Feitelijke gegevens

• 1e druk, 1917
• 380 pagina's
• Uitgeverij: Van Oorschot

Flaptekst

Eerste zin

De bisschop was enigszins zeeziek. Verduiveld zeeziek, zelfs.

Samenvatting

Op de terugweg van zijn bisdom in Afrika naar Engeland besluit bisschop Heard zijn nichtje op het eiland Nepenthe te bezoeken. Op Nepenthe brengen een aantal rijke buitenlanders de winters door. Het eiland is daardoor een bonte verzameling van mensen. Naast de lokale bewoners en de rijke bezoekers is er ook nog een groot aantal Russen die hun profeet naar dit eiland zijn gevolgd. Vanwege zijn hoge functie en zijn Engelse afkomst wordt bisschop Heard tussen de buitenlanders opgenomen en op alle feestjes uitgenodigd. Hij komt midden tussen vreemde mensen die soms wel karikaturen lijken, zoals mevrouw Wilberforce die iedere avond veel overlast veroorzaakt door openbare dronkenschap. De bisschop verbaast zich dan ook erg. Ondertussen gaan de andere eilandgasten, die tot de hogere sociale klasse behoren, rustig door met hun dagelijkse praktijken van roddelen en zich belangrijker voor doen dan ze werkelijk zijn. Af en toe zijn er feesten voor onder andere de beschermheilige van het eiland Dodekanus. En als na een paar slechte voortekenen, zoals het opdrogen van een bron van zwavelhoudend water, de vulkaan op het vaste land uitbarst zodat het eiland bedolven wordt door een aslaag, wordt er een processie georganiseerd. Wanneer de bisschop een keer op het heetst van de dag samen met Denis, een jonge dichter, de berg opklimt, ziet hij door de verrekijker hoe zijn nicht Muhlen in een afgrond duwt. Als bisschop zou hij dit gedrag natuurlijk sterk moeten veroordelen en onmiddellijk naar de politie gaan, maar dit doet hij niet. Tot zijn eigen verbazing kan hij begrijpen waarom zijn nicht Muhlen vermoord heeft. Muhlen was namelijk haar ex-man en zette haar onder druk bij hem terug te komen. Hiermee zou Muhlen het gezin van mevrouw Meadows verwoesten. De bisschop begrijpt dit en besluit aan niemand te vertellen wat hij gezien heeft. Ook niet als een andere jongen voor de moord wordt opgepakt. De bisschop is onder de zuidenwind helemaal veranderd en keert als een ander mens terug naar Engeland.

Personages

Bisschop Heard

Thomas Heard is bisschop in Afrika van Bampopo een gebied in centraal Afrika dat niet veel kleiner is dan het koninkrijk Italië. Soms denkt hij bij de vele sociale bijeenkomsten op Nepenthe terug aan de negerstammen in Afrika die hem vertederen als kinderen. Hij is een man die graag goed wil doen en ook het goede in mensen wil zien.

Mevrouw Meadows

Ze is het nichtje van de bisschop en voor haar komt hij naar het eiland om haar mee te nemen naar Engeland. Ze woont bij de oude stad in haar villa Mon Repos en leeft daar als kluizenaar. Ze wordt Keith een Nieuwe Vrouw genoemd omdat ze zelf voor haar baby zorgt. Haar man is in India. Haar vorige echtgenoot was Muhlen, maar omdat dat huwelijk nooit officieel ontbonden is, zou hij aanspraak kunnen maken op haar bezittingen en haar kind als bastaard door het leven kunnen laten gaan. Om dit te voorkomen, duwt ze de heer Muhlen in een afgrond dicht bij haar huis.

Don Francesco

Hij is een dikke jonge priester met een vollemaansgezicht. De titel don heeft hij omdat hij via zijn Engelse moeder in de VS heeft gepreekt en daar de titel monseigneur heeft gekregen. Den Francesco is een goede spreker maar de pastoor van de parochie heeft het niet zo op hem omdat hij te veel van aardse verleidingen geniet.

Mr. Van Koppen

Van Koppen is een miljonair die met zijn jacht tijdelijk in de haven van Nepenthe komt liggen. Hij doet het eiland elk jaar aan en laat niemand toe op zijn boot. Hierdoor doen zich de meest wilde verhalen rond over de boot. Er zouden allerlei vrouwen aan boord zijn en deze geruchten worden alleen maar sterker nadat er een vrouwenjurk in de haven wordt gevonden. Meneer van Koppen is erg gesteld op Graaf Caloveglia en is een voorstander van goede leugens. Hij is een erg slimme man en vindt het heerlijk om eigen uitdagingen te creëren door de bewoners van Nepenthe om de tuin te leiden.

Freddy Parker

Hij is de baas van de enige sociëteit op het eiland: Alpha tot Omega. Hij wordt vaak de Attaché genoemd omdat hij financieel Attaché voor Zuid-Europa is voor Nicaragua. Dit is echter meer een symbolische titel en om zijn salaris aan te vullen steekt hij veel geld van de sociëteit in zijn eigen zak. Hij heeft allerlei slinkse wijze om toch de baas van de sociëteit te blijven. Zo stookt hij een eigen drank uit whisky om meer winst te maken, dit wordt Parkers Bocht genoemd en is eigenlijk helemaal niet smakelijk, maar omdat het tegen een aantrekkelijke prijs wordt verkocht drinken alle leden het.

Mijnheer Eames

Ernest Eames wordt beschreven als droog, bijna verdord met lichte ogen en een nette snor, onopzichtig gekleed, nauwgezet, gereserveerd, fatsoenlijk en precies in zijn optreden. Hij leidt een teruggetrokken leven. Hij schrijft in navolging van een zeventiende-eeuwse historicus aan een geschiedenis van Nepenthe en raakt niet uitgepraat over de beschermheilige Dodekanus van het eiland.

Graaf Caloveglia

Hij woont net als mevrouw Meadows in de oude stad boven aan de heuvel. Ook hij leidt een teruggetrokken bestaan. Hij wordt door andere personages als erg aangenaam gezelschap beschreven en lijkt een van de weinige echt nette mensen waar niets op aan te merken valt. Hij wil een goede bruidsschat voor zijn dochter regelen. Hij bezit een klein stukje grond in Engeland en daar is eens een oud beeld gevonden wat naar het museum ging. Nu zegt de graaf dat er een nieuw beeldje is gevonden, een kopje dat de Faun van Locri wordt genoemd. Miljonair van Koppen koopt dit beeldje terwijl zij beiden weten dat Caloveglia het prachtige beeldje zelf heeft gemaakt. Het is echter zo goed gedaan dat een kunstkenner het niet van een echt beeldje uit de oudheid kan onderscheidden. Door deze verkoop verdient hij genoeg om een grote bruidsschat voor zijn dochter te hebben.

Mijnheer Muhlen

Mijnheer Muhlen is een figuur die zich opzichtig kleed. Volgens bisschop Heard typeren zijn lakleren schoenen hem. Hij is de ex-man van mevrouw Meadows en de bisschop vermoedt dat hij haar onder druk zet. Wanneer hij vermoord wordt, gaat het nieuwtje er gauw van af en wordt hij niet gemist.

De Russen

Op het eiland bevindt zich een grote groep van een Russische sekte. Hun Meester is Bazjakoelov die een profeet is en een eigen aftakking van het christendom heeft. Zijn apostelen worden Witte Koetjes genoemd om hun onschuld te benadrukken en zij dragen altijd scharlaken rode bloezen. Meestal veroorzaken de russen weinig problemen, maar door een groot misverstand ontstaat er een opstootje waarna de rechter zijn kans grijpt en de russen opsluit die hem een doorn in het oog zijn. Bazjakoelov is erg oud en ziek en heeft eigenlijk niets meer te zeggen.

Quotes

"Het spreekt vanzelf dat de hertogin helemaal geen hertogin was." Bladzijde 66

"Het was het stilste uur van de dag. Geen levende ziel te bekennen. Geen partikeltje schaduw. Geen zuchtje wind. Een wolkeloze hemel, inktblauw van kleur." Bladzijde 362

Thematiek

Cultuurverschillen

Een thema in het boek is cultuurverschillen. In het boek komt dit terug door de conflicten die ontstaan tussen de verschillende buitenlandse bewoners die elkaar niet begrijpen.

Motieven

Zuidenwind

Het belangrijkste motief in het boek is de zuidenwind, die ook wel sirocco wordt genoemd. Deze wind die vanuit het zuiden waait en warme lucht vanaf Afrika met zich mee voert, maakt alle expats onrustig. Bisschop Heard denkt dat de Zuidenwind hem gek maakt terwijl het gemengde gezelschap waarin hij verkeert eigenlijk zijn denkwijze veranderd. Veel problemen worden geweten aan de zuidenwind en ook als iemand zijn verstand lijkt te verliezen, wordt dit aan de zuidenwind geweten.

Identiteitsontwikkeling

Een ander motief is identiteitsontwikkeling. De bisschop komt op Nephente aan en daar begint hij een verandering door te maken. Door alle mensen die hij leert kennen, ontdekt hij nieuwe waarden en als hij zelfs een moord die hij heeft gezien in zijn gedachten kan rechtvaardigen, is de verandering compleet.

Geschiedenis

De geschiedenis speelt ook een grote rol in zuidenwind. Niet alleen omdat de geschiedenis in het boek vaak wordt aangehaald, maar ook omdat het boek zich in het begin van de vorige eeuw afspeelt en is geschreven waardoor het voor hedendaagse lezers een historische roman is.

Titelverklaring

 De titel slaat op de zuidenwind die met haar hitte het eiland teistert. Nieuwkomers op het eiland raken ervan in de war, maar mensen die al langer op het eiland komen maken zich er geen zorgen meer over.

Structuur & perspectief

Het verhaal wordt chronologisch verteld hoewel er soms een informatief hoofdstuk inzit over de geschiedenis van het eiland of van een persoon. Het verhaal wordt vanuit een alwetende verteller verteld. Dit heeft ook invloed op de structuur omdat hierdoor heel veel achtergrond informatie kan worden gegeven die in de gesprekken tussen de personages niet naar voren komen. Wanneer de verteller niet zelf aan het woord is, bestaan de hoofdstukken bijna volledig uit dialogen.

Decor

Het verhaal speelt zich bijna volledig op Nepenthe af. Nepenthe is een klein mediterraan eiland waar naast de lokale bevolking een hoop expats wonen. Het speelt zich aan het begin van de vorige eeuw af. Het eiland Nepenthe bestaat niet echt, maar in de oudheid werd het woord Nepenthe gebruikt als medicijn voor smart. Het is een soort antidepressiva. Dit medicijn wordt gemaakt van de vleesetende plant Nepenthus.

Stijl

De stijl van Norman Douglas lijkt soms wat gedragen. Het woordgebruik is in veel gevallen wat ouderwets, wat natuurlijk komt doordat het origineel South wind dat in 1917 verscheen. Doordat Douglas zijn lange wat ingewikkeldere zinnen afwisselt met korte zinnen van soms maar vijf woorden, blijft de roman toegankelijk.

Slotzin

Toen zei hij, op vrij gedweeë toon: ‘We zijn allen overgeleverd aan de jeugd. Mijnheer Richards! Zou u me een sprookje willen vertellen?’

Beoordeling

Hoewel het boek niet snel weg leest, vind ik het zeker de moeite waard. De manier waarop Douglas de geschiedenis van verschillende mensen ontvouwt en daar ook de geschiedenis van het eiland in betrekt, is heerlijk. Meerdere keren heb ik hardop moeten lachen door de ironische verteller. En hoewel het misschien een roman is waar niet veel spanning in zit, maken de schrijfstijl en de personages dit ruimschoots goed. Zeker een aanrader.

Recensies

"Plot of geen plot, ondanks de kritiek was Zuidenwind een groot succes. Het boek werd in het begin van de jaren twintig een cult hit en bijna een eeuw later is het is niet moeilijk te ontdekken hoe dat kon gebeuren." http://www.literairnederl...n-douglas/