Tempels van Ramses II: Abu Simbel

Het Plan
De bedoeling van Ramses II was om een monument te bouwen waarmee hij de zuidelijke buurlanden van Egypte kon imponeren, maar ook om in deze gebieden de Egyptische godsdienst meer op te dringen. Geschiedkundigen beweren dat het ontwerp van Abu Simbel perfect het ego en de trots van Ramses weerspiegelen, ook de originele naam van de tempels doet dit vermoeden. De oorspronkelijke naam van het bouwwerk was ‘Tempels van Ramses, geliefd door Amon’.


De Bouw
Over de bouw van de tempels is eigenlijk zeer weinig geweten, men weet dat de constructie heeft plaatsgevonden tussen 1244 en 1224 voor Christus, een goede twintig jaar dus.

Verder weet men niet wie het complex ontworpen heeft, Ramses zal hier zelf wel een hand in gehad hebben, maar de belangrijkste architecten zijn niet bekend. Ook tasten de wetenschappers nog steeds in het duister of deze tempels zijn gebouwd door Egyptische burgers of eerder door slaven.

Het Complex
Het complex bestaat uit twee tempel, de grootste van deze twee is opgedragen aan de drie staatsgoden van dat moment: Amon, Ra en Ptah. Het is ook deze tempel waarvan de ingang is versierd met de vier alom bekende standbeelden van Ramses II.

De kleinere tempel is opgedragen aan de Godin Hathor, in deze tempel wordt Hathor meestal voorgesteld als Nefertari, de meest geliefde vrouw van Ramses.

De Tand des Tijds
Door de jaren heen werden de tempels praktisch niet meer gebruikt, dit feit in combinatie met de hevig zandstormen in die streek betekenden zowat het einde voor de eens zo glorieuze tempels. Reeds enkele eeuwen voor Christus was niets meer te zien van het complex, en zo geraakte het bouwwerk in de complete vergetelheid.

Herontdekking
In 1813 stootte de Zwitserse archeoloog JL Burckhardt, de man die eerder ook de ruïnes van Petra terugvond, op iets wat bleek een fries te zijn van een oude Egyptische tempel. Samen met de Italiaan Belzoni probeerde hij een ingang van de tempels te vinden, dit bleek na een tijdje vergeefse moeite en ze gaven het op. In 1817 keerde Belzoni terug om een nieuwe poging te wagen, deze keer was hij succesvol en zo trad hij als eerste mens sinds meer dan twee millennia binnen in het complex van Abu Simbel. Eens binnen nam hij al de waardevolle en draagbare schatten met zich mee naar huis.

Abu Simbel
Gidsen die dezer dagen rondleidingen geven in de tempels, vertellen steeds de legende van de eerste gids van het complex. Een jonge Egyptische jongen, de verhalen gaan de ronde dat deze jongen Abu Simbel heette en dat de tempels uiteindelijk naar hem zouden zijn vernoemd.

Misschien is dit slechts een volksvertelsel, misschien is dit de waarheid, alleszins is het ook iets waar men nooit uitsluitsel over zal hebben.

Klein Probleempje
In 1959 werd er een internationale campagne op poten om zo veel mogelijk geld in te zamelen, het doel van deze onderneming was het redden van de Nubische monumenten. Deze monumenten waartoe ook Abu Simbel behoort zijn de meeste zuidelijk gelegen overblijfselen van deze ooit zo grootse beschaving. De oorzaak was de constructie van de Aswandam, deze dam die het water van de Nijl ophoudt zorgde er bijna voor dat de monumenten onder water kwamen te staan.

Mogelijke Oplossingen
Een van de eerste voorstellen voor een oplossing kwam van een Brits filmproducer, deze wou een bassin bouwen waarin de tempels dan zouden gelegen zijn. Hij zag een groot onderwatercomplex voor zich, waarin toeristen dan zouden kunnen gaan kijken in kamers met speciale onderwaterbootjes.

In 1964 begon een gespecialiseerd team onder de UNESCO-vlag met het redden van de tempels. Het volledige complex werd in gigantische blokken gesneden van gemiddeld meer dan twintig ton per stuk, deze blokken werden opgehesen, vervoerd en uiteindelijk terug ineen gezet op een veiligere locatie die vijfenzestig meter hoger en tweehonderd meter verder is gelegen van de rivier dan het oorspronkelijke complex. Toentertijd was dit de grootste archeologische reconstructie die ooit had plaatsgevonden, het complete proces heeft ongeveer veertig miljoen Amerikaanse dollars gekost.

Toerisme
Vandaag de dag krijgen de tempels van Ramses II dagelijks duizenden toeristen over de vloer, deze toeristen worden elke dag getransporteerd samen met een konvooi soldaten van en naar Aswan zo dat de toeristen niets kan overkomen. Ook zijn er heel wat toeristen die met het vliegtuig de tempels willen bezoeken, voor hen is er een speciaal vliegveld aangelegd in de buurt van het complex.

De Grote Tempel
De grote tempel kostte ongeveer twintig jaar om te bouwen, algemeen wordt deze gezien tot het mooiste complex dat Ramses liet bouwen. Ook wordt het vaak genoemd als een van de mooiste Nubische monumenten die ooit zijn opgetrokken. De standbeelden die worden gebruikt als portaal van de tembel zijn twintig meter hoog en vijfendertig meter wijd. Deze beelden zijn rechtstreeks gehouwen uit de rots waarin de tomben van de tempel zich bevinden. Het grondplan van het binnenste gedeelte van de tempel is zoals bij de meeste Egyptische tempels driehoekig. Waarbij de kamers van de ingang tot de graftombe steeds kleiner in oppervlakte worden. Het enige waardoor het complex wat verschilt van andere Nubische tempels is het feit dat er veel meer ‘tweederangs’ kamers zijn, dit wil zeggen kamers die aan de zijkanten liggen om de leegte op te vullen, zonder een duidelijk functie te hebben. De meeste van de sculpturen in de tempel zijn militair geïnspireerd, grotendeels vertellen deze het verhaal van de ‘Slag bij Kadesh’. Het wordt algemeen aangenomen dat dit de veldslag was met het grootste aantal strijdwagens ooit, dit zorgt er voor dat als we de sculpturen van dichterbij bekijken een waar spektakel te zien krijgen.

Zonnefenomeen
De tempel was zo gebouwd dat men op zowel 21 oktober als op 21 februari een spectaculair lichtverschijnsel kon waarnemen. Dit hield in dat alle godenbeelden en faraobeelden werden verlicht op deze dagen, P’tah werd niet verlicht omdat deze aan de onderwereld werd gekoppeld. Jammer genoeg is deze ontdekking maar gedaan nadat men de tempels heeft verplaatst, zodat de ingenieuze architectuur van de grote tempel zowat teniet gedaan is.

Kleine Tempel
Zoals eerder gezegd werd deze tempel opgedragen aan de godin Hathor en Ramses’ vrouw Nefertari, wat toch wel bijzonder is want dit was pas de tweede keer dat een tempel werd opgedragen aan een koningin. In een doorsnee Egyptische tempel kwamen de standbeelden van de koningin slechts tot de knieën van die van de farao. Dit was bij Ramses en Nefertari niet het geval, ze werden bijna evenwaardig voorgesteld, wat toch wel vernieuwend was in de Nubische beeldhouwkunst. Verder is het grondplan van de kleine tempel een perfecte kopie van dit van de grote tempel maar dan enkele malen kleiner.

Persoonlijke Mening
Dit is volgens mij een van de schitterendste complexen die ooit in het Oude Egypte zijn gebouwd. Persoonlijk vind ik dit ook nu nog een bouwwerk dat boven bijna alle ander uitsteekt, qua schoonheid zijn deze tempels moeilijk te overtreffen, zelfs veel modernere gebouwen kunnen me niet van mijn mening zetten. Ook het feit dat dit alles millennia geleden is gebouwd is zowel fascinerend als onvatbaar. Zelfs al is er veel van de kunst verdwenen door verval, en zijn de ongetwijfeld mooie kleuren uit die lang vervlogen tijd niet meer wat ze geweest zijn.

Als ik naar een bouwwerk van dit kaliber kijk, besef ik pas wat een kunstenaars er toen in die tijd al leefden, zowel de beeldhouwkunst als de architectuur zijn gewoonweg subliem.

Ook Ramses II heeft zijn bijnaam ‘Ramses de Grote’ niet gestolen, volgens mij verdiende deze man al de eer die hij nu toegeschreven wordt, want als je bekijkt wat hij allemaal heeft verwezenlijkt in de sowieso al rijke cultuur van Egypte, moet je toch wel eerbied hebben voor een vorst al Ramses.