Schizofrenie

Hst. 1 wat houdt schizofrenie in? 1.1 De letterlijke betekenis van schizofrenie Schizofrenie is een erfelijke hersenziekte waar ongeveer een op de honderd mensen aan lijdt. Kenmerkend voor de ziekte zijn het optreden van psychotische perioden. Maar het optreden van psychotische perioden geeft geen absolute zekerheid over of je lijdt aan schizofrenie. Je kan ook manisch-depressief zijn. Ik leg straks uit wat een psychotische periode, ook wel psychose genoemd, inhoudt. Oorspronkelijk betekent schizofrenie: gesleten geest. Het is dan ook niet vreemd dat veel mensen denken dat je hersenen zijn gespleten of dat je een gespleten persoonlijkheid hebt als je aan schizofrenie lijdt. Toch is dit onzin. Wel raken mensen die aan schizofrenie lijden van tijd tot tijd het contact met de werkelijkheid kwijt. 1.2 De psychotische perioden en verschijnselen naast deze perioden Zoals ik al zei kenmerkt schizofrenie zich door het optreden van psychoses. In de periode dat iemand een psychose beleeft treden er verschillende verschijnselen op. Gelijktijdig of niet: - Wanen. Dat zijn denkbeelden die niet op waarheid berusten, maar voor de patiënt waar zijn. Een waan kan zijn dat je het gevoel hebt dat je de wereld moet redden. - Hallucinaties. Bij hallucinaties worden er zaken waargenomen die er niet zijn. Vaak zijn dit stemmen. Deze stemmen kunnen de patiënten treiteren, of soms zelfs dwingen bepaalde dingen te doen. Dit kan erg gevaarlijk zijn. - Vreemd en verward gedrag. - Chaotisch denken. - Weinig of zelfs niet slapen. - Sterke veranderingen in het sociale gedrag. Een psychose kan enkele weken, maanden of zelfs jaren duren. Sommige mensen zijn maar een keer psychotisch, anderen hebben er vaak of altijd last van. Psychotische verschijnselen kunnen lang door werken, al lijken ze zo goed als verdwenen. Ze treden dan in mindere mate op. De patiënt (zo noem ik het voor het gemak) krijgt in deze periode meer/weer contact met de realiteit. Dit is de periode na de psychose. De volgende verschijnselen treden dan op: - Een leeg/somber gevoel. - Weinig energie en weinig zin om dingen te gaan doen. - Minder belangstelling voor de omgeving dan voor de psychose. - Veel behoefte om alleen te zijn. - Moeite met concentratie. - Moeheid. - Minder heftige emoties. Ik heb een internetpagina toegevoegd over het signaleren en herkennen van schizofrenie. Er is weinig algemene bekendheid over de ziekte. Daarom vind ik het erg goed dat er pagina’s als deze bestaan.
1.3 De verschillende subtypen De moderne medische wetenschap onderscheidt vier subtypen. De verschillende subtypen zijn de standaard vormen/uitingen van schizofrenie bij mensen, onderverdeeld in vier groepen. De patiënten zouden dus allemaal in te delen moeten zijn in deze groepen. Helaas werkt dit niet zo. Veel personen vertonen een mengeling van deze symptomen en zijn daarom erg moeilijk in te delen. Zoals je merkt is er niet één duidelijke ziekte die schizofrenie heet. Toch worden deze subtypen door veel artsen gebruikt, bijv. bij het voorschrijven van specifieke medicijnen. Alle artsen zouden ze eigenlijk moeten gebruiken. Om te voorkomen dat artsen ziektes zelf gaan benoemen en dat ze anders te werk gaan dan hun collega’s. Het systeem moet ook duidelijkheid scheppen. Zodat het begrip schizofrenie tastbaar wordt. Het eenvoudige of ongedifferentieerde type
Dit type patiënt uit zich door zich langzaam steeds minder te interesseren voor andere mensen en het leven op zich. De emoties zijn oppervlakkig en de patiënt denkt veel minder na dan voorheen. Het hebefrene of gedesorganiseerde type
Dit type patiënt vertoont vreemd gedrag en ongepaste emotionele reacties. De patiënt heeft last van wanen en hallucinaties. Het catatone type
Bij deze patiënt wordt een opvallende motoriek gesignaleerd. De patiënt kan op bepaalde momenten helemaal bewegingloos zijn en eruit zien als een standbeeld. Vaak gaat dit vooraf aan extreme motorische activiteit. Het paranonde type
Deze patiënten hebben veel last van achtervolgingswanen en/of grootheidswanen. Vaak gaat dit samen met hallucinaties. Hst. 2 Oorzaken en gevolgen 2.1 Oorzaken De oorzaak of oorzaken van schizofrenie zijn ondanks veel onderzoek nog niet helemaal duidelijk. Het is wel bijna zeker dat erfelijkheid een grote rol speelt. In sommige families komt de ziekte dan ook vaker voor dan in andere. Ook ziektes rond de zwangerschap en de geboorte zouden van invloed zijn. Er is lang gedacht dat schizofrenie zou ontstaan door een slechte opvoeding en een negatieve omgeving van een kind. De ouders zouden niet genoeg liefde aan hun kind geven. In dit verhaal wordt niet meer geloofd. Veel ouders zijn hier blij mee, want zij zijn niet langer de schuldige. Op internet vond ik het volgende: “Bij schizofrenie is er sprake van een verstoring van de activiteit van bepaalde gebieden in de hersenen. Dit uit zich in een verstoord evenwicht tussen stoffen, die nodig zijn voor de werking van de zenuwcellen ”. Maar zoals ik al eerder zei is dit niet zeker. Het staat op internet, maar het is niet wetenschappelijk bewezen. Op een andere site waren ze dan ook vager(=voorzichtiger): “In alle gevallen is de werking van bepaalde gebieden in de hersenen verstoord.” Oorzaak voor het opkomen van de ziekte/het ontstaan van een psychose is vaak een ingrijpende gebeurtenis of verandering. Bijvoorbeeld een sterfgeval, verhuizing, scheiding, grote ruzie, of gewoon de opkomst van de hormonen tijdens de puberteit. 2.2 Gevolgen De gevolgen van schizofrenie zijn voor iedere patiënt anders, maar vaak zijn ze ingrijpend en groot. Je studie, vrienden, hobby’s, enz. zijn opeens niet meer zo vanzelfsprekend. Er zijn een aantal dingen die je moet op geven. Je toekomstplannen moeten erg worden bijgesteld. “Waar anderen geleidelijk aan lopen tegen de grenzen van wat haalbaar is, worden mensen met schizofrenie in één klap met hun beperkingen geconfronteerd; idealen moeten plaats maken voor een reëler perspectief. Dat kost tijd, vraagt om aanpassingsvermogen en om een omgeving die begrip toont. “ Voor deze omgeving is het zelf ook erg lastig. Behalve dat ook zij hun beeld aan moeten passen, wordt er veel geduld en vertrouwen gevraagd.( Straks, bij het stuk over mijn nicht die aan schizofrenie lijdt, zal ik uit leggen dat dat beeld aanpassen voor een moeder, een stuk moeilijker is dan dat het hier zo even staat. ) De patiënt kan erg agressief worden als de stemmen komen en heel egocentrisch voor de buitenwereld lijken als hij/zij in een psychose verkeerd. De medicijnen zorgen vaak ook nog eens voor vervelende bijwerkingen, die goed te zien zijn aan de buitenkant. Door dit “vreemde en egoïstische” gedrag zal de patiënt veel negatieve reacties van de buitenwereld krijgen. Dit is erg pijnlijk voor zowel de patiënt als de naaste omgeving. De gevolgen voor mijn nicht van schizofrenie bespreek ik later uitgebreid.
Hst.3 De behandeling 3.1 Medicijnen De behandeling van schizofrenie bestaat eigenlijk uit twee delen. Aan de ene kant worden er medicijnen voorgeschreven aan de patiënt en aan de andere kant wordt er geprobeerd om een goede omgeving te creëren. Beide delen zijn erg belangrijk. Ik bespreek eerst de medicijnen. In 3.2 zal ik de omgeving bespreken. De meest voorgeschreven medicijnen zijn antipsychotica en antiparkinsonmiddelen. Antipsychotica verminderen wanen en hallucinaties en helpen de patiënt helderder te denken. Ze beschermen de patiënt ook tegen stress en spanning. Als een antipsychotisch medicijn werkt bij een patiënt(,dit is namelijk niet altijd het geval), moet het voor een langere tijd gebruikt worden. Na een psychose ongeveer 2 jaar, na meerdere moet soms levenslang antipschychotica gebruikt worden. Het medicijngebruik moet altijd geleidelijk aan worden gestopt. Een acute stop kan leiden tot een nieuwe psychose! Er kunnen verschillende bijwerkingen optreden bij het gebruik van antypsychotica: - Effecten op de spieren en de beweging die direct merkbaar zijn: stijfheid, beven, licht voorovergebogen lopen zoals bij Parkinsonisme, acute spierkrampen en lichamelijke onrust. - Effecten op spieren en de beweging die pas later merkbaar zijn: het optreden van onregelmatige, onwillekeurige bewegingen, vooral in het gezicht, grimassen en tongbewegingen. - Meer speekselproductie. - Sufheid en slaperigheid. - Gevoelsvervlakking. Dat betekent dat de emoties minder heftig worden en dat er minder emoties optreden. - Seksuele stoornissen. Dit kan zijn meer behoefte aan seks. De antiparkinsonmiddelen worden gegeven om bepaalde bijwerkingen van antipsychotica tegen te gaan. Vooral de stijfheid en het beven. Nadelen van antiparkinsonmiddelen: ze kunnen de werking van antipsychotica tegen gaan en een droge mond en wazig zien veroorzaken. 3.2 Een gunstige omgeving Een goede omgeving is erg belangrijk voor iemand die aan schizofrenie lijdt. Als patiënt ben je namelijk erg kwetsbaar en overgevoelig voor stress. Spanning en onrust moeten zoveel mogelijk worden gemeden. Hoe meer hieraan voldaan wordt, hoe groter de kans op genezing. Esther, zo heet mijn nicht die aan schizofrenie lijdt, beseft zelf niet dat ze ziek is.(Dit komt vaker voor las ik op internet. ) Het is daarom erg lastig met haar te leven. Bij mijn tante zorgt de ziekte van Esther voor irritatie, bezorgdheid en soms zelfs woede. Dit roept weer extra spanning bij Esther op. Esther trekt zich dan weer meer terug. Die extra spanningen zijn dan ook erg gevaarlijk, omdat ze da dus tot een nieuwe psychose kunnen leiden. Op internet las ik dat het het beste is om niet teveel tijd met de patiënt door te brengen, omdat je elkaar dan op de zenuwen gaat werken. Ik weet dat dit voor mijn tante erg moeilijk is, want ze maakt zich grote zorgen om haar dochter. Soms kunnen ziekteverschijnselen zo ernstig zijn dat de patiënt niet meer thuis kan blijven. Er valt dan niet meer met de patiënt te leven. Opname in een psychiatrie is dan noodzakelijk. Hst. 4 Esther Nu ik mijn werkstuk bijna af heb weet ik veel meer over schizofrenie. En bijna alles wat ik heb gelezen, zie ik terug in Esther. De kleine stapjes en het vele slapen, die blijkbaar het gevolg zijn van de antipsychotica, haar drukke gedrag, haar ontkenning van de ziekte, dat ze zich gedraagt als een popster als ze gewoon loopt te zingen in de gang, haar drammerige gedrag: als ze iets wil moet het nu! etc. etc. Ik zal het levensverhaal van Esther vertellen. Het gedeelte wat ik ervan mee heb gemaakt dan, want ik was nog erg jong. Ik vertel dit verhaal om je een betere voorstelling van de ziekte te geven en je een idee te geven van hoe het zou zijn als jouw kind aan schizofrenie zou leiden. Esther begon te puberen toen ze twaalf was geworden. Ze was een redelijk jonge puber, maar haar ouders zochten er niks achter. Op haar vijftiende was ze zo’n extreme puber dat ik er als achtjarig meisje thuis al eens wat van op ving. Ze was aan de soft-drugs, spijbelde meer dan dat ze op school zat, had verkeerde vrienden en vocht met haar vader. Zo erg vocht ze, dat haar vader eens niet op een familiefeest verscheen, omdat hij onder de krassen zat. Verder sprak ze haar moeder niet aan met mam of moeder maar met “kutwijf”. Lang hebben haar ouders getwijfeld: Was ze gewoon een vervelende puber of was er meer aan de hand? Totdat Esther wanen en hallucinaties kreeg. De arts stelde vast: ze heeft schizofrenie en moet de eerste tijd opgenomen worden in een psychiatrisch ziekenhuis. Annie’s (zo heet mijn tante) eerste reactie was opluchting. Dus het was niet haar fout! Het lag niet aan haar opvoeding! Sjaak, mijn oom, reageerde totaal anders. Hij besefte dat Esther ongeneeselijk ziek was en barstte in huilen uit. Esther ging aan de antipsychotica en werd opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Gedeeltelijk tegen haar wil, want ze vond niet dat ze ziek was. Haar ouders en een arts konden haar ompraten, maar toch kwam met vlagen terug dat Esther haar ouders verweet dat ze haar gewoon kwijt wilde en haar daarom in zo’n “gekkenhuis” dumpte. Soms gaf ze haar ouders de schuld van haar ziekte. Ze moest stoppen met de MAVO. Ze kon het niet meer halen. (Ook nu zou ze dit niet kunnen afmaken, want ze kan zich nooit langer dan tien minuten concentreren.) Na het eerste verdriet kwam de tijd van nadenken. En aanpassen. Beseffen wat er verandert. En in één klap. Zo zou Annie nooit meer oma worden, omdat bekend is dat mensen die aan schizofrenie lijden eigenlijk nooit een partner voor het leven vinden. Annie’s dochter zou nooit een goede baan krijgen en Annie vroeg zich af of haar dochter ooit gelukkig zou zijn. Van alle mensen die aan schizofrenie lijden pleegt namelijk 30 % zelfmoord. De ervaringen van Esther zullen ook heel erg zijn. Ik ken ze alleen niet. Met Esther is het nu, drie jaar verder, redelijk goed. Ze slikt nog steeds antipsychotica, maar woont op zich zelf met vier anderen patiënten. Er is begeleiding van 10.00u tot 22.00u. Ze krijgt taken, zodat ze weer een beetje in het normale ritme komt. Anders zou ze pas om 14.00u opstaan en om 04.00u gaan slapen. Ze moet samen met de anderen de kamers poetsen, groenten kweken in hun tuin, koken, afwassen, ramen wassen en nog meer van zulke huishoudelijke activiteiten. Bovendien mag ze twee buiten huise activiteiten doen. Esther zingt en zit op taekwando. Het klinkt heel leuk, maar zonder toestemming mag ze niet het huis uit. Met de ouders van Esther gaat het minder goed. Esther komt nog vier dagen per week thuis. Ze is ontzettend druk en luistert heel slecht. Ze praat aan één stuk door. Ze behandelt je als vuil, waardoor je de woede voelt op komen. Je moet je beheersen, want je weet, te veel spanning is gevaarlijk voor haar. Nog steeds wil ze thuis wonen, want ze vindt nog steeds dat ze niet ziek is. Haar toekomstverwachtingen zijn nog veel te groot. Steeds opnieuw moeten haar ouders haar haar beperkingen uit leggen. Esther was een weekend bij ons thuis. Ik was doodmoe toen ze weg ging. Constant vraagt ze je aandacht en dwingt ze je dingen te doen (want ze weet op een handige manier gebruik te maken van haar ziekte). Er zit totaal geen rust in haar. Alles in haar beweegt. Na dit weekend kreeg ik veel bewondering voor mijn oom en tante….. Inleiding In dit verslag zal ik proberen te beschrijven wat de ziekte schizofrenie eigenlijk is. Ik ga vertellen wat de oorzaken en gevolgen zijn en hoe je de ziekte kan behandelen. Ik heb in dit gedeelte redelijk veel citaten gebruikt. Dit heb ik gedaan, omdat ik de verwoording in deze stukken tekst erg goed vond. Ik had er wel mijn eigen woorden van kunnen maken, maar dan komt de boodschap toch minder goed over. Als je weet wat schizofrenie inhoudt, zal ik gaan vertellen over mijn nicht Esther. Zij lijdt aan schizofrenie. Dan wordt pas duidelijk welke problemen de ziekte met zich mee brengt. Wat een verschrikking het is om een dochter te hebben die aan schizofrenie lijdt. Ik heb geen conclusie als apart hoofdstuk. Toch is die er wel. In het hoofdstuk over Esther staan de problemen die de ziekte met zich mee brengt en kan je concluderen hoe het voor de omgeving is om iemand met schizofrenie naast zich te hebben. Mijn andere belangrijke vraag, “wat is schizofrenie?” kun je beantwoorden door de eerste paar hoofdstukken goed te lezen. Literatuurlijst Internetadressen:
www.ypilson.org/ypilson/yps2.htm
www.ypilson.org/ypilson/yps3.htm
www. psy.med.rug.nl/0007
www.psy.med.rug.nl/0008
www.ggz.edu/noscr/menu.htm
www.symfora.nl/schizofrenie2.htm
www.psychowijzer.nl/html/body_schizofrenie.htm