Hf.2 Klimaten + hf.3 Ontwikkeling

Hf.2. pg.2. Klimaten op aarde.

Pg. 2.1 welke klimaten zijn er?
Wat is klimaat?
We noemen het gemiddelde weer over een lange periode (30 jaar) het klimaat. Er zijn enorme verschillen tussen klimaten.
Kijk voor alle soorten klimaten in het schema in m’n schrift.

Pg. 2.2 hoe komt het dat er klimaatverschillen zijn?
Waardoor wordt de temperatuur bepaald?
- Breedteligging.
- Reliëf.
- De invloed van de zee.

Hoe beïnvloed de breedteligging de temperatuur?

Hoe dichter bij de polen hoe kouder.
Hoe dichter bij de evenaar hoe warmer.

Hoe bepaald het reliëf de temperatuur?
Hoe hoger je komt hou kouder het wordt. Dit komt doordat de zon de aarde verwarmt en de aarde vervolgens de lucht.

Hoe beinvloed de zee de temperatuur?
Land: warmt snel op en koelt snel af.
Zee: warmt langzaam op en koelt langzaam af.

Hoe ontstaat regen in het algemeen?
Lucht stijgt op, hoe hoger de lucht komt hoe meer hij afkoelt. Daardoor gaat de waterdamp condenseren. Deze waterdruppeltjes vormen een wolk. Als de waterdruppeltjes groter worden gaat het regenen.

De natte kant van de berg noemen we: loefzijde.
De droge kant van de berg noemen we: lijzijde.

3 soorten regen zijn:
- Stijgingsregen. (met stijgende lucht)
- Stuwingsregen. (door botsing tegen berg of rots)
- Kustregen. (lucht van zee koelt boven land af)


Pg. 2.3 het leven in verschillende klimaten.
Dwalen rond de woestijn.
In een woestijn zijn grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht. Een oasegebied is een plaats in de woestijn waar water is. Daar worden groenten en granen enz. verbouwd. Mensen leven daar vooral van veeteelt. Omdat er weinig begroeiing is moeten de mensen met hun dieren steeds verder trekken. Zo’n trekkende mensen noemen we nomaden. Verwoestijning is het uitbreiden van de woestijn en een steeds groter wordend onbruikbaar gebied.

Ploeteren in de jungle.
Als je bomen kapt en die verbrand krijg je as. Die as is vruchtbare grond voor planten. In de jungle word dit vaak gedaan omdat daar de grond niet vruchtbaar is. Deze methode van landbouw noemen we zwerflandbouw (shifting cultivation.) sawa’s zijn grote waterbakken waar men rijst in verbouwd in de tropen.

Hf.2. pg.4. Weer en klimaat in Nederland.
Pg. 4.1 Het Nederlandse klimaat.
Waardoor wordt het Nederlands zeeklimaat bepaald?
- De breedteligging op 50° noorder breedte.
- De invloed van de zee.
- De overheersende westen wind.
De HUN – lijn is: Haarlem, Utrecht, Nijmegen.

Het klimaat vroeger.
Nederland heeft nu een zeeklimaat. Maar 200000 jaar geleden waren in Europa nog de ijstijden. In de ijstijden had Nederland een toendraklimaat. Toen het vol lag met ijs zelfs een poolklimaat.

Het klimaat in de toekomst.
Wetenschappers voorspellen dat het op aarde steeds warmer wordt. Die klimaatverandering heeft te maken met het broeikaseffect. De temperatuur stijgt nu ongeveer 2 graden per 100 jaar. Dat kan voor Nederland rampzalig zijn, want het ijs op de polen smelt dan en het zeespiegel stijgt. Nederland loopt dan onder water.

Pg. 4.2 Het Nederlandse weer.
Wat is het weer eigenlijk?

Weer is onderdeel van het klimaat. Weer is de toestand van de lucht op een bepaalde plaatse en op een bepaalde tijd. Het weer wordt dag en nacht gemeten door satellieten, weerballonnen en weerschepen. Die metingen worden gedaan door meteorologen. Het weerbericht gaat altijd over 3 dingen:
- temperatuur. (graden Celsius °)
- Neerslag. (millimeters mm)
- Wind. (de schaal van Beaufort.)
Die 3 dingen noemen we de weerselementen.

Neerslag in Nederland.
Het water verdampt uit de zee. De waterdamp waait mee naar land. Daar condenseert de waterdamp in de wolken en uiteindelijk in neerslag, die weer op aarde terechtkomt. Via rivieren en grondwater bereikt het water uiteindelijk weer de zee. Dit noem je de waterkringloop.
In Nederland komen vaak frontale regens voor. Dit is regen die ontstaat als koude en warme lucht elkaar ontmoeten. Een grote vlaag warme lucht noemen we warmtefront. Een grote vlaag koude lucht noemen we koufront.

Hoe ontstaat wind?
Bij stijgende lucht kan neerslag ontstaan. Dat komt doordat waterdamp bij stijgende lucht condenseert. Bij dalende lucht is het omgekeerde het geval en is het vaak mooi weer. Als lucht daalt, dan ‘drukt’ die lucht als het ware op het aardoppervlak. Een gebied waar dit plaatsvindt, noem je een hogedrukgebied. Op plaatsen waar de lucht stijgt, is er een lagedrukgebied. Als er bijv. in Noorwegen een hogedrukgebied ligt en boven Frankrijk een lagedrukgebied, gaat die lucht stromen. Ze stroomt dan van hoge- naar lagedrukgebied en daardoor ontstaat wind.
Een lagedrukgebied wordt ook wel een depressie genoemd.


Pg. 4.3 Leven in het Nederlandse klimaat.
Nederland waterland?
Nederland ligt voor de helft onder de zeespiegel. Een stuk land met dijken eromheen, waar we de waterstand moeten regelen, heet een polder. Nederland is nooit helemaal veilig voor de invloed van het weer.

Nederland boerenland?
Boeren mopperen altijd. Van de winter is het te koud en zomers te warm. Daarom maakt een boer zijn gewassen nat als het warm is. Dit noem je irrigeren of beregenen.

Nederland vakantieland?
Zomers zijn in Nederland wisselvallig. Op plaatsen waar iets te recreëren valt, bouwt men vaak slechtweervoorzieningen. Als Nederland een slechte zomer heeft, zetten horeca voorzieningen minder geld om.

Weer en verkeer.
Het weer heeft een grote invloed op het verkeer. Als het sneeuwt is het te glad om buiten te rijden, er gebeuren dan ook veel ongelukken.

De invloed van het weer.
In het geval van de boeren en de horecaondernemers kost het slechte weer geld. Je zegt dan dat het weer economische gevolgen heeft. Als het erg regent, kunnen gebieden overstromen en dieren verdrinken, het weer heeft dan enorme invloed op de natuur. Als de zon schijnt, ga je misschien zwemmen. Dit kan heel gezellig zijn. Het weer heeft dan invloed op je sociale leven.


Hf.3. pg.2. Ontwikkeling in kaart gebracht.

Pg. 2.1 Hoe is de welvaart in de wereld verdeeld?
De meeste beelden die wij van de wereld zien, zien er vredig en luxe uit. Maar de beelden van Afrika, Azië en Latijns-Amerika, gaan vaak samen met honger, oorlog, armoede en ziekte. Het lijkt alsof er een lijn in de wereld loopt: rijk aan de noordkant en arm aan de zuidkant.


Meten van welvaart.
Je hebt 3 manieren om de ontwikkeling van een land te meten:
1. Bruto nationaal product per hoofd (BNP/hoofd) is alles wat in een jaar in een land verdient wordt gedeeld door het aantal inwoners.
2. De beroepsbevolking. Dit zijn alles mensen die tegen betaling werken plus werkelozen. Het werk wat deze mensen doen wordt verdeeld in 3 sectoren: beroepen in de landbouw en visserij (primair), in de industrie(secundair), en beroepen in de diensten – sector (tertiair).
3. welzijn. Welzijn meet je door te kijken naar:
- Hoe oud mensen gemiddeld worden.
- Wat de koopdracht is (hoeveel je in jouw land voor een dollar kunt kopen.
- Hoeveel mensen kunnen lezen en schrijven.

De verdeling van de welvaart.
Je kunt de wereld indelen in de volgende 3 groepen landen:
- Centrumlanden: Dit zijn de meest ontwikkelde landen. Zij hebben een hoge productiviteit. Dat wil zeggen dat de waarde van de productie per persoon hoog is.
- Semi-periferie: dit zijn lanen die al een eind op weg zijn in hun ontwikkeling. Hier werken mensen veel in de industrie.
- Periferie: die wordt gevormd dor een grote groep arme landen. Mensen hebben een laag inkomen en verdienen per dag ongeveer 1 dollar.


Ontwikkelings- en ontwikkelde landen.
Ontwikkelingslanden zijn de arme landen. Ontwikkelde landen zijn rijke landen. We gebruiken het woord ontwikkelingslanden als het gaat over de landen dien niet behoren tot de rijke geïndustrialiseerde landen.

Pg. 2.2 Hoe zijn rijk en arm met elkaar verbonden?
Goederenstromen in soorten en maten.
De onderdelen van de mobiele telefoons en de apparaten zelf zijn goederen. Je kunt die goederen indelen in 3 soorten:
- Grondstoffen: dit zijn de nog niet bewerkte goederen, zoals ijzererts of plastic.
- Halffabrikaten: dit zijn bewerkte grondstoffen, zoals de batterij. Ze zijn nog niet af.
- Eindproducten: die zijn af en kunnen verkocht worden aan de klant.
Vroeger verdiende de arme landen vooral hun met het exporteren van grondstoffen. Je bent dan als land best kwetsbaar als je maar één of twee grondstoffen exporteert. Tegenwoordig schakelen zij ook meer over op export van meer producten. Tegenwoordig worden ook veel producten eerst al bewerkt, bijv. van n plak hout tot deur.

Verloop van goederenstromen verklaard.
Bij handel en transport van goederen over de wereld zijn 4 zaken belangrijk:

- verdeling van de grondstoffen over de wereld.
- Nabijheid. Meer handeldrijven met landen in de buurt.
- Bereikbaarheid. Infrastructuur zijn alle voorzieningen die nodig zijn om verkeer mogelijk te maken. Wegen, bruggen..
- Ontwikkelingsniveau. De regel is: hoe hoger een gebied ontwikkeld is, des te groter de rol in de wereldhanden.
Hoogwaardig betekend: veel waard per stuk.

Pg. 2.3 De wereld is een dorp.
De wereld krimpt.
Door verbetering van transport en communicatie worden landen en gebieden steeds hechter met elkaar verbonden. Het proces waarbij gebieden wereldwijd steeds meer met elkaar verbonden worden, noem je globalisering.

Oorzaken van globalisering.
Voor het proces van globalisering zijn 2 belangrijke ontwikkelingen verantwoordelijk: multinationale ondernemingen en kortere afstanden. Multinationale onderneming (MNO) zijn grote bedrijven die in meerdere landen fabrieken en kantoren hebben. Globalisering verbindt ook gebieden die heel ver uit elkaar liggen.

Globalisering en regionale ongelijkheid.

Dankzij de globalisering bloeit in landen als Turkije de toeristenindustrie. Langs de kust liggen dure hotels en lijkt alles luxe, maar in het binnenland leven de mensen nog zoals in een eeuw geleden. Wanneer er binnen een land grote, ongewenste verschillen zijn in ontwikkelingsgraad noem je dat regionale ongelijkheid.