Indeling
Hoofdstuk 1 Inleiding
Hoofdstuk 2 De naam en de oorsprong
Paragraaf 2.1 De naam
Paragraaf 2.2 De oorsprong
Paragraaf 2.3 De stadsrechten
Hoofdstuk 3 De Kerken in Ommen
Paragraaf 3.1 De Hervormde Kerk
Paragraaf 3.2 De Gereformeerde Kerk
Paragraaf 3.3 De Katholieke Kerk
Hoofdstuk 4 Rampen
Hoofdstuk 5 Dorpen rond Ommen
Hoofdstuk 6 De rivier de Vecht en de brug daarover
Hoofdstuk 7 Geldcrisis eind 17e eeuw
Hoofdstuk 8 De Tweede Wereldoorlog in Ommen
Paragraaf 8.1 Het jaar 1940
Paragraaf 8.2 Het jaar 1941
Paragraaf 8.3 Het jaar 1942
Paragraaf 8.4 Het jaar 1943
Paragraaf 8.5 Het jaar 1944
Paragraaf 8.6 Het jaar 1945
Paragraaf 2 De oorsprong
Wanneer Ommen is ontstaan is ook moeilijk na te gaan, maar er is toch wel wat informatie over te vinden.
In erg oude tijden bestonden landen in deze streek uit zeer moerassige gebieden, voor mensen onbewoonbaar, Door deze onbewoonbare wegen probeerde men al vroeg wegen te vinden die de verbinding van hoger gelegen landstreken naar elkaar verbonden. Op enkele plaatsen was dit mogelijk.
En zo had men door de Noordelijke moerassen ook een weg gevonden naar de Vecht, op plaatsen waar je er doorheen kon lopen, want bruggen bouwen konden ze nog niet. Ook aan de andere zijde moest de weg worden voortgezet, en een betere plaats dan daar waar de Sallandse heuvelrug zich aan de tegenovergestelde oever verhief. Over deze heuvels vertrok men verder naar het Zuiden.
Over deze weg is blijkbaar veel verkeer geweest. En op een plaats, zoals hier, waar geregeld mensen kwamen vond men al vroeg nederzettingen. Wanneer de eerste bewoners hier kwamen is niet bekend maar wel dat omstreeks het jaar 1000 mensen woonden op de plaats bij de Vecht waar nu Ommen is gelegen.
Het is dus vanzelfsprekend dat een plaats aan de Vecht, waar zo veel mensen passeerden, de aandacht van de Bisschop trok. Hij stichtte er een veerstal, zodat ieder die er langs kwam tol moest betalen. Dit leverde natuurlijk spoedig veel inkomsten op.
Paragraaf 3 Ommen ontvangt Stadsrechten
Ommen begon dus langzamerhand een plaats te worden, die bekendheid trok. Door de voorbereidingen voor de slag om Coevorden had het plaatsje velen geherbergd en kwam het meer in de belangstelling te staan.
Waarschijnlijk heeft de Bischop ook nog wel eens aandacht aan de inwoners van Ommen, want veel mensen moesten soldaten inkwartieren bij hun in huis. Dat moest terwijl er veel plunderingen en overlast was geweest.
De Bisschop had persoonlijk echter ook grote belangen bij de beveiliging van zijn grenssteden, gelegen aan de belangrijkste plaats aan de Vecht waar je tol moest betalen, die zijn schatkist weer liet opvullen. Doordat Ommen voor hem een belangrijke plaats was besloot Bisschop Otto III Ommen stadsrechten te verlenen waardoor Ommen dezelfde rechten kreeg als groter steden, byv. Deventer en Zwolle.
De Bisschop moest Ommen toen van muren en poorten moeten voorzien. Dat is toen ook gebeurt maar het waren houten omheiningen van hoogstens 1.50 hoog.
Besthmen
Deze buurtschap wordt in 1449 de 'buurscap Besmannick" genoemd. Bekendheid heeft deze buurtschap verworven door de Besthmenerberg, aanvankelijk door de beweging van Krisnamurti georganiseerde "ster"-kampen en later door de padvinderskampen.
Tijdens de oorlogsjaren werd in 1942 het "ster"-kamp in gebruik genomen voor het Arbeitseinsatzlager "Erika", het alom bekend en beruchte concentratiekamp.
Thans is de Besthmenerberg bekend als vakantieoord.
Dalmsholte
Enkele eeuwen geleden was de gehele buurt een afgelegen, onbegaanbare wildernis met veel bos. Zelfs in 1664 stond er nog geen huis. Nu is de buurtschap goed bevolkt met een boerenstand. Er staat een dorpshuis.
Eerde
Aan de weg Ommen - Den Ham ligt het prachtige landgoed Eerde. Het tegenwoordige Eerde werd gesticht in 1715, nadat Baron Werner van Pallandt in 1705 in het bezit kwam van het landgoed. Dit huis werd gesticht op de plaats, waar eerst een kasteel heeft gestaan.
De eerste bewoner van dit kasteel, waaromtrent iets bekend is, was Evert van Essen (1366), gehuwd met Margarethe van Eerde. Hij was in verre omtrek bekend als een berucht roofridder.
Sedert 1934 is in het gebouw een internationale school gevestigd.
Giethmen
Een echte buurtschap van boerenhoeven. Vroeger was hier een school, welke later werd overgeplaatst naar Nieuwebrug. De Giethemers gingen in vroegere jaren veelal op de fiets via het Giethemer kerkpad en het karakteristieke ophaalbrugje over de Regge ter kerke.
Een fietstocht via dit pad is zeker de moeite waard.
Junne
Een oude buurtschap. De familie Lüps heeft jarenlang de buurtschapsgronden in eigendom gehad en ze daarna overgedaan in handen van Baron M. Bentinck tot Buckhorst in Beerze.
De bossen van Junne en een gedeelte van de boerderij is in handen van Delta Loyd, drie boerderijen en vier woningen zijn particulier eigendom.
Lemele
De buurtschap, gelegen aan de voet van de Lemelerberg, wordt voor het eerst vermeld in 1474. Er waren toen veertien erven. Later bezat Lemele ook een "Tichelarij" of 'pannenoven'.
De Lemelerberg was vroeger geheel met heide bedekt. De 'Oranjebond van Orde' kocht percelen op de berg en liet dennen en loofhout aanplanten. Deze heeft ook het "Park 1813" gesticht ter herdenking van Nederland's Onafhankelijkheid (1814).
Op de Lemelerberg treft men verder aan de zgn. "Dikke Steen", sprengen en ravijnen. De zogenaamde "Dikke Steen", een enorme zwerfkei, heeft vroeger dienst gedaan als grenssteen tussen de marken van Lemele en Archem.
De Lemelerberg biedt een prachtig uitzicht tot in de verre omgeving.
Lemelerveld
Voor de ontwikkeling van Lemelerveld na 1850 zijn de aanleg van scheepvaartwegen naar Almelo, Deventer en Zwolle van essentieel belang geweest. Zo werd in 1860 een suikerfabriek te Lemelerveld gebouwd mede in verband met de gunstige ligging; de gronden in de omgeving waren ook zeer geschikt voor de verbouw van beetwortelen. Door dit bedrijf groeide Lemelerveld snel en van heinde en ver ging men zich aldaar vestigen. Thans is er nog een grote ijzerconstructiefabriek gevestigd. De bebouwde kom van Lemelerveld valt bestuurlijk in hoofdzaak onder twee verschillende gemeenten, t.w. Ommen en Dalfsen.
Nieuwebrug
Eeuwenlang was dit een belangrijk punt aan de Regge. In de herberg (thans nog op deze plaats aanwezig) vergaderen regelmatig Ridderschap en Steden van Overijssel. Op deze plaats werd onder meer het besluit genomen omtrent hun houding op de Rijksdag te Worms en later tot het afzweren van de koning van Spanje.
Ommerschans
Van de oorspronkelijke Ommerschans aan de weg Ommen-Balkbrug is weinig meer overgebleven dan de omgrachting aan de oostzijde van de weg, die dwars door het terrein van de vroegere vierhoekige gebastioneerde schans loopt. Aan de westzijde getuigt nog een begraafplaats van het leven in de latere bedelaarskolonie, welke hier in 1819 werd gesticht.
Stegeren
Reeds in 1244 is er sprake van een "boerscop Steygheren". Het klooster Swartewater had er een erve, dat later 'Praestink' werd genoemd. Rond 1500 waren de bewoners van de meeste boerderijen reeds pachter. Nabij deze buurtschap ligt een aantal prehistorische grafheuvels uit de bronstijd (ongeveer 1000 voor Christus).
Varsen
De oude erven van Varsen zijn eeuwenlang bewaard gebleven. In 1400 stonden er elf boerenhuizen. De havezathe 'De Arentshorst' werd oorspronkelijk bewoond door een lid van de Ridderschap van Overijssel. In de 18e eeuw werd dit buiten aangekocht door Baron van Pallandt van Eerde, die hiermede ook het collatierecht in de kerk van Ommen verkreeg. Van deze havezathe is thans weinig meer over.
Aan de Hessenweg ter hoogte van de Stouwe staat een boerderij, welke in de 19e eeuw fungeerde als herberg "Het Zwarte Paard". In deze buurtschap werden in de 19e eeuw ten tijde van de afscheiding veelvuldig godsdienstoefeningen der afgescheidenen gehouden.
Vilsteren
Het Huis Vilsteren werd in 1908 door architect Ed Cuypers gebouwd ter vervanging van de oude behuizing.
Opvallend zijn de vier kerkpijlers. Aan de overzijde van de straat staat een fraaie achtkantige bovenkruier uit 1858. Het kerkgebouw dateert van 1897 en heeft een zeldzaam mooie kruiswegstatie van de kunstschilder Asperlagh.
Het landgoed waartoe veel boerderijen behoren, herkenbaar aan geel en zwart gestreepte luiken, is eigendom van de familie Cremers.
Het plaatselijk restaurant 'De Klomp' was vroeger een aanlegplaats van de diligence-dienst ZwolIe-Ommen.
Vinkenbuurt
Een agrarische gemeenschap ontstaan tijdens de ontginning in de vorige eeuw. Thans een buurtschap met een eigen kerk, een lagere school en een goed verenigingsleven.
Witharen
Door deze buurtschap liep vroeger de route van de diligence van Ommen-Balkbrug. De gemeente bouwde aan deze weg een tolhuis, dat momenteel nog aan de vorm als zodanig herkenbaar is.
Paragraaf 2 Het jaar 1941
Een van de eerste bommen, die op Ommen komt, komt, ondanks de verduistering, neer op Eerde op de avond van 3 januari. Ze vallen 150 meter naast de boerderij van A. Kraaijeveld.
In de nacht van 26-27 April valt in het Ommer grondgebied het eerste vliegtuig. Het is een Wellington bommenwerper die op de terugweg is nadat hij Mannheim had gebombardeerd. Alle inzittenen overleven de crash omdat ze er met parachute uitspringen. Na een tijd wachten komt er niemand aan. Ze besluiten op de vlucht te slaan in 3 groepen. Allemaal worden ze gepakt, de laatste 2 in Apeldoorn.
Kamp Erica wordt opgericht. In Ommen komen op de Besthemerberg mensen die gepakt zijn en worden vaak vervoerd naar Westerbork en dan Auswitch.
Een man voor wie deze oorlog wel een ommekeer is geweest is tandarts Hagens aan de stationsweg. Hij vestigde zich in 1935 in Ommen. Naast zijn tandarts praktijk is hij erg actief voor de padvinderij. Maar reeds voor de meidagen bedankt de tandarts voor de padvinderij en wordt lid van de NSB. In december 1940 wordt hij lid van de Nederlandse SS en in augustus 1941 neemt hij dienst bij de Waffen SS. Tandarts Hagens heeft de oorlog in Rusland wel overleeft en is na de oorlog in Nederland teruggekeerd. Maar niet in Ommen…
Paragraaf 3 Het jaar 1942
Ook in 1942 gaat de haat van de bezetter tegen het Oranjehuis door. Nu mogen straten, pleinen, scholen en ziekenhuizen niet meer de naam dragen van een levend lid van het Konijklijk Huis.
In verband met dit verbod veranderd de burgemeester de Julianastraat in Emmastraat. Dit wordt na de oorlog net zo snel teruggezet als eerst.
20 Juni 1942 stort een 4-motorig Engels vliegtuig ( een Stirling ) neer. Een paar bemanningsleden kunnen eruit springen . 4 bemanningsleden vinden de dood in het vliegtuig, 1 wordt aangetroffen bij de familie Leenhouts.
In de nacht van 23 op 24 juni vinden 2 politiemannen vliegenier Noble. Er blijft er nog een over, na de oorlog blijkt dat hij door de Scheveningse ondergrondse naar Engeland is gebracht.
In 1942 zijn alle Joodse families opgepakt en naar Westerbork vervoerd, later zijn ze allen in Polen omgekomen.
Paragraaf 4 Het jaar 1943
Een van de moedigste Ommenaren is zonder twijfel Henk Lettenboer. In 1942 gaat hij naar Frankrijk en bestudeerd de Operatie Todten komt met veel informatiein het vrije Frankrijk. Die informatie geeft hij door aan Engeland. Er gaan geruchten dat hij ook nog Joden gered heeft, maar het was een bescheiden man.
In de zomermaanden van 1943 werd een ontsnapte gevangene neergeschoten. De NSB-er die dit gedaan het kreeg Hfl.25,-.
In de herfst van 1943 krijtgt dokter Pos een man op bezoek voor de vorming van een illigale groep die de geallieerden helpen gaan als die in Ommen zijn. Hij noemt als voorbeelden brug bomvrij houden, bunkers opblazen. Dokter Pos vertrouwt hem in het begin wel maar geeft niet te veel namen door. Later krijgen ze van de Deventerse Ondergrondse te horen dat hij bij hun een hele groep opgerold hebben. Hij heeft in de Ommer illigaliteit niks kunnen melden, ze waren erg gesloten en deden de klusjes alleen.
Paragraaf 5 Het jaar 1944
Een historisch jaar voor Ommen, het 10.000e kind is geboren.
Ook Raymond Swick heeft een belangrijke rol gespeeld in de Tweede Wereldoorlog, hij heeft bijna 2 jaar een geallieerde vlieger verstopt. Hij heeft hiervoor een onderscheiding gekregen van de President van Amerika en Winston Churchill.
Dolle dinsdag kwam ook in Ommen door, maar algauw werden de berichten niet waar verklaart, het was uit met de pret.
In het najaar wordt de burgemeester en zijn secretaris gevangen genomen omdat men ze verdacht mee te werken aan een K.P. Het verhoor heeft niks opgebracht na 2 dagen mochten ze naar huis.
Hoofdstuk 2 De naam en de oorsprong
Paragraaf 2.1 De naam
Paragraaf 2.2 De oorsprong
Paragraaf 2.3 De stadsrechten
Hoofdstuk 3 De Kerken in Ommen
Paragraaf 3.1 De Hervormde Kerk
Paragraaf 3.2 De Gereformeerde Kerk
Paragraaf 3.3 De Katholieke Kerk
Hoofdstuk 4 Rampen
Hoofdstuk 5 Dorpen rond Ommen
Hoofdstuk 6 De rivier de Vecht en de brug daarover
Hoofdstuk 7 Geldcrisis eind 17e eeuw
Hoofdstuk 8 De Tweede Wereldoorlog in Ommen
Paragraaf 8.2 Het jaar 1941
Paragraaf 8.3 Het jaar 1942
Paragraaf 8.4 Het jaar 1943
Paragraaf 8.5 Het jaar 1944
Paragraaf 8.6 Het jaar 1945
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
J.
J.
Goed geschreven!
17 jaar geleden
Antwoorden