Criminaliteit

Maatschappijleer Criminaliteit. Onmaatschappelijk gedrag: wanneer je je niet houdt aan de geldende normen. BV: boeren laten, schreeuwend over straat. Sommige normen tasten bij overtreding zulke belangrijke waarden aan in de samenleving dat we ze hebben vastgelegd in wetten.  we spreken niet meer over onmaatschappelijk gedrag maar over criminaliteit. Rechtsnormen: regels die zijn vastgelegd in wetten
Criminaliteit: alle misdrijven die in de wet staan omschreven

Rechtsnormen zijn er om: • de samenleving te ordenen • conflicten naar behoren te regelen • onafhankelijke rechtspraak en daardoor rechtvaardigheid te waarborgen
Rechtsnormen zijn sterk gebonden aan plaats en tijd: wat vroeger strafbaar was is nu niet meer strafbaar en andersom. Mensen houden zich eerder aan wetregels als die aansluitingen bij de eigen opvattingen over goed en kwaad: het is belangrijk dat rechtsnormen en de normen in onze maatschappij met elkaar overeenstemmen. Misdrijven: meer ernstige strafbare feiten
Overtreden: minder ernstige strafbare feiten
Verschil tussen misdrijven en overtredingen: - straf bij misdrijf is hoger - voor overtredingen krijg je geen strafblad, bij misdrijven wel. We maken onderscheid tussen de volgende delictsoorten: - delicten tegen de openbare orde en het gezag (verbranden nl vlag, afluisteren telefoongesprekken) - misdrijven tegen leven en persoon (moord en mishandeling) - ruwheidsmisdrijven (vernieling, graffiti) - vermogensmisdrijven (diefstal, verduistering) - seksuele misdrijven ( aanranding, verkrachting) - verkeersmisdrijven (rijden met teveel alcohol op) - misdrijven tegen de opiumwet (verkoop van drugs) - economische delicten (onwettig manipuleren met BV’s) - milieudelicten
We maken een indeling tussen: - veelvoorkomende en - zware criminaliteit
Veelvoorkomende criminaliteit: - komen veelvuldig voor - versterken gevoelens van onveiligheid - worden relatief licht gestraft
Geregistreerde criminaliteit: Misdrijven die door mensen bij de politie zijn aangegeven of die door de politie zelf zijn ontdekt. Waarom zijn de politiestatistieken van het CBS niet geheel betrouwbaar? 1) de aangiftebereidheid (mensen geven het niet aan omdat ze ervan overtuigd zijn dat het toch niet helpt) 2) Delicten worden niet ontdekt (dronken rijden, milieumisdrijven) 3) Opsporingsactiviteit is van invloed op de cijfers (als de politie meer surveilleert wordt er meer ontdekt) 4) Registratiefouten (wat de ene agent mishandeling noemt kan de ander poging tot doodslag noemen) Om een meer betrouwbaar beeld te krijgen houdt het CBS sinds 1980 slachtofferenquêtes. Maar hier zitten ook nadelen aan: - het gaat niet om een objectieve meting (het is maar net hoe de persoon iets ervaart heeft) - er worden alleen veelvoorkomende delicten gemeten, moord e.d. kunnen niet goed worden gemeten - de slachtofferloze criminaliteit valt hierbuiten (bv door rood rijden enz) Waardoor zijn de gevoelens van onveiligheid versterkt? Doordat bepaalde misdrijven de laatste jaren enorm veel publiciteit kregen in de media. Er zijn tegenwoordig meer situaties waarbij geweld kan voorkomen: mensen gaan vaker uit dan vroeger en drinken dan ook meer. Criminaliteit is van alle tijden: ook vroeger werd er gestolen, vernield en gemoord, alleen de laatste tijd krijgt criminaliteit veel meer aandacht. Er zijn 2 soorten schades: 1) materiële schade. (schade door vernieling, belastingontduiking, diefstal enz) 2) Immateriële schade. (trauma’s: mensen die zijn overvallen kunnen daar een trauma aan over hebben, dit is dus niet in geld uit te drukken) Vroeger ging men ervan uit dat criminaliteit erfelijk was, dus aangeboren. Tegenwoordig gaat men ervan uit dat criminaliteit hoofdzakelijk is ‘aangeleerd’ door de sociale omgeving. Psychologen zijn het erover eens dat ons karakter voor een deel is aangeboren en voor een deel wordt bepaald door de opvoeding. Bepaalde karaktereigenschappen, zoals een driftige aard kan goed aanleiden tot agressief gedrag. Individuele en maatschappelijke oorzaken: • In een minderheid van de gevallen is het aantoonbaar dat criminaliteit is aangeboren. • Het gezin is de voedingsbodem voor het latere functioneren van mensen. • Wat school betreft lopen jongeren die hier mislukken een grotere kans met justitie in aanraking te komen. • Groepsgedrag • Drugsgebruik • De normen en waarden zijn in het algemeen vervaagd. • Sommige mensen hebben een sociale achterstand • De sociale controle is afgenomen: de gelegenheid maakt de dief • De pakkans is afgenomen: de kans dat je word aangehouden is erg klein. Iedereen is een geboren misdadiger volgens criminoloog Hirschi, alleen de meeste mensen gedragen zich netjes omdat zij bindingen hebben die ze niet zomaar op het spel zetten: familie, vrienden enz. Mensen bij wie deze bindingen ontbreken zijn eerder geneigd tot crimineel gedrag. De overheid heeft geweldsmonopolie: de staat mag als enige geweld gebruiken
Wat is een rechtsstaat? Een staat waarin de overheid zich moet houden aan wettelijke regels, die door een democratisch gekozen parlement zijn goedgekeurd.  een rechtsstaat houdt zich aan: - grondwetten - mensenrechten
Mensenrechten: • men mag niet discrimineren • men mag mensen niet martelen • men mag niet zomaar iemand gevangen zetten • iedereen heft recht op een eerlijk proces • iedereen heeft recht op vrijheid van meningsuiting
Enkele specifieke bepalingen waaraan de overheid zich moet houden bij de bestraffing van crimineel gedrag zijn: - legaliteitsbeginsel: je kunt alleen worden gestraft voor iets dat in de wet strafbaar is gesteld - ne bis in idem-regel: niet twee keer voor hetzelfde - een verdachte is onschuldig totdat hij door de rechter schuldig is bevonden

De burgers moeten onderling elkaars rechten niet overtreden (discriminatie) Dit doet de overheid door: - wetgeving - rechtshandhaving
Tegenwoordig voert de overheid heel duidelijk een tweesporenbeleid: 1. Bij veelvoorkomende criminaliteit wordt gezocht naar preventieve maatregelen, zoals versterking van de sociale controle. 2. Bij zware, georganiseerde misdaad wordt de oplossing juist wel gezocht in hogere gevangenisstraffen. OPSPORING EN AANHOUDING: politie+officier van Justitie
VERVOLGING: officier van Justitie
RECHTSZAAK: rechter
Politie stelt proces verbaal op: verzamelde info opgeschreven in speciaal rapport geeft het proces verbaal aan officier van justitie die onderzoekt de zaak verder in het opsporingsonderzoek (bewijzen moeten gezocht worden), de officier van justitie bepaald of de zaak zwaar genoeg is om de verdachte verder te laten vervolgen rechtszaak de rechter besluit of de verdachte schuldig is straf
Politie heeft drie taken: - hulpverlening - handhaven van de openbare orde - opsporingstaak
Wanneer spreken we van een verdachte? Er moet een redelijk vermoeden zijn dat de persoon zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit
Wanneer spreken we van een redelijk vermoeden? - als de politie iemand op heterdaad betrapt - als er aangifte is gedaan
Basisrecht van een verdachte: hij hoeft niet actief mee te werken, mag weigeren om iets te zeggen, hij mag zelfs liegen uitzondering daarop is alcoholcontrole: iedereen moet daaraan meewerken anders ben je strafbaar
Bevoegdheden van politie: - iemand staande houden - aanhouden - fouilleren - vrijheidsbeneming - huiszoeking - inbeslagneming
Officier van Justitie is openbare aanklager: namens de samenleving zoekt hij bewijzen tegen de verdachte en een straf

Een officier van justitie: - leidt het opsporingsonderzoek - brengt verdachten voor de rechter - eist bepaalde straf in rechtszaak - is verantwoordelijk voor de uitvoering van de straf die een verdachte heeft gekregen
Openbaar ministerie: alle officieren van justitie bij elkaar
Niet elk dossier leidt tot een rechtszaak, de officier van Justitie heeft 3 mogelijkheden: - seponeren (iemand wordt niet vervolgd, bv wegens gebrek aan bewijzen) - een transactievoorstel aanbieden ( geldboete) - vervolgen (rechtszaak) Het opsporen van criminaliteit is laatste jaren steeds moeilijker geworden: - door betere organisatie georganiseerde misdaad - informatietechnologie mobieltjes zijn moeilijker af te luisteren en zij kunnen zelf ook politie afluisteren
Dingen die mogelijk zijn om de georganiseerde misdaad te bestrijden : Ø richtmicrofoons Ø infiltranten : personen die ongemerkt een misdaadorganisatie binnen dringen om informatie over die organisatie te verzamelen Ø koop : infiltranten mochten verboden waar kopen om daarmee vertrouwen te winnen in de organisatie Ø gecontroleerde doorvoer : de politie kon partijen verboden waar niet in beslag nemen om later een grote slag te kunnen slaan Ø informanten : dit zijn leden van een misdaadorganisatie die de politie informatie doorspelen Ø inkijkoperaties : de politie mag in sommige gevallen in het geheim een gebouw binnen treden om te kijken of er geen strafbare feiten worden gepleegd Ø kroongetuigen: een crimineel kan strafvermindering krijgen als hij een andere ‘grotere’ verraadt
De onafhankelijkheid van de rechters is gewaarborgd doordat: - een rechter voor het leven benoemd is - het salaris van rechters bij de wet geregeld is - het aantal rechters in elke rechtszaak van tevoren vast staat
gerechtssecretarissen rechterhand van rechters
Soorten gerechten : § de kantongerechten overtredingen zoals te hard rijden § de arrondissementsrechtbanken - politierechter - meervoudige kamer (zware misdrijven) - kinderrechter § de gerechtshoven § de Hoge Raad (voor hoger beroep) Een rechtszaak bestaat uit 8 stappen : q Opening :gegeven checken
q Aanklacht : Officier leest dit voor ( gegevens ) q Onderzoek : Zoekt bewijs voor de aanklacht ( rechter ), hierbij maakt hij gebruik van proces-verbalen en getuigen
q Verhoor van de verdachte
q Requisitoir : dit is een verhaal waarin hij probeert aan te tonen waarom de verdachte schuldig is en waarin hij de rechter om een bepaalde straf vraagt, ze zogenaamde eis. q Pleidooi : advocaat verdedigt de verdachte
q Laatste woord : verdachte spreekt zijn laatste woord, zijn spijt of zo. q Vonnis : uitspraak rechter. Waarom straffen we? - vergelding - afschrikken dader - afschrikking samenleving - voorkomen van eigenrichting - verbetering van de dader - beveiliging van de samenleving

Er zijn 3 hoofdstraffen: - geldboete - vrijheidsstraf hechtenis - alternatieve straf