Terug naar de kust door Saskia Noort

Feitelijke gegevens

• 51e druk, 2003
• 244 pagina's
• Uitgeverij: Anthos

Flaptekst

Eerste zin

'Mam! Mama! Ik kan het, kijk, ik kan op mijn hoofd staan!' Wolfs schrille stemmetje trok me weer terug aan land, uit de kolkende zee van verdriet en de pijn in mijn lege baarmoeder.

Samenvatting

Maria is moeder van twee kinderen, ze is net weer single en ze is zangeres. Het boek begint met steken in haar buik en een lege baarmoeder. Maria heeft haar ongeboren kindje weg laten halen uit haar buik. Het is het kind van haar ex en bovendien kan ze niet voor nog een kind zorgen. Na een paar dagen krijgt Maria briefjes waarin ze wordt bedreigd. Volgens de zender van de briefjes had ze nooit abortus mogen plegen. De bedreigingen worden erger en erger. Tijdens een optreden wordt er een dode rat bezorgd voor Maria. Ook staat midden in de nacht een begrafenisondernemer voor de deur, Maria's moeder (die allang dood is) zou Maria dood hebben verklaard. Maria bespreekt de bedreigingen met haar buurvrouw, die zegt dat Maria er een tijdje tussenuit moet. De levens van Maria's kinderen komen bovendien ook in gevaar.

Maria besluit om naar haar zus, Ans, te gaan. Ans woont nog in hun ouderlijk huis. Ans ontvangt Maria met liefde en zorgt goed voor Maria's kinderen. Wanneer Maria een tijdje bij haar zus is, krijgt ze het bericht dat ze het gas aan heeft laten staan en dat haar huis in Amsterdam is afgebrand. Maria denkt dat ze gek wordt, want ze kan zich niet voorstellen dat ze het gas aan zou hebben laten staan. Ans vindt ook dat Maria gek gedrag vertoont, alsof ze een psychose heeft. Daarom haalt ze een collega, waarmee ze ook goed bevriend is, erbij om pillen voor te schrijven aan Maria. Deze pillen zorgen ervoor dat Maria juist meer psychotisch gedrag gaat vertonen. 

Ondertussen denkt Maria nog steeds na over wie haar de briefjes zou kunnen sturen. Ans denkt dat het Geert, Maria's ex, is. Maria zelf gelooft dat niet, hij zou nooit zoiets kunnen doen. Na lang nadenken denkt Maria dat het Martin is, de ex van Ans. Ans vertelt dat Martin is vertrokken naar Spanje, omdat hij na moest denken. 

Wanneer Maria alleen in Ans' huis is, komt er een collega van Martin langs. Hij wil weten waarom hij al zo lang niets meer heeft gehoord van Martin en is bang dat Martin zijn geld steelt. Maria en Harry, de collega, willen op onderzoek uit in het kantoor van Martin. Hiervoor moet Maria de sleutel van Ans bemachtigen. 

Vlak voor de afspraak van Maria met Harry om hun plan te bespreken, komt Ans met het idee om Maria te laten opnemen. Maria wil dit niet en rent weg. Wanneer ze ergens in een bos verscholen zit, belt ze Harry die haar komt ophalen. Samen drinken ze wat en bespreken ze het plan om Martins kantoor te gaan doorzoeken. Ze gaan het de volgende dag doen.

In het kantoor aangekomen gaan ze op zoek. Maria vindt in Martins prullenbak een vel papier met dezelfde abortusfoto's als die zij heeft gekregen. Op het moment dat dit tot haar doordringt wordt ze op haar hoofd geslagen.

Wanneer Maria wakker wordt ligt ze vastgebonden op een bed. Ans heeft haar vastgebonden en is woedend. Harry is vermoord door Ans. Ans vertelt dat ze nooit kinderen heeft kunnen krijgen terwijl ze ze zo graag wilde. Haar zus daarentegen krijgt kinderen aan de lopende band en heeft er zelfs een laten weghalen. Bovendien kwam Ans erachter dat Martin vreemdging. Ze heeft Martin vermoord en laten begraven bij het huis.

Ans neemt Maria mee in de kofferbak van haar auto. Op een duin laat ze Maria eruit en dreigt ze met een pistool Maria dood te schieten. Als Maria dood is, kan Ans voor haar kinderen zorgen, zo heeft ze toch nog kinderen. De twee ruziën en net op tijd komt de politie aan om Maria te redden.

Later, wanneer Maria in het ziekenhuis ligt met haar kinderen en ex Geert bij zich, komt Victor, de collega en vriend van Ans, langs. Hij biedt zijn excuses aan en geeft toe dat hij een enorme fout heeft gemaakt. Maria was niet gek, Ans was gek.

Personages

Maria

Maria is een jonge moeder van twee kinderen, Merel en Wolf, bij twee verschillende vaders. Ze is geen normale moeder, een zoals haar dochter zou wensen. Ze is zangeres en staat veel avonden van de week in bars, op festivals of in studentenfeesten. Ze is zelfverzekerd en houdt van haar leven. Wanneer ze haar ongeboren kindje weg laat halen, beginnen de bedreigingen. Ze krijgt een dode rat toegestuurd en ze wordt doodverklaard door iemand waarna er een begrafenisondernemer voor haar deur staat. Ze besluit terug te gaan naar haar ouderlijk huis aan de kust waar haar zus nog woont. Haar zus, Ans, zorgt voor haar. Ans doet alsof Maria een psychose heeft en alsof ze geestelijk niet goed meer is. Hierdoor gaat Maria aan haar eigen geestelijke gezondheid twijfelen. Uiteindelijk vermoord wil Ans Maria vermoorden, dat lukt net niet.

Ans

Ans is de oudere zus van Maria. Ze werkt als pedagogisch medewerken. Ze heeft altijd voor hun geestelijk zieke moeder gezorgd, terwijl Maria, volgens Ans, van het leven genoot en naar Amsterdam vertrok. Ze wilde heel graag kinderen krijgen met haar man Martin, maar dit lukte niet. Haar kindje werd dood geboren. Ze is stikjaloers op Maria en uit dit door haar bedreigingen.

Geert

Geert is de ex van Maria en de vader van Wolf en het kindje dat Maria heeft laten weghalen. Hij drinkt te veel en hij is depressief. Maria en Geert zien elkaar soms nog. Geert is boos op Maria vanwege de abortus maar hij zou haar nooit bedreigen.

Martin

Martin is de man van Ans. Wanneer Maria aankomt bij Ans is Martin er niet meer. Ans is hier heel verdrietig over en vertelt dat hij is weggelopen. Uiteindelijk blijkt dat Ans Martin heeft vermoord omdat hij een nieuwe vriendin had. Ze heeft hem in de tuin begraven en er asfalt overheen gelegd.

Harry

Harry is een collega van Martin. Hij is op zoek naar Martin en denkt dat Martin geld van hem aan het stelen is. Hij gaat langs bij Ans en Maria doet open. Op dit moment verdenkt Maria Martin van de bedreigingen. Samen gaan ze op onderzoek uit. Tijdens het zoeken naar aanwijzingen in het kantoor van Martin, wordt Harry door Ans vermoord.

Merel

Merel is de dochter van Maria. Ze vindt haar moeder maar vervelend, omdat ze niet normaal is. De moeders van haar vriendinnetjes zijn gewoon thuis en hebben normale banen. Ze houdt wel veel van haar moeder. Merel is oud genoeg om een beetje te begrijpen dat haar moeder bedreigd wordt.

Wolf

Wolf is de zoon van Maria. Hij is nog heel klein en altijd vrolijk. Hij begrijpt niets van wat er aan de hand is.

Quotes

"Je bent een rat. De rat fokt als een konijn. In het riool. Ik ben de rattenvanger. Met één klap sla ik je schedel in En de wereld is weer een slet armer." Bladzijde 34

"'Er is nog steeds geen sprake van een echt dreigement en dan kunnen we hier geen prioriteit aan geven.'" Bladzijde 67

"Stephan overleed vier maanden later. Wiegendood. Mijn moeder werd letterlijk gek van verdriet. Een jaar na zijn overlijden werd ze voor het eerst opgenomen, nadat ze met haar hoofd in de gasoven was gaan liggen. " Bladzijde 88

"Blijkbaar was ik elk besef van tijd kwijt. Ik leefde niet meer in deze wereld Ik zat in een schemerzone. Voor het eerst begon ik aan mezelf te twijfelen. Stel dat ze gelijk hadden, en ik werkelijk in de war was?" Bladzijde 156

"Ik propte het papier in mijn zak en strompelde richting de deur En voordat het tot me door kon dringen dat Harry er buiten wel heel vreemd bij lag, werd ik getroffen door een doffe klap in mijn nek, zag ik sterren uiteenspatten en zakte ik door mijn knieën." Bladzijde 212

"'Je bent mijn zus, maar vreemder voor mij dan wie dan ook. Je bent niet geboren voor het ongeluk, je hebt het zelf opgezocht! Je hebt je altijd verscholen achter mij! Jij hebt een andere weg gekozen. De weg van haat, de achterdocht, de jaloezie.'" Bladzijde 244

Thematiek

Liefde: verbroken relatie

Maria heeft gebroken met haar ex Geert omdat hij een drankprobleem heeft. Het kind dat Maria heeft laten weghalen was van Geert. Ondanks de breuk hebben de twee nog af en toe contact. Wanneer Maria in het ziekenhuis ligt, komt Geert langs met de kinderen en lijkt alles goed te zijn.

Familiebanden/ familiebetrekkingen

Maria heeft herinneringen aan haar jeugd. Waarin haar moeder gek werd en haar vader en zus altijd voor haar moeder moesten zorgen. Ze werd gek van Bergen aan Zee en wilde de grote stad in. Nu is ze terug in Bergen aan Zee, op bezoek bij haar zus, omdat ze bedreigt wordt door iemand die haar abortus niet accepteert.

Abortus

De daadwerkelijke abortus gebeurt voordat het boek begint. Maria raakte zwanger van haar ex Geert. Ze had al twee kinderen en kon niet voor een derde zorgen, bovendien is Geert een alcoholist. Ze besluit het kindje weg te laten halen. Hierna heeft ze veel buikpijn en voelt ze een leegte. Een paar dagen na de abortus beginnen de bedreigingen.

Geheim/ familiegeheim

Ans, de zus van Maria, is degene die Maria bedreigt. Ans heeft altijd kinderen gewild en kon ze nooit krijgen, terwijl Maria kinderen kreeg die ze niet wilde.

Motieven

Kind-moederrelatie:

De liefde die Maria voor haar kinderen, Merel en Wolf, voelt wordt steeds sterker gedurende het boek. In het begin van het boek is Maria vooral bezig maar haar werk als zangeres en plant ze de kinderen daar als het ware omheen. Wanneer ze de bedreigingen krijgt, komt ze erachter hoe belangrijk haar kinderen eigenlijk voor haar zijn. Door haar zus wordt Maria juist van haar kinderen weggetrokken. Aan het einde van het boek worden Maria en haar kinderen weer herenigd.

Jaloezie

Ans is enorm jaloers op Maria. Vroeger moest Ans voor haar moeder zorgen terwijl Maria dat niet hoefde. Maria kon verhuizen naar Amsterdam en Ans bleef altijd in haar ouderlijk huis wonen. Nu Maria haar kindje heeft laten weghalen is de emmer voor Ans overgelopen. Ans kon nooit kinderen krijgen en Maria krijgt ze, maar wil ze niet. Dit is het moment dat Ans begint met het bedreigen van Maria.

Bedreiging

Maria wordt bedreigd omdat ze haar kindje heeft laten weghalen. Ze weet niet wie het kan zijn en vertrekt naar haar zus omdat ze denkt dat ze daar veilig is. Uiteindelijk blijkt dat haar zus de bedreigingen stuurde.

Opdracht

Voor mijn kinderen, Mathieu en Julia

Trivia

Saskia Noort vergelijkt het schrijven van een boek met een zwangerschap: het laat je niet los, het heeft zich in je hoofd genesteld. Wel duurt het schrijven van een boek bij haar iets langer dan een zwangerschap: 1 jaar.

Titelverklaring

Maria is opgegroeid aan de kust. Haar ouders hadden een pension waar ze samen woonden. Deze plek was voor Maria heel benauwend. Ze werd gek van haar geestelijk zieke moeder en ze wilde zangeres worden. Toen ze vrij jong was is ze naar de grote stad, Amsterdam, verhuisd. Hier woont en werkt ze en heeft ze het enorm naar haar zin. Wanneer Maria bedreigd wordt en de bedreigingen zo erg zijn dat de veiligheid van haar kinderen in gevaar komt, besluit ze terug te gaan naar haar ouderlijk huis, waar haar oudere zus nog steeds woont. Ze gaat dus terug naar de kust.

Structuur & perspectief

Structuur

Het boek bestaat uit 45 hoofdstukken. Vanaf hoofdstuk 13 is Maria bij Ans. Vanaf hoofdstuk 40 weet Maria zeker dat haar zus verkeerd is en dat het niet Martin is. Vanaf hoofdstuk 43 is Maria veilig, de politie is bij haar. Het verhaal is in chronologische volgorde opgebouwd en er zijn geen flashbacks.

Perspectief

We kijken mee met Maria, in de ik-persoon. Als lezer weet je net zoveel van de situatie als Maria. 

P. 110: 'Hier op het strand, terwijl ik zat te trillen van de kou, werd ik weer geraakt door mijn kinderen. Ik vond ze zo mooi en sterk, zo lief en klein. Het was niet zo dat ik niets meer had. Ik had alles wat belangrijk was.'

P. 192: 'Mijn kinderen sliepen. Ik had beloofd morgen leuke dingen met ze te doen. Ze zouden wakker worden, om een uur of zeven, en naar mijn bed rennen. Ze zouden me zoeken en roepen, totdat Ans ze zou vertellen dat ik er niet was. Ze zouden haar bestoken met vragen. Waar was ik naartoe? Waarom? Wanneer kwam ik terug? En mama had nog zo beloofd...'

Decor

Decor

Het verhaal begint in Amsterdam. Een drukke stad die symbool staat voor Maria's drukke, uitbundige leven. Ze is zangeres en heeft twee kinderen waar ze voor moet zorgen. Ook is het in Amsterdam niet altijd even veilig. Ze wordt bedreigd en hoopt aan deze bedreigingen te ontsnappen door naar haar zus, aan de kust, te gaan.

Vanaf hoofdstuk 13 speelt het verhaal zich af in Bergen aan Zee. Maria woonde hier vroeger en heeft aan deze tijd geen fijne herinneringen. Haar zus Ans woont nog in het ouderlijk huis. Deze plek is rustig en zou een veilige plek moeten zijn voor Maria en haar kinderen. Maar niets is minder waar. Op deze plek wordt het alleen maar erger. Maria wordt bijna vermoord door haar zus, in de duinen, waar niemand het zou kunnen zien.

Het decor is dus zeker een belangrijk aspect voor het verhaal. In Bergen aan Zee, een dorp waarvan je denkt dat het heel veilig is, is het juist niet veilig voor Maria en haar kinderen.

Tijd

Het verhaal speelt zich af rond de tijd waarin het boek is uitgegeven: 2003. Dat kun je zien aan het gebruik van mobieltjes, er wordt ge-sms't en gebeld, maar nog niet gewhatsappt. Dat had ook niet gekund want in 2003 bestond Whatsapp nog niet. Veel eerder dan 2003 kan het ook niet zijn geweest omdat er toen nog niet zo veel gebruik werd gemaakt van mobieltjes.

Stijl

Willy Wielek zegt in haar recensie dat het jammer is dat je er al gauw achter komt wie de boosdoener is. Dit komt volgens haar omdat Saskia Noort niet genoeg valse sporen uitzet. Dit is zeker waar. Het boek is in een simpele stijl geschreven, waardoor je er snel achter komt wie de dader is.

Hoewel het dus vrij simpel geschreven is, word je er toch in mee getrokken. De herinneringen die Maria aan haar jeugd heeft, maken het boek divers. Uiteindelijk kom je erachter dat alles met elkaar te maken heeft.

De zinnen zijn vrij kort en er worden geen moeilijke woorden gebruikt. Het boek leest vlot weg.

Slotzin

Ik keek haar na, hoe ze in elkaar gedoken voor de verpleger uit liep, en ik drukte mijn laatste sigaret uit.

Beoordeling

Willy Wielek vindt het jammer om zo snel te weten wie de boosdoener is, doordat Saskia Noort niet genoeg valse sporen uitzet. Om deze reden zou zij het geen literaire thriller noemen. Hier ben ik het mee eens. Maar dat zorgt er niet voor dat het geen goed boek is. Het boek is mooi want je wordt meegetrokken in het leven van Maria en al haar gebreken. Bovendien leest het lekker door, het is helemaal niet ingewikkeld. Het boek is spannend. Ondanks dat je al snel weet wie de dader is, weet je niet zo snel waarom en wat er nog meer te wachten staat voor Maria. 

Ik zou het boek zeker aanraden aan anderen. Niet per se als literaire thriller, maar als spannend boek dat je vlot wegleest.

Recensies

"Het is alleen jammer dat je geen doorgewinterde thrillerlezer hoeft te zijn om al heel gauw te weten wie de boosdoener is. Dat komt omdat de schrijfster niet genoeg valse sporen uitzet, ons niet langs allerlei achterweggetjes voert, te weinig red herrings in haar zee laat zwemmen, zoals de Engelsen het noemen." https://www.trouw.nl/cult...~a1b7fccd/

"Saskia Noort is er zeker in geslaagd om dit boek tot de laatste bladzijde ijzingwekkend spannend te maken. Jammer dat het maar 244 bladzijden besloeg…" http://www.boekreviews.nl...ar-de-kust