De rol van het koninklijk huis in Nederland

Inleiding
Dit werkstuk gaat over de rol van het koninklijk huis in Nederland. Je neigt dan al gauw om alles over Beatrix en haar familie te gaan schrijven. Maar als je je dieper in het onderwerp verdiept kom je erachter dat helemaal niets met het thema te maken heeft. Er zijn wel een paar interessante feiten die wel in dit werkstuk moeten, maar niet direct slaan op het thema. Daarom zet ik die feitjes even in de inleiding. Afgelopen jaar kregen de vijf leden van de Koninklijke familie een uitkering van de regering. In totaal was dat ƒ14,744 miljoen. Beatrix kreeg daarvan ƒ7,876,000,-. Bijna anderhalf miljoen daarvan is loon, de rest is voor de paleizen, personeel en voedsel. Willem-Alexander, Claus, Juliana en Bernhard krijgen ook een uitkering. De Koningin betaalt geen belasting over haar loon, omdat ze dat van de staat krijgt. Over privé bezit betaalt ze wel belasting. Ook de paleizen en de gouden koets zijn niet van de Koningin. Ze zijn allemaal bezit van de regering die ze ter beschikking stelt. De gouden koets mag overigens alleen bij huwelijken en prinsjesdag gebruikt worden. Naast het vele geld dat de Koninklijke familie krijgt, mogen ze ook heel veel dingen niet. Ze hebben strikte regels over wat kan en wat niet kan. Dit is in de loop der tijd traditie geworden. We hebben het nu over geloof, huwelijk en vrienden. Willem-Alexander is voorstander van een discussie over de monarchie. “Omdat je met de tijd mee moet gaan”, aldus de Prins van Oranje. In het werkstuk kan de informatie slaan op een Koning en op een Koningin, dat hangt ervan af. Ik gebruik vanaf nu Koningin omdat wij die op dit moment hebben. De rol in de regering
De Koningin maakt deel uit van de regering, maar is geen lid van de ministerraad. Dus de Koningin doet niet mee aan het algemene regeringsbeleid. Daar heeft zij vrijwel geen invloed op. Maar de Koningin staat wel onder ministeriële verantwoordelijkheid. Dit houdt in dat een of meerdere ministers verantwoordelijk zijn voor een regeringsdaad. De kritiek kan nooit naar de Koningin gericht zijn, maar gaat dus naar de ministers. Deze regel komt omdat de Koningin onschendbaar is. Zij kan dus nergens verantwoordelijk gehouden voor worden. De rol van de Koningin in de regering is niet heel groot; de Koningin wordt goed geïnformeerd door de minister bij een bepaald vraagstuk. Waarbij zij zich in het vraagstuk verdiept. Door haar onpartijdige positie kan zij vragen stellen en opmerkingen maken. Die kunnen weer een belangrijke rol vormen bij oplossing van het vraagstuk. De regering kan zeg maar “wakker geschud” worden door de koningin. De Koningin heeft iedere maandag overleg met de minister-president en regelmatig met de ministers en staatssecretarissen. De deelname van de Koningin ligt dus vooral in het geïnformeerd worden over de stand van zaken in de Staten-Generaal, de eerste en tweede kamer samen. Een andere rol die de Koningin in de regering speelt is het goedkeuren van wetten samen met de minister die bij een bepaalde wet hoort. De Koningin geeft haar goedkeuring als staatshoofd, waarmee ze haar gezag eraan verleent. De betreffende minister(s) geven de staatsrechtelijke verantwoordelijkheid. De koningin neemt ook alle verzoeken van ontslag van ministers in beraad. Dit hoort tot haar taak als Koningin en niet als lid van de regering. Dan verzoekt zij hen om alles te blijven doen wat gedaan moet worden. Zij verleent het ontslag pas als er een nieuwe minister is gevonden. De rol in de Raad van State

De Koningin is voorzitter van de Raad van State. Deze raad geeft adviezen over bepaalde vraagstukken en beslissingen die de regering gaat nemen. De vice-president neemt de taak van de Koningin tijdens de zittingen over. De Koningin zit alleen een paar vergaderingen per jaar van ceremoniële aard voor. De Koningin benoemt de leden van de Raad van State. Welke functie die leden hebben moet door de wet geregeld worden. De Koningin kan ook de leden van de zogenaamde Afdeling contentieux aanwijzen. Deze afdeling regelt de beroeping van een nieuwe Koning of Koningin en regelt het ongedaan maken van wetten en regels. Ook benoemt de Koningin de leden van de Algemene Rekenkamer. De Koningin heeft regelmatig overleg met de vice-president van de Raad van Staten. De rol bij kabinetsformaties
De Koningin speelt ook een rol bij de kabinetsformaties. In de Grondwet noch in de andere wetgeving is een regel hoe de kabinetten geformeerd worden. De rol van de Koningin is opgebouwd door traditie. De Koningin heeft geen grote rol bij de kabinetsformaties. Dit houdt in dat de Koningin weinig invloed heeft op de formatie. Dit is in tegenstelling tot wat vele mensen denken. De koningin heeft na de Tweede kamer verkiezingen gesprekken met de vice-president van de Raad van State, de voorzitters van de Eerste en Tweede kamer, de fractievoorzitters van de politieke parijen in de Tweede kamer en als het nodig is met de ministers. Uit die gesprekken wijst zij een of meer formateur(s), of ook wel informateur(S), aan. Dan verzoekt zij de formateur(s) een onderzoek in te stellen naar de vorming van een kabinet, of om een kabinet te vormen. Dit gaat al zo sinds de 19e eeuw. De Koningin laat zich regelmatig op de hoogte stellen van de voortgang van de kabinetsformatie. De formatie zelf wordt door fractievoorzitters gevoerd onder leiding van de formateur. De Koningin geeft wel adviezen aan de formateur. Net als hij of zij weer adviezen aan de Koningin geeft voor de uiteindelijke keuze. De Koningin moet er zeker van zijn dat de keuze van het nieuwe kabinet de steun van minstens de helft van de Tweede Kamer kan rekenen. Als het hele nieuwe kabinet “uitgekozen” is, beëdigd de Koningin het nieuwe kabinet. De rol bij de Troonrede
Op de derde dinsdag van september leest de Koningin de Troonrede voor. Daarin staan de plannen van de regering voor het komende parlementaire jaar. Deze dag heet prinsjesdag. Ze leest de Troonrede voor tijdens een gezamenlijke vergadering van de Staten-Generaal. Dus een vergadering van de Eerste en Tweede kamer samen. Naast het voorlezen van de Troonrede schrijft zij de troonrede ook samen met de minister-president. Ze bepaalt niet wat erin staat maar hoe het erin staat. De Koningin heeft de belangrijkste rol op prinsjesdag. Ze rijdt in de gouden koets door Den Haag, Daarna leest de Troonrede voor en zwaait naar het publiek vanaf haar balkon op paleis Noordeinde. Hierbij komen we aan bij de rol van de Koningin die de mensen het meeste aanspreekt: de rol van De Koningin als Koningin. De rol van de Koningin als Koningin
De staatsrechtelijke rol van de Koningin is belangrijk. Zij controleert de regering een beetje. Het koningschap zelf is echter een veel belangrijker iets voor de “gewone” mens. “De eisen die aan de Koning of Koningin word gesteld ten aanzien van de invulling van zijn of haar Koningschap verandert met de tijd. Het belangrijkste is dat de Koningin de eenheid van Nederland laat zien. Ze symboliseert de samenhang van en in de samenleving”, aldus minister-president Kok. Om te laten zien wat die “symbolisering van de Nederlandse eenheid” inhoud geef ik gewoon wat voorbeelden. De Koningin heeft een speciale betekenis voor Nederland. Ze laat zien dat ze betrokken is bij de “gewone” mens om vele malen per jaar Nederland door de reizen om op werkbezoek te gaan bij verschillende instanties. Dit is vooral op het gebied van justitie, landbouw, minderheden en milieu beheer. Door deze bezoeken kan zij de ministerraad weer informeren over dingen die verandert zouden moeten worden. Naast die werkbezoeken doet ze ook vele openingen, vieringen, herdenkingen en ander officiële evenementen, in binnen en buitenland. Als herdenking is de nationale dodenherdenking op de Dam op 4 mei de bekendste. Ook bij grote rampen zoals de Bijlmerramp en de vuurwerkramp in Enschede bezoek de Koningin de mensen om hen een hart onder de riem te steken. De Koningin vertegenwoordigt Nederland ook vaak in het buitenland bij evenementen. Ook bij staatsbezoeken vertegenwoordigt zij Nederland. En de Koningin ontvangt ook leiders van andere landen in Nederland. Door die bezoeken van de Koningin aan andere landen en de ontvangsten van andere leiders fungeert de Koningin vooral als een soort “visitekaartje”. Andere rollen van de Koningin
De Koningin geeft aan veel dingen ook haar koninklijke toestemming. Dingen die niets met het land regeren te maken heeft. Een voorbeeld daarvan zijn de koninklijke onderscheidingen; het krijgen van een lintje. Er zijn vijf soorten ridderorden in Nederland. Als je een lintje krijgt krijg je die bij koninklijk besluit. Nou onderscheid de Koningin alle ontvangers van lintjes niet persoonlijk, maar ze geeft ze wel uit in haar naam. De Hoge Raad is het opperste gerechthof. De leden daarvan worden door koninklijk besluit benoemd. Zij oordelen over ambtsmisdrijven die begaan zijn door; de leden van de Staten-Generaal, de ministers, de staatssecretarissen, de gouverneurs van de Nederlandse Antillen en Aruba, de leden van de Raad van Staten, de commissarissen van de Koningin, ook na hun aftreden. De Koningin kan de procureur generaal, iemand die de verdachte in naam van de staat aanklaagt, over laten gaan tot vervolging van degene(n) die ambtsmisdrijven heeft gepleegd. Bij koninklijk besluit wordt bepaald welke organisaties leden mogen voordragen voor de sociaal-economische Raad. Dat is een raad die de belangen van het bedrijfsleven en de werknemers van het bedrijfsleven behartigt. Burgemeesters worden voor zes jaar benoemd bij koninklijk besluit. Dit doet de Koningin op advies van de commissaris van de Koningin van de betreffende provincie. De commissaris van de Koningin wordt ook benoemd door koninklijk besluit. De Kroon neemt ook het uiteindelijke besluit bij bestuursgeschillen. Dit wordt samen met de regering gedaan. De Koningin stuurt wetsontwerpen naar de Nederlandse Antillen en Aruba als die ook voor de eilanden geld. De Koningin benoemt en ontslaat de Gouverneurs van de Nederlandse Antillen en Aruba. De Gouverneurs zijn de baas van de plaatselijke regering. De rol van andere leden van het koninklijk huis
De Koning of regerende Koningin heeft de grootste rol van het Koninklijk huis in het bestuur. Maar andere leden hebben ook een rol in Nederland. Leden van het Koninklijk huis zijn; het staatshoofd, het afgetreden staatshoofd, en de leden van de koninklijke familie die kans op troonopvolging hebben. Ook de echtgenoten van de leden van het koninklijk huis zijn lid van het koninklijk huis. De leden van het koninklijk huis kunnen lid worden van de Raad van Staten. Het lidmaatschap wordt vooral de echtgenoot van de regerende Koning of koningin en de eerstvolgende troonopvolger aanbevolen. Dit is om hen te laten wennen aan de politiek. Het is dus een voorbereiding op het Koningsschap. De leden van het Koninklijk huis vertegenwoordigen Nederland ook wel eens. Net als de Koningin veel doet. Denk maar aan Prins en Prinses Maurits en Marilène die Nederland vertegenwoordigde bij het jubileum van Mauritanië. Het meest recente bezoek is Kroonprins Willem-Alexander die Nederland vertegenwoordigde in Marokko. De leden van het Koninklijk huis zijn ook bij koninginnedag. Daarbij lopen zij mee in de optocht door de te bezoeken plaatsen. Er zijn op dit moment nog een paar leden van het koninklijk huis die nog meer dingen doen dan hierboven genoemd. Prins Bernhard doet nog steeds mee aan de huldiging van de veteranen in de tijd van de bevrijdingsfeesten. Prinses Margriet, mr. Pieter van Vollenhoven en Koningin Beatrix zijn ook nog ambassadeurs voor verschillende organisaties. Daar doen zij ook veel werk voor. Conclusie
Ik ben tot de conclusie gekomen dat de macht van de Koningin niet heel groot is. Die macht lijkt groot omdat zij met veel zaken in de regering te maken heeft. Ze laat zich overal van informeren. Dit komt enerzijds omdat dat verplicht is te weten als staatshoofd, maar ook omdat Beatrix zich ook in politiek interesseert. Op dit moment is, naar mijn mening, het koningschap nu al een vooral ceremoniële traditie. De macht van de Koningin in de regering is niet groot. Ze heeft vrijwel geen invloed bij de kabinetsformaties en de plannen van de regering in de Troonrede bedenkt zij ook niet. Ze is er op dit moment vooral om mensen te laten zien dat de politiek geïnteresseerd is in de “gewone” mens. En als leuk visitekaartje voor Nederland. Oké, het is in Nederland nog niet zoals in Japan, waar de Keizer alleen maar een ceremoniële functie heeft. Maar de Koningin in Nederland heeft niet zoveel macht dat je kunt zeggen dat ze de baas van de regering en het land is. Eindconclusie: het koninklijk huis heeft niet genoeg macht meer om te kunnen zeggen dat zij de macht in handen hebben in Nederland. Zij zijn er vooral om adviezen te geven en de verbondenheid van het volk te laten zien
Bibliografie
Staatsinrichting van Nederland
C.J. Franssen en J. van Zwijndregt
www.koninklijkhuis.nl
site met alles over het koninklijk huis
www.overheid.nl
site met alles hoe de overheid is opgebouwd
www.nu.nl
site met nieuws