Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2012
• 397 pagina's
• Uitgeverij: Karakter

Flaptekst

Eerste zin

Ze weet nog precies wat voor soort dag het was: loom en warm, een dag die de wereld vertraagde.

Samenvatting

Tjeerd van Loon (38 jaar) hoort van de politie dat zijn moeder Hella (60) in het ziekenhuis is opgenomen vanwege een zelfmoordpoging. Ze heeft het al eerder geprobeerd, dus hij ligt er niet wakker van. Hij zoekt wat afleiding bij een leuke man in zijn flat (Jos). Hij weet dat dit ergerlijk zou zijn voor zijn moeder want die was echt anti-homo. Ook zijn zus Lizzie (34) krijgt bericht van de zelfmoordpoging. Ze wacht op haar vriend Jaap, die een relatie met ene Romy achter de rug heeft. Lizzie is ergens bang voor: Jaap zegt dat ze deur niet goed gesloten had, maar ze merkt juist dat er een sleutel weg is. Later besluiten Tjeerd en Lizzie op bezoek te gaan in Nijmegen waar hun moeder is opgenomen. Deze keer ligt hun moeder in een coma en in principe is ze hersendood. Ze heeft na het innemen van de pillen een hersenbloeding gekregen. Haar moeder vond ze helemaal niet zo leuk: ze was geestesziek. Intussen ontvangt ze vervelende sms’jes van Romy, die vindt dat ze van haar Jaap moet afblijven. Na het bezoek laat Lizzie zich in het huis van haar moeder in Nijmegen afzetten: ze ruikt een geur die haar aan vroeger doet denken en besluit een cake te gaan bakken. Tjeerd praat intussen met zijn tante Mies, een zus van zijn moeder die met haar ruzie had o.a. over zijn vader.  Ze regelt de financiële zaken van zijn moeder. Daarna besluiten ze in het ziek de hersendode Hella af te koppelen van de apparatuur die haar in leven houdt en een kwartiertje daarna ademt ze niet meer.

De kinderen hebben zo hun gevoelens bij de dood. Lizzie denkt aan een discussie die ze ooit afluisterde waarbij haar moeder haar afkeer van anale seks uitte en dat haar vader zich maar tot mannen moest wenden. Tjeerd  denkt na over de anti-homo gevoelens van zijn moeder. Hij heeft haar woensdag geholpen met het innemen van de pillen met de gedachte dat ze dan wel weer 112 zou bellen. Maar dat is blijkbaar niet gebeurd.

Lizzie belt Jaap en die zegt dat hij nu met Romy kapt. Lizzie wil nu terug naar Zandvoort om hem te ontmoeten. Ze is echt gek op hem. Tjeerd heeft ooit de incest die zijn zusje is overkomen gezien. Hij was erg geschrokken. Hij wordt onverwacht gebeld door zijn vader die het heeft over wat er woensdagavond is gebeurd. Hij beweert dat hij weet dat Tjeerd pillen via de kwark heeft toegediend. Tjeerd schrikt ervan omdat hij niets met zijn vader te maken wil hebben.

Intussen is Mies ook een verteller geworden. Ze praat met een kapelaan Niels over de problemen die er thuis zijn. Ze heeft een brie gekregen en daaruit blijkt dat ze een liefdesrelatie hebben gehad. Maar dan blijkt dat de kapelaan de ex-man van Hella is geworden. Hij was naar de seminatie gegaan om zijn ouders tevreden te stellen, maar hij heeft eigenlijk een homoseksuele geaardheid. Hij is met Hella getrouwd die echter geen anale seks wil en dan blijkt dat hij dat met zijn dochter van tien heeft gedaan. Ook is hij niet afgebleven van zijn zoon Tjeerd. Mies heeft een slecht verleden met mannen. Ze is ooit zwanger geweest van Twan, een jongen die bij haar ouders (vader was dokter) huisschilder was. Ze krijgt een spontane abortus. Daarna werd ze verliefd op Niels, maar ze was te dik en hij koos voor Hella. Intussen regelen ze alles voor de begrafenis. Ze treft een 06-nummer aan en ze belt het: het blijkt het nummer van Niels te zijn.

In intermezzo’s (in totaal gebeurt dit 9 keer) heeft de lezer kunnen kennismaken met een ik-verteller die Niels blijkt te zijn en die een kwaad plan in gedachten heeft, samen met iemand die hij Boy noemt en een wapen heeft. Hij wil ze alle drie (hij zegt vier?) doden en zo de erfenis opstrijken.

Lizzie maakt intussen ook het een en ander mee als ze naar het mortuarium gaat, om de kist van haar moeder te zien. Haar vader Niels staat ineens achter haar. Hij zegt dat hij een deel van de erfenis wil en dat zij er schuldig aan is dat hij het huis uit moest. Tjeerd gaat intussen in de mailbox van zijn moeder en leest dat ze het contact met Niels  onlangs hersteld heeft en dat ze van plan was om het testament te veranderen in het voordeel van Niels. De dood is echter tussenbeide gekomen. Ze praten met elkaar over deze nieuwe feiten. Jaap komt weer bij Lizzie en ze spreken af dat ze gaan trouwen. Ze is helemaal weg van hem.

Mies krijgt opnieuw een brief van Niels: hij wil nu 100.000 euro zwijggeld, anders maakt hij hun verleden bekend aan de twee kinderen. In een flashback vertelt ze dat ze hem altijd oraal moest bevredigen, waarbij zin in geknielde houding voor hem zat. Dat was echt vernederend.

Ze wil het verhaal vertellen aan Tjeerd en Lizzie, zodat ze niet meer bang hoeft te zijn dat Niels het gaat vertellen. Toch plakt Niels de foto’s van hem en Mies op het raam na de begrafenis. Dan besluit ze om het ware verhaal over haar relatie met Niels aan Tjeerd en Lizzie te vertellen. Dat valt niet helemaal goed. Maar intussen wordt ook een aantal keer de incestrelatie tussen Niels en Lizzie verteld. Mies en Lizzie hebben beiden het gevoel dat ze Niels zouden kunnen doden.

Niels laat hen geen van allen los: hij belt mobiel, stuurt sms’jes, stalkt hen, bedreigt hen enz. Maar tussen Jaap en Lizzie gaat het wel goed. Ze gaan in februari trouwen en ze willen ook kinderen. Het lijkt wel allemaal erg snel te gaan, vindt ook de collega van Lizzie.

Tjeerd denkt na aan zijn medeplichtigheid aan de dood van zijn moeder: hoe weet zijn vader het? Hij wil in Amsterdam lang Jos, maar als hij aanbelt ziet hij een jonge knul. Hij loopt weg en voelt zich eenzaam. De volgende dag zegt Jos echter dat dit zijn zoon was. Jos laat Tjeerd in zijn armen uitjanken. Lizzie heeft wel een trauma overgehouden aan de incest, want als Jaap haar een keer van achteren vastpakt, gaat ze vreemd gillen. Hij probeert haar gerust te stellen. Mies ziet dat Hella voor haar dood enkele keren een groot bedrag cash geld heeft opgenomen. Zou Niels dat hebben gekregen? Ze voelt ook aan dat er iemand in het huis van Hella is geweest.

De ik-verteller Niels laat weten dat hij met de voorbereiding van de moordaanslag doorgaat. Boy is niet meer zo gewillig als hij eerst was. Het is een oud-politieman, die zelf niet wil schieten.

Jaap en Lizzie trouwen in kleine kring. Zowel Jos als Jaap weten nu hoe de familievork in de steek zit. Ze pakken het begripvol op. Niels die zich een tijdje stil heeft gehouden belt enkele weken na de bruiloft op en wil school schip maken. Hij nodig hen alle drie uit om zijn excuses aan te bieden. Ze twijfelen allemaal  of ze moeten gaan. Maar dan gaan ze toch naar Hella’s huis.

Het is natuurlijk een valstrik. Tjeerd en Mies zijn de eersten die vastgebonden worden en we volgens Lizzie in de laatste hoofdstukken van de thriller. Ze is alleen, want Jaap is bij zijn vader geroepen die hij lang niet heeft gezien, maar nu ineens een hartinfarct heeft gekregen. Ze moet alleen naar Nijmegen. Wanneer ze binnenkomt, ziet ze dat Niels een groot vleesmes in zijn strot heeft en dat Jaap (die dus de Boy) blijkt te zijn de dader is. Hij heeft een slecht verleden achter de rug, is ten onrechte  beschuldigd van seksueel misbruik van Romy’s dochter en heeft enkele maanden voor niets in de gevangenis gezeten. Hij voelt zich bodemloos. Hij zat vol wraakgevoelens en smeedde met Niels een masterplan om aan veel geld te komen. Niels zou zijn familie bedreigen en Jaap zou ingang vinden via Lizzie. Zij die altijd op de verkeerde man was gevallen, heeft dat weer gedaan. Jaap legt uit dat hij nu al het geld wil door iedereen te doden. Lizzie biedt aan om haar broer en tante te doden, maar als ze het wapen heeft, schiet ze natuurlijk Jaap dood.  Een onverwacht einde, maar de rechter besluit dat Lizzie uit noodweer heeft gehandeld en dat ze niet zal worden vervolgd. In het laatste hoofdstuk is ze bij Mies en de baby in haar buik schopt. Ze vertelt Mies dat het een meisje wordt. Het moet de baby van Jaap zijn.

Personages

Lizzie

Lizzie is het belangrijkste slachtoffer. Op jeugdige leeftijd is ze door haar vader misbruikt die bovendien zijn voorkeur voor anale seks kon bedrijven bij haar. Die perversiteit draagt ze een leven lang bij zich. Mies heeft haar als tweede moeder opgevoed, maar ze kan eigenlijk geen goede relatie met mannen opbouwen. Vaak valt ze op getrouwde mannen en dat komt goed uit omdat ze een vorm van bindingsangst heeft. Ze heeft haar wraakgevoelens diep verstopt, maar is jaren later nog steeds in staat haar vader te doden. Ze trapt opnieuw in de val van Jaap, maar lost het deze keer wel vakkundig op.

Tjeerd

Tjeerd is ook een slachtoffer van zijn milieu. Hij is misbruikt door zijn vader en moet tegen de antihomo gevoelens van zijn moeder opboksen. Hij lijkt iets beter tegen het verleden te kunnen dan Lizzie, maar gaat ook gebukt onder schuldgevoelens. Hij heeft indirect de hand in de dood van zijn moeder omdat hij dacht dat ze ook deze keer wel 112 zou bellen. Hij is wel zover dat hij toenadering zoekt bij de aardige homo Jos.

Mies

Mies heeft een moeilijke jeugd achter de rug, met een geesteszieke moeder, een onvrijwillige zwangerschap, een abortus en liefdesrelaties die niet erg leuk waren. Wanneer ze verliefd wordt op kapelaan Niels, blijkt haar zusje de uitverkorene te zijn en zij mag hem slechts oraal bevredigen. Omdat haar zusje dat geen fijne pose vindt. Zelf kan ze wraak nemen als z e weet dat er incest wordt gepleegd en Niels door haar toedoen het huis moet verlaten. Ze neemt de touwtjes in handen en zorgt ervoor dat ze weer niet in een afhankelijke positie van Niels komt. Ze zal hem geen cent betalen en biecht haar seksuele relatie met de vader van Tjeerd en Lizzie gewoon op.

Niels

Niels is een monster maar ook een slachtoffer. Hij moet van zijn ouders naar het seminarie, mag niet voor zijn homoseksuele gevoelens uitkomen en dan gaat het mis. Hij kan niet bij Hella doen wat hij zou willen en hij vergrijpt zich aan zijn dochter. Dat zijn walgelijke scènes. Omdat er geen misverstand in het boek bestaat over wat hij met zijn kleine meid uithaalt. Dat hij later door geldzucht gedwongen alsnog contact zoekt en de erfenis wil hebben, tekent zijn karakter. Alle drie willen ze Niels vermoorden, maar uiteindelijk wordt hij vermoord door Jaap.

Jaap

Jaap blijkt achteraf de man te zijn die iedereen om de tuin heeft geleid. Hij zit na een valse beschuldiging vol met wraakgevoelens tegenover de maatschappij en wil graag met Niels een plan maken om rijk te worden. Hij was ooit politieman. Hij is bereid heel ver te gaan. Lizzie is een dankbaar slachtoffer, waardoor hij de familie Van Loon kan binnenkomen. Uiteindelijk wil hij iedereen doden, maar ook in deze thriller komt boontje om zijn loontje

Quotes

"“Ik volg ook Tjeerd en Lizzie. Ik weet met wie ze omgaan, waar ze wonen, waar ze werken. Hella was een open boek en heeft me van veel informatie voorzien. Ik weet dat jij voor Tjeerd en Lizzie een tweede moeder bent en ik denk dat jij niet wilt dat zij erachter komen wat er tussen ons gaande is geweest, want als dat gebeurt raak je onherroepelijk hun liefde kwijt. " Bladzijde 132

"De vraag blijft maar in Tjeerd hoofd rondcirkelen. Hoe kan zijn vader iets afweten van wat er die avond is gebeurd? Heeft zijn moeder hem nog gebeld? Maar volgens de doktoren heeft ze een hersenbloeding gekregen en kon ze daardoor niemand meer om hulp vragen. De hersenbloeding stond los van het innemen van al die pillen. Of toch niet? " Bladzijde 166

"“We zetten Callas nog eens op”, besliste haar vader. “Lekker hard, lekker hard, hoe geil kun je worden van een paar biertjes? We gaan heel speciale vriendjes worden. Topgeheim. Begrepen? Hij likte met zijn tong langs zijn lippen.”Je bent zo lekker smal. Net een jongetje." Bladzijde 303

Thematiek

Familiebanden/ familiebetrekkingen

Door de incestrelatie die vader Niels met zowel zijn dochter Lizzie als zijn zoon Tjeerd had, is het gezinsleven van de familie Van Loon uiteen gescheurd. Niels was een katholieke kapelaan die tegen zijn zoon naar het seminarie was gegaan. Hij kan zijn seksuele lusten niet bedwingen en is in feite homofiel. Daarom wil hij gaar anale seks. Zijn vrouw Hella wijst hem door naar de kinderen. Wanneer dat allemaal uitkomt, zit Mies erachter dat Niels het huis moet verlaten. Hella is geestesziek. Er wordt geen aanklacht ingediend. Maar het gezinsleven is kapot. Allemaal hebben ze met traumatische verwerkingen te maken. Tjeerd helpt zijn moeder met de laatste zelfmoordpoging.

Motieven

Whodunit

Er wordt een moordplan beraamd door Niels en Jaap om aan zoveel mogelijk geld te komen.

Verkrachting/seksualiteit

Niels heeft ook Mies seksueel misbruikt: ze was verliefd op hem en hij liet haar steeds orale seks bij hem doen.

Incest

Niels heeft zowel zijn zoon als zijn dochter seksueel misbruikt.

Zelfmoord

Hella doet een aantal zelfmoordpogingen. Tjeerd zet haar tot de laatste aan.

Homoseksualiteit

Zowel Niels als Tjeerd zijn homoseksueel. Niels kan dit niet goed uiten vanwege zijn betrokkenheid bij de katholieke kerk. Na zijn huwelijk waarin hij ook Tjeerd heeft misbruikt, besteedt hij zijn geld aan seks met jonge knullen. Tjeerd heeft uiteindelijk een seksuele relatie met de wat oudere Jos die in zijn flat woont.

Kind-moederrelatie:

De relatie tussen Hella en de kinderen is slecht. Ze heeft hen niet beschermd tegen de seksuele lusten van Niels en ze heeft ook geen aanklacht ingediend, omdat ze de kinderen ook schuld verweet.

Het geheim

Incest met natuurlijk verzwegen worden: het is een echt familiegeheim

Schuldgevoel

vooral Lizzie heeft zich een tijdje schuldig gevoeld en Tjeerd omdat hij zijn zusje niet heeft kunnen beschermen.

Wraak

De drie seksueel misbruiken koesteren wraakgevoelens. Stuk voor stuk beweren ze dat ze Niels zouden kunnen doden. Niels koestert weer wraakgevoelens omdat hij destijds het huis is uitgezet en nu aan lager wal is geraakt. Hij wil geld zien.

Psychische afwijking

Moeder Hella heeft een geestelijke afwijking die ze van haar moeder heeft overgenomen. Ze is eigenlijk ziek. Ze is klein en tenger en haar huwelijk met Niels heeft ellende opgeleverd. Ze wil geen dingen doen met seks die hij van haar wil en ze keurt de incest in feite goed. Later krijgt ze steeds een terugslag en ze onderneemt wel zeven zelfmoordpogingen. De laatste slaagt.

Titelverklaring

Thrillers hebben tegenwoordig meestal maar één woord voor een titel. Vrijwel alle boeken van Loes den Hollander hebben een titel met maar één woord. De kunst is dan om de lezer blijkbaar te laten zoeken naar dat ene woord in zo’n dik boek. Ook deze keer heb ik het weer gevonden en wel op pagina 350, vlak voor de ontknoping.

Het letterlijke citaat is:  Er zit iets desperaats in jou, Lizzie. Iets wat neigt naar vernietiging. En iets onvoorspelbaars. Wij lijken op elkaar, weet je dat? We zijn allebei even bodemloos.

Bodemloos kan hier enkele dingen betekenen. Beide personages  zijn onpeilbaar, niet te doorgronden. Maar ook dat ze geen vaste grond onder hun voeten hebben, wat komt door een verkeerde jeugd. Daardoor komen ze anders in het leven te staan dan

Structuur & perspectief

Het verhaal heeft 106 genummerde relatief heel korte hoofdstukken van ongeveer 3 à 4 bladzijden. Daarnaast zijn er nog twee prologen en 9 stukjes tekst van ongeveer 1 bladzijde die door een ik-verteller, Niels van Hof worden verteld. Deze 9 hoofdstukjes worden niet geteld bij de 106 van hierboven.

Er zijn drie personale vertellers die steeds enkele hoofdstukken voor hun rekening nemen. Boven zo’n deel staat de naam van de personale verteller: Lizzie, Tjeerd en Mies. In het midden van het verhaal staat twee keer Tjeerd en Lizzie, wat inhoudt dat ze elkaar afwisselen in de hoofdstukken. Wanneer je alles nauwkeurig bijhoudt, zie je dat Lizzie de belangrijkste verteller is. Zij neemt maar liefst 49 hoofdstukken voor haar rekening. Tjeerd is de verteller van 31 hoofdstukken en Mies van de resterende 26. De normale verteltijd is de o.t.t. maar omdat alle drie vertellers veel gebeurtenissen uit het verleden  ophalen worden die passages in de o.v.t. verteld. Dat gebeurt o..a bij het incestverhaal van Lizzie en Niels en bij het seksueel misbruik van Mies en Niels.

Decor

Loes den Hollander noemt nooit jaartallen in haar thrillers, alsof ze die tijdloos wil maken. Het verhaal begint nu met de zelfmoord van Hella van Meekeren in december. Daarna worden de begrafenis verteld en de bruiloft van Lizzie en Jaap in februari. Niet lang daarna komt het tot een ontknoping in maart (de afrekening). Daarna duurt het nog enkele maanden totdat de rechter besluit om Lizzie niet te vervolgen. Ze is dan zwanger van Jaap, die ze zelf om het leven heeft gebracht. Aangezien er geen data en jaartallen worden gegeven, is het een beetje gissen naar het jaar waarin het verhaal zich afspeelt. Er is in ieder geval sprake van een actuele thriller, want er is sprake van een economische crisis. Meestal spelen de gebeurtenissen van Den Hollanders personages zich af vlak voordat het boek wordt gepubliceerd. Dat zou dus hier kunnen betekenen van december 2011 tot aan de zomer van 2012.

Het decor is deze keer wel gemakkelijker aan te wijzen. Het speelt zich voornamelijk af in Nijmegen waar de moeder van Lizzie en Tjeerd woont. Ze wordt daar in het ziekenhuis opgenomen na de zoveelste zelfmoordpoging. Haar zus Mies woont niet ver van Nijmegen in de gemeente Ravestein.  Tjeerd woont in Amsterdam en Lizzie heeft een woning in Zandvoort. Maar erg functioneel zijn die plaatsen voor het verhaal; niet. Het zouden even zo goed vier andere plaatsen geweest kunnen zijn.

Stijl

Loes den Holander heeft een uitvoerige stijl van vertellen, waardoor haar thrillers meestal erg dik zijn. Dat komt o.a. omdat ze veel details vertelt over zaken die op het eerste gezicht nauwelijks relevant te noemen zijn. Van schrijven is schrappen heeft ze nog niet gehoord. Ze zou eens kennis moeten nemen van de thrillers van de Vlaming Bram Dehouck die een wereld van spanning oproept in heel wat minder woorden. Die wint ook enkele keren De Gouden Strop. Dat is Den Hollander nog niet gelukt.

Slotzin

Ze maakt zich voorzichtig van haar tante los en legt haar handen op haar buik. 'Ik wil je iets vertellen, jij bent de eerste die het mag weten', zegt ze. 'Het is een meisje.'

Beoordeling

Ik heb vrijwel alle thrillers van Loes den Hollander gelezen en beoordeeld. Ik was de laatste tijd van mening dat ze zich eens zou moeten bezinnen op het feit of ze niet wat minder vaak een boek moet uitbrengen. Blijkbaar is de druk van de uitgever groot. Ook nu is het verhaal weer overvol met motieven en volgestopt met feiten over een dramatisch familieleven. Die motieven worden in vrijwel alle thrillers gebruikt. De laatste jaren wordt er ook meer ruimte gewijd  aan bizarre seksuele feiten.

Maar Loes den Hollander kan wel spannend schrijven. Ze schrijft alleen teveel woorden en zou meer moeten weglaten. Eigenlijk kennen we het kunstje van Loes wel. Een bizar familieleven, een meervoudig perspectief, cliffhangers aan het eind van de korte en vele hoofdstukken, een onverwacht plot dat soms wel en soms niet logisch is. Maar ze heeft een grote en fanatieke schare lezers. Pecunia non olet (geld stinkt niet) en dus zullen we de komende jaren wel steeds twee of drie keer worden verblijd met weer zo’n bloedstollende thriller. Deze lijkt me toch weer het meest geschikt voor meisjes, hoewel de inhoud met de expliciete seksscènes niet heel geschikt is voor al te jeugdige lezertjes. Voor de havolijst zou ik zeggen: doe maar. Voor een vwo-lijst wordt toch wel wat meer gevraagd. Dan gaat het niet alleen om bladzijden.

Recensies

"Bodemloos is een verhaal waarin veel onverwerkte (jeugd)trauma’s de basis vormen. Drie beschadigde mensen met hun eigen schrijnende verleden dat voornamelijk bestaat uit kommer en kwel. Met de opkomende angst als de kwelgeest uit het verleden onveranderd terugkeert. " http://www.crimezone.nl/w...loos.html

"Gaandeweg verandert Bodemloos in een spannend verhaal waarin wraak een grote rol gaat spelen en waarvan van tevoren niet te voorspellen valt hoe het af gaat lopen. Bodemloos is, als je voorbereid bent op de gruwelijkheden, een goed boek en een fijne bijkomstigheid is dat Hollander nooit een woord teveel schrijft." http://www.vrouwenthrille...045201887

"Bodemloos is weer een goede, psychologische thriller. Den Hollander vertelt het verhaal weer mooi, de karakters komen een voor een tot leven en hun emoties worden als een ui afgepeld totdat ze bij de kern van hun gevoel komen." http://itsanoushka.wordpr...ollander/