Chemotherapie bij honden

Voorwoord. Het onderwerp kiezen voor mijn afstudeerproject was niet zo moeilijk. Ik had namelijk hiervoor een ander werkstuk gemaakt voor het vak dieetleer. Voor dat vak moest ik een dieetvoer beschrijven, die bestemd was voor honden met kanker. Door het maken van dat verslag, kwam ik al meer te weten over de ziekte kanker en over het gebruikt van chemotherapie bij honden. Daarom wou ik het voor mijn afstudeerproject helemaal uitzoeken, hoe het precies zit met chemotherapie bij honden. Ook vind ik dat dit onderwerp meer aandacht verdient, dan het krijgt. Want als mensen over chemotherapie praten zeggen ze dat het allemaal onzin is om het te gebruiken bij honden. Meestal zeggen mensen dat omdat ze niet eens weten hoe het precies chemotherapie in elkaar zit. Daarom wil ik dit afstudeerproject zo maken, dat de mensen er meer over te weten komen. Ook dat het niet alleen nadelen heeft , maar ook voordelen heeft om de hond chemotherapie te geven. Inleiding. We moesten een afstudeerproject maken. Je mocht het per tweetal maken of individueel. Eerst moest je wel een plan van aanpak maken en inleveren bij de docente. Als de plan van aanpak goed was gekeurd, dan pas mocht je beginnen aan je afstudeerproject. Mijn onderwerp daarvoor is “Chemotherapie bij de hond”. Dit moest inleveren op 13 maart. Van dit werkstuk moet je ook een presentatie houden voor de klas en je afstudeerproject goed kunnen beargumenteren.
Inhoudsopgave. Voorwoord. Inleiding. Inhoudsopgave. Kanker in het algemeen. Chemotherapie bij honden. De methodes van chemotherapie. De levenverwachting van de hond. Nieuw dieetvoer. De dierenverzekering. Conclusie. Samenvatting van het afstudeerproject. Eigen mening. Bronnenlijst. Kanker in het algemeen. 1.1 Kanker. Kanker is één van de meest voorkomende ziekte bij huisdieren. Oudere dieren kunnen deze ziekte eerder snel krijgen dan jongere dieren. Kanker wordt gekenmerkt door de volgende verschijnselen: • Er zijn cellen die zich ongecontroleerd vermenigvuldigen en dit ook blijven doen. • Deze cellen zullen zich uit gaan breiden in het omliggend gezonde weefsel en richten daar dan schade aan toe. Dat wordt ook wel invasieve groei of infiltratie genoemd. • Ook kunnen deze cellen zich gaan verspreiden, naar andere delen van het gezonde lichaam van het huisdier. Dat noem je metasering, maar dat wordt later in dit zelfde hoofdstuk nog verduidelijkt. 1.2 Goedaardige en kwaadaardige tumoren. Soms noemen mensen ook wel een goedaardig tumor een gezwel. De medische van een goedaardig gezwel wordt ook wel benigne genoemd. Dit betekent dan het gezwel niet de neiging heeft om in te groeien in andere weefsel soorten of zal gaan uitzaaien naar de rest van het lichaam van het huisdier. Ook al word het gezwel goedaardig genoemd, er bestaat toch de kans dat dit betreffende gezwel niet dodelijk kan zijn voor het huisdier. Als er bijvoorbeeld door de groei van dit des betreffende gezwel een belangrijk orgaan, zoals hersenen, verdrukt. Dan bestaat er toch de kans dat het een dodelijke afloop voor het huisdier kan betekenen. In de volksmond word een kwaadaardige tumor gewoon aangeduid met tumor. De medische daar voor is maligne. Dit houdt in dat het de neiging zal hebben om het organisme te doden. Hierbij kan de tumor gaan metastasen (uitzaaiingen). Dat wil zeggen dat het door kan verspreiden door het lichaam van het dier. De verspreiding van deze kwaadaardige cellen kan op de volgende drie manieren: • Via het bloed (wordt ook wel hematogene metasering genoemd). • Via de lymfebanen (wordt ook wel lymfogene metasering genoemd). • Of door directe verspreiding in een bepaalde holte, zoals de buikholte. • Ook kan het voorkomen dat bij infecties uitzaaiingen kan ontstaan (wordt ook wel metastatische abcessen genoemd). Kwaadaardige tumoren hebben ook erg veel de neiging om te gaan groeien. 1.3 Mutaties. Er bestaat een grote kans dat kanker bij de huisdieren is ontstaan door defecten in het DNA. Deze betreffende defecten worden ook wel mutaties genoemd. Dat kan komen door bijvoorbeeld erfelijke mutaties. Er moeten dus verschillende mutaties optreden in verschillende soorten genen die betrokken zijn van het behouden en controleren van de celdeling. De genen die daar voor in aanmerking komen, zijn: • Proto-oncogenen. Deze genen stimuleren de normale celdelingen. Als daar een mutatie optreed, dan word dit alleen maar een onco-gen. Dan zal de cel zich overmatig gaan delen. • Tumorsupressorgenen. Zie proto-oncogenen. • Apoptose-genen. Als er een cel niet meer op normijle wijze zijn werk doet, dan word die vernietigd. Als daar een mutatie optreed, dan zal die cel blijven bestaan. • DNA-repair genen. Hiermee kunnen afwijkingen van het DNA worden hersteld. Als daar een mutatie optreed, dan worden de fouten in jet DNA niet meer (goed) hersteld. 1.4 TNM-systeem. Er is ook een TNM-systeem. Hieraan kan je zien hoe erg het stadium van het kanker is. • T = dit staat voor tumorgrote en het effect bij de nabijgelegen organen. • N = staat voor de aantal lymfeknopen die door de tumoren werden aangetast. • M = staat voor hoe ver en waar de tumor is gemetastaseerd of uitgezaaid. Bijvoorbeeld: T1 N0 M0

Dit wil zeggen een kleine tumor, zonder verwikkeling met de lymfeknopen en zonder metastasen. 1.5 Onderzoeken. Als de dierenarts denkt dat de hond kanker heeft, dan gaat de dierenarts eerst een DNAB maken. Een DNAB is een dunne naald aspiratie biopsie. Bij een DNAB zuigt de dierenarts, met behulp van een dunne naald, enkele cellen uit de tumor op. Dan worden de cellen uitgesmeerd op een glaasje. Dit glaasje stuur je dan op naar een gespecialiseerde dierenarts. Deze dierenarts zal kijken wat voor tumor het is en zal dan de onderzoek gegevens weer terug opsturen. Het is ook belangrijk om eventuele uitbreiding van de tumor vast te kunnen stellen. Dat kan op de volgende manieren gebeuren (verschilt wel per type tumor). • Bloedonderzoek. • Röntgenfoto’s. • Endoscopie. • Echo-onderzoek. • CT-scan. • Radio-isotopen onderzoek. 1.6 Symptomen. De Veterinary Cancer Society heeft een lijst opgesteld. Op deze specifieke lijst, staan de 10 meest voorkomende symptomen die op kanker kunnen wijzen: • Abnormale zwellingen die niet verdwijnen of groter worden. • Zweren die niet genezen. • Gewichtsverlies. • Verlies van eetlust. • Bloedverlies of andere uitvloeiingen uit lichaamsopeningen. • Problemen met eten of slikken. • Geen zin om te gaan wandelen, spelen of een verminderend uithoudingsvermogen. • Aanhoudende kreupelheid. • Problemen met ademhalen, urineren of ontlasten. Ook zijn er andere verschijnselen (deze verschillen wel per type tumor) zoals: • Pijn. • Bloedarmoede. • Veel drinken. • Veel urineren. • Zeer veel eten. 1.7 Oncologie. De medische studie en behandeling van kanker word ook wel oncologie genoemd. Dus een (dieren)arts die zich gespecialiseerd heeft in oncologie, noem je dan een oncoloog. Een oncoloog houdt zich bezig aan de volgende onderdelen: • Diagnostiek van kanker. • Problematiek van kanker. • Ethische vragen beantwoorden over kanker. • Goede zorgen aan de patiënten. • De patiënten behandelen. Chemotherapie bij honden. 2.1 Behandelingsmethodes. Er zijn verschillende manieren om kanker te behandelen. De meeste manieren die worden gebruik, zijn: • Tumorchrurgie. De dierenarts zal dan de tumor zo ruim mogelijk wegsnijden. Daarna zal de wond nog worden gehecht door de dierenarts. • Radiotherapie. Dit is een behandeling met een ioniserende bestraling. Deze therapie vernietigd de tumorcellen. Het doel is het dier te genezen of om het dier nog een aangenaam bestaan te geven. • Chemotherapie. 2.2 Chemotherapie. Er zijn verschillende manieren om het dier chemotherapie te geven. Ook is dat afhankelijk van de gebruikte middelen. Over deze 2 onderwerpen, zal ik Hoofdstuk 3 “De methodes van chemotherapie” het er nog eens duidelijk over hebben. Chemotherapie remt de groei en de vermenigvuldiging van de kankercellen. De chemotherapie kan dan het DNA van de kankercellen verstoren, zodat ze zich niet kunnen gaan delen. Ook kan de chemotherapie de processen blokkeren waardoor de kankercellen niet meer kunnen leven en groeien. Er zijn tumoren die succesvol behandeld kunnen worden met chemotherapie. Deze tumoren zijn: • Maligne lymfoom (lymfeklierkanker bij de hond (en kat)). • Botkanker bij de hond (wel in combinatie met pootamputatie of vervanging van het aangetaste bot door een donor- of kunstbot). • Multiple myeloom (plasmaceltumor). • Chronische lymfocytaire leukemie. Ook zijn er tumoren die met chemotherapie kunnen worden geprobeerd, zoals: • Blaashalstumoren. • Hemagiosarcoom (kwaadaardige bloedvattumor, in combinatie met chirurgie). • Hersentumoren.
2.3 Bescherming. Met chemotherapie zijn er ook risico’s aan verbonden. Niet alleen voor de hond, maar ook voor de eigenaar, dierenarts en de assistent(en). Er is namelijk schadelijke gevolgen als zwangere vrouwen in aanraking komen met chemotherapie. Daarom zijn er verschillende soorten veiligheidsmaatregelen getroffen, om zo het veiligst te gaan met chemotherapie. De eigenaar krijt uitgebreide instructies mee. Er wordt dan vertelt hoe je om moet gaan met braaksel, urine en ontlasting van de hond. In praktijken word het contact zo veel mogelijk voorkomen. Er worden dan namelijk jassen en handschoenen gedragen. Ook moet er een bril gedragen worden en alles word voorbereid in een daarvoor bestemde chemokast (wordt in Hoofdstuk 3 “De methodes van chemotherapie verder behandelt). Het gebruikte materiaal moet vernietigd worden, zodat er geen risico gevaar meer dreigt. 2.4 Kosten. De kosten verschilt per type ras en het gewicht. Je moet denken aan ongeveer 700 tot 1000 euro per behandeling. Honden moeten meestal 8 keer terug komen per jaar. Dus op jaarbasis word het best wel prijzig. De methodes van chemotherapie. Bij chemotherapie worden de volgende methodes gebruikt, namelijk: • In tabletvorm. • In infuusvorm (wordt meestal gebruikt). 3.1 Tabletvorm. Deze tabletvorm dien je oraal toe te dienen bij de hond. Hieronder staan 3 verschillende tabletvormen. 3.2 Infuusvorm. Deze methode wordt het meeste gebruikt. Het verschilt per praktijk als de hond wel of niet onder sedatie word gebracht. Hieronder zie je twee afbeeldingen. Op de eerste afbeelding zie je een hond die onder sedatie is gebracht en per infuus de chemotherapie krijgt toegediend. Op de tweede afbeelding zie je een hond die zonder sedatie is gebracht en per infuus chemotherapie krijgt toegediend. De infuusvorm van chemotherapie word dus via een ader bij de hond toegediend. Daarom wordt het ook wel het intraveneus infuus genoemd. De eigenaar zal tijdens de infuusvorm van de chemotherapie gewoon in de buurt van de hond blijven. Dat geeft meestal namelijk een rustige werking op de hond. 3.3 Cytostatica. In het infuus zit het middel Cytostatica en zal de kankerceldeling (proberen) te stoppen. Dit middel wordt ook gebruikt bij de mens. Bij de mens veroorzaakt het vervelende symptomen, zoals: • Braken. • Diarree. • Haaruitval. Bij dieren, dus ook bij honden, is er geen spraken van deze vervelende symptomen. Alleen word kaalheid wel gezien bij trimrassen (bij katten vallen ook de snorharen uit). De dieren krijgen minder symptomen, vanwege de lage dosering van Cytostatica. Als de dierenarts de gezondheid van de hond niet vertrouwt, dan kan hij de behandelingen uit laten stellen. Dat is heel erg verstandig, want als de hond met een slechte gezondheid Cytostatica krijgt toegediend. Dan bestaat er de kans dat de hond ernstige bijwerkingen kan krijgen. Zelf wordt er beweerd dat het middel Cytostatica kankerverwekkend is. Er zijn ook nog andere middel die bij chemotherapie kunnen worden gebruikt, maar deze worden minder vaak gebruikt dan de Cytostatica. De andere middel zijn: • Vincristine. • Adriamycine. • Doxorubicine. • Cyclophosphamide. • Prednisolone. Al deze middelen moeten worden klaargemaakt in een chemokast. Deze chemokast dient ervoor dat er zo min mogelijk risico’s zijn voor de dierenarts en de assistent(en). Zelf ook voor de eigenaren.
3.4 Bijwerkingen. Er zijn wel bijwerkingen voor de hond die behandeld wordt met chemotherapie. De bijwerkingen is wel afhankelijk van het soort middel, hoe vaak en hoe lang het middel was toegediend tijdens de chemotherapie. Soms word er tijdens de chemotherapie ook andere geneesmiddel meegeven voor de hond. Dat gebeurt om zo de meest voorkomende bijwerkingen al tegen te gaan, zoals braken. De meest voorkomende bijwerking is bloedarmoede. Dit kan dan behandeld worden met erytropoëtine en in het ernstige geval met een bloedtransfusie. Door erytropoëtine zorgt voor aanmaak van rode bloedcellen in het beenmerg. Andere voorkomende bijwerkingen van chemotherapie zijn: • Vermoeidheid. • Blaasirritatie. • Misselijkheid. • Soms braken. • Verlies van eetlust. • Mondzweren. Het is belangrijk om de eigenaar van de hond te vertellen dat er bijwerkingen kunnen plaats vinden. Als de eigenaar de volgende symptomen ziet, dan moet de eigenaar snel contact opnemen met de des betreffende dierenarts. Want anders kan het te laat zijn. • Hoesten. • Koorts. • Pijn. Het verschilt per praktijk wat er gezegd wordt. De levensverwachting van de hond hangt van verschillende factoren af, namelijk: • Leeftijd • Ras • Gezondheid. • Type tumor. • Soms ook aan gewicht. Honden die wel chemotherapie heeft ondergaan, hebben een levensverwachting van ongeveer 240 dagen. De laatste staaf word in een Hoofdstuk 5 “Nieuw dieetvoer” behandelt. Nieuw dieetvoer. 5.1 Hill’s Pet Nutrition Canine n/d (blik). Er is ook speciaal dieetvoer op de markt voor honden die kanker hebben en ook chemotherapie ondergaan. Dat speciale dieetvoer heet: Hill’s Pet Nutrition Canine n/d (blik). Dit dieetvoer voldoet aan de volgende eisen, die gesteld zijn voor zo’n type ziekte, namelijk: • Een beperkt koolhydratengehalte om de tumorcellen van energie te onthouden. Want als er een hoog koolhydratengehalte er in zit, dan bestaat er de kans dat de tumorcellen meer energie (dus sterker) worden. • Een verhoogd vetgehalte om tegemoet te komen aan de energiebehoefte van de hond en om de kankercachexie te bestrijden. Kankercachexie is extreme magerheid. • Een verhoogd gehalte omega-3 (een groep meervoudige onverzadigde vetzuren) vetzuren, om de tumorgroei te beperken. Ook helpt de omega-3 de vermagering tegen te gaan en bijwerkingen van de chemotherapie te helpen verminderen. • Een matig verhoogd eiwitgehalte om de cachexie (extreme magerheid, behoud van spiermassa en organen) te helpen bestrijden en de functie van het immuunsysteem optimaal te houden. • Een verhoogd gehalte aan het aminozuur arginine (dat is 1 van de twintig voorkomende aminozuren in het lichaam van het dier) om ook de afweerfuncties te verbeteren. 5.2 Ondersteunend. Dit des betreffende dieetvoer is onderzocht door het Hill”s Science and Technology Center in samenwerking met het College of Veterinary Medicine. Hun onderzoek toonde aan dat dit specifieke dieetvoer ondersteunend is. Hieronder staan de bevinden van het onderzoek: • De levensverwachting van honden met kanker verlengt (in combinatie met chemotherapie). Hieronder zie je een grafiek daar over. Als de hond chemotherapie en dit dieetvoer krijgt, dan is de levensverwachting veel groter dan eerst, namelijk met ongeveer 340 dagen. • Het welzijn van de kankerpatiënten worden groter, dankzij de remissieperiode. • De schadelijke abnormaliteiten in de stofwisseling (metabolisch) bij honden met kanker wordt omgekeerd. • De bijwerkingen van de chemotherapie wordt vermindert. • Het is ook zeer smakelijk dieetvoer, voor honden met kanker. De dierenverzekering. Voor mensen zijn er zorgverzekeringen, daardoor zijn onze ziektekosten verzekerd. Dus waarom ook niet voor onze (huis)dieren. Zijn erin Nederland verschillende soorten dierenverzekeringen bij verschillende verzekeringsmaatschappijen. Eén van de grootste verzekeringsmaatschappij voor dierenverzekeringen is Petplan. Deze verzekeringsmaatschappij is een initiatief van AUV dierenartscoöperatie en van Unigarant. Petplan vergoedt de volgende onderwerpen: • Kosten volgend op een ongeval, ziekte, gebrek of aandoening. • Behandelingen en ingrepen van specialist, fysio- en gedragstherapeut. • Preventieve zorg zoals: inentingen, vlooien en ontwormingsmiddelen. • Sterilisatie en castratie. • Chemotherapie en radiologie. • Een advertentie bij vermissing van uw huisdier. • Opvang en verzorging van uw huisdier, indien u zelf in het ziekenhuis wordt opgenomen. • Crematie en het ophalen van uw huisdier na overlijden. Deze onderwerpen worden aangeboden in drie zorgpakketten. De drie zorgpakketten zijn: • Basis pakket. • Plus pakket. • Totaal pakket. Naast deze drie verschillende zorgpakketten, zijn er ook nog misschien andere soorten medische aandoeningen waar u geen (financiële) risico’s wilt lopen. Er zijn namelijk drie verschillende aanvullende verzekeringen*, namelijk: • Sterilisatie en castratie verzekering. • Chemotherapie en radiotherapie verzekering. • Crematie verzekering. *Deze zijn alleen mogelijk in combinatie met een zorgpakket. De zorgverzekeraar wilt natuurlijk dat het (huis)dier goed is verzekerd. Als er bij het dier kanker wordt geconstateerd, dan kan er worden gestart met chemotherapie. De prijs van zo’n behandeling is meestal erg hoog. Daarom vergoed Petplan 50 procent van de kosten van deze behandeling. Hieronder in het tabel staat vermeld hoeveel de premie zou zijn van chemotherapie per maand. De premies verschillen per maand vanwege de leeftijd en het gewicht van het dier. De hond heeft een veel duurde premie per maand dan de kat. Leeftijd. <1 jaar. 1,2,3 jaar. Gewicht. Hond 0 t/m 5kg. € 4,75 € 6,50
Hond 6 t/m 20kg. € 5,25 € 6,95

Hond 21 t/m 35kg. € 5,75 € 7,45
Hond 36kg + € 6,50 € 7,95
Kat. € 2,95 € 3,95
Ook heb ik contact gelegd met Proteq, Dier & Zo verzekeringen. Deze verzekeringsmaatschappij zou mij daar een folder van toe sturen. Jammer genoeg heb ik daar tot op heden nog niks van ontvangen. Conclusie. Mijn conclusie is van de enquête “hondeneigenaren”, dat de eigenaren toch chemotherapie zouden geven aan hun hond. Als dat nodig al wezen. Wel was er één eigenaar die eerst zei dat ze het over had voor haar hond om chemotherapie te doen. Maar toen ze hoorde van de prijs haakte ze toch maar af. Ik kan dat enigszins wel begrijpen. Ook viel het me op dat de meerderheid van de ondervraagden het speciale dieetvoer zouden kopen. Ik had dat ook wel verwacht, want het is een getest en goed dieetvoer. Er zit namelijk alles in wat de hond nodig heeft als die kanker heeft gehad of nog heb (met chemotherapie). Ook vond ik het raar dat één niet eens bij een dierenartsenpraktijk was aangesloten. Dat vind ik zelf niet kunnen. Samenvatting van het afstudeerproject. Kanker is de meeste voorkomende ziekte bij (huis)dieren, dus ook honden. Het komt meestal voor bij oudere honden. Kankercellen kunnen zich ongecontroleerd vermenigvuldigen, uitbreiden en uitzaaien. Er is een goedaardige tumor (benigne) en een kwaadaardige tumor (maligne). De benigne tumor heeft minder kans om te groeien en te verspreiden. De maligne Tumor kan groeien en uitzaaien naar andere delen van het lichaam. Er bestaat ook een grotere kans op kanker als er bij sommige genen mutaties gaan optreden. Het TNM-systeem bepaalt hoe erg het stadium is van de kanker. Met verschillende onderzoeken kan je er achter komen of de kanker zich heeft verspreid door het lichaam van de hond. De Veterinary Cancer Society heeft 10 meest voorkomende symptomen samengesteld die voor komen bij (huis)dieren. Ook is eer een tak die zich bezig houdt met kanker. Deze tak word oncologie genoemd en een oncoloog is een (dieren)arts die zich in die tak bevindt. Er zijn verschillende behandel methodes om tumor weg te halen. Eén daarvan is chemotherapie bij honden. Chemotherapie remt de groei en de vermenigvuldiging van de kankercellen. De chemotherapie kan dan het DNA van de kankercellen verstoren, zodat ze zich niet kunnen gaan delen. Ook kan de chemotherapie de processen blokkeren waardoor de kankercellen niet meer kunnen leven en groeien. Een maligne lymfoon kan je goed met chemotherapie bestrijden. Natuurlijk moet de dierenarts en assistent(en) goed beschermd zijn tijdens de chemotherapie (jas, handschoenen, bril enz). De kosten van een chemotherapie bedraagt tussen de 700 en 1000 euro. Je kan de chemotherapie via tabletvorm (dient oraal gegeven te worden) of infuusvorm geven. Het meeste word gedaan in infuusvorm. Dan word het via de ader gegeven. Het meest voorkomend middel dat gebruikt word is Cytostatica. Dit middel heeft mindere bijwerking bij honden dan bij mensen, vanwege de lagere dosering. Dit middel word dan in een chemokast klaar gemaakt, vanwege de veiligheid. De meest voorkomende bijwerking is toch bloedarmoede. Je kan dat tegen te gaan om erytropoëtine te geven. Dat zorgt ervoor dat er meer rode bloedcellen komen uit het beenmerg. Als de hond hoest, koorts of pijn krijgt, dan moet gelijk de dierenarts worden geïnformeerd! De levensverwachting verschilt per ras, leeftijd, gewicht, gezondheid en type tumor van de hond. Als er wel chemotherapie word gebruik dan is de levens verwachting ongeveer 240 dagen langer. Bij zonder gebruik van chemotherapie is dat maar ongeveer 25 dagen langer. Ook is er speciaal dieetvoer samengesteld voor honden die kanker hebben of hebben gehad. Het dieetvoer heet Hill’s Pet Nutrition Canine n/d (blik). Dit voer is zo samengesteld, dat de kankercellen minder energie krijgen. Ook met gebruik van dit voer en de chemotherapie verleng je het leven van de hond met ongeveer 340 dagen. Dus het voer is ondersteunend. De dierenverzekering Petplan verzekerd chemotherapie voor 50%, maar dat gebeurd alleen als er een zorgpakket erbij zit. Want dat is namelijk een aanvullende verzekering. Eigen mening. Dit vond ik een leerzaam afstudeerproject om te doen. Hopelijk als mensen dit lezen, zien ze ook voordelen voor “Chemotherapie bij honden”. Het leukste vond ik toch om die enquête te doen bij verschillende hondeneigenaren. Want soms verbaas je wel, over je bevindingen van sommige vragen. In mijn plan van aanpak stond, dat ik een interview zou afnemen en een enquête doet bij dierenartsen. Jammer genoeg heb ik geen antwoord terug gekregen van het interview. Als ik die alsnog krijg, dan zal ik die toevoegen bij mijn presentatie. Ook vond ik het jammer dat niemand van de dierenartsen voor de enquête naar mij terug schreef. Zelf zou ik chemotherapie gebruiken bij mijn hond, als dat nodig zal zijn. Natuurlijk met eerst goed overleg met de dierenarts en het ligt ook aan welk type tumor.
Bronnenlijst. Ik heb van de volgende folders gebruikt gemaakt: • Petplan verzekeringen. • NFKD folder. Ik heb van het volgend boek gebruikt gemaakt: • Diergeneeskundig woordenboek. (Heb ik veel gebruik van gemaakt.) Auteur: Dr. Dhr. R de Raze. Ik heb van de volgende internetsites gemaakt: • www.causus.be • www.dierenartsenspecialistenamsterdam.nl • www.ottenhorst.nl • www.petplan.nl • www.NFKD.nl • www.tollertales.nl • www.wanadoo.nl/hildernisse/Gezondhei/Ziekten/Kanker.htm • http://members.home.nl/f.boermans/private/hondenprobleempjes/kanker_bij_honden.html • www.uwdierenarts.nl • www.wikipedio.nl