Inhoudsopgave
Voorwoord
Invloed van sport en bewegen op de lichamelijke en geestelijke gezondheid
Negatieve gewoonte: Doping gebruik in de sport
Inleiding blessures
Uitwerking specifieke blessure: Hamstring
Nawoord
Literatuurlijst/bronnen
Voorwoord
Dit is het laatste werkstuk wat ik moet maken voor LO. Vorig jaar heb ik volleybal behandeld in het werkstuk bewegen en samenleving. Daarom moet ik deze keer het 2e werkstuk, bewegen en gezondheid, afronden. Het lijkt me best interessant om iets meer te weten te komen over een bepaalde blessure en de invloed van sport op mensen. Verder denk ik dat er erg veel informatie over sport te vinden zal zijn, zowel op Internet als in boeken en cd-roms etc. Dus hoop ik dat ik tegen weinig problemen aan zal lopen bij het maken van mijn werkstuk!!!
Invloed van sport en bewegen op de lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Korte inleiding
Sporten is zoals we allemaal weten heel belangrijk. Er zijn vele redenen te bedenken voor het feit waarom je op een sport gaat. Als je in een teamsport zit ontwikkel je sportiviteit/ respect en je leert natuurlijk om in een team te werken: ‘teamspirit’. Je algemene ontwikkeling gaat er op voor uit en je krijgt ook een zekere zelfdiscipline bij het beoefenen van een sport. Dan zijn er ook nog wat lichamelijke zaken die positief beïnvloed worden. Zoals iedereen weet verbrandt je calorieën (goed voor de lijn), ontwikkel je spieren en bouw je uithoudingsvermogen op. Uiteindelijk zorgt sport voor een goede conditie waardoor je ook wat meer immuun kan worden voor ziektes. Ik heb nu globaal wat voordelen gegeven, hieronder zal ik er een aantal uitwerken!
Sportiviteit/respect
Als je gaat sporten, op school, op straat of bij de sportvereniging, dan gelden er bepaalde spelregels waar je je aan moet houden. Deze spelregels zijn nodig om ervoor te zorgen dat het spel of de wedstrijd goed verloopt en dat het sporten natuurlijk leuk blijft. Je aan de spelregels houden hoort bij het aspect sportiviteit. Maar er zijn natuurlijk ook ongeschreven regels. Bijvoorbeeld dat je altijd de beslissingen van een scheidsrechter respecteert. Of dat je niet agressief gaat doen tegen je teamgenoten bij het maken van fouten. Deze ongeschreven regels hebben te maken met Fair Play. Als je je houdt aan de regels van Fair Play, speel je eerlijk, niet agressief en je luistert naar de scheidrechter. Fair Play heeft dus alles te maken hoe je met je team en je tegenspelers omgaat en dat je elkaar met respect behandelt.
Meer immuun door een goede conditie
Sporten kan onder andere ervoor zorgen dat je minder snel ziek wordt of dat je ziekte minder erg wordt. Dat komt natuurlijk omdat je een betere conditie opbouwt en afweerstoffen aanmaakt tegen ziektes. Het maakt je dus weerbaarder voor ziektes en vermindert de kenmerken van ouderdom. Bijvoorbeeld bij artrose, dat is een door slijtage veroorzaakte gewrichtsaandoening. Als je aan leid aan deze aandoening kun je met de juiste manier van sport het artroseproces mogelijk afremmen. Ook houdt de sport bij artrose de functie van de gewrichten, de algehele fitheid en de bloeddruk op peil. En zo zijn er nog veel ziektes die baat hebben bij bepaalde sporten, denk ook maar aan zwemmen bij reuma. Voor het combineren van de juiste sporten bij de juiste ziekten, kun je natuurlijk het beste informeren bij een arts.
Calorieën verbranden
Voldoende sport, met bepaalde oefeningen helpt je calorieën verbranden. Het kan dus zorgen voor een lager cholesterol gehalte. Een te hoog cholesterolgehalte is een van de belangrijkste oorzaken voor het krijgen van een hart- of vaatziekte. Dit geldt ook voor bewegingsarmoede. Bij een tekort aan beweging adviseren ze sport en andere lichamelijke activiteit. Bij een te hoog cholesterolgehalte wordt aanbevolen om minder vet te gaan eten of bepaalde geneesmiddelen te nemen. Als een mens zit verbruikt hij ongeveer 90 energiecalorieën per uur. Het calorieverbruik bij het wandelen is al 340 en fietsen, zwemmen en aerobics zijn activiteiten die circa 400 calorieën per uur verbruiken. Daarom is het het beste dat je altijd wat aan sport doet zodat je een te hoog cholesterol voorkomt, want als je het al hebt kom je er des te moeilijker weer vanaf!
Geestverruimend
Sport is ook goed voor de geest. Je trekt je even terug uit de dagelijkse sleur, je vergeet even je problemen en je kunt je rustig ontspannen. Als je afvalt door het sporten vergroot dat ook je zelfvertrouwen. En als je aan vechtsport doet weet je dat je je altijd kan verdedigen en je kunt je ook even lekker afreageren.
Teamspirit
Als je een teamsport beoefent (voetbal en volleybal bijv.) is het belangrijk dat je goed in een team kan samenwerken. Je moet wat gevoel krijgen voor teamspirit, vooral omdat je bij de teamsporten vaak wedstrijden speelt. Daarbij moet je elkaar goed kunnen vertrouwen/aanvoelen wat nodig is voor een goed samenspel!
Er zijn heel wat mensen die voor een teamsport kiezen. Sommigen vinden het gewoon leuk of spelen om gezond bezig te zijn. Anderen werken graag met mensen samen of ze spelen graag wedstrijden (uitdaging). De teamsport binnen een verenigingsverband kan ook heel gezellig zijn buiten trainingen en wedstrijden, omdat je zo ook meer sociale contacten legt (feestjes/uitstapjes).
Uithoudingsvermogen
De conditie is de lichamelijke gesteldheid van een persoon. Wanneer heeft iemand nou een goede conditie, en wanneer een slechte?Als je van iemand zegt, dat hij of zij een goede conditie heeft, bedoel je meestal dat deze fysiek veel kan verduren. Het is belangrijk jezelf een goede conditie ‘aan te meten’. Het is namelijk niet alleen van belang bij het sporten, maar ook in het dagelijks leven, bij alles wat we doen. Een goede conditie zorgt namelijk naast –naast een sterk hart, een groot uithoudingsvermogen en krachtige spieren– ook voor een beter humeur. Het zorgt er ook voor dat je helder kan denken.
Spierontwikkeling
Elke spier is opgebouwd uit duizenden draadvormige vezels. Als een spier tegen een weerstand in wordt aangespannen (bijvoorbeeld het heffen van een zwaargewicht, of het duwen tegen een apparaat om spieren te versterken), wordt slechts een klein percentage van het totale aantal spiervezels gebruikt. Elke volgende contractie om hetzelfde gewicht op te tillen brengt andere spiervezels in werking, totdat de spier met melkzuur verzadigd raakt. Op dat punt neemt het aantal contraherende spiervezels af en dus ook het nuttige effect van de training. Je spieren ontwikkelen zich goed, worden stevig en kunnen grotere lasten aan.
Negatieve kanten van sport
Naast vele positieve eigenschappen die ik net heb beschreven, kent sport ook veel nadelen. De kans op een blessures is vaak groot. In Nederland lopen jaarlijks ruim drie miljoen sporters een blessure op. Bijna de helft moet naar de huisarts of het ziekenhuis. Het is dus verstandig dat iedereen goed weet wat ze moeten doen bij blessures. (Straks ga ik iets meer over blessures vertellen en ook zal ik een specifieke blessure uitwerken) Verder kunnen mensen ook geobsedeerd raken door hun sport, denk maar aan topturnsters die tot het uiterste gaan en hun gezondheid op het spel zetten. Ook het gebruik van doping en anabole steroïden bij sport is een groot gevaar, het wordt gebruikt om de prestaties en spieren te verbeteren, maar deze middelen zijn zeer gevaarlijk voor de gezondheid. Kortom te veel sport en een foute manier van sportbeoefening kan grote problemen veroorzaken!
Negatieve gewoonte: Doping gebruik in de sport
Korte inleiding
Tegenwoordig hoor je wel eens wat over het gebruik van doping in de sport. Denk maar aan het wielrennen met de gevallen van EPO uit de Tour de France van 1998 en een te hoog hematocriet gehalte van Pantani in de Giro de Italia. Omdat doping in deze tijd dus vaak gebruik wordt en op het nieuws komt wil ik in dit stukje uit leggen wat doping het precies is en wat de negatieve en positieve effecten zijn.
De definitie van doping
Het is moeilijk een definitie te geven van doping, een eenvoudige omschrijving: "doping is het toedienen van stimulerende middelen, om een hogere prestatie te krijgen."
Er is een dopinglijst, hierop staan alle stoffen die tot stimulerende middelen worden gerekend. Deze is niet in elk land en bij alle sporten hetzelfde. Het vreemde is dat van veel van deze stoffen niet eens bewezen is dat de sportprestatie verbeteren. Later zal ik iets over de verschillende soorten vertellen.
Waarom doping?
Uiteraard is het normaal dat mens of dier trainen om in een wedstrijd een topprestatie neer te zetten of om over een bijzonder goede conditie te beschikken. Dit doen ze dan door een evenwichtige balans van rust, voeding en beweging te respecteren. Als men dan dopes toevoegt aan de voeding, heeft dit een gunstigere invloed op de prestaties.
Als men intensief aan het sporten is komt men op een gegeven moment op het zo gehete dode punt. De sportbeoefenaar, raakt dan volledig uitgeput en dreigt in elkaar te zakken, maar ervaren sportlieden weten dat dat punt overwonnen kan worden. Het is een kwestie van reserve-energie vrij te maken. Maar er blijft altijd een moment wanneer de hersenen een einde stellen aan onze inspanningen, louter om het lichaam te beschermen en te behoeden voor een te grote belasting.
Nu komen we op het gebied waar doping begint te werken. Doping schakelt namelijk dat alarmsysteem van de hersenen uit, zodat we kunnen volhouden.
Maar op dat moment wordt het lichaam enorm veel geweld aangedaan zonder dat er bezwaren gevoeld worden, want bv. pijn, duizeligheid en vermoeidheid zijn uitgeschakeld. Ook de levensnoodzakelijke lichaamsreserves worden zonder waarschuwing opgebruikt, wat meestal leidt tot vergiftigingsverschijnselen. Doping heeft ook heel negatieve psychische
effecten, zoals verslaving of depressie, omdat de sporter beseft dat hij zonder de doping niet goed genoeg is.
Verschillende soorten doping
Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) heeft de dopinglijst in drie categorieën ingedeeld en die categorieën weer in hoofdgroepen. De totale lijst met bijlagen bevat enkele honderden verboden stoffen en methoden, ik behandel maar een kort overzichtje met de bekendste en de effecten.
1. Verboden groepen van stoffen
Stimulantia:
Stimulantia zijn stoffen die een stimulerende werking hebben op het zenuwstelsel. Ze worden gebruikt om hetzelfde effect te krijgen dat adrenaline veroorzaakt. Stimulantia zorgen ervoor dat men beter geconcentreerd is, het gevoel van vermoeidheid afneemt, minder pijn voelt en dus zwaardere inspanningen kan leveren. Het meest bekende voorbeeld zijn amfetaminen, die vooral door duursporters worden gebruikt. Ook stoffen als cocaïne, efedrine en cafeïne worden tot de stimulantia gerekend. Het gebruik van stimulantia is niet geheel zonder risico. Door het gebruik kan het lichaam minder makkelijk afkoelen en is het mogelijk dat het hart of andere organen niet meer goed functioneren. Andere bijwerkingen zijn rusteloosheid, hoofdpijn, duizeligheid, hallucinaties, hartkloppingen en stijging van de bloeddruk.
Narcotische analgetica:
Narcotische analgetica zijn eigenlijk pijnstillers. Ze werken op het centraal zenuwstelsel, hebben een versuffend effect en onderdrukken pijngevoel. Door het gebruik van narcotische analgetica hopen sporters minder pijn te voelen. Daarnaast onderdrukken narcotische analgetica hoest. Veel narcotische analgetica zoals morfine kunnen verslavend zijn. Ook codeïne, een stof die tegen hoesten wordt gebruikt viel jarenlang onder deze groep, maar is tegenwoordig toegestaan. Het gebruik van narcotische analgetica kan problemen met de gezondheid veroorzaken. Door de pijnstillende werking voelt de sporter niet dat hij geblesseerd is, hij sport verder met het risico ernstige schade aan zijn eigen lichaam te veroorzaken. Andere bijwerkingen zijn misselijkheid, ademhalingonderdrukking, stoornissen bij het urineren en slaperigheid.
Anabole middelen:
De anabole middelen zijn eigenlijk ook weer onder te verdelen in twee groepen. Ten eerste de androgene anabole steroïden. Androgene anabole steroïden zijn afgeleid van het natuurlijke, mannelijke hormoon testosteron. Anabool betekent weefselopbouwend en androgeen betekent vermannelijkend. Door de inname van testosteron wordt vooral de vorming van eiwit in de geslachtorganen, de huid het skelet en de skeletspieren bevordert. Sporters proberen door anabolengebruik te combineren met een nauwkeurige trainingsopbouw en juiste voeding hun spiermassa en spierkracht te vergroten. Androgene anabole steroïden worden het meest gebruikt door krachtsporters. De tweede groep anabole middelen zijn de bèta- 2 agonisten. Dit zijn stimulerende middelen die tevens een anabole werking kunnen hebben. Een voorbeeld van bèta- 2 agonisten is clenbuterol, wat door gebruik kan leiden tot een afname van het vetpercentage en een toename van spiermassa. Ook bij anabole middelen kunnen ernstige bijwerkingen optreden. Ze hebben invloed op de groei en kunnen bij vrouwen vermannelijking en menstruatiestoornissen veroorzaken en bij mannen prostaatvergroting en remming van de vorming van zaadcellen.
Diuretica:
Diuretica, ofwel plaspillen, werken direct op de nieren om de hoeveelheid urine te vergroten en het afvoeren van die urine te versnellen. Sporters gebruiken diuretica om hun lichaamsgewicht te verminderen. Bij sporten als judo en boksen is het belangrijk om in een zo licht mogelijke gewichtsklasse uit te komen, en net op de grens te zitten tussen het goede en het te zware gewicht voor die klasse. Diuretica worden ook gebruikt als maskeringmiddel. Door het gebruik van diuretica wordt de urine sneller uitgedreven, waardoor de concentratie van geneesmiddelen in de urine wordt verlaagd en verboden stoffen dus moeilijker zijn aan te tonen. Tot de bijwerkingen behoren uitdroging, vermoeidheid en kramp.
Peptide, glycolproteïne hormonen:
Peptide en glycolproteïne hormonen zijn natuurlijke stoffen die als een soort boodschappenjongen in het lichaam fungeren. Ze stimuleren de productie van lichaamseigen hormonen of bevorderen de lichaamsgroei. Tot deze groep behoort ook het middel EPO, dat in de Tour de France zoveel commotie veroorzaakte. EPO kan het aantal rode bloedcellen in het bloed verhogen, wat het bloed dikker maakt en waardoor de kans op klonteren van het bloed toeneemt. Als gevolg hiervan kan men een hartinfarct of beroerte krijgen.
2. Verboden methoden.
Bloeddoping:
Sporters die gebruik maken van bloeddoping laten zes tot twaalf weken voor de wedstrijd hun bloed aftappen. Ze trainen vervolgens door met een kleiner bloedvolume. Kort voor de wedstrijd, minimaal 24 uur, laten ze zich het eerder afgetapte bloed toedienen. Hierdoor neemt het bloedvolume en het hemoglobine- gehalte in het bloed toe. Hierdoor wordt het vermogen om zuurstof op te nemen, en dus ook het uithoudingsvermogen groter. Daarom wordt bloeddoping vooral bij duursporters aangetroffen. Bij bloeddoping hoeft men niet persé gebruik te maken van het eigen bloed, men kan ook donorbloed gebruiken. Hier door heeft men echter risico op virusinfecties en allergische- en afstootreacties. Algemene bijwerkingen van bloeddoping zijn bloedstolsels, koorts en koude rillingen.
Farmacologische, chemische en fysieke manipulatie:
Met farmacologische, chemische en fysieke manipulatie wordt het gebruik van middelen of methoden bedoeld die de betrouwbaarheid van de tijdens de dopingcontrole afgenomen urinemonsters beïnvloeden. Een voorbeeld is het afgeven van oude of andermans urine of het toevoegen van stoffen aan de afgegeven urine. Ook het gebruik van epitestosteron, dat het gebruik van testosteron verhult en diuretica vallen onder deze groep. Manipulatie met de dopingcontrole wordt door het IOC gelijk gesteld aan het gebruik van doping.
3. Groepen van middelen die niet altijd verboden zijn, maar waarvoor beperkingen gelden.
Lokale anaesthetica:
Lokale anaesthetica zijn stoffen die de start en overdracht van zenuwimpulsen voorkomen. Het gebruik ervan is bedoeld om bepaalde delen van het lichaam ongevoelig voor pijn te maken. Lokale anaesthetica kunnen oppervlakkig worden gebruikt, bijvoorbeeld crèmes, sprays, oogdruppels, of door middel van een injectie. Alleen het gebruik door middel van injectie is aan beperkingen onderhevig. De kunstmatig gemaakte lokale anaesthetica zijn wat structuur betreft te vergelijken met cocaïne.
Corticosteroïden:
Corticosteroïden zijn lichaamseigen hormonen die door de bijnierschors geproduceerd worden of kunstmatig vervaardigde hormonen die verwant zijn aan de bijnierschorshormonen. Ze kunnen worden gebruikt om ontsteking en pijn te onderdrukken, maar ook vanwege de stemmingverbeterende werking. Het stijgende gebruik van corticosteroïden in de sport heeft de overkoepelende sportorganisaties doen besluiten strenge regels op te stellen voor dit gebruik. Het gebruik ervan is alleen toegestaan als er medische redenen voor zijn, bijvoorbeeld voor de behandeling van astma.
Bètablokkers:
Bètablokkers behoren tot een groep geneesmiddelen die gebruikt worden voor de behandeling van hoge bloeddruk, pijn op de borst, migraine en bepaalde hartritmestoornissen. Het gebruik van bètablokkers zonder medische reden is niet alleen ongezond maar heeft in de meeste sporten ook een averechts effect op de sportprestatie. Bij enkele sporten zouden ze gebruikt kunnen worden om rustiger te worden, de hartslag regelmatiger te krijgen en om het trillen van handen te verminderen. Bètablokkers worden dus voornamelijk gebruikt bij sporten die om een goede beheersing van de motoriek vragen. Het gebruik ervan heeft een negatieve invloed op het vermogen langdurige inspanningen te leveren, verdere bijwerkingen zijn: te lage bloeddruk, koude handen en voeten en slaapstoornissen. Bètablokkers zijn niet in alle sporten verboden.
Inleiding blessures
Korte inleiding
Sporten is leuk en gezond, maar er gaat natuurlijk gaat er wel eens iets fout. Je kunt helaas een blessure oplopen tijdens sport, dat is dus een nadeel van sporten! Omdat er veel mensen zijn die snel een blessure oplopen is het verstandig dat je op de juiste manier sport om een blessure te voorkomen!
Oorzaken van sportblessures
Sportblessures ontstaan door onjuiste trainingsmethoden, slechte voorbereiding/ warming-up, slechte conditie, slecht materiaal of verkeerde schoenen. Je hebt acute blessures die worden veroorzaakt door b.v. een val, klap, botsing of een verkeerde beweging. Vaak ontstaat dan een zwelling, kneuzing, scheuring, verstuiking of botbreuk. Ook is er de overbelastingsblessure die ontstaat door herhaling van een beweging waardoor bepaalde spieren overbelast kunnen worden, zoals een tennisarm. Sportblessures kunnen ook ontstaan door andere factoren, zoals leeftijd, bouw of een slechte houding. 63% van de blessures zijn enkel- pols- knie- en handblessures.
Sportblessures voorkomen
Blessures kunnen worden voorkomen door goede schoenen, kleding en veilig materiaal. Zwachtels en bandages helpen ook goed. Veel blessures ontstaan wanneer iemand te snel veel wil sporten omdat dan de spieren en gewrichten te zwaar of verkeerd worden belast. Een training langzaam opbouwen is daarom belangrijk. Een warming-up van 10 minuten geeft goede doorbloeding en bereidt de spieren en gewrichten voor. Maar ook kunnen veel sportblessures voorkomen worden door goed op te letten. Na sport moet je nooit meteen gaan rusten. De cooling-down voert de in die in de spieren zitten af, waardoor spierpijn wordt voorkomen.
Hulpmiddelen bij blessures
Hier een aantal hulpmiddelen op een rijtje om een blessure te behandelen:
- Cold-hot pack: Deze kan zowel koude als warm gebruikt worden. Voor een koudebehandeling wordt het bevroren, bij warmtebehandeling blijft het 5 minuten in heet of warm water.
- Chlooraethylspray: Voor lichte, maar pijnlijke kneuzingen wordt chlooraethylspray gebruikt. Het koelt de huid en heeft daardoor een verdovende werking.
- Verbandmiddelen: Bandages, zwachtels en tapes gebruik je ter voorkoming en behandeling van sportblessures.
Uitwerking specifieke blessure: Hamstring
Herkennen van de hamstringblessure
Een hamstringblessure geeft alleen aan dat er een spierbeschadiging is aan de achterkant van het bovenbeen (de hamstrings). Dat kan o.a. een verrekking of scheuring van de spieren betekenen. Een verrekking is te beschouwen als een klein scheurtje van maar enkele kleine spiervezels.
Een spierscheuring kenmerkt zich door een aantal verschijnselen zoals:
* Plotseling optredende pijn (lijkend op een messteek of zweepslag), vaak met een krampgevoel.
* Gedeukte en/of abnormaal gezwollen spierbuik boven of onder de aangedane plek.
* Meestal een blauwe verkleuring (na enkele uren/dagen)
* Langdurige stijfheid van de getroffen plek.
* Knie-buigen is pijnlijk en moeilijk.
De oorzaken
Een spier kan een scheuring oplopen door een slecht gecontroleerde krachtige beweging. De meeste hamstringblessures ontstaan kort na het begin van een wedstrijd of training, als de spier nog niet goed is opgewarmd. Ook tegen het einde van de wedstrijd of zware training als de spieren vermoeid raken ontstaan spierscheuringen. Meestal door een onverwachte bewegingen, zoals hard tegen een bal trappen, sprinten en springen. Het verschil met een spierkneuzing is dat een spierscheuring zonder inwerkend geweld van buiten ontstaat en juist van binnenuit wordt opgewekt.
De behandeling
Pas de ICE-regel toe:
ICE = koel met water, ijs of cold-pack gedurende 15 tot 20 minuten (leg altijd een doek tussen huid en ijs of cold-pack).
I = Immobiliseren; zorg dat het lichaamsdeel niet beweegt of gebruikt wordt om op te steunen.
C = Compressie; leg een drukverband aan.
E = Elevatie; houd het lichaamsdeel boven harthoogte.
Met een hamstring ben je genoodzaakt revalidatie en aangepaste trainingen te nemen om het herstel van de blessure te bevorderen en later weer te kunnen sporten.
Vermijden
Veel training, een goede warming-up en cooling-down verkleinen om te beginnen de kans verkleint de kans op een hamstring. Je kunt ook de hamstrings versterken met spierversterkende oefeningen bij een trainer, dan kunnen ze beter tegen een zware belasting. Een Sportmedisch Adviescentrum of Sportgeneeskundige Afdeling van een ziekenhuis kan sporters en begeleiders ook goede tips geven over blessurepreventie.
Nawoord
Sport heeft zoals je ziet een grote invloed op onze gehele samenleving en ook op de mens als individu. Het verbeterd de gezondheid, helpt ons aan nieuwe contacten en geeft ons een onderwerp om eens lekker over te praten. Sport is ook een stukje ontspanning na al dat werk. Het maakt dan niet uit of je het beoefend of dat je er gewoon naar kijkt tijdens een wedstrijd of iets dergelijks. In ons land kan iedereen een sport beoefenen, maak niet uit wie je bent en wat je wilt. We kunnen in onze maatschappij niet meer zonder sport. Vandaar dat je ook overal sportverenigingen tegenkomt, zodat iedereen het plezier van sport zal inzien.
Ik ben geen problemen tegen gekomen bij het maken van het werkstuk. Van elk onderwerp was voldoende informatie te vinden. Ik heb wel veel geleerd over blessures en positieve/negatieve gewoontes!
Literatuurlijst / bronnen
Sites
http://doping.startkabel.nl/
www.gezondheidsplein.nl
www.google.nl (voor illustraties)
http://www.sport.nl/boek.php3?artid=2017
www.sport.nl/boek.php3?hfdid
www.kring-apotheek.nl/zz/mainzz35.html
www.sport.nl/artikel.php3
www.rivm.nl/vtv/data/kompas/gezondheidstoestand/
ziekte/letsel/letsel_omvang_sport.htm
www.herb.demon.nl/sport.htm
www.scholieren.com
http://www.blessurevrij.nl/
http://www.sport.nl/boek.php3?hfdid=87
Boeken
* Medische encyclopedie
Cd-rom
* Encarta Encyclopedie
* Medische Encyclopedie voor op de pc
Voorwoord
Invloed van sport en bewegen op de lichamelijke en geestelijke gezondheid
Negatieve gewoonte: Doping gebruik in de sport
Inleiding blessures
Uitwerking specifieke blessure: Hamstring
Nawoord
Literatuurlijst/bronnen
Voorwoord
Dit is het laatste werkstuk wat ik moet maken voor LO. Vorig jaar heb ik volleybal behandeld in het werkstuk bewegen en samenleving. Daarom moet ik deze keer het 2e werkstuk, bewegen en gezondheid, afronden. Het lijkt me best interessant om iets meer te weten te komen over een bepaalde blessure en de invloed van sport op mensen. Verder denk ik dat er erg veel informatie over sport te vinden zal zijn, zowel op Internet als in boeken en cd-roms etc. Dus hoop ik dat ik tegen weinig problemen aan zal lopen bij het maken van mijn werkstuk!!!
Invloed van sport en bewegen op de lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Korte inleiding
Sporten is zoals we allemaal weten heel belangrijk. Er zijn vele redenen te bedenken voor het feit waarom je op een sport gaat. Als je in een teamsport zit ontwikkel je sportiviteit/ respect en je leert natuurlijk om in een team te werken: ‘teamspirit’. Je algemene ontwikkeling gaat er op voor uit en je krijgt ook een zekere zelfdiscipline bij het beoefenen van een sport. Dan zijn er ook nog wat lichamelijke zaken die positief beïnvloed worden. Zoals iedereen weet verbrandt je calorieën (goed voor de lijn), ontwikkel je spieren en bouw je uithoudingsvermogen op. Uiteindelijk zorgt sport voor een goede conditie waardoor je ook wat meer immuun kan worden voor ziektes. Ik heb nu globaal wat voordelen gegeven, hieronder zal ik er een aantal uitwerken!
Als je gaat sporten, op school, op straat of bij de sportvereniging, dan gelden er bepaalde spelregels waar je je aan moet houden. Deze spelregels zijn nodig om ervoor te zorgen dat het spel of de wedstrijd goed verloopt en dat het sporten natuurlijk leuk blijft. Je aan de spelregels houden hoort bij het aspect sportiviteit. Maar er zijn natuurlijk ook ongeschreven regels. Bijvoorbeeld dat je altijd de beslissingen van een scheidsrechter respecteert. Of dat je niet agressief gaat doen tegen je teamgenoten bij het maken van fouten. Deze ongeschreven regels hebben te maken met Fair Play. Als je je houdt aan de regels van Fair Play, speel je eerlijk, niet agressief en je luistert naar de scheidrechter. Fair Play heeft dus alles te maken hoe je met je team en je tegenspelers omgaat en dat je elkaar met respect behandelt.
Meer immuun door een goede conditie
Sporten kan onder andere ervoor zorgen dat je minder snel ziek wordt of dat je ziekte minder erg wordt. Dat komt natuurlijk omdat je een betere conditie opbouwt en afweerstoffen aanmaakt tegen ziektes. Het maakt je dus weerbaarder voor ziektes en vermindert de kenmerken van ouderdom. Bijvoorbeeld bij artrose, dat is een door slijtage veroorzaakte gewrichtsaandoening. Als je aan leid aan deze aandoening kun je met de juiste manier van sport het artroseproces mogelijk afremmen. Ook houdt de sport bij artrose de functie van de gewrichten, de algehele fitheid en de bloeddruk op peil. En zo zijn er nog veel ziektes die baat hebben bij bepaalde sporten, denk ook maar aan zwemmen bij reuma. Voor het combineren van de juiste sporten bij de juiste ziekten, kun je natuurlijk het beste informeren bij een arts.
Calorieën verbranden
Voldoende sport, met bepaalde oefeningen helpt je calorieën verbranden. Het kan dus zorgen voor een lager cholesterol gehalte. Een te hoog cholesterolgehalte is een van de belangrijkste oorzaken voor het krijgen van een hart- of vaatziekte. Dit geldt ook voor bewegingsarmoede. Bij een tekort aan beweging adviseren ze sport en andere lichamelijke activiteit. Bij een te hoog cholesterolgehalte wordt aanbevolen om minder vet te gaan eten of bepaalde geneesmiddelen te nemen. Als een mens zit verbruikt hij ongeveer 90 energiecalorieën per uur. Het calorieverbruik bij het wandelen is al 340 en fietsen, zwemmen en aerobics zijn activiteiten die circa 400 calorieën per uur verbruiken. Daarom is het het beste dat je altijd wat aan sport doet zodat je een te hoog cholesterol voorkomt, want als je het al hebt kom je er des te moeilijker weer vanaf!
Geestverruimend
Sport is ook goed voor de geest. Je trekt je even terug uit de dagelijkse sleur, je vergeet even je problemen en je kunt je rustig ontspannen. Als je afvalt door het sporten vergroot dat ook je zelfvertrouwen. En als je aan vechtsport doet weet je dat je je altijd kan verdedigen en je kunt je ook even lekker afreageren.
Teamspirit
Als je een teamsport beoefent (voetbal en volleybal bijv.) is het belangrijk dat je goed in een team kan samenwerken. Je moet wat gevoel krijgen voor teamspirit, vooral omdat je bij de teamsporten vaak wedstrijden speelt. Daarbij moet je elkaar goed kunnen vertrouwen/aanvoelen wat nodig is voor een goed samenspel!
Er zijn heel wat mensen die voor een teamsport kiezen. Sommigen vinden het gewoon leuk of spelen om gezond bezig te zijn. Anderen werken graag met mensen samen of ze spelen graag wedstrijden (uitdaging). De teamsport binnen een verenigingsverband kan ook heel gezellig zijn buiten trainingen en wedstrijden, omdat je zo ook meer sociale contacten legt (feestjes/uitstapjes).
De conditie is de lichamelijke gesteldheid van een persoon. Wanneer heeft iemand nou een goede conditie, en wanneer een slechte?Als je van iemand zegt, dat hij of zij een goede conditie heeft, bedoel je meestal dat deze fysiek veel kan verduren. Het is belangrijk jezelf een goede conditie ‘aan te meten’. Het is namelijk niet alleen van belang bij het sporten, maar ook in het dagelijks leven, bij alles wat we doen. Een goede conditie zorgt namelijk naast –naast een sterk hart, een groot uithoudingsvermogen en krachtige spieren– ook voor een beter humeur. Het zorgt er ook voor dat je helder kan denken.
Spierontwikkeling
Elke spier is opgebouwd uit duizenden draadvormige vezels. Als een spier tegen een weerstand in wordt aangespannen (bijvoorbeeld het heffen van een zwaargewicht, of het duwen tegen een apparaat om spieren te versterken), wordt slechts een klein percentage van het totale aantal spiervezels gebruikt. Elke volgende contractie om hetzelfde gewicht op te tillen brengt andere spiervezels in werking, totdat de spier met melkzuur verzadigd raakt. Op dat punt neemt het aantal contraherende spiervezels af en dus ook het nuttige effect van de training. Je spieren ontwikkelen zich goed, worden stevig en kunnen grotere lasten aan.
Negatieve kanten van sport
Naast vele positieve eigenschappen die ik net heb beschreven, kent sport ook veel nadelen. De kans op een blessures is vaak groot. In Nederland lopen jaarlijks ruim drie miljoen sporters een blessure op. Bijna de helft moet naar de huisarts of het ziekenhuis. Het is dus verstandig dat iedereen goed weet wat ze moeten doen bij blessures. (Straks ga ik iets meer over blessures vertellen en ook zal ik een specifieke blessure uitwerken) Verder kunnen mensen ook geobsedeerd raken door hun sport, denk maar aan topturnsters die tot het uiterste gaan en hun gezondheid op het spel zetten. Ook het gebruik van doping en anabole steroïden bij sport is een groot gevaar, het wordt gebruikt om de prestaties en spieren te verbeteren, maar deze middelen zijn zeer gevaarlijk voor de gezondheid. Kortom te veel sport en een foute manier van sportbeoefening kan grote problemen veroorzaken!
Negatieve gewoonte: Doping gebruik in de sport
Korte inleiding
Tegenwoordig hoor je wel eens wat over het gebruik van doping in de sport. Denk maar aan het wielrennen met de gevallen van EPO uit de Tour de France van 1998 en een te hoog hematocriet gehalte van Pantani in de Giro de Italia. Omdat doping in deze tijd dus vaak gebruik wordt en op het nieuws komt wil ik in dit stukje uit leggen wat doping het precies is en wat de negatieve en positieve effecten zijn.
De definitie van doping
Het is moeilijk een definitie te geven van doping, een eenvoudige omschrijving: "doping is het toedienen van stimulerende middelen, om een hogere prestatie te krijgen."
Waarom doping?
Uiteraard is het normaal dat mens of dier trainen om in een wedstrijd een topprestatie neer te zetten of om over een bijzonder goede conditie te beschikken. Dit doen ze dan door een evenwichtige balans van rust, voeding en beweging te respecteren. Als men dan dopes toevoegt aan de voeding, heeft dit een gunstigere invloed op de prestaties.
Als men intensief aan het sporten is komt men op een gegeven moment op het zo gehete dode punt. De sportbeoefenaar, raakt dan volledig uitgeput en dreigt in elkaar te zakken, maar ervaren sportlieden weten dat dat punt overwonnen kan worden. Het is een kwestie van reserve-energie vrij te maken. Maar er blijft altijd een moment wanneer de hersenen een einde stellen aan onze inspanningen, louter om het lichaam te beschermen en te behoeden voor een te grote belasting.
Nu komen we op het gebied waar doping begint te werken. Doping schakelt namelijk dat alarmsysteem van de hersenen uit, zodat we kunnen volhouden.
Maar op dat moment wordt het lichaam enorm veel geweld aangedaan zonder dat er bezwaren gevoeld worden, want bv. pijn, duizeligheid en vermoeidheid zijn uitgeschakeld. Ook de levensnoodzakelijke lichaamsreserves worden zonder waarschuwing opgebruikt, wat meestal leidt tot vergiftigingsverschijnselen. Doping heeft ook heel negatieve psychische
effecten, zoals verslaving of depressie, omdat de sporter beseft dat hij zonder de doping niet goed genoeg is.
Verschillende soorten doping
Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) heeft de dopinglijst in drie categorieën ingedeeld en die categorieën weer in hoofdgroepen. De totale lijst met bijlagen bevat enkele honderden verboden stoffen en methoden, ik behandel maar een kort overzichtje met de bekendste en de effecten.
1. Verboden groepen van stoffen
Stimulantia:
Stimulantia zijn stoffen die een stimulerende werking hebben op het zenuwstelsel. Ze worden gebruikt om hetzelfde effect te krijgen dat adrenaline veroorzaakt. Stimulantia zorgen ervoor dat men beter geconcentreerd is, het gevoel van vermoeidheid afneemt, minder pijn voelt en dus zwaardere inspanningen kan leveren. Het meest bekende voorbeeld zijn amfetaminen, die vooral door duursporters worden gebruikt. Ook stoffen als cocaïne, efedrine en cafeïne worden tot de stimulantia gerekend. Het gebruik van stimulantia is niet geheel zonder risico. Door het gebruik kan het lichaam minder makkelijk afkoelen en is het mogelijk dat het hart of andere organen niet meer goed functioneren. Andere bijwerkingen zijn rusteloosheid, hoofdpijn, duizeligheid, hallucinaties, hartkloppingen en stijging van de bloeddruk.
Narcotische analgetica:
Anabole middelen:
De anabole middelen zijn eigenlijk ook weer onder te verdelen in twee groepen. Ten eerste de androgene anabole steroïden. Androgene anabole steroïden zijn afgeleid van het natuurlijke, mannelijke hormoon testosteron. Anabool betekent weefselopbouwend en androgeen betekent vermannelijkend. Door de inname van testosteron wordt vooral de vorming van eiwit in de geslachtorganen, de huid het skelet en de skeletspieren bevordert. Sporters proberen door anabolengebruik te combineren met een nauwkeurige trainingsopbouw en juiste voeding hun spiermassa en spierkracht te vergroten. Androgene anabole steroïden worden het meest gebruikt door krachtsporters. De tweede groep anabole middelen zijn de bèta- 2 agonisten. Dit zijn stimulerende middelen die tevens een anabole werking kunnen hebben. Een voorbeeld van bèta- 2 agonisten is clenbuterol, wat door gebruik kan leiden tot een afname van het vetpercentage en een toename van spiermassa. Ook bij anabole middelen kunnen ernstige bijwerkingen optreden. Ze hebben invloed op de groei en kunnen bij vrouwen vermannelijking en menstruatiestoornissen veroorzaken en bij mannen prostaatvergroting en remming van de vorming van zaadcellen.
Diuretica:
Diuretica, ofwel plaspillen, werken direct op de nieren om de hoeveelheid urine te vergroten en het afvoeren van die urine te versnellen. Sporters gebruiken diuretica om hun lichaamsgewicht te verminderen. Bij sporten als judo en boksen is het belangrijk om in een zo licht mogelijke gewichtsklasse uit te komen, en net op de grens te zitten tussen het goede en het te zware gewicht voor die klasse. Diuretica worden ook gebruikt als maskeringmiddel. Door het gebruik van diuretica wordt de urine sneller uitgedreven, waardoor de concentratie van geneesmiddelen in de urine wordt verlaagd en verboden stoffen dus moeilijker zijn aan te tonen. Tot de bijwerkingen behoren uitdroging, vermoeidheid en kramp.
Peptide, glycolproteïne hormonen:
Peptide en glycolproteïne hormonen zijn natuurlijke stoffen die als een soort boodschappenjongen in het lichaam fungeren. Ze stimuleren de productie van lichaamseigen hormonen of bevorderen de lichaamsgroei. Tot deze groep behoort ook het middel EPO, dat in de Tour de France zoveel commotie veroorzaakte. EPO kan het aantal rode bloedcellen in het bloed verhogen, wat het bloed dikker maakt en waardoor de kans op klonteren van het bloed toeneemt. Als gevolg hiervan kan men een hartinfarct of beroerte krijgen.
2. Verboden methoden.
Bloeddoping:
Sporters die gebruik maken van bloeddoping laten zes tot twaalf weken voor de wedstrijd hun bloed aftappen. Ze trainen vervolgens door met een kleiner bloedvolume. Kort voor de wedstrijd, minimaal 24 uur, laten ze zich het eerder afgetapte bloed toedienen. Hierdoor neemt het bloedvolume en het hemoglobine- gehalte in het bloed toe. Hierdoor wordt het vermogen om zuurstof op te nemen, en dus ook het uithoudingsvermogen groter. Daarom wordt bloeddoping vooral bij duursporters aangetroffen. Bij bloeddoping hoeft men niet persé gebruik te maken van het eigen bloed, men kan ook donorbloed gebruiken. Hier door heeft men echter risico op virusinfecties en allergische- en afstootreacties. Algemene bijwerkingen van bloeddoping zijn bloedstolsels, koorts en koude rillingen.
Farmacologische, chemische en fysieke manipulatie:
3. Groepen van middelen die niet altijd verboden zijn, maar waarvoor beperkingen gelden.
Lokale anaesthetica:
Lokale anaesthetica zijn stoffen die de start en overdracht van zenuwimpulsen voorkomen. Het gebruik ervan is bedoeld om bepaalde delen van het lichaam ongevoelig voor pijn te maken. Lokale anaesthetica kunnen oppervlakkig worden gebruikt, bijvoorbeeld crèmes, sprays, oogdruppels, of door middel van een injectie. Alleen het gebruik door middel van injectie is aan beperkingen onderhevig. De kunstmatig gemaakte lokale anaesthetica zijn wat structuur betreft te vergelijken met cocaïne.
Corticosteroïden:
Corticosteroïden zijn lichaamseigen hormonen die door de bijnierschors geproduceerd worden of kunstmatig vervaardigde hormonen die verwant zijn aan de bijnierschorshormonen. Ze kunnen worden gebruikt om ontsteking en pijn te onderdrukken, maar ook vanwege de stemmingverbeterende werking. Het stijgende gebruik van corticosteroïden in de sport heeft de overkoepelende sportorganisaties doen besluiten strenge regels op te stellen voor dit gebruik. Het gebruik ervan is alleen toegestaan als er medische redenen voor zijn, bijvoorbeeld voor de behandeling van astma.
Bètablokkers:
Bètablokkers behoren tot een groep geneesmiddelen die gebruikt worden voor de behandeling van hoge bloeddruk, pijn op de borst, migraine en bepaalde hartritmestoornissen. Het gebruik van bètablokkers zonder medische reden is niet alleen ongezond maar heeft in de meeste sporten ook een averechts effect op de sportprestatie. Bij enkele sporten zouden ze gebruikt kunnen worden om rustiger te worden, de hartslag regelmatiger te krijgen en om het trillen van handen te verminderen. Bètablokkers worden dus voornamelijk gebruikt bij sporten die om een goede beheersing van de motoriek vragen. Het gebruik ervan heeft een negatieve invloed op het vermogen langdurige inspanningen te leveren, verdere bijwerkingen zijn: te lage bloeddruk, koude handen en voeten en slaapstoornissen. Bètablokkers zijn niet in alle sporten verboden.
Inleiding blessures
Korte inleiding
Sporten is leuk en gezond, maar er gaat natuurlijk gaat er wel eens iets fout. Je kunt helaas een blessure oplopen tijdens sport, dat is dus een nadeel van sporten! Omdat er veel mensen zijn die snel een blessure oplopen is het verstandig dat je op de juiste manier sport om een blessure te voorkomen!
Sportblessures ontstaan door onjuiste trainingsmethoden, slechte voorbereiding/ warming-up, slechte conditie, slecht materiaal of verkeerde schoenen. Je hebt acute blessures die worden veroorzaakt door b.v. een val, klap, botsing of een verkeerde beweging. Vaak ontstaat dan een zwelling, kneuzing, scheuring, verstuiking of botbreuk. Ook is er de overbelastingsblessure die ontstaat door herhaling van een beweging waardoor bepaalde spieren overbelast kunnen worden, zoals een tennisarm. Sportblessures kunnen ook ontstaan door andere factoren, zoals leeftijd, bouw of een slechte houding. 63% van de blessures zijn enkel- pols- knie- en handblessures.
Sportblessures voorkomen
Blessures kunnen worden voorkomen door goede schoenen, kleding en veilig materiaal. Zwachtels en bandages helpen ook goed. Veel blessures ontstaan wanneer iemand te snel veel wil sporten omdat dan de spieren en gewrichten te zwaar of verkeerd worden belast. Een training langzaam opbouwen is daarom belangrijk. Een warming-up van 10 minuten geeft goede doorbloeding en bereidt de spieren en gewrichten voor. Maar ook kunnen veel sportblessures voorkomen worden door goed op te letten. Na sport moet je nooit meteen gaan rusten. De cooling-down voert de in die in de spieren zitten af, waardoor spierpijn wordt voorkomen.
Hulpmiddelen bij blessures
Hier een aantal hulpmiddelen op een rijtje om een blessure te behandelen:
- Cold-hot pack: Deze kan zowel koude als warm gebruikt worden. Voor een koudebehandeling wordt het bevroren, bij warmtebehandeling blijft het 5 minuten in heet of warm water.
- Chlooraethylspray: Voor lichte, maar pijnlijke kneuzingen wordt chlooraethylspray gebruikt. Het koelt de huid en heeft daardoor een verdovende werking.
- Verbandmiddelen: Bandages, zwachtels en tapes gebruik je ter voorkoming en behandeling van sportblessures.
Uitwerking specifieke blessure: Hamstring
Herkennen van de hamstringblessure
Een hamstringblessure geeft alleen aan dat er een spierbeschadiging is aan de achterkant van het bovenbeen (de hamstrings). Dat kan o.a. een verrekking of scheuring van de spieren betekenen. Een verrekking is te beschouwen als een klein scheurtje van maar enkele kleine spiervezels.
Een spierscheuring kenmerkt zich door een aantal verschijnselen zoals:
* Gedeukte en/of abnormaal gezwollen spierbuik boven of onder de aangedane plek.
* Meestal een blauwe verkleuring (na enkele uren/dagen)
* Langdurige stijfheid van de getroffen plek.
* Knie-buigen is pijnlijk en moeilijk.
De oorzaken
Een spier kan een scheuring oplopen door een slecht gecontroleerde krachtige beweging. De meeste hamstringblessures ontstaan kort na het begin van een wedstrijd of training, als de spier nog niet goed is opgewarmd. Ook tegen het einde van de wedstrijd of zware training als de spieren vermoeid raken ontstaan spierscheuringen. Meestal door een onverwachte bewegingen, zoals hard tegen een bal trappen, sprinten en springen. Het verschil met een spierkneuzing is dat een spierscheuring zonder inwerkend geweld van buiten ontstaat en juist van binnenuit wordt opgewekt.
De behandeling
Pas de ICE-regel toe:
ICE = koel met water, ijs of cold-pack gedurende 15 tot 20 minuten (leg altijd een doek tussen huid en ijs of cold-pack).
I = Immobiliseren; zorg dat het lichaamsdeel niet beweegt of gebruikt wordt om op te steunen.
C = Compressie; leg een drukverband aan.
E = Elevatie; houd het lichaamsdeel boven harthoogte.
Met een hamstring ben je genoodzaakt revalidatie en aangepaste trainingen te nemen om het herstel van de blessure te bevorderen en later weer te kunnen sporten.
Vermijden
Veel training, een goede warming-up en cooling-down verkleinen om te beginnen de kans verkleint de kans op een hamstring. Je kunt ook de hamstrings versterken met spierversterkende oefeningen bij een trainer, dan kunnen ze beter tegen een zware belasting. Een Sportmedisch Adviescentrum of Sportgeneeskundige Afdeling van een ziekenhuis kan sporters en begeleiders ook goede tips geven over blessurepreventie.
Sport heeft zoals je ziet een grote invloed op onze gehele samenleving en ook op de mens als individu. Het verbeterd de gezondheid, helpt ons aan nieuwe contacten en geeft ons een onderwerp om eens lekker over te praten. Sport is ook een stukje ontspanning na al dat werk. Het maakt dan niet uit of je het beoefend of dat je er gewoon naar kijkt tijdens een wedstrijd of iets dergelijks. In ons land kan iedereen een sport beoefenen, maak niet uit wie je bent en wat je wilt. We kunnen in onze maatschappij niet meer zonder sport. Vandaar dat je ook overal sportverenigingen tegenkomt, zodat iedereen het plezier van sport zal inzien.
Ik ben geen problemen tegen gekomen bij het maken van het werkstuk. Van elk onderwerp was voldoende informatie te vinden. Ik heb wel veel geleerd over blessures en positieve/negatieve gewoontes!
Literatuurlijst / bronnen
Sites
http://doping.startkabel.nl/
www.gezondheidsplein.nl
www.google.nl (voor illustraties)
http://www.sport.nl/boek.php3?artid=2017
www.sport.nl/boek.php3?hfdid
www.kring-apotheek.nl/zz/mainzz35.html
www.sport.nl/artikel.php3
www.rivm.nl/vtv/data/kompas/gezondheidstoestand/
ziekte/letsel/letsel_omvang_sport.htm
www.herb.demon.nl/sport.htm
www.scholieren.com
http://www.blessurevrij.nl/
http://www.sport.nl/boek.php3?hfdid=87
Boeken
* Medische encyclopedie
Cd-rom
* Encarta Encyclopedie
* Medische Encyclopedie voor op de pc
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden