Thema 3

Samenvatting Biologie Thema 3 Ademhaling en verbranding

BS 1:
Helder kalkwater = indicator voor koolstofdioxide
Helder kalkwater + koolstofdioxide = troebel water

Verbranding bij een kaars:
Kaarsvet + zuurstof → water + koolstofdioxide + energie
Energie = licht en warmte
Verbranding in het lichaam:

Glucose + zuurstof → water + koolstofdioxide + energie
Energie = warmte en beweging

- Verbranding = in elke cel
- Verbranding = dag en nacht


Energie gebruik je voor:
1. Het maken van bewegingen
2. handhaven van de lichaamstemperatuur

BS 2:
Verschillen in en –uit geademde lucht:

IN heeft Wat Dan UIT

In heeft MEER zuurstof Dan uit
In heeft MINDER koolstofdioxide Dan uit
In heeft MINDER waterdamp Dan uit
In heeft GELIJK aantal stikstof & edelgassen Als uit

BS 3:
De energiebehoefte is o.a. afhankelijk van je LICHAMELIJKE INSPANNING

- de benodigde energie komt vrij bij de verbranding
- hoe groter de lichamelijke inspanning des te meer verbranding

Koudbloedig en warmbloedig:
Warmbloedig Koudbloedig

Lichaamstemperatuur = constant Lichaamstemperatuur = ong. gelijk aan omgevingstemperatuur (= wisselend)
Vogels en zoogdieren Meeste dieren met uitzondering: vogels & zoogdieren

Voortdurend veel verbranding want lichaamstemperatuur moet op peil blijven = veel energie = veel bewegen Lage temperatuur = lage lichaamstemperatuur = weinig verbranding = weinig energie = weinig bewegen = winterslaap
Winter = extra veel voedsel nodig = om lichaamstemperatuur op peil te houden - om het voedsel te vinden veel beweging nodig dus meer verbranden enz..
- Isolatie middelen voor constant houden lichaamstemperatuur = vetlaag, haren of veren.
- Maar ze kunnen ook naar warmere streken gaan: trekken VB. walvissen gaan naar warmere wateren en vogels naar warmere streken.
- Of winterslaap bv. Egels, vleermuizen

BS 4:
Route lucht:
Neusholte/mondholte → keelholte → strottenhoofd → luchtpijp → bronchiën → luchtpijptakjes → longblaasjes

Neusholte
- neusharen houden grove stofdeeltjes tegen
- slijm hieraan blijven fijne stofdeeltjes en ziekteverwekkers kleven
- trilharen verplaatsen het slijm naar de keelholte
- het reukzintuig keurt de binnenstromende lucht.

Keelholte
- hierin bevinden zich het strotklepje en de huig

Strottenhoofd
- hierin bevinden zich de stembanden


Luchtpijp
- aan de binnenkant bekleed met slijmvlies
- de wand is verstevigd door hoefijzervormige kraakbeenringen

Bronchiën
- vertakkingen van de luchtpijp
- aan de binnenkant bekleed met slijmvlies
- de wand bevat kraakbeenringen

Luchtpijptakjes
- vertakkingen van de bronchiën
- de wanden van de fijne luchtpijptakjes bevatten spiertjes

Tussen longblaasjes en longhaarvaten vindt gaswisseling plaats

BS 5:
Inademen & uitademen:

Ribademhaling (borstademhaling) Middenrifademhaling (buikademhaling)

Bewegen: ribben & borstbeen Bewegen: middenrif & buikwand
Inademen:
ribben & borstbeen omhoog - borstholte groter - longen groter - lucht wordt naar binnen gezogen
Inademen:

Middenrif omlaag (buikwand naar voren) - borstholte groter - longen groter - lucht stroomt naar binnen
Uitademen:
Ribben & borstbeen omlaag - borstholte kleiner - longen kleiner - lucht stroomt naar buiten Uitademen:
Middenrif omhoog (buikwand terug) - borstholte kleiner - longen kleiner - lucht stroomt naar buiten

BS 6:
Astma COPD (chronische bronchitis & longemfyseem Allergie Hooikoorts
spiertjes trekken zich samen in de fijne vertakkingen van de bronchiën COPD is een chronische ontsteking van de luchtwegen die vooral door roken wordt veroorzaakt Een overgevoeligheid voor een of meer stoffen Een allergie voor stuifmeelkorrels (pollen)
Hierdoor worden de luchtwegen nauwer en gaat het ademhalen moeilijker Door deze chronische ontsteking zwelt het slijmvlies van de luchtwegen op, waardoor ademhalen moeilijker wordt Je kunt allergisch zijn voor bv. Huisstof, haren van dieren, bepaalde stoffen in het voedsel enz. Als je allergisch ben voor het stuifmeel van bomen heb je vooral in het voorjaar last van hooikoorts
Vaak is ook het slijmvlies aan de binnenkant van de luchtwegen verdikt Bij ernstig COPD raken de fijnste vertakkingen van de bronchiën en de longblaasjes beschadigd Als het lichaam in aanraking komt met deze stoffen ontstaan allergische reacties Als je allergisch bent voor het stuifmeel van grassen heb je vooral in de zomer last van hooikoorts
Astma en COPD patiënten hebben last van benauwdheid en hoesten veel. Ze zijn erg gevoelig voor stofdeeltjes in de lucht Astma en COPD patiënten hebben last van benauwdheid en hoesten veel. Ze zijn erg gevoelig voor stofdeeltjes in de lucht Voorbeelden allergische reacties:

1. brandend gevoel
2. jeuk
3. huiduitslag
4. ontstekingen Allergische reacties:
1. branden/jeukend gevoel in ogen, neus of keel
2. veel niezen
3. soms ontstoken slijmvliezen

BS 7:
Sigaretten rook is een mengsel van:
1. gassen
2. fijne teerdruppeltjes

Een van deze gassen = koolstofmono-oxide (kolendamp)
- door koolstofmono-oxide kan het bloed minder zuurstof vervoeren

De fijne teerdruppeltjes bevatten o.a. nicotine en verschillende kankerverwekkende stoffen.
- nicotine = stof die je verslaafd maakt aan roken
- fijne teerdruppeltjes vormen een laagje aan de binnenwand van de luchtwegen. Hierdoor kunnen de trilhaarcellen de luchtwegen niet meer schoonhouden

Als je zelf niet rookt maar vaak in ruimtes komt waar mensen wel roken dan noem je dat passief roken.


BS 8:
Stembanden: 2 vliezen in het strottenhoofd.
- de stembanden liggen achter het schildkraakbeen ( de ‘adamsappel’)
- Stemspleet: opening tussen de stembanden, waar lucht doorheen stroomt bij het ademen
- 2 bekerkraakbeentjes: bewegen de stembanden naar elkaar toe of van elkaar weg.

De uitgeademde lucht kan de stembanden in trilling brengen.
- als de stembanden strak gespannen staan, klinkt je stem hoog
- als je krachtig uitademt klinkt je stem hard

Vanaf de puberteit wordt het schildkraakbeen bij jongens groter hierdoor worden de stembanden langer. De stem klinkt daarom lager ( baard in de keel)

BS 9:
Ademvolume = de hoeveelheid lucht die bij een rustige ademhaling wordt in – en uitgeademd.

Vitale capaciteit = de hoeveelheid lucht die maximaal per ademhaling kan worden in- of uitgeademd.
De vitale capaciteit omvat:
- het ademvolume ( bij volwassenen gemiddeld 0.5 liter)

- lucht die bij een diepe inademing extra wordt ingeademd (gem. 3 liter)
- lucht die bij een diepe uitademing extra wordt uitgeademd (gem. 1,5 liter)

Longvolume = de inhoud van de longen
- maximale longvolume = vitale capaciteit + lucht die na een diepe uitademing nog in de longen achterblijft (gem. 1.5 liter) (dode lucht)