Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2019
• 190 pagina's
• Uitgeverij: Kleine Uil

Flaptekst

Eerste zin

Zonder bewust de route te hebben gekozen, stond hij nu stil op honderd meter afstand van het oude houten huis. Misschien had de hond hem hiernaartoe geleid.

Samenvatting

Het is vrijwel niet mogelijk om voor de samenvatting de lijn van de gepresenteerde hoofdstukken in de roman  te volgen. Er zijn immers drie tijdlagen die steeds door elkaar lopen.

Het jaar van het onheil:
Léon krijgt een nieuwe klasgenoot Felix, die bij zijn tante in een pension woont. Deze jongen helpt hem al meteen bij het aanpakken van een paar nare klasgenoten (Mike en zijn helpers). Felix gaat ook helpen in de houtzagerij van Léons vader. Af en toe laat hij iets los over zijn verleden. Op een zeker moment vertelt hij dat hij een jaar vastgezeten heeft voor "het in de brand steken van zijn vader." Hij vertelt er niet bij waarom hij dat heeft gedaan.
De beide jongens zien in de buurt een Audi rondrijden. Felix wordt er schichtig van, maar verzwijgt wat hij weet. Ze helpen elkaar bij het voorbereiden van schooltentamens. Léon gaat daarvoor  naar het pensioen van Felix' tante. Die is zo mooi dat Léon (puber) verliefd op haar wordt. 

Op een bepaald moment na de kerstdagen wordt boswachter Jim vermist. De lezer weet dat hij aangereden werd, toen hij een doodgereden ree van de weg wilde afhalen. Maar niemand ziet hem daarna meer.
Felix die vermoedt dat de eigenaar van de Audi zijn vader is (hij is  niet bij de brand  omgekomen)   gaat op onderzoek uit. Hij ziet dat zijn vader (die in zijn gezicht erg verminkt is) het lijk in een schuur heeft verstopt en hij zoekt een oplossing voor het probleem. Hij wil wraak nemen op zijn vader en Léon moet hem daarbij helpen. Omdat het misgaat bij hun communicatie komt Martin (de vader van Léon) te snel bij het door hem gehuurde huis en het wordt een confrontatie tussen vader en zoon. Felix vermoordt zijn vader en vertelt dat niet aan Leon. Die moet van Felix een anonieme brief schrijven  aan de politie waarin hij vertelt waar het lijk van Jim ligt. Dat wordt gevonden en de ontzetting in het stadje is groot. De Audi is verdwenen en de bestuurder lijkt de eerste verdachte.

Omdat Felix informatie achterhoudt en een geheim heeft, komt er verwijdering tussen hem en Leon. Leon slaagt later en gaat studeren. Felix zakt en moet het jaar overdoen.

Het jaar vóór het onheil  
Felix en Luna kunnen als broer en zus goed met elkaar opschieten. Er is thuis vaak ruzie tussen hun ouders omdat hun vader  een alcoholist is. Felix is de beschermer van zijn jongere zusje. Die vertelt hem later dat hun vader met zijn fikken aan haar zit. Hij pleegt ontucht, suggereert ze. Maar het moet geheim blijven; hij mag er nooit met iemand over praten.
Felix wordt op een dag zo boos (als ze vertelt dat ze aangerand is) dat hij zijn dronken vader met benzine overgiet en in de fik steekt.
Hij wordt veroordeeld tot een jaar jeugdgevangenis, omdat hij niets wil verraden over het seksueel misbruik van zijn vader.  Luna gaat naar een inrichting om behandeld te worden, maar wordt door wroeging gekweld. Ze spaart pillen op en pleegt op een dag zelfmoord.

Vijf jaar na het onheil
Felix heeft een appartement in het stadje gehuurd. Hij heeft geen contact meer met Léon, die in de stad studeert. Hij maakt wandelingen o.a. naar het huis waar hij zijn vader heeft vermoord en naar de oude melkfabriek waar hij de Audi met het lijk van zijn vader heeft verborgen.
Hij heeft ook de beschikking over het dagboek van Luna. Op een dag leest hij dat en hij krijgt de schrik van zijn leven. Luna heeft het seksueel misbruik van haar vader verzonnen, omdat ze net als een vriendinnetje aandacht wilde van haar broer. Daarom moest het vooral geheim blijven.
Ze kon niet met de wroeging leven en heeft zelfmoord gepleegd. Felix is totaal van slag. Zijn vader heeft in feite niets misdaan. Wat moet hij doen...?

Als León in die periode een keer gaat wandelen en het lege huis (van de moord) bekijkt, wordt hij aangesproken door een oude vrouw met een hond. Ze vertelt hem dat er veel politie te zien is in de  omgeving van de melkfabriek. Er zijn plannen om op die plek een woonwijk neer te zetten. Er schijnt iets gevonden te zijn.

Personages

Léon

Léon is een onschuldige zestienjarige puber als Felix in zijn leven komt. Ze worden vrienden en Léon vindt dat fijn. Felix helpt hem bij het bevechten van zijn vijanden. Hij helpt hem met schoolwerk. Hij is verbaasd dat Felix in de gevangenis heeft gezeten en hij hoort pas later waarom dat was. Omdat Felix informatie achterhoudt, komt er verwijdering tussen hem en zijn vriend. Toch helpt hij hem nog in situatie met de verdachte Audi. Als hij slaagt voor het eindexamen en in de stad gaat studeren, gaat Léon toch zijn eigen weg.Hij ziet Felix niet meer.

Felix

Felix is even oud als Léon. Hij groeide op in een niet al te harmonieus gezin, waar zijn vader te veel dronk . De ruzies waren dan niet van de lucht. Zijn zusje vertelt hem later dat haar vader aan haar zit en Felix vindt dat niet goed. Hij wil zijn zusje beschermen en als ze vertelt over seksueel misbruik, neemt hij wraak op zijn vader door hem met benzine te overgieten en in brand te steken. Het geheim dat hij heeft gezworen aan zijn zusje, verraadt hij niet. Hij komt in de gevangenis en verhardt daar. Hij houdt zich ook daarna aan zijn belofte aan zijn zus. Hij raakt wel zijn vriend kwijt. Hij vermoordt zijn vader van wie hij denkt dat die een boswachter heeft vermoord (was een ongeluk met de auto) en verbergt het lijk in de Audi in een oude afgesloten melkfabriek. Ook dat houdt hij geheim voor zijn vriend. Hij moet leven met dit trauma. Hij krijgt echter een klap in zijn gezicht als hij in het dagboek van Luna leest dat ze alles over haar vader verzonnen heeft. Hij heeft zijn vader dus om niets vermoord. Hoe moet hij verder leven ? De weg van zijn zusje volgen? De roman laat dit open.

Quotes

"Tussen de coniferen door zag hij de grote houten schuur achter het huis. Hij voelde zich misselijk worden. Hij moest hier zo snel mogelijk weg. Toen hij zich omdraaide, keek hij recht in het gezicht van een oude man. Hoelang had die daar al gestaan? "Zonde toch hè? Zo'n mooi huis en niemand zal het ooit kopen. Niemand!' Terwijl hij dat zei, trapte hij zijn peuk uit en liep zonder op antwoord te wachten langs hem heen. Alsof hij niet eens een antwoord had verwacht. Dat was ook niet nodig. Ze wisten het beiden. Net als alle inwoners van de stad en omgeving. Dit huis zou nooit verkocht worden." Bladzijde 5

"Hij nam het kistje even in zijn handen. De inhoud mocht hij van zichzelf niet bekijken, dat hoorde niet. Hij zette het terug in de koffer, gespte de riemen dicht en schoof hem terug onder het bed." Bladzijde 22

""Ik heb je verteld dat ik geen contact meer kan hebben met mijn ouweheer toch? De reden is simpel. Ik heb hem in brand gestoken toen hij sliep."" Bladzijde 29

"Morgenvroeg zou ze de medicijnen veilig opbergen in het kartonnen doosje dat ze onder het bureau had geplakt. Tijdens de crea-uren had ze dit bouwseltje in elkaar gezet en met dubbelzijdig tape onder het metalen blad bevestigd. De voorraad opgespaarde pillen was aanzienlijk, maar nog niet genoeg." Bladzijde 36

"Hoe ze je ook onder druk hebben gezet tijdens de rechtszaak, je hebt ons geheim nooit bekend gemaakt. Je hebt me gespaard. Daarvoor ben ik je eeuwig dankbaar. Ik weet dat jouw straf lager was uitgevallen als de rechters alles hadden geweten. Nu de uil driemaal is langs gevlogen is er een einde gekomen aan jouw belofte." Bladzijde 102

"Mijn vader was eigenlijk wel lief als hij dronken was. Dan aaide hij over mijn hoofd, alsof hij zich schuldig voelde dat hij weer te veel gedronken had. Maar nog nooit heeft hij me aangeraakt op plekken waar een vader niet aan hoort te komen. Hoe meer ik verzon, des te liever werd Felix voor me. Door mijn zieke hoofd heb ik zelfs mijn eigen been bekrast en mijn slipje verscheurd. Ziek, ziek,. ziek." Bladzijde 186

Thematiek

Vriendschap

Het verhaal van de roman gaat over het begin, het verloop en het einde van een vriendschap tussen twee jongens. Felix komt nieuw op school en helpt meteen Léon in zijn ongelijke strijd tegen drie school'pesters'. Felix is niet bang na alles wat hij in de jeugdgevangenis heeft meegemaakt. Hij doseert echter de informatie die hij kwijt wil zorgvuldig. Dat komt de vriendschap niet ten goede. Wanneer hij de meest essentiële feiten verzwijgt, betekent dat min of meer het einde van het vertrouwen van Léon. Daarna komt er ook een fysieke afstand tussen de twee jongens. De één slaagt en gaat studeren, de ander zakt en blijft achter in het stadje. Na enkele jaren is er geen vertrouwen meer. De schrijver noemt zijn roman terecht "Verslagen vriendschap."

Motieven

Whydunit

De roman die steeds meer het karakter krijgt van een thriller gaat om het onthullen van de reden waarom Felix zijn vader in de brand heeft gestoken en later ook vermoord heeft. Het is een geheim tussen hem en zijn zusje.

Zelfmoord

Luna, het zusje van Felix, pleegt zelfmoord door het innemen van pillen. Pas aan het eind blijkt dat ze dit doet omdat ze een bedenkelijke rol heeft gespeeld in het leven van haar broer.

Wraak

Felix neemt tot twee keer toe wraak op zijn vader, omdat hij van zijn zusje gehoord heeft dat die haar misbruikt heeft.

Moord

Felix vermoordt zijn vader en verbergt het lijk in de auto, die hij begraaft in de overblijfselen van een oude melkfabriek.

Leugens en bedrog

Wanneer Felix aan het einde van het verhaal het dagboek van Luna doorleest, beseft hij dat ze alles bij elkaar gelogen heeft. Haar vader heeft haar niet misbruikt.

Seksualiteit

Luna beweert dat haar vader aan haar zit als hij gedronken heeft. Dat blijken later leugens te zijn , die ze verspreidt om aandacht te krijgen. Bij Leon zie je een ontluikende seksualiteit als hij naar de prachtige tante van Felix, Lynn, kijkt.

Vader-zoonrelatie

Felix doet zijn vader iets aan (hij steekt hem in de fik), omdat hij van zijn zusje heeft gehoord dat zijn vader in een drinken bui aan zijn zusje zit. Hij neemt daarom wraak voor zijn gedrag. Later wil zijn vader wraak nemen op Felix: hij doemt steeds op in een zwarte Audi. .Felix bedenkt een plan om, zijn vader definitief uit te schakelen.

Vader-dochterrelatie

Luna beweert dat haar vader als hij dronken is, seksuele handelingen verricht. Dat blijkt niet waar te zijn en zij verloochent dus haar vader. De gevolgen zijn dramatisch.

Schoolleven

Het schoolleven (op een middelbare school) is een motief , omdat Léon gepest wordt door Mike en zijn twee 'ratjes." Felix maakt daar wel een einde aan. Het verhaal speelt ook in het eindexamenjaar van Felix en Léon. Léon slaagt maar Felix die wel iets anders zijn hoofd heet, zakt de eerste keer.

Familiegeheim

Een heel belangrijk motief is het familiegeheim. Luna heeft aan Felix een geheim verteld dat hij nooit mag doorvertellen aan iemand. Het betreft het seksueel misbruik van haar vader. Dat kan Felix ook niet doen aan de rechter die hem voor het in brand steken van zijn vader moet veroordelen. Ook aan Léon vertelt hij dat geheim niet. Maar het geheim blijkt uiteindelijk een gelogen geheim te zijn. Luna heeft het misbruik van haar vader uit haar duim gezogen. Ook Léon houdt een geheim voor zich, namelijk dat hij weet wie Jim om het leven heeft gebracht. Hij onthult de vindplaats van Jim in een anonieme brief aan de politie en doet dit op verzoek van Felix. Die houdt ten slotte ook een geheim voor zich, nl. dat hij zijn vader heeft vermoord en het lijk in de Audi van zijn vader heeft verborgen. Dat weet ook Léon niet.

Alcoholproblemen

Vader Martin heeft een alcoholprobleem. Hij maakt dan altijd ruzie met zijn vrouw. Felix denkt ook dat hij aan zijn dochter zit als hij dronken is.

Trivia

Rob Stoker ( ex-leraar Nederlands) schreef een non-fictie boek over de moord op zijn dochter Kim. In "30 messteken" behandelt hij het proces van de dader. Daarna schreef hij zijn debuutroman "De Lijst." (2018) "Verslagen Vriendschap" is zijn tweede roman

Titelverklaring

Wanneer Felix op de school van Léon komt, sluiten de twee vriendschap. Ze nemen het o.a. op tegen een vervelend stel klasgenoten. Léon komt steeds meer achter het verleden van Felix. Die houdt wel een geheim achter de hand. In het begin zijn ze echte vrienden. Felix woont bij zijn tante in een pension en dat is een plaats waar Léon ook graag komt in verband met zijn puberverliefdheid op de mooie Lynn. Felix helpt ook bij de houtzagerij van Léons vader
Maar omdat Felix niet alles aan zijn vriend vertelt  en bij de moord op zijn vader alles verzwijgt, komt er een verwijdering tussen de twee jongens.  Het botert niet meer tussen hen, omdat ze elkaar niet meer alles vertellen. De vriendschap wordt verraden, of "verslagen." 

Structuur & perspectief

De structuur is wel 'grappig'. Er zijn drie tijdlagen:
- (ruim) een  jaar vóór het onheil  ( of: dat wat vooraf ging)
- het jaar van het onheil ( het  omvangrijkste deel, de vriendschap en de verwijdering, de moord)
- vijf jaar na het onheil ( hoe het verder ging)

Deze drie tijdlagen worden afwisselend door elkaar verwerkt. Daardoor ontstaat er spanning tussen lezers en personages. De hoofdstukken zijn relatief kort en daardoor vlieg je ook door het verhaal heen. 

Met de drie tijdlagen wordt ook het perspectief bepaald.
Het jaar van het onheil wordt voor het grootste deel verteld door de ik-figuur Léon, die in een eindexamenklas zit. Hij is dus ongeveer zestien, zeventien jaar. Hij vertelt in de o.t.t. als 'achterafverteller.'

In de andere tijdlagen komen personale vertellers (Hij/Zij) voor:
- Felix is een belangrijke  personale verteller : hij vertelt over zijn 'slechte' vader.
- Luna vertelt cynisch over haar tijd in de inrichting waar ze is opgenomen
Beiden vertellen in de o.v.t. 

Enkele passages worden verteld vanuit een "kleiner" hij-perspectief:
- Jim, de boswachter die dood wordt gereden door Martin
- Martin (vader van Felix) 
- Anna, werkneemster bij een tankstation
- Lynn, tante van Felix die hem in huis heeft genomen.
Je zou hierbij ook kunnen denken aan een "alwetende verteller."

Een apart structuurelement is nog 'de vondst van Luna's dagboek."
Daarin onthult ze dat haar vader nooit iets heeft gedaan. 
Een gevonden dagboek  is een vaak gebruikt structuurelement in literatuur.
Op dat moment is Luna, in feite ook een ik-verteller.  

Decor

Er zijn geen directe aanwijzingen over de plaats waar het verhaal zich afspeelt. Het is een kleine stad, waar wel een middelbare school staat, maar  een grote stad ligt toch ongeveer 50 kilometer verderop. Er is een bosrijke (naaldbomen)  omgeving en dat zou kunnen betekenen dat de stad gesitueerd moet zijn in het oosten of noordoosten van Nederland. (Een provincie als Drenthe of Overijssel ligt dan voor de hand).
Maar vijftig kilometer verwijderd van een grote stad komt in Nederland niet zo vaak voor, waardoor je  je ook zou kunnen denken aan een buitenlands decor. Tenslotte wordt er ook niet gesproken over een havo-of een vwo-school. Veel houtzagerijen van de grootte van Léons vader kent ons land ook niet.
Een recensent suggereert dat het decor in Amerika is, maar daar rijden in ieder geval geen Audi's. En ach, voor het verhaal is een decor niet van wezenlijk belang.

Ook wat de tijd betreft krijg je als lezer weinig  aanwijzingen. Er is sprake van drie tijdlagen, waarvan je mag aannemen dat ze in de 21e eeuw spelen. In "het jaar van het onheil" beschikken de beide jongens over een mobiel waarmee ze elkaar berichten kunnen doorgeven. (Whatsapp). 
De andere tijdlagen zijn "het jaar voor het onheil", wanneer Felix zijn vader in de fik steekt  en "vijf jaar na het onheil",  wanneer  Felix een appartement in de buurt heeft betrokken en af en toe naar de plek gaat waar het huis van de moord staat of de plek waar hij de Audi aan het zicht heeft onttrokken. 
De vertelde tijd van "Het jaar van het onheil" omvat ongeveer de lengte van een schooljaar.

Stijl

Rob Stoker schrijft in heldere stijl. Hij gebruikt vrijwel geen moeilijke woorden en complexe zinsconstructies. Je kunt zien dat hij leraar Nederlands is geweest op een scholengemeenschap. Dit boek lijkt afgestemd op een lezerspubliek dat nog jong is, het zou m.i. zelfs de stijl van een 'young adult thriller'  kunnen worden genoemd.
De vlotte dialogen in de roman zijn levensecht.

Stoker maakt slechts spaarzaam gebruik van metaforen en die zijn ook voor jonge lezers goed te begrijpen;  een paar voorbeelden: 
(blz. 76) "Als een schuchtere hyena die door de roedel hardhandig op zijn plaats was gezet, stond hij teruggetrokken tegen de muur van de school."
(blz. 113) "Ik was zelfs een beetje opgelucht toen ik de andere kant op fietste en me zo steeds verder van hem verwijderde. Alsof ik net op tijd, veilig aan een parachute, een neerstortend vliegtuig had verlaten." 
(blz. 117 ) Hij (- zijn vader-) stond gewoon stil, als een wild paard dat tijdens het grazen wordt verstoord door een geluid dat hij niet kan thuisbrengen."

Slotzin

"Er zou iets gevonden zijn achter de fabriek!. Het wemelt er van de politie." Afwezig, alsof ze het allemaal ook niet helpen kon, haalde ze haar schouders op en vervolgde haar weg met de hond.

Beoordeling

Deze tweede roman en het derde boek van Rob Stoker is zeker aan te bevelen voor een jong lezerspubliek. Stoker die docent Nederlands is geweest, weet hoe hij spanning moet aanbrengen in een kleine roman. Mede door de gehanteerde structuur komt er veel suspense in de roman.
Hij hanteert ook het wapen van de cliffhanger. Je bent als lezer dan snel geneigd om stiekem alvast naar het einde te kijken. Dat einde is misschien wel wat voorspelbaar.

Ook zijn eerste roman "De lijst"  was uitstekend geschikt voor lezers van havo en vwo. Ik vind dat leraren Nederlands dit soort boeken moet propageren voor de literatuurlijst. Tegen dit soort romans zullen eindexamenkandidaten geen aversie voelen. Dat houdt voor mij in dat Rob Stoker ook met dit boek strijd voert tegen de ontlezing van de jeugd. 
Kom op, pak de handschoen op... (leraar en leerling) 

PS.
Het is natuurlijk ook wel erg jammer  dat de  recensenten van  de belangrijkste landelijke dagbladen niet de moeite nemen om dit type interessante romans voor de schooljeugd te bespreken. Ik ben nu in december nog geen belangrijke recensie van deze vlot lezende roman tegengekomen. Waarschijnlijk vindt men het 'geen literatuur.' Als recensent van scholieren.com denk ik daar toch een beetje anders over. Scholieren moeten het plezier in lezen terugkrijgen. Het boek moet een concurrent worden van het mobieltje. 

Maar ....
wat wel wel een beetje jammer is... 
Een wat beter lezende corrector had in de proefdrukken toch wat rare taalfouten moeten opsporen. Naast andere kleine en minder opvallende, zijn de onderstaande twee voorbeelden toch storend:  
bLZ. 9 : " Ontspannen keek hij om zich heen en zijn blik bleef iets langer bleef hangen op het trio.....
blz. 129 "Hij liet het nooit zover komen dat ze echt in paniek in raakte,....
Een vlotte schrijver verdient een andere redacteur.

Recensies

"Het boek is kunstig geconstrueerd en verdeeld in hoofdstukken die alle het woord ‘onheil’ bevatten: Het jaar van het onheil, Het jaar voor het onheil, Vijf jaar na het onheil en meer. De plaats van handeling wordt niet nader aangeduid maar je voelt op elke bladzijde Amerika. Het betreft een provinciestadje waardoorheen een rivier loopt. Het landschap is heuvelachtig met naaldboombossen. Alle personen hebben Engelstalige namen. Omdat Stokers vertelperspectief dat van de alwetende is weet de lezer veel meer dan de personages en dat staat soms de geloofwaardigheid in de weg. Voor een filmscript is dat natuurlijk ideaal; de filmlocatie lijkt, afgaande op de omslagfoto, al bekend." https://klaastaal.nl/rob-...an-e-1850/