik de kleding die deze groepering draagt wel leuk vind, maar hun manier van leven waardeer ik niet, want ik niet zon jongen die op straat blijft hangen en veel shag rook.
Deze jongeren waren meestal ook niet hoog opgeleid, deze jongeren wilden meer vrijheid in hun leven en daardoor raakten deze slaags met de politie.
Hierdoor ontstonden er ook vele relletjes die zich in verschillende steden voortdeden, want de nozems komen meestal uit de stad en gingen in die tijd ook veel uit.
Ik ben niet zon opstandeling ik wel juist wel veel studeren en hoog opgeleid zijn.
De Nozems volgden niet de traditionele aanwijzingen van hun ouders op, zij wilden niet meer dan de nog vroegere jeugd lid zijn van een jeugdvereniging, partij of kerk.
Ik volg wel de aanwijzingen van mijn ouders op en wil juist wel lid zijn van een vereniging, omdat dit me erg leuk lijkt en je een betere sociale contact kan krijgen onder de jongeren van mijn leeftijd en jezelf algemeen goed verder ontwikkelt, wat erg belangrijk voor je is.
De Nozems waren echte uitgaansjongeren en door de stijgende welvaart in Nederland konden de jongeren meer dingen kopen en werden ook vrijer en mobieler, ze konden vanzelf een avondje uitgaan en luisterden niet naar hun ouders.
De Nozems waren ook erg populair om hun brommers die zij hadden, meestal hadden deze jongeren ook een bepaalde ontmoetingplek waar ze veel herrie maakte de dingen op straat vernielden en daardoor weer slaags met de politie kwamen.
Ik vind de brommers die de Nozems hebben erg leuk en mooi, maar ze vernielden en maakten veel herrie en daar ben ik het niet mee eens dat zou ik zelf niet doen.
De Nozems bestonden ook uit andere groeperingen de Pleiners en de Dijkers deze maakten veel ruzie met elkaar later was het onbekend wat er verder met deze groepen verder gebeurde.
Ik ben het met veel punten het niet met deze groepering eens dat ze slaags met de politie kwamen of dingen op straat vernielden en veel relletjes veroorzaakten.
Maar de manier waarop ze zich kleedden vond ik erg leuk maar ik zou niet in zulke kleding willen rondlopen of zon haarstijl hebben.