Hippies

Onderwerp: Hippies in de jaren 60/70. Deelonderwerpen: H 1 waarom over hippies (voorwoord). H 2 Wanneer en waarom zijn ze gekomen? H 3 Wat deed je als je hippie was? - kleren - muziek - eten en drinken
H 4 Zoek jezelf, verbeter de wereld. H 5 De damslapers. H 6 de reis van Amsterdam naar Nepal
H 7 Woodstock festival op formaat Madurodam. H 8 Interviews. H 9 wist je dat…….. H 10 Nabeschouwing. Literatuurlijst: - Internet - boek: Jong - boek: Keith Green - boek: werken voor god bij de duivel op de stoep, Floyd Mclung - Mijn moeder en zus H 1 Waarom over Hippies (voorwoord). We moesten een werkstuk maken over de jaren 60/70 en het moest over Nederland gaan. Op het moment dat je zoiets hoort gaan er van allerlei dingen door je hoofd, zal ik het over een pop ster doen, zal ik het over de economie van die tijd doen of over de maatschappij, er zijn zoveel dingen. Wat er uit gekomen is is geen van die onderwerpen het is geworden “de Hippies van de jaren 60/70 in Nederland”. Maar de vraag is nu waarom ik het nou juist over Hippies wilde hebben, en dat zal ik u eens vertellen: Ten eerste wilde ik een onderwerp dat niet veel mensen namen, dus ik had even wat rond gevraagd waar de meeste mensen het over deden, en dat was dus niet over Hippies. Over dit onderwerp is veel te vinden op Internet. “De Hippies” is eigenlijk ook een heel interessant onderwerp, want zij hebben voor zoveel veranderingen in Nederland gezorgd. Neem nou de hele opstanding tegen de kerk en de ouders, ze zorgden ook voor de vrije seks en samen wonen voor het huwelijk. Je kunt nu de tijd nog zoveel dingen herkennen in de maatschappij waar de Hippies voor gezorgd hebben. Ik vind het ook leuk om meer te weten over de mensen die ervoor gezorgd hebben dat de westerns wereld is wat hij nu is geworden. Ze hebben niet alleen de normen en waarden heel erg verandert, ze hebben ook bijvoorbeeld de grotere festivals in gebracht en bepaalde muziek / kledingstijl.
H 2 Wanneer en waarom zijn ze gekomen? Ik neem u mee terug naar de tijd dat het hippie tijdperk begon, om precies te zijn naar 6 oktober 1966. Aan de andere kant van de wereld wordt in de herfst, op de grasvelden van het Golden Gate Park in San Francisco is de hippiebeweging geboren . Op die dag verzamelden zich zo’n 30.000 jongeren voor een love-in. Op blote voeten en met bloemen in het haar dansten en zongen ze, onder het motto ‘hou van alles en iedereen’. Die zomer erna zworfen ongeveer 70.000 hippies door heel Amerika. Hippies zijn nomaden, want voor het einde van het jaar 1967 hebben ze zich over de hele wereld verspreid. Wat is nou precies een hippie?, sommige zeggen dat het gaat om de manier hoe ze zich kleden en gedragen, een soort levenstij dus. Andere denken dat je een hippie bent als je drugs gebruikt, naar rock en rol muziek luistert en een bepaalde kijk op de politiek hebt. De hippies hadden verschillende beweegredens, de hoofd reden van de hippie is dat ze dingen zelf en alleen wilde doen ze wilde zelf beslissingen maken, ze gingen zich dus afzetten tegen de ouders, kerk (en de buren), die alles beslisten over wat nou wel of niet mocht, wat nou wel of niet goed was. Ze gingen zich dus afzetten tegen de materialistische maatschappij die op dat moment voor het grootste bestond uit, werken, geld verdienen, en de kerk. Toen de hippie beweging er éénmaal was kwamen er meer reden om hippie te zijn iedereen maakte er iets anders van. Voor de een was het nog steeds dat ze alles zelf wilde, maar een heleboel andere hippies werd het de reden, die ook het bekendst is bij de meeste mensen, ‘ PAECE AND LOVE’, ze wilden in vrede met elkaar leven, alles met elkaar delen en vrije liefde. H 3 Wat deed je als je hippie was? Er wordt veel gezegd dat hippies de maatschappij wilden veranderen, maar ze wilde er eerder uitstappen ("drop-out"). Zij ontvluchtten de maatschappij in hun eigen "SUBCULTUUR", men sprak ook wel van "underground" gaan. Ze wilde Je moest vooral veel van elkaar houden, "love" was het trefwoord. Kleren: Één van de manieren om niet bij de maatschappij te horen deden ze door zich anders te kleden. Als hippie kon je kiezen tussen 4 kleding stijlen of een eigen combinatie daaruit maken. - De 1e stijl is eigenlijk een voortzetting van de sobere kleedstijl van de provo’s: Belangrijke onderdelen hiervan waren vale verwassen T-shirts en versleten spijkerjacks en spijkerbroeken. Je kon over je broek tweedehands overhemden, uitgezakte tuien en tweedehands jassen dragen Als schoenen droegen ze laarzen of sandalen. Deze kleding werd vooral uitgekozen door de meer politieke bewuste hippies, die het ludieke element aan de andere overlieten. - De 2e stijl was de psychedelische stijl, deze bestond uit felle contrasterende kleuren: Voor jongens waren er heupbroeken met uitlopende pijpen, overhemden, jassen en dassen. Meisjes droegen broeken, minirokjes of jurkjes. Hotpants ook wel. Hierbij paste gekleurde sokken, mode schoenen en hoge laarzen. Dan droegen de jongens net als de meisjes hoeden met grote kleppen en grote zonnen brillen. - De 3e stijl is afkomstig uit India, een exotische stijl: Dit was de meest kenmerkende hippie kleding. Deze bestond voor de meisjes uit wijde lange rokken of lange India jurken. Ook droegen ze niet-westerse kleding stukken als harem broeken, kaftans, India slippers, Mexicaanse laarzen, wijde rimpel blouses en poncho’s. Daarbij hoorden accessoires als India sjaals, zilveren India sieraden, Indiaanse hoofdbanden en kralen kettingen. De jongens zagen eruit als ‘een soort prins uit een sprookje’. Echt een beetje niet van deze wereld. - De 4e stijl was de kledingstijl die hun opa’s en oma’s droegen: Deze nostalgische stijl werd grotendeels ingevuld met tweedehands kleding die ironisch genoeg was vervaardigd in de jaren 30. Later kwamen oma jurken, liefst gebloemd of zwart, en blouses met kant. Ook nachtjaponnen en onderjurken werden als gewonen jurk gebruikt. De jongens combineerden mouwloze vesten, opabroeken en oude hemden die als overhemd werden gedragen ………….. Muziek: Hippies hielden van psychedelische rock, een combinatie van rock, blues, country en western, volk en Indiase ragas. Deze muziek was eenvoudig en emotioneel. De muziekanten leefde hun muziek die, evenals drugs en meditatie, bedoeld was om het bewustzijn te verruimen. Bekende bands in dit genre waren Jefferson Airplane, Gratful Dead en ook de Beatles werden door deze stijl beïnvloedt. Daarnaast was undergroundmuziek populair, bijvoorbeeld Frank Zappa en The Mother of Invention en The Velvet Underground. Zeer geliefd was Jimi Hendrikx. Ook oosterse muziek werd veel beluisterd, als ze gingen blowen draaide ze muziek als Ravi Shankar en Tibaanse meditatie muziek. Tenslotte waren hippies geïnteresseerd in teksten. Protest zangers waren dan ook ‘in’, even als ballendevertorlkers als Janis Joplin en Joni Mitchell. Muziek speelde een belangrijke rol in het hippieleven. Je luisterde samen naar muziek, mediteerde en blowde op muziek en maakte ook zelf muziek met elkaar. Ze draaiden de hele dag muziek, vanaf het opstaan. Platen kocht je tweedehands en ze wisselden uit. Op de muziek werd ook wel gedanst, al was dansen minder belangrijk dan luisteren. Hippies zagen dansen als een vorm van zelfexpressie. Er was dus geen choreografie. Eten en drinken: Frisdrank en koffie hoorden niet bij de hippiescène. Als er vrienden kwamen, zette je thee … Het was altijd thee. Geen Pickwick-thee, maar kruidenthee. Vooral pepermunt- en zoethout-thee waren geliefd. Thee paste binnen de oosterse voedingsleer van de macrobiotiek, die veel hippies aanhingen. Zij aten vegetarisch en gebruikten geen
kant-en-klaar producten. Dat betekende eindeloos peulvruchten en granen inweken en een lange bereidingstijd. Macrobiotisch eten is veel werk, dan kan het lekker zijn … Ze vonden het heel vermoeiend, toen al. Sommigen openden een vegetarisch eethuis. Hippies wilden “onbespoten eten” Woonde je buiten, wat heel ‘in’ was, dan verbouwde je groente op het land of in je moestuin, uiteraard op biologische grondslag. Anderen ontfermden zich over het overschot, dat je weggaf of te koop aanbood in alternatieve natuurvoedingswinkeltjes. Je voedde je kinderen op met gezonde voeding. En verder: Voor het grootste gedeelte van de dag waren ze stoned en genoten ze van alles wat om hun heen was. Er werd veel gebruik gemaakt van hasjiesj en marihuana, als ze in zo’n trip zaten, en ook gewoon werd er veel gediscuseerd over bepaalde geloofden. Één van de doelen van de hippie was ook om er achter te komen wat het ware geloof nou was voor hen, ze gingen van het boeddhisme naar het hindoeïsme, en van het hindoeïsme naar het christen of jodendom, ze probeerde alles. Dit gebeurt vaak met een hele groep hippies bij elkaar, ze praten, lachen en zingen wat. Vaak zijn er 2 of 3 personen die een gitaar bij zich hebben, dus als ze zingen maken ze er ook muziek bij. Als ze niet ergens rond hangen, zijn ze wel aan het protesteren tegen de maatschappij. Maar met namen tegen kernwapens en de oorlog die Amerika op dat moment voerde tegen Vietnam. Door deze acties zijn er ook vaak mensen in de gevangenis gekomen of ze werden gewoon midden op straat geslagen, als ze niet weg wilde gaan wanneer de politie (of iemand anders van een hoge rang) dat vroeg. Een tijdje nadat de hippie beweging begonnen was, gingen ze met ze’n allen in een commune wonen. Communes waren een leefgemeenschap. Al het geld wat binnenkomt, is voor iedereen. Men heeft in een commune geen eigen bezit. Vaak leefden de communeleden van eigen geteelde groente en zelfgemaakte kleding en meubelen. Het leven in een commune was redelijk vrij. Iedereen hield van elkaar en het gebeurde vaak genoeg dat communeleden seks met elkaar hadden en voor de rest alleen vrienden waren. Een vrije relatie op het gebied van seksualiteit. Iedereen in een dergelijk commune deed iets, de een haalde boodschappen de ander maakte schoon en weer een ander deed kookte. Naar mijn mening is een commune niet geheel zo vrij als het lijkt. De mensen horen bij een leefgemeenschap en het lijkt mij moeilijk om met deze leefgemeenschap te breken. H 4 Zoek jezelf, verbeter de wereld. Centraal in de hippiefilosofie stond het leren kennen en verruimen van je eigen bewustzijn. Het ging om een innerlijke zoektocht met elkaar. Ervaren dat er meer dimensies waren. Vooral om het bewust zijn ging het. Dat doel kon je bereiken via mediteren, communicatie en drugs. Door deze middelen kon je tot jezelf komen. Ze dachten dat ze hierdoor een beter mens zouden worden en dat ze dan ‘peace end love’ in de praktijk konden brengen. Andere mensen zouden zo worden aangetrokken en ‘omgeturnd’, wat uiteindelijk vanzelf zou resulteren in een betere samenleving. Alleen niet alle hippies waren van dat laatste overtuigd. Zij hadden niet het gevoel van als iedereen maar lief voor elkaar is komt alles wel goed. Zij waren meer bezig met de vraag ‘hoe zitten we eigenlijk in elkaar?’, zonder directe maatschappelijke koppeling. Zij waren met hun eigen ding hun eigen clubje bezig. Een belangrijk punt was het bereiken van een goede communicatie met andere en het uitbannen van concurrentie. Het ging er niet om om beter te zijn dan een ander, je hoorde open vriendelijk en gastvrij te zijn. Niemand vond zichzelf dan ook beter dan een ander, al was je nog zo lelijk voor een hippie was je gelijk aan iedereen. Agressie woede en frustratie had je niet, dat werd weggestopt. Vaak had je weinig maar dat deelde je wel met andere. Hippies hechte sterk aan hun individuele vrijheid “zolang je andere geen kwaad deed, moest je kunnen doen wat je wilde”. Dat was heel belangrijk. Behalve één met je zelf te worden, moest je ook proberen om zoveel mogelijk één met de natuur te worden. Daarom trokken hippies graag naar buiten, liepen ze vaak op blote voeten of erger naakt en kozen ze voor natuurlijk voedsel. H 5 de reis van Amsterdam naar Nepal, de hippie route. Hippies waren altijd opzoek naar echtheid, vrijheid en het ware geloof. Ze zochten dat op verschillende manier en in verschillende richtingen. Er is 1 manier / richting die bijna alle hippies hebben gekozen, de reis van Amsterdam naar Nepal ook wel de hippie route genoemd. Je vetrok uit Amsterdam met een groep of je sloot je aan bij een groep. Vanuit Amsterdam ging je door Europa naar Athene, dan naar Istanboel, door Turkije en Iran, door Afghanistan en Pakistan, en boog vervolgens af naar het zuiden, India in, daarna weer naar het noorden en kwam tenslotte uit in Katmandu, Nepal. De route stond op geen landkaart of verkeersbord aangegeven maar iedere internationale zwerver in India kende haar wel. De weg ging langs de allergoedkoopste hotels en kampeerterreinen. Drugs was goedkoop en je kon daar heel makkelijk aankomen. Als je zelf geen voertuig had ging je gewoon liften, je kon altijd wel met iemand mee. Deze reis bracht je bij de oosterse religies waar vele hippies naar op zoek waren omdat ze dachten dat dat het ware geloof was, en dat je daar de vrijheid en echtheid had. De reis was alleen heel gevaarlijk, vooral voor de hippies. Er gebeurde onderweg van alles, en vaak was het niet positief. Ze gingen op pad zonder geld en wetend of ze de volgende dag wel ergens konden slapen. Vaak sliepen ze dan ook onder de blote hemel. Er was zo ie zo 1 regel waar iedereen zich aan moest houden ‘laat nooit een meisje alleen’. Vaak werden de meisjes die alleen op pad gingen ontvoerd en verkocht als blanke slavinnen, het was voor de meiden / vrouwen heel belangrijk dat je altijd in mannelijk gezelschap verkeerde. Er waren ook veel rovers die van de hippies gebruik wilde maken, omdat ze altijd stoned waren kon je heel makkelijk van alles van hun meenemen zonder dat ze er ook maar iets van merkte. In alle landen waardoor de hippies trokken was drugs streng verboden. Als je daar werd betrapt was de kans groot dat je in de gevangenis eindigde. Maar omdat de hippies 7 dagen per week 24 uur per dag stoned waren dachten ze er niet aan hoe gevaarlijk dat eigenlijk wel niet was en bleven ze het gebruiken en smokkelen. De drugs was niet alleen gevaarlijk vanwege dat het niet mocht maar er zaten nog veel meer nadelen aan de drugs. Doordat ze altijd stoned waren wisten vele niet meer wat nou werkelijkheid was en werden ze paranoia, bijvoorbeeld was er eens een man die sliep en droomde dat hij een vlinder was, maar toen hij wakker werd dacht hij bij zichzelf ‘hoe weet ik nou dat ik geen vlinder ben die droomt dat hij een mens is’. Ze gingen dingen zien en hoelanger het duurden hoe eenzamer ze zich gingen voelen. Ze konden avonden achter elkaar voor zich uit staren en niks zeggen alleen maar in hun fantasie wereld leven. Ook werden er surrogaten en van slechte kwaliteit drugs verkocht, met als gevolg dat er veel overdosissen kwamen. Verder moest je er zeker ook van uit gaan dat je ziek werd, ze aten heel ongezond en soms ook gewoon niet. En als je al zo lang onderweg bent en vaak buiten slaapt krijg je een heel slecht afweer systeem, en daarbij was de kans nog groter doordat ze door veel arme landen trokken waar geen goeie medische hulp was (als de doktoren de hippies al wilde helpen). Er was natuurlijk ook openlijke seks met elkaar en het werd ook veel gedaan, hierdoor kregen de mensen geslachtsziektes, maar daar trokken ze zich niks van aan. H 6 De damslapers. Bijna de gehele zomer 1970 was het daar een dolle boel. Meer of minder hip geklede jongeren (hippies) maakten er muziek, een praatje of een dansje, rookten er stickies, zaten er zo maar wat te zitten of lagen er te slapen. Al die vredige bezigheden riepen weerstand op bij een groot aantal Nederlanders, dat vonden dat het gedrag van de zitters en slapers rond het Nationaal Monument van weinig eerbied voor de oorlogsslachtoffers getuigde. Klachten van omwonenden over toenemende overlast en criminaliteit en talrijke arrestaties van jongeren wegens het bezit van drugs of van te weinig middelen van bestaan brachten burgemeester Samkalden tot het besluit het slapen op de Dam te verbieden. Het slaapverbod, dat op 24 augustus om 18.00 in werking trad, leidde tot fikse ongeregeldheden, die voor een groot deel het werk waren van personen die niets met de Damslapers hadden uit te staan. Drie avonden lang was het onrustig op en rond de Dam. Was het op 24 augustus de politie die het plein keer op keer schoonveegde, die avond erna werd het karwei geklaard door een groep enthousiaste vrijwilligers. 80 mariniers uit Doorn en Den Helder namen het 'recht' in eigen hand en verdreven met geweld iedereen die zich volstrekt legaal op de Dam bevond, maar van wie het uiterlijk de jannen niet aanstond. Het 'langharig werkschuw tuig' moest maar eens een lesje krijgen. De onrechtmatige actie kwam de mariniers overigens ook op een lesje te staan. Een groot aantal van hen werd krijgstuchtgelijk gestraft en vijf moesten zich wegens vernieling voor de Zeekrijgsraad verantwoorden.
H 7 Woodstock festival op formaat Madurodam. De Delftenaar Berry James Visser organiseerde het Nederlandse Woodstock, het Popparadijs Holland Festival, Kralingse Bos, Rotterdam stond er op het affiche. 26, 27 en 28 juni 1970, drie dagen luisteren naar Soft Machine, Pink Floyd!, Jefferson Airplane, The Byrds, Canned Heat en Dr. John The Nighttripper. Duizenden mensen samen geplakt bij de kralingse plas, om te genieten van de muziek en de grootheden. Dit festival is één van de grootste gebeurtenissen in Nederland van het hippie tijdperk. Al was het voor sommige wat tegengevallen, er waren zo’n 110 000 mensen verwacht maar er kwamen er maar 60 000. Je kon tijdens dit festival doen wat je niet laten kon. Er werd aan één stuk door geblowd en gedeald, verder kon je ook naakt zwemmen en wilde je seks, nou dan ging je naar je tent. Niemand keek hier raar van op, het was allemaal toch gewoon logisch. Je hoefde ook niet bang te zijn voor agressie. In de drukte struikelde je wel eens over andermans benen ’’Dat zou je nu op een vechtpartij komen te staan. Maar je zei gewoon sorry en je kreeg no problem man terug.’’Niemand wilde ook herrie schoppen of problemen hebben, alles was “peace and love”. Waar de hulpverleners hun handen wel aan vol hadden was aan de hippies die na het gebruik van drugs (LSD) dachten dat ze konden vliegen. Ze klommen dan ook letterlijk op steigers om er vervolgens af te springen. Ook dachten de sommige dat Sodom en Gomorra waren neergedaald. Verder was het een grote chaos, te weinig toiletten, maar goed dat het in een bos was, want een struik was snel gevonden. Ook waren er te weinig afvalbakken en lag binnen de kortste keren het hele terrein vol met allemaal rotsooi. En door de walm van alle joints waren de onwelriekende geuren gauw verdwenen. En voor een wasbeurt gingen de kleren uit en werd er een duik genomen in de Kralingse Plas. Maar ondanks alles vonden de mensen het geweldig en vonden ze het gezellig. Maar niet alleen de mensen die er toen waren zijn blij me dat festival, ook de jeugd van tegenwoordig is daar blij mee, ook al weten velen dat niet. Alle festivals die je tegenwoordig ziet zijn, zeg maar, de dochters van het beruchte festival in 1970. Als het kralingse festival er nooit geweest was had je nu ook niet van die grote festivals. H 8 Interview: Interview met een hippie
Telefonisch Interview: 1) Hangt er een bepaalde filosofie vast aan jullie stroming? Ja, wij geloven nog steeds dat vrede op aarde mogelijk is. Wij zijn als het ware pacifisten, en we willen de wereld laten inzien dat geweld niets oplost! 2) Beperk je je enkel tot de visie van de hippies of sta je open voor andere meningen? Ik respecteer de meningen van andere mensen, sta open voor discussies maar ik verwacht wel dat er ook naar mij geluisterd wordt. 3) Wat vond je van het bekende festival 'Woodstock'? Vind je dat zo'n festival nog steeds mogelijk is in deze tijd? Woodstock was het hoogtepunt der jaren '60. Ik had het wel graag willen meemaken, maar spijtig genoeg was er toen nog geen sprake van mij (lacht). Maar zo'n festival is volgens mijn principe nog steeds mogelijk, ja. Wat zich op Woodstock afspeelde, zal zich zeker en vast ooit wel nog eens herhalen. Die tijd zal wel nog komen! 4) Tot slot: Je had het zonet over het respecteren van verschillende meningen, vind jij dat er in deze gemeenschap nog rekening wordt gehouden met jullie mening? Wordt er nog respect opgebracht voor de hippies? Eerlijk gezegd vind ik niet dat er naar ons geluisterd wordt. Ja, ze luisteren wel is, maar daar blijft het ook bij! En dan nog, hoe de mensen tegenwoordig tegenover principes staan is ook niet echt vrij positief, ik merk ook wel als ik over straat loop welke blikken er op mij vallen! Ik zie ze zo denken van; 'wat een halve gare is dat!', Hippies zijn al lang uit de mode!',... Ja, dat is misschien wel ontgoochelend, maar die trek ik mij niet aan! Ik ben wie ik ben, jammer wordt daar gewoon niet veel meer respect voor opgebracht. Ik heb respect voor iedereen! Bedankt voor de medewerking! H 9 Wist je dat…… Woodstock het aller eerste festival ooit was. Door woodstock de grootse file ooit is geweest. Hippies veel in gekleurde busjes rond reden. Gedeeltelijk door de hippies soft drugs nu legaal is in Nederland. Gedeeltelijk door de hippies de hoeren nu legaal zijn in Nederland. Het hippie tijdperk maar ongeveer 5 jaar heeft geduurd. Door de hippies er in de jaren 80 een individualisme probleem is geweest. Door het kralingse festival er ook veel hippies het hippie zijn hebben afgezegd. Hippies op een gegeven moment veel op harly’s gingen rijden. Veel hippies de dienstplicht ontliepen. Hippies door elkaar hen haar lieten knippen en verven. Ze bij elkaar piercings en tatoeages lieten zetten. Hippies overal en nergens sliepen. H 10 Nabeschouwing: Toen ik voor dit onderwerp gekozen had had ik er ook veel zin in om aan te werken. Ik dacht dat ik dit wel even op papier zou zetten. Ik had al een beetje rond gekeken en al aardig wat sites gevonden over de hippies, wat ik alleen niet gezien had was dat alles over het zelfde ging, en het was allemaal heel oppervlakkig. Dus uiteindelijk was het toch nog best moeilijk om iets leuks te vinden en het goed op te schrijven. En dan mocht het ook nog alleen maar over Nederland gaan. De onderwerpen waar ik de meeste moeite mee had waren H 4 ‘Zoek jezelf, verbeter de wereld’ en H 5 ‘Werden ze geaccepteerd door de maatschappij?’ Je kon daar haast niets over vinden om het internet. Later had ik het boek ‘jong’ en daar stond er wel genoeg over in, dus kwam het toch nog goed. Ik heb er ook heel veel tijd ingestopt omdat het ten eerste moeilijker was dan ik dacht en ook omdat het moeilijk was om nou goed weer te geven wat de hippie nou precies wilde. Verder vond ik het echt leuk om er aan te werken, ik heb zoveel dingen geleerd en heb zoveel kanten van het hippie zijn gezien. Ik had me er altijd al wel in geïnteresseerd en nu eigenlijk nog meer. Ik vind het ook leuk om het eindproduct te zien, ik ben er wel trots op en heb ook wel het gevoel dat ik er genoeg over verteld heb, dus ik heb er eigenlijk gewoon een goed gevoel over en vond het dus leuk om aan te werken, gewoon omdat het interessant was en ik hoop ook dat het te merken is.