Zigeuners

Zigeuners

Waar denk je aan bij het woord zigeuners? De meeste zullen aan woonwagenbewoners denken. Anderen denken aan: stelen. Weer anderen aan een donker uiterlijk, snorretje en viool. Zigeuners hebben een slechte naam en meestal is dat niet terecht. Zigeuners wonen wel in woonwagens, maar van de woonwagenbewoners is maar 5% zigeuner.
Zigeuners zijn een echt volk, zoals wij, de Belgen, de Amerikanen enzovoort. Ze hebben zelfs een paspoort, bij afkomst wordt het land van hun verre familie opgeschreven. Men denkt dat de zigeuners uit India komen, daar mogen ze ook altijd terug.
Net als de Indiaase bevolking zijn de zigeuners donker met zwart haar en zwarte ogen. Zigeunervrouwen dragen meerdere schorten en rokken over elkaar heen in allerlei, vaak felle, kleuren. En als de meisjes nog maar heel klein zijn krijgen ze al oorbellen in.

De taal van de zigeuners is Romani, maar ze kennen vaak nog wel vier talen, omdat ze buiten hun kamp een ander taal moeten spreken en door het reizen komen ze in verschillende landen. Zigeuners waren (en zijn) vaak analfabeet, ze hebben dus geen eigen manier van schrijven. Men probeert de zigeunerkinderen te dwingen naar school te laten gaan en in Oost-Europa is dat een succes. Ze kunnen zo meer bereiken, maar ze moeten dan wel hun drang tot zwerven onderdrukken.

Waar komen de zigeuners oorspronkelijk vandaan?

Als je dat aan een zigeuner vraagt dan krijg je vaak een onduidelijk antwoord, want het interesseert ze niet zo veel. Waarschijnlijk komen ze uit het noordwesten van India, want uiterlijke verschillen zijn er bijna niet en het Romani lijkt erg op het Hindi. Met een beetje moeite kunnen de mensen uit India de zigeuners ook verstaan.
Er zijn veel verhalen die zouden moeten verklaren waar de oorsprong van de zigeuners lag. Hier enkele:'
• Op een dag verdeelde God de aarde over een paar mensen. Maar de man die de zigeuners moest vertegenwoordigen had zich verstopt. Het land werd verdeeld zonder de zigeuners en daarom moesten ze gaan zwerven.
• Rond het jaar 500 v.C. was er een Perzische koning die wilden dat de zigeuners naar zijn land kwamen; ze moesten hem gaan vermaken. Hij vroeg aan India om muzikanten en acrobaten. Zo gingen de zigeuners naar Perzië, met vee en koren om zichzelf te onderhouden. Maar muzikanten zijn geen boer, dus na een jaar was het vee opgegeten en was het koren ook op, want ze hielden niet wat over om op het land te strooien. Ze vroegen de koning om eten, maar die was ze inmiddels zat en zette ze uit het land. Sindsdien trekken ze zwervend rond.
• Een mahardja uit India gaf 11.000 onderdanen cadeau aan de sjah van Perzië. Deze onderdanen woonden aan de Indus als artiest, muzikant, wever of koperslager. De maharadja was op ze uitgekeken en gaf ze dus weg. Maar de zigeuners wilden helemaal niet naar Perzië. Toch moesten ze weg. In Perzië verspreidden ze zich naar allerlei landen. Er is hoop, want in Frankrijk wordt een lied gezongen dat eindigt dat de zigeuners eens weer bij elkaar zullen wonen op de oevers van de Indus.

Wat doen zigeuners

In India waren de zigeuners uitgestotenen; paria´s. Het verbetert de laatste jaren gelukkig wel, maar nog steeds vormen ze een afgezonderde groep. Vaak knappen de zigeuners de minder leuke karweitjes op. Ze werken als muzikant, smid, waarzegger, (paarden)handelaar, jongleur of goochelaar. Soms blijft er echter niets anders over dan bedelen.

Veel waarzegsters bepalen je toekomst door je hand te lezen. Als je ze betaalt dan kijken ze naar de lijnen van je hand en die lijnen van je hand zouden vertellen hoe je toekomst eruit ziet. In de tijd van de middeleeuwen was dit heel vreemd en geheimzinnig voor de gewonen burgers. De Rooms-katholieke kerk liet de zigeuners vervolgen. De mensen mochten zelfs niet met hen praten.
Vroeger waren veel zigeuners paardenhandelaars. Veel zigeuners hebben een natuurlijke aanleg om met paarden om te gaan. Door de komst van de auto zijn veel zigeuners van het paard op de auto overgestapt; niet in slooptauto´s zoals veel mensen denken.

Handwerk was ook een specialiteit van de zigeuners. Was ja, want de fabrieken nemen alles over. Vroeger vlochten de zigeuners mooie manden, wisten ze prachtige dingen van hout te maken en repareerden ze gereedschap. Voor handwerk is nog steeds wel belangstelling, maar lang niet zoveel meer als vroeger.
In Oost-Europa trokken er ook zigeuners met beren rond.
Omdat zigeuners reizen en er vroeger nog geen t.v. of radio was vertelden zigeuners vaak het laatste nieuws; daar waren ze dan wel weer goed voor.
Een zigeuner werkt alleen als hij er plezier in heeft en als hij anders geen eten heeft. Wij zien dit vaak ´lui´. Als ze zich aanbieden, bijvoorbeeld om te plukken, dan heb je er goede arbeiders aan.

Gewoonten en gebruiken van de zigeuners

Zigeuners mogen geen paardenvlees eten, want hun voorouders hebben erg veel aan dit dier te danken gehad. Door het eten van paardenvlees kan een zigeuner worden verstoten. Gelukkig kan die ban ook weer worden opgeheven.
Vroeger woonden zigeuners in tenten en huifkarren. De andere bezittingen werden door ezels getrokken. Dit kun je in Spanje nog wel tegenkomen. Maar over het algemeen hebben deze huifkarren plaatsgemaakt voor grote woonwagens of caravans getrokken door een auto. Verder glimt het interieur aan alle kanten.
De kleding van zigeuners is er kleurig. De vrouwen dragen vaak een harembroek of een wijde rok en daarom een kleurig blouse. En om hun hoofd een kleurige doek. Ook sieraden ontbreken niet aan het geheel.
Zigeuners zijn erg godsdienstig, maar het is een mengeling van allemaal godsdiensten; dat komt door het vele reizen. En de godsdienst kan per stam verschillen. Zigeuners geloven in geesten en dragen amuletten, ze zijn vooral bang voor de geesten van overleden mensen. Zigeuners geloven in een beter leven na de dood. Zo waren er die hun kinderen in wel drie verschillende kerken lieten dopen, omdat ze zo zeker waren van een goede doop. Sommige ondernemen een bedevaartstocht naar Saintes Marie de la Mer; een zigeunersbedevaartsplaats. Van 24 op 25 mei zijn daar duizenden zigeuners die daar de heilige Sarah herdenken; het gaat hier om de roomse zigeuners.
Een op sterven liggende zigeuner mag eigenlijk niet meer in de woonwagen blijven liggen. Vroeger werd zo iemand naar het open veld gedragen waar hij in de natuur kon sterven en waar de geest direct kon opstijgen. Stel dat iemand toch in de woonwagen stierf werd de woonwagen met alles wat er in was verbrand, want anders zou de geest in de woonwagen blijven zweven. Er worden klaagzangen bij het graf gezongen; die klaagzangen worden ter plekke bedacht. Ook worden er wel geldstukjes in het graf gegooid. Waarom weet ik niet.

Omdat zigeuners heel dicht bij de natuur leven weten ze er vaak ook erg veel van. Kruiden waar je geneesmiddelen van kan maken bijvoorbeeld. Vroeger werd dat als hekserij gezien, maar nu weten we het op waarde te schatten.

Muzikale zigeuners

De meeste zigeunerkinderen kunnen op hun 8e al drie instrumenten bespelen; zonder ook maar een noot te kunnen lezen. Er wordt wel gezegd: “Hun muziek komt uit het hart.” Ze leggen namelijk heel veel gevoel in hun muziek.
Hier een verhaal hoe zigeuners vroegen keken of een baby later muzikant of handelaar zou worden:
De baby ligt in de wieg. Aan de ene kant van hem ligt een viool en aan de andere kant van hem ligt een zakje met wat geld. Als de baby eerst de viool pakt wordt hij muzikant en als hij eerst het geld pakt wordt hij handelaar.
Zigeuners hebben niet echt eigen muziek; ze nemen de stijl van andere landen over. Vooral de Hongaarse en Spaanse muziek komen in veel zigeunerliedjes terug. Toch hebben de zigeuners een eigen manier van spelen waardoor we het toch over zigeunermuziek.
Er zijn ook zigeunerorkesten. Zo´n orkest kent vaak deze instrumenten: viool, klarinet, contrabas, cimbaal en panfluit. De violist is de aanvoeder; hij begint. Spaanse zigeuners (gitanos) spelen vooral gitaar. De echte flamencodans sterft langzaam uit, maar hij is er nog wel in Andulusië bijvoorbeeld.
In Spanje is een hele rijke zigeunerfamilie, de Mantoya`s. Het bekendste lid van deze familie is Carlos Mantoya, hij is gitarist een geeft/gaf (ik weet niet of hij nog leeft) in Nederland ook nog wel eens concerten.
In Oos-Europa lopen de zigeuners met beren rond in Spanje vechten ze met de stieren.

Ongewenst

Rond 1700 kwamen de eerste zigeuners naar ons land. Ze hadden prachtig kleding aan. Ze werden dan ook met open armen ontvangen. Men dacht namelijk dat ze van adel waren. Maar er kwamen steeds meer zigeuners naar Nederland (de geschiedenis lijkt zich te herhalen, maar dan niet alleen de zigeuners). Er deden verhalen de ronde dat dit volk over toverkrachten zou beschikken en daar werden de mensen bang voor. Ook aan die reislust irriteerde men zich. In de 18e eeuw werden de zigeuners zelfs opgesloten.
In 1938 werden de eerste zigeuners naar concentratiekampen gesleept onder leiding van Adolf Hitler. Door hun uiterlijk, gewoontes en reislust vond hij ze onwaardige schepsels. In de nacht van 31 juli op 1 augustus (jaar onbekend) werden er 4000 zigeuners in Austwitsch vermoord. Sommige beweren dat het uiteindelijke aantal vermoorde zigeuners rond een half miljoen ligt. Ander beweren echter dat je in de richt van de 3 miljoen moet gaan denken. Het is moeilijk na te gaan, want zigeuners hadden toen nog geen geboortebewijs of ander papieren.


Waar kun je zigeuners tegenkomen?

Al eeuwen lang wordt geprobeerd ´normale mensen´ van zigeuners te maken. Door geweld. De Engelsen probeerden het, maar toen het niet lukten lieten ze dit reizende volk met rust.
De Spanjaarden maakten ghetto´s voor de zigeuners, ook dit was geen succes.
Oostenrijk heeft van alles geprobeerd dit volk te bekeren:
 ze mochten alleen in nette huizen wonen, niet meer in tenten;
 ze mochten niet meer in paarden handelen;
 er mochten geen twee zigeuners met elkaar trouwen.
Ook van deze maatregelen kwam weinig terecht.
In de 18e eeuw werden veel zigeuners als slaaf naar Amerika vervoerd.

De vraag van dit hoofdstuk is eigenlijk heel gemakkelijk; overal.