Het duale omroepbestel

Inhoudsopgave

Inleiding
Wat is het duale omroepbestel?
Hebben we altijd een duaal omroepbestel gehad?
Hoe denken de verschillende politieke partijen over het duale omroepbestel?
Mijn visie
Conclusie
Literatuurlijst
Logboek
Bijlage

Inleiding

Voor dit werkstuk doe ik onderzoek naar hoe politieke partijen over het duale omroepbestel in Nederland denken. Nederland heeft niet altijd een duaal omroepbestel gehad. Dit heeft mij aan het denken gezet waarom dat nu wel zo is, en wat de visie van de verschillende politieke partijen hierover is. Om dit te kunnen onderzoeken ga ik eerst beschrijven wat het duale omroepbestel eigenlijk is. Vervolgens ga ik bekijken of we altijd een duaal omroepbestel hebben gehad, en zo niet, waarom dat verandert is. Daarna ga ik de visies van de verschillende politieke partijen beschrijven. De liberalen zijn over het algemeen tegen subsidiering van de media geweest en voor een duaal omroepbestel, zijn de socialisten voor een regulerende rol van de overheid met een ruime subsidiering en zitten de christen-democraten daar tussenin. Maar welke partijen horen daar nu bij, en wat zijn hun precieze standpunten hierover? Tot slot geef ik mijn eigen visie over hoe ik over het duale omroepbestel denk en hoe ik denk over de visies van de politieke partijen.

Wat is het duale omroepbestel?

Onder het duale omroepbestel verstaan we dat er zowel commerciële zenders als publieke omroepen wettelijk zijn toegestaan. In dit werkstuk richt ik mij op de televisie omroepen, en niet op de radio omroepen. Dit omdat het mij meer aanspreek en de publieke omroep de laatste tijd veel in het nieuws is vanwege de voorgestelde veranderingen in het publieke bestel.
Het Commissariaat voor de Media is een bestuursorgaan dat zich tussen de overheid en de publieke omroepen en commerciële zenders in bevindt. Ze toets of de omroepen en zenders zich aan de regels houden, of de commercie niet de overhand krijgt en of de sponsoring binnen de grenzen blijft.
Alle regels voor de commerciële zenders en publieke omroepen zijn vastgelegd in de Mediawet.
Enkele punten die in de Mediawet staan:
1. een publieke omroep moet de vorm hebben van een vereniging of een stichting en heeft tot staak pluriforme programma’s van een kwalitatief hoog niveau te verzorgen.
2. de televisietijd van de publieke omroep wordt gebruikt voor een volledig programma. 25% is voor cultuur, 5% voor educatieve programma’s, 25% voor amusement en 20% is vrij in te vullen.
3. een publieke omroep moet ten minste 50% van de zendtijd besteden aan programma’s van Europese productie.
4. een beginnende omroep moet 50.000 betalende leden hebben, een erkende omroep ten minste 300.000.
5. sommige genootschappen kunnen zendtijd krijgen zonder dat ze leden hoeven te hebben.
6. de Ster verzorgt de reclames.
7. publieke omroepen mogen niet meer dan 6,5% van hun zendtijd aan reclame besteden. Commerciële zenders mogen niet meer dan 15% van hun zendtijd aan reclame besteden. Een reclameblok moet duidelijk herkenbaar zijn en minstens 2 minuten duren.
8. sponsoring is toegestaan voor culturele programma’s en voor een verslag of weergave van een sportevenement.
9. sluikreclame is verboden. Je mag dus niet zomaar en doelbewust een product tonen of noemen zonder dat de kijker weet dat het om reclame gaat.
Enkele Publieke omroepen zijn de AVRO (1923), BNN (1997), EO (1967), KRO (1925), NCRV (1951), TROS , VARA (1925), NPS (1995), NOS en de VPRO (1926). In het plan voor de nieuwe Publieke Omroep zou de NPS verdwijnen omdat de ledenloze omroep niet binnen het nieuwe systeem zou passen.
Enkele commerciële zenders zijn RTL 4 (1989), RTL 5 (1993), RTL 7 (2005), Veronica (2003), Talpa (2005), SBS 6 (1995) en NET 5 (1999).

Hebben we altijd een duaal omroepbestel gehad?

Deze vraag is eigenlijk heel gemakkelijk te beantwoorden: nee. We hebben niet altijd een duaal omroepbestel gehad. Tot nog niet zo lang geleden hadden we een gesloten omroepbestel, daarna een open omroepbestel en nu een duaal omroepbestel. Hartstikke leuk om te weten, maar wat betekent dat nu eigenlijk allemaal, en waarom zijn we van een gesloten bestel naar een open bestel, en vervolgens naar een duaal bestel gegaan?

Tot 1964 had Nederland een gesloten omroepbestel. Een gesloten omroepbestel wil zeggen dat er alleen omroepen die een specifieke maatschappelijke stroming vertegenwoordigen worden toegelaten. Nederland had in die tijd een verzuilde samenleving. Er waren de volgende zenders:de KRO voor de Katholieken, de NCRV en de VPRO voor de protestanten, de AVRO voor de liberalen en de VARA voor de socialisten.

In 1964 vond de ontzuiling plaats. Mensen gingen ook kranten lezen, en televisie programma’s kijken die buiten hun zuil vielen. Hierdoor kwam er in 1965 een open omroepbestel, en kwam er de Omroepwet. Nieuwe zenders werden toegestaan, en op basis van hun ledenaantal kregen ze zendtijd toegewezen. Hierdoor kwamen de zenders TROS, EO, VOO en BNN bij de publieke omroep. Nog steeds werden er echter geen commerciële zenders toegestaan.
In de jaren ’80 kwam er concurrentie uit de hoek van de commerciële omroep. Daarom kwam er in 1988 een derde publieke zender, om de publieke omroep te versterken. Ook werd de Omroepwet vervangen door de Mediawet.
Zenders zoals RTL 4 en RTL 5 zonden echter op Nederland gerichte programma’s vanuit het buitenland uit. Deze commerciële omroepen deden het heel goed in Nederland. Daarom werd in 1994 een nieuwe Mediawet aangenomen. In deze nieuwe Mediawet werden commerciële zenders toegestaan, en was het omroepbestel verandert in een duaal omroepbestel. er zijn op dit moment veel commerciële zenders op de Nederlandse televisie, en zenders als RTL 4, RTL 5, SBS 6, V8, TMF, MTV en NET 5 zijn nu niet meer weg te denken.

Hoe denken politieke partijen over het duale omroepbestel?

Het duale omroepbestel bestaat uit de commerciële en de publieke omroep. Iets wat de laatste tijd de gemoederen bij de politieke partijen hoog doet oplopen, zijn de veranderingen die staatssecretaris van der Laan wil doorvoeren bij de publieke omroep. Daar zal ik naast de standpunten over de commerciële omroep ook aandacht aan besteden.

Het CDA hecht veel waarde aan het duale omroepbestel. Het CDA vindt dat de publieke omroep een belangrijke rol heeft. Ze zijn van mening dat de commerciële omroepen niet in alle maatschappelijk functies voorzien, en dat de publieke omroep de gaten moet opvullen. De publieke omroep moet bezig zijn met inhoud en met de kijkers en luisteraars, en niet met adverteerders en aandeelhouders. De publieke omroep moet zich richten op 3 functie:
1. nieuws en sport
2. opinievorming en maatschappelijk debat
3. specifieke informatie, educatie, kunst en cultuur
Het aantal leden moet de zendtijd en het budget van de omroepen bepalen. Ledenomroepen mogen echter ook extra inkomsten krijgen uit commerciële activiteiten. De NPS moet verdwijnen. De NPS programma’s kunnen worden overgenomen door andere omroepen. Het budget voor de publieke omroep moet gelijk blijven. Publieke omroepen moeten kunnen aantonen dat ze meer banden met hun leden hebben dan alleen een abonnement op een tv-gids. De kijk- en luistercijfers zijn erg belangrijk, omdat daaraan gemeten kan worden of programma’s maatschappelijke betekenis hebben. Maar ze zeggen niet alles en moeten ook niet de enige maatstaf zijn.



De PvdA hecht veel waarde aan de publieke omroep. Ze vinden dat de publieke omroepen niet beïnvloed mag worden door de overheid of commerciële belangen. Ze willen een brede omroep. De publieke omroepen moeten herkenbaar zijn, en bereik hebben onder verschillende doelgroepen. De budgetgarantie op basis van het ledental moet verdwijnen, mede door fusies tussen de verschillende omroepen. De transparantie, flexibiliteit en slagvaardigheid van de omroepen moet verbeteren. De NPS moet worden afgeschaft, en er moet 1 omroep per zender zijn.

De publieke omroep moet vernieuwd worden. De publieke omroep moet onafhankelijk en reclamevrij worden. De omroepen moet gaan samenwerken, en er moet netprofilering komen. Dit betekent dat de programma’s op 1 publieke zender meer op elkaar afgestemd zijn, en dat programma’s op de 2 publieke zenders rekening houden met elkaar. Volgens Groenlinks komen er in het nieuwe bestel geen 3, maar 2 publieke zenders. Hierdoor komt er geld vrij, wat gebruikt kan worden voor het reclamevrij maken van in ieder geval 1 van de zenders, en later ook voor het reclamevrij maken van beide zenders.

De SP hecht veel waarde aan kwalitatieve programma’s. Ook vindt ze dat het bereik en de waardering van kijkers heel belangrijk is. Ze vindt dat de publieke omroep op dit moment geen afspiegeling is van de huidige maatschappij. De SP pleit voor een eigen zender voor de NOS en NPS. De omroepverenigingen moeten zelfbestuur krijgen op de beide andere zenders, en er moet een promotie – degradatie systeem komen. Omroepen die dan niet goed presteren moeten vervangen kunnen worden door nieuwe omroepverenigingen, en nieuwe omroepen die goed presteren moet meer zendtijd en budget krijgen. Hierdoor komt er een brede publieke omroep die een goede afspiegeling van de maatschappij is. Ook wil de SP dat er een reclamevrij jeugdblok komt op de publieke omroep.

De VVD hecht veel waarde aan de publieke omroep. De VVD wil een reclamevrij publiek omroepbestel. Dit zorgt ervoor dat de omroepen geen programma’s meer maken om adverteerders te trekken, maar om goede en populaire programma’s te gaan maken. Om het verlies aan inkomsten te compenseren moet 1 zender verdwijnen, en moet de publieke omroep stoppen met het uitzenden van de Champions League. Sport kan op zowel de publieke als commerciële zenders uitgezonden worden, zodat iedereen het kan kijken. De publieke omroepen mogen pas op programma’s gaan bieden als de commerciële omroepen er geen interesse in hebben. De VVD vindt pluriformiteit van programma’s heel belangrijk. Ze wil naar een kleine, centraal aangestuurde publieke omroep toe. Er moet geen concurrentie meer zijn tussen de publieke en de commerciële omroepen. Hoge kijkcijfers zijn leuk, maar het moet geen streven zijn.

Voor de Christen Unie speelt de publieke omroep een belangrijke rol. Het draagt bij aan de Nederlandse cultuur. De publieke omroepen moeten intact blijven. Er moet pluriformiteit en geestelijke vrijheid zijn. De drie publieke zenders moeten blijven bestaan. De omroepen moeten zich bewust zijn van hun identiteit, en er moet een duidelijke netprofilering zijn. De commerciële omroepen moeten onder het toezicht van het commissariaat voor de media komen. Reclame moet sowieso op zondag van de publieke omroepen verdwijnen. Publieke middelen moeten de misgelopen inkomsten compenseren. Sponsoring van de publieke en commerciële omroepen moet wettelijk worden geregeld. De CU hecht veel waarde aan sommige NPS programma’s, en zou graag zien dat die bleven bestaan, eventueel bij andere omroepen. De CU ziet problemen ontstaan als eventueel weggevallen reclame-inkomsten niet worden gecompenseerd.

De LPF wil een sterke publieke omroep. De publieke omroep moet apart kunnen bestaan van de commerciële omroepen, en ze moeten niet met elkaar concurreren. Volgens de LPF zijn de ledenaantallen niet meer van deze tijd. Ook is de LPF ertegen als er veel verschillende omroepen zijn die met elkaar de strijd aangaan. De LPF wil dat het geld niet meer naar de omroepverenigingen gaat, maar direct naar de netten zelf. De omroepverenigingen kunnen zelfstandig programma’s maken voor zowel de publieke als commerciële omroepen. Volgens de LPF moet 1 van de 3 netten een jeugd en jongeren zender worden. Het Commissariaat v/d Media en de Raad van Bestuur van de Publieke Omroep moet opgeheven worden, en er moet een Adviesraad Publieke Omroep komen.

Volgens D66 moet de Publieke Omroep hervormen omdat programma’s teveel op de programma’s van de commerciële omroep zijn gaan lijken.
NPS programma’s kunnen blijven bestaan, maar de NPS moet verdwijnen omdat de zendtijd ingevuld kan worden door de NOS met programma’s die veel op de NPS lijken.
De strijd om de kijkcijfers bij de publieke omroep moet verdwijnen, omdat hierdoor de publieke omroep steeds meer op de commerciële omroepen gaat lijken.
D66 wil dat de reclame op de Publieke Omroep verdwijnt, want veel mensen ergeren zich eraan. D66 wil dat er helemaal geen reclames rond jeugdprogramma’s zijn, want kinderen zijn nog niet bestand tegen de kracht van de commercie. De kwaliteit en het aanbod van de programma’s moet centraal staan. De sponsoring van de overheid voor TV programma’s moet stoppen. Het geld dat daardoor vrijkomt moet in een fonds voor maatschappelijke documentaires gestopt worden. D66 wil dat de burgers zelf kunnen beslissen welke programma’s ze via de kabel willen krijgen. De monopoliepositie van de kabelmaatschappijen moet verdwijnen.

Mijn visie

In dit hoofdstuk ga ik mijn visie op het duale omroepbestel uiteenzetten, en zal ik mijn mening geven over wat de politieke partijen zeggen over het duale omroepbestel.
Allereerst mijn eigen visie: Ik vind de publieke omroepen heel belangrijk om te behouden. Ze zenden pluriforme programma’s uit, die vaak nog een beetje inhoud hebben. Commerciële zenders zenden vaak programma’s uit die kijkers trekken. Ik ben van mening dat er hierdoor vertrossing plaatsvindt: er is een vervlakking van het media-aanbod, oftewel, er zijn minder ‘moeilijke’ onderwerpen en meer entertainment programma’s. Ik vind dat er op tv ook programma’s moeten zijn die discussiëren over bepaalde onderwerpen die spelen in de maatschappij, en je op de hoogte houden van wat er in de politiek gebeurd. De publieke omroep is verplicht die programma’s uit te zenden. Bij de commerciële zenders zie je dat soort informatieve programma’s echter vrij weinig.
Aan de andere kant vind ik commerciële zenders ook belangrijk. Op de commerciële zenders worden vaak de programma’s uitgezonden die leuk zijn om te kijken, en waarnaar je kan kijken zonder erbij na te denken. Ik vind dat een belangrijk onderdeel omdat je niet altijd televisie kijkt om geïnformeerd te worden over dingen, maar ook voor de gezelligheid of omdat er een leuk programma is. De publieke omroep heeft het geld en de zendtijd niet om veel van dat soort programma’s uit te zenden.
Mijn mening is dus, dat er op de televisie zowel commerciële zenders als publieke omroepen moeten zijn. Hierdoor wordt de pluriformiteit bewaard, en is er voor iedereen altijd wel iets op tv om naar te kijken.
Mijn visie over wat de politieke partijen zeggen: Ik ben het met de politieke partijen eens dat de publieke omroep zich niet moet richten op kijkcijfers en inkomsten (bijvoorbeeld belangen van aandeelhouders), maar op kwaliteit. Ik kijk zelf nooit naar NPS programma’s, dus daar kan ik niet mijn mening over geven. Ik kan niet goed zeggen of de NPS nu moet blijven of verdwijnen. Van wat ik gehoord heb van mensen heeft de NPS kwalitatief goede programma’s. de meningen onder de politieke partijen over de NPS zijn behoorlijk verdeeld, dus dat helpt mij niet om er iets zinnigs over te zeggen. Sommige politieke partijen vinden dat de publieke omroep reclamevrij gemaakt moet worden. Daar ben ik het gedeeltelijk mee eens. Het is goed dat er nu alleen tussen programma’s in reclame is, maar als er helemaal geen reclame is, en er zijn 2 leuke programma’s na elkaar, dan heb je geen tijd om bijvoorbeeld even iets te drinken te halen. Daar zijn die reclames handig voor. Wel mogen ze iets minder lang duren.

Conclusie

Een duaal omroepbestel betekent dat er zowel commerciële zenders als publieke omroepen wettelijk zijn toegestaan. Dat is niet altijd zo geweest. Nederland heeft lange tijd een gesloten omroepbestel gehad. Dat wil zeggen dat er geen nieuwe omroepen werden toegelaten. Na de ontzuiling werd dat een open omroepbestel waarin nieuwe omroepen werden toegestaan. Commerciële omroepen waren echter nog niet toegestaan. Enkele commerciële zenders gingen echter op Nederland gerichte programma’s uitzenden vanuit het buitenland. In 1994 ging de overheid dat ook overstag, en werd de nieuwe Mediawet aangenomen. Hierin stond dat zowel commerciële als publieke omroepen waren toegestaan. Sindsdien heeft Nederland een duaal omroepbestel.
De laatste tijd is er erg veel in het nieuws over het plan voor de veranderingen binnen de publieke omroep. Niet alle partijen zijn het met dat plan eens, en dat zijn voornamelijk de oppositie partijen.
Zo vindt het CDA dat de NPS moet verdwijnen en dat de omroepen geen extra inkomsten mogen krijgen uit commerciële activiteiten. Ze vindt dat de zendtijd en het budget bepaald moet worden aan de hand van het aantal leden, maar er moet wel aangetoond kunnen worden dat er een betere band met de leden bestaat dan alleen een abonnement op een tv-gids.
De PvdA vindt dat de publieke omroepen door niemand beïnvloed mogen worden. Omroepen moet fuseren, en het budget moet niet bepaald worden aan de hand van ledenaantallen. De NPS moet volgens hun worden afgeschaft, en er moet 1 omroep per zender zijn
Groenlinks vindt dat er 1 zender moet verdwijnen. Ze vinden dat de omroepen reclamevrij moeten worden, en dat de programma’s op de zenders op elkaar afgestemd moeten zijn.
De SP wil een aparte zender voor de NOS en de NPS. Ze vindt dat omroepen die niet goed presteren vervangen moeten worden, en nieuwe omroepen die goed presteren moeten meer zendtijd en budget krijgen.
De VVD wil dat de publieke omroep volledig reclamevrij gemaakt wordt. Er moet 1 zender verdwijnen om de misgelopen inkomsten te compenseren. Hoge kijkcijfers mogen geen streven zijn.
De Christen Unie wil dat de publieke omroepen intact blijven. Er moet duidelijke netprofilering zijn, en de commerciële omroepen moeten onder toezicht komen te staan. De NPS programma’s moeten blijven bestaan.
De LPF wil dat de ledenaantallen als maatstaf verdwijnen. Ook moet volgens hun het geld niet naar de omroepverenigingen, maar naar de netten gaan. De omroepen moeten zelfstandig programma’s maken, eventueel ook voor de commerciële omroepen.
D66 wil dat NPS programma’s blijven bestaan bij andere omroepen, maar de NPS zelf moet verdwijnen. Er moet geen reclame meer zijn, sowieso niet rond jeugdprogramma’s. de kwaliteit van de programma’s moet centraal staan.

Literatuurlijst

- http://www.scholieren.com/werkstukken/2807
- http://www.schooltv.nl/eigenwijzer/infoblok.jsp?infoblok=662733
- http://pvda.nl/renderer.do/clearState/false/menuId/37355/returnPage/37298/pageId/37355/?
instanceIds=&searchStr=publieke+omroep
- http://www.groenlinks.nl/lokaal/apeldoorn/standpunten/publiekeomroep/view
- http://www.sp.nl/opinies/Publieke_omroep_verdient_bescherming_meer_dan_ooit.html
- http://www.vvd.nl/index.aspx?Contentid=2423&Chapterid=1148&Filterid=974
- http://gemeenteraadsverkiezingen.cda.nl/standpunten2.asp?cid=28
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Commerci%C3%ABle_zender
- http://nl.wikipedia.org/wiki/RTL_4
- http://nl.wikipedia.org/wiki/RTL_5
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Mediawet
- http://www.ned.univie.ac.at/non/landeskunde/nl/h8/2-1d.htm
- http://www.d66.nl/page/downloads/verkiezingspamflet2003.pdf
- http://winklerprins.nrc.nl/
- http://www.bezorgdeomroepmedewerkers.nl/politiek.htm
- http://archief.nrc.nl/?modus=1&text=publieke+omroep&hit=42&set=1
- http://archief.nrc.nl/?modus=1&text=publieke+omroep&hit=47&set=1
- http://archief.nrc.nl/?modus=1&text=publieke+omroep&hit=49&set=1
- http://archief.nrc.nl/?modus=1&text=publieke+omroep&hit=54&set=1
- http://archief.nrc.nl/?modus=1&text=publieke+omroep&hit=63&set=1