Duitse mode

Inleiding Trend, stijl, collectie, confectie, haute couture en design allemaal woorden die erg belangrijk zijn in de modewereld, maar wat is mode eigenlijk? Mode is ontstaan in de 14de eeuw en is sindsdien niet meer weg te denken. Mode is niet alleen de trends die gevolgd moeten worden maar ook de politiek, economie, sociologie en culturele veranderingen hebben invloed. Mode geeft een weergave van je identiteit. Mode zit eigenlijk overal en tegenwoordig is ons dagelijks leven er helemaal mee doordrongen. Maar hoe is mode gegroeid? Wie bepaalt de mode? Wat zijn de inspiratiebronnen voor de ontwerpers? Voor wie is mode bedoeld? Waarom heeft mode zoveel aantrekkingskracht op de mens? En hoe gaat de mode verder evolueren? “Een tijdelijk, voorbijgaand gebruik in kleding, manieren, uiterlijk voorkomen.” Dit is mode volgens het woordenboek. Dat klopt, mode verandert namelijk steeds. De mode interpreteert net als de schilderkunst en de literatuur de wereld op een geheel eigen manier. Maar mode is meer dan dat… Onderzoeksvragen 1. Wat is: · Confectie mode? · Couture mode? · zelfmaak mode? · Klederdracht? 2. Wat zijn bekende merken in Duitsland? · Confectie mode · Couture mode · Zelfmaak mode (Burda) · Sport mode

3. zelfmaak mode wat houd dat allemaal in? 4. wat is er zo typerend aan de Duitse klederdracht? 5. Wie zijn de bekende modeontwerpers in Duitsland? · Jill Sanders · Karl Lagerfeld
6. Wat had de eerste wereldoorlog voor gevolgen op de Duitse mode? 7. Hoe zag de mode eruit tot de tweede wereldoorlog en daarna? 8. wat is het verschil tussen de Nederlandse en de Duitse mode? · Confectie mode · Couture mode · Sport mode
9. Wat kunnen we verwachten van de Duitse mode in de toekomst? Onderzoeksvraag 1 Wat is mode? · confectie mode? · Haute couture? · zelfmaak mode? · Klederdracht? Wat is mode? Een moeilijke vraag. Mode is, zoals al gezegd, een tijdelijk, voorbijgaand gebruik in kleding, manieren, uiterlijk voorkomen volgens het woordenboek. Hiermee bedoelen we in het bijzonder het gebruik in kleding. Dit is natuurlijk een heel beknopte betekenis. Mode is veel meer dan alleen kleding. De mens als “naaktgeboren dier”, zoals de Engelse schrijver Carlyle het formuleerde, heeft kleding nodig om zich te beschermen tegen hitte, kou, regen, sneeuw en zonnestralen. Als het alleen om de bescherming tegen weersinvloeden zou gaan, zou voor de mens slechts een aantal kledingstukken voldoende moeten zijn. Maar kleding heeft natuurlijk een veel bredere functie: enerzijds wil de mens zich mooi maken en anderzijds kan de mens zich zo onderscheiden van anderen. De ontwikkeling van mode begon op het moment dat de mens het leuk vond om zichzelf mooi te maken en op te doffen. Opeens wogen mensen het plezier van een nieuw en modieus kledingstuk af tegen de functionele eisen ervan. De mode maakte als het ware een paradox zichtbaar: de mens wil in zijn kleding uitdrukking geven aan zijn uniekheid, maar tegelijk moet die kleding ook uitdrukking geven aan zijn verbondenheid met de groep. In tegenstelling tot klederdracht of alledaagse kleren is de mode voortdurend aan veranderingen onderhevig. Mode accentueert het individuele en ontleent juist daaraan zijn bekoring. Er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten mode. Confectie mode: De confectie bestaat uit zeer verschillende geprijsde modellen van uiteenlopende kwaliteit. Hiertoe behoort bijvoorbeeld ook de mode die in de warenhuizen verkocht wordt. De confectie haalt tegenwoordig geweldige omzetten, doordat zij in grote hoeveelheden goedkoop kan worden geproduceerd, door velen gedragen wordt en snel wordt afgedankt voor een nieuw kledingstuk. De kunst van het ontwerpen speelt nauwelijks meer een rol; de kleding moet draagbaar zijn en in elk geval de laatste mode volgen. Haute couture: Haute couture, de ‘hoge kleermakerskunst’, ontstond in de 19e eeuw en had lange tijd dezelfde betekenis als mode. Nu speelt de haute couture geen belangrijke economische rol meer in de mode. Haute couture is tegenwoordig een belangrijk reclamemiddel, waarvan het succes en de goede naam van een modehuis afhangen. Nog maar 6 procent van de omzet, zo meldde de Franse Vogue in 1997, werd met de haute couture gerealiseerd, de rest werd met licenties of prêt-à-porter(chique branche van de confectie) verdiend. Tot 1990 bestonden er voor couturiers strenge regels. Iedere couturier moest een atelier hebben met zeker twintig naaisters en de collectie moest tenminste uit 75 stukken bestaan, die met de hand en op maat gemaakt waren; alleen dan was er sprake van haute couture. Vanaf 1960 nam de populariteit van de haute couture af en kwam de prêt-à-porter opzetten. De ideeën en benaming voor deze mode werden ontleend aan het Amerikaanse voorbeeld van ‘ready to wear’, die daar al in jaren ’40 zijn intrede had gedaan. Tegenwoordig is de prêt-à-porter de belangrijkste bedrijfstak van de grote modehuizen: modieuze kleding wordt weliswaar door modeontwerpers ontworpen, maar het wordt industrieel en in grote hoeveelheden gemaakt en verkocht. Vergeleken met de haute couture is prêt-à-porter daarom voor een veel groter publiek betaalbaar. Veel modeontwerpers maken tegenwoordig alleen nog maar prêt-à-porter, zoals de Amerikanen Calvin Klein en Donna Karan of de Engelse Vivienne Westwood. Haute couture is exclusieve maatkleding naar modellen van een collectie die past bij het jaargetijde, waarvan de eerste presentatie toonaangevend is voor de algemene mode. De haute couture begon in Parijs, vandaar de franse naam, met Charles Frederick Worth. Parijs was het absolute hart, van de mode, van de haute couture. Wel duidelijk is, is dat zich dit in de loop der tijd verspreid heeft over heel Europa, en daarbuiten! Aan het begin van de 20e eeuw bepaalde Paul Poiret de haute couture en in WOI en daarna was vooral Gabrielle (Coco) Chanel belangrijk. In de jaren '30 werden er veel haute couturehuizen opgericht, onder andere die van Christian Dior, bijzonder om zijn heel uitgesproken stijlelementen. In de jaren '60 ging de haute couture de eisen van de jeugd volgen. In de loop van de tijd werd de haute couture meer beïnvloed door de mode. Hiermee bedoelen we de vormgeving volgens de zogenaamde "prêt-à-porter". Dit is Frans voor "klaar om te dragen". Dit is onconventionele confectiekleding voor dames, naar een model van een couturier.
Zelfmaak mode: Zelfmaakmode is de mode die de mensen zelf maken. Dat kan verschillen van een broek of rok tot uitgebreide jurken voor dansers en trouwjurken. Natuurlijk kan niet iedereen zomaar een trouwjurk maken. De meeste huisvrouwen kunnen wel een beetje verstel werk doen of een simpele broek maken. Vaak halen ze een patroon dan uit een modemagazine zoals in de Burda of in Nederland de knippie. Klederdracht: De overgeleverde, traditionele wijze van zich te kleden in een bepaalde plaats of streek, zo meld het woordenboek. De klederdracht is dus voornamelijk terug te zien in bepaalde streken van een land. In Duitsland het je o.a de tiroler en de Dirndl. Onderzoeksvraag 2 · Wat zijn bekende merken in Duitsland? Sportmode Twee bekende merken van Duitsland, zijn de in Nederland bekende sportmerken Adidas en Puma. In veel landen zijn dit de bekendste en populairste merken. Het wordt niet alleen gebruikt als sportkleding, maar ook als vrijetijds kleding. Een goed voorbeeld is de bekende schoen van puma. Zo wordt het niet alleen gebruikt als populair sportartikel maat ook als modeartikel. Adolf en Rudolf Dessler, twee broers, startten samen een sportschoenenbedrijf. Maar na oplopende spanning ontstond er grote ruzie en gingen zij ieder hun eigen weg. Adolf startte het merk Adidas en Rudolf het merk Puma en werden beiden zoals bekend buitengewoon succesvol. Couture mode Merken van modeontwerpers die niet echt iedereen draagt, word haute couture genoemd. Bekende modeontwerpers zijn in Duitsland Karl Lagerfeld en Jil Sanders.
Zelfmaak mode Overal heb je zelfgemaakte kleding en elke keer is er weer een ander soort kleding in de mode. In Duitsland verschilt dit niet zo van de Nederlandse zelfmaak mode. Zelfmaak mode kun je ook uit verschillende tijdschriften halen zoals de knippie in Nederland en in Duitsland is dit de Burda. Confectie mode Confectie mode is de mode waar de meeste mensen en jongeren in lopen. In Nederland zijn merken zoals Only en Open 32 erg in. Dit is in Duitsland ook zo. Deze kleren hoeven we dus niet te omschrijven. Onderzoeksvraag 3 · wat houd zelfmaak mode precies in? Zelfmaak mode is niet alleen de huisvrouw die achter de naaimachine zit, maar ook de fabricage van de spullen voor de zelfmaak mode zoals de garens, de stoffen, de knopen en wat niet nog meer. Ook zijn er natuurlijk de bladen waar veel patronen in staan zoals in Nederland de knippie en de Burda. De Burda komt oorspronkelijk uit Duitsland en is in 1950 op de markt gekomen onder leiding van mevrouw Burda. Over mevrouw Burda zelf: Aenne Burda( 28.7.1909 - 3.11.2005) is 96 jaar geworden en is overleden in haar geboorteplaats Offenburg overleden. Burda nam in 1949 een kleine mode-uitgeverij over en bouwde dat uit tot een grote uitgeverij voor modepublicaties. In 1950 kwam het tijdschrift Burda op de markt. De kracht van het tijdschrift was dat de vrouwen de kleding uit het blad konden namaken, aan de hand van de patronen die toegevoegd werden. Al jaren verschijnt het tijdschrift in een Nederlandse vertaling en kreeg tal van navolgers. In 1987 was Burda het eerste westerse tijdschrift dat in de Sovjet-Unie mocht verschijnen. De leiding van de uitgeverij is nu in handen van haar zoon Hubert. Natuurlijk heb je ook een stoffenfabrikant nodig die de stoffen importeert en exporteert. Mondiales is een goed voorbeeld van een internationale stoffenfabrikant. Want ook de Nederlandse bizzkids haalt zijn stoffen bij de Duitse mondiales. Sommige Nederlandse marktkooplui halen hen stoffen uit Duitsland. Gütermann is een hele grote internationale garenfabrikant. En waar je dan ook komt in de wereld je zult Gütermann overal tegen kunnen komen. Onderzoeksvraag 4 · Wat is er zo typerend aan de Duitse klederdracht? De klederdracht die eens karakteristiek was, is uit het straatbeeld verdwenen. In Nederland
lijkt de klederdracht uit verschillende delen
van ons land erg op elkaar, in Duitsland
verschilt het nogal. Zo heb je bijvoorbeeld de Tiroler en de Dirndl. Deze komen uit twee verschillende delen van het land. De Tiroler: De Tiroler klederdracht, de naam zegt het al, komt uit Tirol. Het ziet er simpeler dan de Nederlandse klederdracht, dit komt waarschijnlijk omdat de Nederlanders met meerdere lagen werken en vrolijkere kleuren. Dirndl: Dirndl komt uit het zuiden van Duitsland en heel vrij vertaalt is het de boeren kleding van Duitsland. Qua model verschilt het niet veel van de Tiroler maar de kleuren zijn wel erg verschillend. Bij de Tiroler zie je voornamelijk rood en blauw, bij de Dirndl zie je veel verschillende kleuren en ook wel strepen. Het komt er dus op neer dat er in Duitsland een basispatroon voor de klederdracht is maar dat er verschillende kleuren worden gebruikt voor de verschillende streken van het land.
Onderzoeksvraag 5 · Wie zijn de bekende modeontwerpers in Duitsland? De twee bekendste modeontwerpers zijn Jill Sander en Karl Lagerfeld. Jill Sander
Jill kon in 1967, toen ze in Hamburg op 24-jarige leeftijd haar eerste kledingboetiek opende, niet vermoeden dat ze het als modeontwerpster tot internationale roem zou brengen. Na een moeilijke begintijd - in Parijs werden haar ontwerpen genegeerd - werd haar kleding vanaf de jaren '80 van de vorige eeuw steeds meer gewaardeerd. Jill Sander werd een gevestigde mode naam. Na jaren van succes verkocht ze haar bedrijf in 1999 voor 75% aan het Italiaanse modeconcern Prada Group. Ze zou echter wel aan het bedrijf verbonden blijven en de nieuwe modecollecties maken voor het label Jill Sander. Na een flinke ruzie over welke kant het op moest met de nieuwe mode bedankte ze na vijf maanden voor de eer. Later - inmiddels was Prada er achter dat ze het niet zonder haar konden - kwam ze succesvol terug, maar in 2004 was het wel weer welletjes. Sander werd bekend door haar "zwarte minimalisme". Waar andere modedesigners vaak met excentrieke modellen en creaties scoorden, werd Jill Sander de koningin van de subtiele en onopvallende eenvoud ("Queen of clean" noemde Womens Wear Daily haar), functionaliteit en tijdloosheid. Dat alles gecombineerd met een goede kwaliteit. Protserige luxe was in de jaren `90 absoluut niet politiek correct, maar de luxe merken werden nog steeds veel verkocht. Luxe wordt `democratisch`. Merken als Hermes, Louis Vuitton, Armani, Gucci, Prada en Ralph Lauren bouwden in de jaren `90 kolossale, mondiale imperia op. In de strijd om de wereldwijde erkenning van merken en ontwerpers bleef Parijs het heiligdom bij uitstek: Amerikaanse en Italiaanse luxelabels vestigenden zich aan de oude avenue Montaigne. In 1993 waagde Jill Sander als een van de eerste niet-Franse ontwerpers de sprong naar de begeerde Parijse luxe mijl, maar toen kende de hele wereld het Duitse merk ook. Het minimalisme van de jaren `90 sierde zich met tassen, brillen en schoenen van gerenommeerde merken, voor zover de portemonnee dat toeliet. De zwarte nylontas van Prada, waar Jill Sander later onderdeel van werd, werd in 1996/1997 haar begeerde accessoire. Tegen het einde van het decennium werd luxe gewaardeerd die niet beslist geen etiketje hoefde te hebben, maar creatief en ambachtelijk was gemaakt en zeldzaamheid uitstraalde. Karl Lagerfeld: Lagerfeld - makkelijk te herkennen aan zijn haar en staart en de donkere zonnebril - werd in 1938 in Hamburg geboren en emigreerde op zijn 14de naar Parijs. Je kunt hem eigenlijk geen "Duitse" ontwerper noemen, gezien zijn internationale carrière, die in Frankrijk begon en nog steeds voortduurt. In de jaren '50 van de vorige eeuw wint hij samen met zijn latere concurrent Yves Saint Laurent een grote modewedstrijd en werkt daarna voor diverse grote modehuizen, zoals Krizia en Valentino. Daarna werkt hij voor Chloë en Chanel om in 1984 een eigen modelabel uit te brengen. Net als Jill Sander zijn er ook diverse geuren onder zijn naam op de markt gebracht. Karl Lagerfeld is een van de meest invloedrijke modeontwerpers van dit moment. Als onafhankelijk ontwerper heeft hij met diverse modemerken samengewerkt, zoals Chloë, Fendi en Chanel. Vanaf de jaren tachtig heeft hij zijn eigen mode- en parfumlijn, 'Lagerfeld' genaamd. Ook begeleidt hij wat kleding aangaat diverse popartiesten. Hij is niet alleen werkzaam op het terrein van luxekleding maar begeeft zich ook op het gebied van de 'gewone' mode. In 2004 kwam Lagerfeld groot in het nieuws. Hij ontwierp speciaal voor het Zweedse kledingsconcern H&M een collectie betaalbare designmode. H&M maakte er een grote reclamestunt van - al werd het in slechts enkele filialen aangeboden - en de kleding werd zo ongeveer van de rekken gegrist... Onderzoeksvraag 6 · Wat had de eerste wereldoorlog voor een gevolg op de Duitse mode? In de 20e eeuw vindt een zeer snelle ontwikkeling plaats op het gebied van mode. Daarom is de 20e eeuw een eeuw van revolutie op mode gebied. De vormen en lijnen van de kleding uit de vorige eeuwen verschillen enorm met die in de 20e eeuw. Eén van de kenmerken van de mode is, de vele veranderingen, maar in deze eeuw volgen ze elkaar in een wel heel snel tempo op. De eerste wereldoorlog onderbrak de ontwikkelingen in de mode. Net als schrijvers en schilders werden veel ontwerpers voor het leger op geroepen of melden zij zich vrijwillig aan. Voor de ontwerpers die wel doorgingen was vaak het tekort aan materialen een groot probleem. Dit was dan ook te zien aan de dagelijkse kleding. Vrouwenbewegingen wilden gelijke rechten voor vrouwen en mannen. Het maatschappelijk rollenpatroon werd verbroken in de eerste wereldoorlog. Dit kwam doordat de vrouw meer verantwoordelijkheden kreeg. De man hield zich bezig met de oorlog. Veel vrouwen moesten de werkzaamheden van hun mannen over nemen: ze gingen werken in de landbouw, de bouw en de fabrieken. Ze werden chauffeur of bijvoorbeeld leiding in een onderneming. Ze werden hierdoor zelfbewuster en zelfverzekerder. Door deze werkzaamheden moesten zij zich vrij kunnen bewegen. De oorlogscrinoline werd erg populair: een wijde rok die tot aan de kuiten kwam, met meerdere, verstevigde onderrokken. Deze kwam in de jaren ’40 in de New Look terug. Tegen het eind van de oorlog werd de kleding weer wat rechter en ‘zak-achtiger’. Na de WO I zijn de mensen niet meer zo optimistisch en hebben maar weinig vertrouwen meer in de toekomst. De Europese geallieerde banken zijn bijna failliet. Vooroorlogse gebruiken en gewoonten verdwijnen. Er ontstaat het consumptiekapitalisme doordat een arbeider steeds meer als consument wordt gezien. De lonen worden verdubbeld om te zorgen dat arbeiders meer geld gaan uitgeven. De arbeider begint steeds meer op een kleinburger te lijken. Daarom wil de arbeider zich ook als een ‘heer’ gaan kleden. Dit geldt ook voor de vrouwen. Onderzoeksvraag 7 · Hoe zag de mode eruit tot de tweede wereldoorlog en daarna? Aan het begin van de twintigste eeuw is de ideale vrouw de ‘matrone’. Volwassen en groot van postuur en met grote borsten. Om de ideale vormen te krijgen is ze gehuld in een S-vormig korset. Dit korset duwde de borsten vooruit en de heupen achteruit. Ze komt koel en zelfverzekerd over. Overdag zijn de jurken en blouses gesloten met hoge kragen, ’s avonds draagt ze avondjurken met zeer diepe decolletés. Bij de avondjurken dragen vrouwen altijd lange handschoenen en veren boa’s. Het haar wordt opgestoken in een hoge rol, die een beetje naar voren hangt. De hoeden zijn groot en overdadig versierd. Er is in deze tijd nog een duidelijk verschil tussen arm en rijk. Voor de vrouwen uit de hogere standen zijn er satijnen japonnen. Deze zijn met de hand beschilderd of worden geborduurd. Omdat dit met de hand gebeurd zijn ze erg duur. Een aantal vrouwen uit de middenklasse gaat werken om geld te verdienen. Hun kleren moeten functioneler zijn. Hiervoor is het mantelpak erg geschikt. De S-vorm verdwijnt rond 1908 en hierdoor verandert het silhouet van de vrouw. Het silhouet wordt smal, dankzij de japonvorm en de steeds groter wordende hoeden. Een echte grote wijziging zal het silhouet pas rond 1910 krijgen, mede door de ontwerpen van Paul Poiret. Alle grote ontwerpers zijn het er over eens dat de vrouw weer vrouwelijk moet zijn. Begrippen als ‘garçonne’ moeten snel vergeten worden. Het jongensachtige, sportieve uiterlijk van de jaren ’20 wordt vervangen door een elegantere, traditionelere mode. Vloeiende lijnen, lange, golvende krullen, en fantasierijke hoeden. De nadruk werd niet langer op de benen maar weer op de taille, heupen, billen en borsten gelegd. Dit kwam voornamelijk door de wereldwijde economische crisis. In 1932 waren er ruim 30 miljoen werklozen. Veel Europeanen waren niet meer tegen nationalistische en fascistische bewegingen, doordat deze een uitweg voor alle problemen boden. De vrouw moest weer op de ouderwetse manier vrouwelijk zijn; veel kinderen krijgen, huishoudelijk werk doen, het haar man naar de zin maken en vooral op geen enkele manier met hem concurreren. Dit was een grote stap terug voor de geëmancipeerde vrouwen. De vrouw die zo zelfstandig was in de jaren ’20, is ineens weer vrouwelijk, verleidelijk en afhankelijk van haar man die haar moet beschermen tegen de ‘boze’ wereld. Romantische films als “Gone with the wind” zorgen ervoor dat er een trend voor stroken ontstaat. Deze stroken zitten overal: aan mouwen, rokken, decolletés… Vanaf 1933 gaat het economisch weer iets beter in de wereld. Hierdoor keren er weer mannelijke elementen terug in de kleding. Het nieuwe silhouet bestaat uit verbrede schouders en een zeer smalle taille. Toch betekent deze verandering niet dat de mode weer zo mannelijk wordt als in de jaren ’20. Ook een rage voor goud ontstaat door de economische ‘opleving’. Gouden kettingen en armbanden worden overvloedig gedragen. Japonnen worden met gouden pailletten bewerkt en zelfs door stoffen als wol wordt gouddraad geweven. Ook bont is ontzettend ‘in’. Veel verschillende bontsoorten in de meest vreemde kleuren. Latex wordt uitgevonden. In het begin wordt het alleen gebruikt voor korsetten, later wordt het ook door stoffen geweven om verschillende lichaamsdelen te accentueren. ‘Utility clothes’ zijn kleren die ontworpen werden in Engeland, vanwege de oorlog. De oorlog zorgde voor een groot tekort aan materialen. Deze kleding had gladde rokken, kleine kraagjes, weinig knopen, zo min mogelijk versieringen en zakken, geen mouwomslagen en geen manchetten. Om snel naar de schuilkelder te kunnen gaan werd het ‘sirenepak’ bedacht. Dit was een wijde overall met een ritssluiting over de hele voorkant, met veel zakken om de meest noodzakelijke dingen in te kunnen stoppen. Er werd ook veel geïmproviseerd: veel vrouwen ontwierpen hen eigen hoeden uit oude kledingstukken. Ook pasten ze herencolbertjes aan tot een damesjasje. In sommige (Engelse) schoenenwinkels werd ter vervanging van de kousen gekleurde beencrème op de benen gesmeerd en met een oogpotlood een naad getekend. De jaren zeventig: De mode van de jaren zeventig bestaat niet. Er vindt een gigantische ontwikkeling plaats en er lopen veel stijlen door elkaar heen. Er was veel keuze op het gebied van mode. Hierdoor kon de vrouw zelf uitmaken hoe ze zich wou kleden. De couturiers hadden nog maar weinig invloed sinds ± 1965. Nu deze groep jongeren volwassen geworden is, ontstaat er een vraag naar kleding volgens bepaalde trends. De jeugd uit de jaren zestig is nu opgegroeid, ze hebben andere interesses en behoeftes. Hun opstandigheid neemt af. Omdat de wijze van kleden hun denken en handelen weerspiegelt, verandert ook hun manier van kleden. De ontwerpers gaan hoe langer hoe meer werken vanuit thema’s, waarin gemeenschappelijke kleuren, stoffen en dessins worden aangegeven. De thema’s of inspiratiebronnen zijn vooral uit de antimodes gehaald. Het silhouet verandert vaak. De mode wordt onlogisch en wil verschillende dingen tegelijkertijd zeggen. Creativiteit en verbeeldingskracht waren erg belangrijk. De meeste mensen kozen voor korte kleding, in de kleur van de liefde. Dit kwam door de seksuele revolutie die overal al had plaatsgevonden. De confectie hield hier echter totaal geen rekening mee. Omdat Parijse en Milaanse couturiers in 1970 het nog aan gedurfd hadden om een silhouet met lange rokken aan te prijzen. Daarom produceerde de confectie ook ‘verhullende’ kleding. En dat was een grote fout, zoals op straat ook wel te zien was aan de vooruitstrevende, jonge vrouwen. Zij droegen geen lange mode, maar hele korte rokken of hotpants en strakke T-shirtjes. Toch waren er ook modebewuste vrouwen die wel meededen aan de maxi-mode. Oudere vrouwen droegen vaak een broekpak. Of kleding duur of goedkoop was maakte niets uit. Het silhouet van de vrouw in 1971 heeft vierkante, opgevulde schouders, een rok met een lengte onder en boven de knie en een aangegeven taille. Ook de combinatiemode doet het goed. Strakke truitjes en T-shirts worden boven of onder een hemd of blouse gedragen. Men kan combineren wat normaal niet gecombineerd wordt: verschillende lengtes, kleuren of prints. Het silhouet moet lang en slank blijven. In het modebeeld van 1972 vinden we kledingstukken die de terugkeer naar een klassiekere kleedstijl benadrukken. De strakke T-shirtjes en truitjes worden vervangen voor ruimere, wijdere, en lekkerder zittende kleding. Maar na een tijdje is er in plaats van te strakke mode nu een veel te wijde en veel te grote mode ontstaan. 1972 is het jaar van de ‘grannymode’: de ouderwetse omajurken en omslagdoeken. Ook is er een ondeugende-jongetjesmode: grote pet, pofbroek en een trui met strikje. Langzaam aan wordt de mode wordt weer wat chiquer, klassiek wordt weer ‘in’. Dit betekent de terugkeer van het mantelpak, de raglanmantel, de plooirok, de twinset, de overhemdjurk, stoffen als tweed, flanel, suède, parelkettingen en pumps. 1974, de spijkerkleding is al helemaal ingeburgerd. De antimodes hebben veel stand- en sekseverschillen laten verdwijnen, maar ook de jeansdracht heeft daartoe bijgedragen. Het verschil in kleedstijl tussen man en vrouw is nu vrij klein. Er ontstaat nu ook de unisex mode. Het heeft niets te maken met vrouwen die man willen zijn of omgekeerd. Deze mode laat zien dat de vrouw gelijk is aan de man. Jaren lang was de vrouw de mindere van de man, maar dat moet nu afgelopen zijn. De grote rage is het versieren en borduren van de spijkerbroek. In 1975 zien we veel militaire elementen in de kleding. Dit gaat samen met de opkomst van fascistische ideeën. Het silhouet is wijd, soepel, met veel volume en met een rok tot halverwege het scheenbeen. In een romantische of sportieve stijl. De folklore uit China, Japan, Tibet, Schotland en Oostenrijk had veel invloed en er ontstond een soort van ‘folkloremode’. Borduursels, donkere schortstof, patchwork (lappendekens), kant, gehaakte mutsen en vestjes en kleurrijke stoffen waren hier kenmerkend voor.
De jaren 80 Er ontstaat weer een grote chaos en verwarring. Je kan worden wat je wil worden is de gedachte. De trend waarin alles wijd, breed en over elkaar gedragen werd, die in de jaren zeventig begon, gaat door. Maar ook slank en mini is weer ‘in’. De vrouw wordt weer wat verleidelijker. De vrouw verschijnt als ‘vamp’. Vrouwelijkheid en macht. Dat is waar alles omdraait in de jaren tachtig. Het vrouwenlichaam wordt geïdealiseerd. Vrouwen worden bewust van hun eigen lichaam. Extreem hoge plateauzolen, stilettohakken, smalle taille, brede heupen, bolle kont en grote boezem. Westwood doorbreekt vele taboes door kleding te ontwerpen met SM-attributen. Vivienne Westwood bedenkt ook de ondergoed-is-bovengoed-mode. Aan deze rage doet ook Madonna mee. Vrouwen gaan strak zittender kleding dragen, vaak met een split van achteren of opzij, die soms tot halverwege de dij komt. Vooral de stof Lycra wordt veel gebruikt in ondergoed, maar ook om nauw aansluitende kleding te maken. In 1977 brengt Parijs zoveel trends dat het op den duur verwarrend werkt. In 1979 zien we in de kleding een combinatie van de jaren ’40 en ’50. De mouwen zijn bol, de taille is smal, de rokken recht en vaak erg strak. De broeken zijn iets te kort en hierbij worden dan vaak schoenen met hoge hakken gedragen. Het silhouet doet sterk denken aan de jaren ’40. Door de invloed van de vijftiger jaren zijn er kuitbroeken, straplessjurken met ingesnoerde taille, geaccentueerd door brede ceintuurs. De discostijl wordt een rage na de film ‘Saturday Night Fever’. Opvallende, glinsterende of transparante rokken en jurken in felle kleuren, veel bloot en wit is dé kleur in discoland. Yuppen. (Young Urban Professional.) Zij nemen vóór alles het materiële bestaan ernstig. De ‘yuppen vrouw’ kleed zich volgens de ‘powerdressing’. Deze vrouw lijkt druk bezig te zijn met haar carrière en wil zo snel mogelijk een topfunctie bereiken. De krijtstreep, schoudervullingen, verborgen heupen en taille en soms een chique overhemd. De meest gewilde kleur is zwart. Punkers
De invloed van de punkers begint merkbaar te worden in de mode. De hippies, zijn verdwenen maar er zijn nieuwe jeugdgroepen ontstaan. Net als de hippies in de jaren ’60 walgen de punkers van de maatschappij, maar ze houden ook niet van ‘love and peace’. Punkers is anarchistisch, agressief en laat woede en teleurstelling zien. Ze hebben opvallende, gekleurde kapsels. Sommigen hebben een ‘hanenkam’ en/of de zijkanten van hun hoofd kaalgeschoren. Ze dragen vaak zwarte kleding met felle kleuraccenten en op hun kleding staan slordig geschilderde, agressieve teksten. Hun sieraden bestaan uit hondenhalsbanden, veiligheidsspelden door de neus en oren en scheermesjes aan een kettinkje of een oor. Punk slaat aan en wordt voor veel ontwerpers een grote inspiratie bron. Jaren negentig: De powerdressing is afgelopen, het is ‘uit’. De schoudervullingen worden kleiner of ontbreken. Zwarte kleding is ook niet meer zo gewild. In 1995 leggen bijna alle ontwerpers weer de nadruk op de vrouwelijke vormen. Ondergoed krijgt veel aandacht. Men krijgt het ook te zien door een openvallende blouse of colbert. De bh mag weggelaten worden want men heeft eigenlijk geen schaamte meer over. Onderzoeksvraag 8 · wat is het verschil tussen de Nederlandse en de Duitse mode? In de sport en confectie mode zie je niet veel verschillen tussen Nederland en Duitsland. In de haute couture wel. Duitsland heeft betrekkelijk simpele mode dus veel haute couture hebben ze niet. Jill Sander en Karl Lagerfeld rekenen we dan ook niet meer echt mee voor de Duitse haute couture omdat zij zich niet in bezighouden met Duitse haute couture. Nederland daarentegen kent vele goede modeontwerpers als Edgar Vos, Mart Visser, Frans Molenaar en Victor en Rolf. De haute couture van Nederland kent veel jonge mode ontwerpers en is dus heel speels en uitdagend. Onderzoeksvraag 9 · Wat kunnen we verwachten van de Duitse mode in de toekomst? Tot ver na de Tweede Wereldoorlog volgde de Nederlandse mode die van Parijs, al werd er meestal wel een Nederlandse draai aan gegeven. Ook de Nederlandse modevakscholen stimuleerden het ontwikkelen van een eigen Nederlandse stijl niet. De Nederlandse modeontwerpers die in dit programma aan het woord komen doen daar niet moeilijk over: bij mode moet het lichaam van de vrouw, en hoe zij beweegt, centraal staan. Parijse modeontwerpers waren daar al zo goed in dat het voor Nederland geen zin had het wiel opnieuw uit te vinden. 'Parijs" voelde bovendien haarfijn aan welke kant het opging met de smaak van 'de vrouw'. Dat veranderde in de jaren 50, toen vrouwen bijvoorbeeld elegant in auto's moesten kunnen stappen waardoor er aan de kleding plotseling hele andere eisen gesteld werden. In de jaren 60 werd het nog belangrijker dat kleding comfortabel was, toen gingen vrouwen zelfs broeken dragen. De confectiemode kwam op, en in het kielzog daarvan de boetieks. Parijs onderkende al deze veranderingen te laat, en het modecentrum verplaatste zich naar Londen (Mary Quant, de minirok, Twiggy). En plotseling was er ook in Nederland ruimte voor verandering. De hippiemode zoals die zich concentreerde in het Vondelpark had bijvoorbeeld veel eigen elementen (d.w.z. slechts gedeeltelijk of helemaal niet beïnvloed door Parijs of Londen). Later gooide ook de Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving in Arnhem het roer definitief om, en ging kleding ontwerpen vanuit een designbenadering. Dit zou uiteindelijk leiden tot mode die tegelijkertijd kunst was (Fong Leng, Viktor & Rolf). Het idee werd het belangrijkst, niet meer de praktische draagbaarheid, maar wel ging dat ten koste van het comfort. In de jaren 80, in het kielzog van de opkomst van punk en new wave, verschoof het modezwaartepunt opnieuw, nu richting Japan. Sinds de jaren 90 is er geen duidelijk modecentrum meer: er is een onoverzichtelijke hoeveelheid subculturen ontstaan, en alles kan en mag. Maar juist in deze context blijken Nederlandse modeontwerpers te gedijen, en op dit moment maken heel wat buitenlandse modehuizen naam met Nederlandse ontwerpen. Dit is een stukje uit een tv verslag van Close-up: Mode in Nederland: van kopie tot kunst (AVRO). En eigenlijk denken wij dat het nog wel een tijdje zo zal blijven. Er zijn heel veel verschillende subculturen die allemaal wat anders vinden. Dus een echt modecentrum is er voorlopig nog niet. In de toekomst zal heel misschien Nederland wel een groot modeland worden. Duitsland hier in tegen zal altijd het landje waar modeontwerpers geen kans maken. Ook tegenwoordig is er niet veel aan de Duitse mode en loopt Duitsland een beetje achter Nederland aan. Maar een bekend modeland zal het nooit worden. Ondanks dat ze goede modeontwerpers als Karl Lagerfeld en Jill Sander hebben. Ook die zijn naar Parijs gegaan.