Hoofdstuk 10

Anw hoofdstuk 10 Geocentrisch= de aarde in het midden zien. Voorbij de maansfeer was alles eeuwig en onvergankelijk. In ondermaanse viel alles recht naar beneden, in het hemelse bovenmanse was de natuurlijke beweging een eeuwige cirkelgang. Aarde kon niet om eigen as heen draaien: wij er af vliegen. Geen twijfel tot 16e eeuw. Heliocentrisch= de zon in het midden, van Copernicus. Volgens geocentrische theorie dwaalde planeten door het helal, van sterrenbeeld, naar sterrenbeeld. Copernicus verklaarde dit door te zeggen dat alles om de zon draait. Mensen denken dat stand van zon, maan en planeten t.o.v. dierenriem invloed heeft op je leven. Mars lusbeweging: verklaring: aarde haalt mars in, daardoor lijkt het lusbeweging. Tegenargumenten: God, sterrenkundigen: dan zouden de afstand tussen sterren meoten veranderen (parallax). Copernicus: helal zo groot parallax te klein om te kunnen meten. In de 16e eeuw bouwde Tycho Brahe een observatorium en zo konden planeten goed waargenomen worden. Johannes Kepler berekende de banen van de planeten om de zon. Dat waren ellipsbanen, dicht bij de zon bewogej ze sneller, ver van de zon langzamer. Galileo Galilei: 1609, ontdekte bergen op maan, vlekken op zon, Jupiter 4 manen. 1633 voor kerkelijke rechtbank, hij mocht het niet meer verkondigen. Newton: een lichaam waar geen krachten op werkt gaat recht vooruit in gelijke snelheid of staat stil (in het heelal). Baan van maan om aarde: recht vooruit en naar de aarde toe als gevolg van de zwaartekracht. Doorbraak van gedachte splitsing tussen bovenwerelds en ondermaanse. Halley verstevigde Newtos theorie door aantonen van baan van komeet. Onze melkweg is 100 000 lichtjaar groot en ons zonnestelsel ligt 32 000 van het midden. Licht beweegt met 300 000 km per seconde. Er zijn +- 100 miljard sterrenstelsen, die super groot zij. Zondvloed: Noach ging met vrouw en kinders in ark en nam van elk dier mannetje en vrouwtje mee (past heus wel!) Creationisme: de geslachten en soorten zijn constant en varieteiten zullen nooit het niveau van nieuwe soorten kunne bereiken. Fossielen: allemaal dieren die verdronken waren of nog ergens leefden. Cuvier, grondlegger paleontologie: dieren uitsterven, gaf namen aan fossielen. Dit deed twijfelen aan scheppingsverhaal. Charles Robert Darwin (1809-1882) bestudeerde planten en exotische dieren op een boot. Heeft veel bijzondere en onbekende dieren en planten gezien. Hij zag skeletten en ging twijfelen aan scheppingsverhaal. Op de Galapagos eilanden ontdekte Darwin verschil in dieren tussen eilanden: alle levensvormen op aarde via een geleidelijke ontwikkeling afstammen van een gemeenschappelijke oervorm. Na de reis ging Darwin zijn waarnemingen verwerken. Hij fokte dieren en planten. Hij constateerde 3 feiten: - variatie: individuen en populaties vertonen verschillen waarvan een deel erfelijk is. - overcapaciteit: Er komen meer nakomelingen dan dat er ouders zijn, nemen meetkundig toe. - constante populatiegrootte: doorgaans blijft een populatie min of eer constant van grootte. daarop constanteerde hij 2 principes - struggle for life: er is een strijd om het bestaan - survival of the fittest: het geschikste type overleeft en krijgt de meeste nakomelingen. Als de gunstige eigenschappen tenslotte volledig in een populatie is, is er een nieuw soort ontstaan, als de oude is verdwenen. Pas in 1858 zijn boek: on the orgin of species by means of natural selection. Darwins antwoord op de vraag over het toeval is, dat ingewikkelde vormen zijn ontstaan door geleidelijke, zich trapsgewijs voltrekkende veranderingen van eenvoudige beginvormen. Vormen die zo eenvoudig zijn dat ze wel door toeval kunnen zijn ontstaan. Sinds 1998 wordt de evolutie theorie getoets op het examen. Spencer: de maatschappij zou evolueren naar een vreedzame maatschappij van individuele vrijheid en democratie= sociaaldarwinisme. Vooral in Amerika. De ongelijke capaciteiten van de mens rechtvaardigden het recht van de sterkste en daarmee het verschil in prive-bezit. Veel kritiek van socialistische hoek. Eugenetica= rassenverbetering door het geboortecijfer van deongeschikten te beperken en de productiviteit van de geschikten te bevorderen. Heel veel sterilisaties. Duitsland: 400 000 sterilisaties en de endlosung: moord op 6 miljoen joden, zigeuners en homoseksuelen.