Na een behoorlijk applaus nemen de prijswinnaars van de KNAW Onderwijsprijs donderdag plaats in de luxueuze zaal van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in Amsterdam.

De twaalf aller- allerbeste profielwerkstukken van het land worden beloond. Deze vwo’ers jatten hun huiswerk niet van scholieren.com, maar maakten er echt werk van. Ze onderzochten bijvoorbeeld de bodem van Groenland of keken naar de wereld door de ogen van een slechtziende. Waarom al die moeite, als je met een zesje ook klaar bent?

700 uur werk

“Het was gewoon zooo leuk om te doen!” Marthijn Wouters (17) en Aron Brouwer (19) van het Murmellius College in Alkmaar werkten samen aan een profielwerkstuk over 'de vuile handen van Willem van Oranje’, waarin ze aantoonden dat de nationale held Willem van Oranje ook zo zijn geheimen had. en wonnen daar een KNAW Onderwijsprijs mee.

Hoe lang zijn ze daar mee bezig geweest? “Vaker dan Marthijn douchet!” roept Aron lachend. “Minder dan Aron douchet,” vult Marthijn hem droog aan. “Wel echt lang, hoor. Een jaar. En dan ongeveer een uur per dag per persoon.” Zevenhonderd uur dus. Boem. En officieel mag je na tachtig uur al stoppen!

Je kunt het maar beter leuk vinden

Met een glas champagne in de hand vertelt Marthijn dat ze een onderwerp gekozen hebben dat hen echt interesseert. “Daardoor hebben we heel veel lol gehad tijdens het creëren van het werkstuk. Het is leuk om te leren over dingen die je fascineren.” Aron vult hem aan: “Door ons werkstuk zijn er oude brieven van Willem van Oranje opgedoken, die nog nooit eerder iemand in zijn handen had. Dat is toch tof?” 

De twee prijswinnaars zijn zo extatisch aan het vertellen, dat ik ze op een zeker moment af moet kappen. Ze willen wel nog snel wat tips kwijt: “Wees kritisch en origineel. En kies vooral een onderwerp dat je aan het hart ligt,” zegt Aron vastberaden. “Je bent er heel wat tijd aan kwijt, dus je kunt het maar beter leuk vinden.” En wie weet win je dan een onderwijsprijs.

Aard van het beestje

Niet alleen Marthijn en Aron werden geprezen, ook hun begeleidende docent. Meneer Hoek wandelt opgewekt door de tuin van het KNAW-gebouw. “Ik voel me ongelooflijk bevoorrecht met zulke bevlogen leerlingen,” vertelt hij met hetzelfde enthousiasme als Aron en Marthijn.

“Dat besef ik elke dag. Ze hebben iets gekozen dat hen interesseert en dat is precies wat ik altijd aanraadt. Die ijver zit denk ik in de aard van het beestje, Aron en Marthijn zijn erg nieuwsgierig.” Meneer Hoek is lovend en proost op 'zijn' winnaars, maar voegt knipogend aan zijn verhaal toe dat hij gelukkig niet elke dag profielwerkstukken van honderd pagina's door hoeft te spitten. "Zonder dollen," gaat hij dan verder; "Aron en Marthijn geven de juiste tip; wees origineel."

Net een bachelorscriptie

En origineel zijn de werkstukken, daarover is de jury het unaniem eens. Niet alleen Aron en Marthijn maar ook andere prijswinnaars kwamen met verrassende onderwerpen: kleurverandering bij wandelende takken, gevaarlijke lieveheersbeestjes, de radicalisering van Tsjetsjeense weduwen of (en dit verwarmt mijn taalkundige hart) de uitspraak van de letter 'R'.

Robbert Dijkgraaf, hoogleraar mathematische fysica aan de Universiteit van Amsterdam en president van de KNAW, neemt plaats achter de microfoon op het podium en kijkt glimlachend de zaal rond. “Het zouden zomaar bachelorscripties kunnen zijn.” Begint hij, trots op het Nederlandse onderwijsniveau. “Het enthousiasme spettert van het papier af. De onderwerpen zijn bijzonder, de scholieren zijn in staat wetenschappelijk te denken en er zit duidelijk diepgang in. Bravo en gefeliciteerd!”

Feestje

Dan komen alle winnaars breed lachend het podium op en nemen hun prijs - een studiebeurs ter waarde van 1500 euro - in ontvangst. Terwijl zij lachen, kletsen met Robbert Dijkgraaf en elkaar feliciteren, komt er via de achterdeur een orkest binnen. Het publiek schrikt even als er plotseling bellen uit het plafond naar beneden vallen, maar beginnen dan te lachen en proosten op het resultaat van het harde werken.

De vlaag enthousiasme die zich door de ruimte verspreidt werkt aanstekelijk.