Schossgebete door Charlotte Roche

Feitelijke gegevens

• 2011
• 288 pagina's
• Uitgeverij: New Book

Flaptekst

Eerste zin

Zoals altijd voor de seks hebben we de twee elektrische dekens in ons bed een halfuur eerder aangezet.

Samenvatting

Het eerste hoofdstuk heet “Dinsdag”. De roman begint met een maar liefst 15 pagina’s lange beschrijving van een orale vrijpartij tussen de 33-jarige vertelster Elizabeth Kiehl en haar veel oudere partner Georg. Hij is vijftig jaar en niet de vader van haar kind Liza.
Vlak na de geboorte van zijn eigen zoon zijn Elizabeth en Georg bij elkaar gekomen. Ze beschrijft minutieus de manier waarop ze haar man op orale wijze wil bevredigen. De details zullen we maar buiten deze samenvatting houden. Haar hele houding is er echter op gericht om dienstbaar te zijn aan de wensen van de man. Na het vrijen gaat Georg altijd een uurtje slapen. Aan de andere kant heeft Elizabeth er ook behoefte aan om het eens met andere mannen te proberen.

Meteen al wordt daarnaast duidelijk dat de vertelster een panische angst voor vuur, rook en brand heeft. Ze controleert echt alles goed op die verschijnselen voordat ze het huis verlaat.

Elizabeth wacht tot haar dochtertje Liza uit school komt en rijdt dan naar haar therapeute, mevrouw Drescher. Met haar therapeute praat ze over de relatie met haar moeder, die haar in haar jeugd heeft bijgebracht dat seks met mannen vies is. Iedere keer wanneer Elizabeth seks heeft met mannen, denkt ze dat ze haar moeder daarmee verraadt. Met Drescher praat Kiehl ook over de wens van haar man om samen met haar een hoer te bezoeken. Dat feest staat de volgende dag weer te gebeuren. Het blijft altijd moeilijk om de juiste hoer uit te zoeken, want daarbij speelt voor Elizabeth altijd de gevoelige kwestie van de grootte van de borsten. Zelf heeft ze namelijk niet al te grote borsten en de keus van de hoer wordt daardoor mede bepaald. Te grote borsten zou een belediging voor haar kunnen zijn, maar veel te kleine eveneens. Ze trekt dan ook een opzienbare parallel tussen vrouwen die siliconen in hun lichaam stoppen en Christenen. Christenen verzinnen een alternatief voor een leeg bestaan (de hemel) en vrouwen met kleine tieten willen eigenlijk hetzelfde met siliconenborsten.

Wanneer ze weer thuis is praat ze met Georg en Liza ook over andere huisregels: zo hecht ze er grote waarde aan om met het eten alles goed voor elkaar te hebben. Je mag niet met je bord voor de televisie gaan zitten: ze moeten met zijn drieën aan tafel eten, McDonalds is een doodzonde. Zo heeft Elizabeth ook slaaprituelen met Liza afgesproken. Ze moet altijd ’s avonds worden voorgelezen. Uit alles blijkt dat ze waarde hecht aan een gezinssituatie. Dat komt natuurlijk ook wel, omdat ze zelf heeft meegemaakt dat haar ouders gescheiden waren, toen ze nog maar vijf jaar oud was. En bij haar thuis was het daardoor een chaotisch leven, want moeder verkaste steeds van het ene huis naar het andere.

Liza heeft er die dag over geklaagd dat ze jeuk in haar billen had en dat gevoel begint Elizabeth nu ook te krijgen. Ze doet de huistest met een reepje plakband op haar anus. Ze merkt dat er kleine, witte wormpjes uit haar kont kruipen: de bekende aarswormen. Dat betekent wel dat ze de volgende dag niet naar de hoeren kan gaan met Georg, want dat doe je uiteraard niet wanneer je aarswormen hebt. Ze belt ook nog naar haar ex-vriend die ze waarschuwt voor de wormen van Liza.

(flashback)
Ze was acht jaar geleden van plan te trouwen met haar vriend, maar op de huwelijksdag toen ze naar Engeland ging en de trouwjurk in de auto van haar broers ook daarnaar toe op weg was via de Eurotunnel, verongelukte die auto en kwamen de drie broers om het leven. De auto was geëxplodeerd: er waren geen lijken meer aanwezig, omdat ze totaal verbrand waren. Dit voorval verklaart natuurlijk meteen het trauma dat Elizabeth heeft met betrekking tot de verschijnselen van rook, vuur en brand. Dat ongeluk betekende ook het einde van de huwelijksdag en ze was nooit meer met die man getrouwd.

Het tweede hoofdstuk heet ‘Woensdag” : Elizabeth heeft de wekker al vroeg gezet. Ze wil namelijk naar de kinderarts om medicijnen te krijgen voor de aarswormen. Dat lukt: ze krijgt een flinke portie en gaat daarna meteen langs haar ex, die Stefan blijkt te heten. Hij zal de komende twee dagen voor Liza zorgen. De pillen zullen meteen resultaat hebben en daardoor kan ze waarschijnlijk op donderdag al naar het bordeel. Vervolgens rijdt ze naar mevrouw Drescher.

Maar ze denkt in dit deel voornamelijk terug aan acht jaar geleden toen ze een dag na het ongeluk haar verbrande moeder onder ogen moest komen. Die had drie zoons verloren, overigens van drie verschillende mannen. Alleen de oudste was een echte broer van Elizabeth. Eerst geeft ze aan de hand van getuigenverklaringen weer hoe het ongeluk heeft plaatsgevonden: een vrachtwagen had de auto geraakt en er was veel benzine gelekt, waarna de auto ontploft was. Moeder en schoondochter waren er uitgeslingerd. In dit deel klaagt Elizabeth ook de media sterk aan: er is een krant (Druck-Zeitung) die een interview met haar wil, toch een nare reportage plaatst en er is een tv-zender die stiekem opnamen van haar moeder maakt. De haat voor de media springt uit de regels naar voren. Ook bij de begrafenis is er het een en ander mis. De begrafenis wordt door het inhuren van beveiligingsbeambten beschermd tegen de sensatiepers. En de vader van Elizabeth wil niet dat zijn nieuwe vrouw op de kaart komt te staan. De dag na het ongeluk en na de bruiloft hebben Stefan en Elizabeth onbeschermd seks en daaruit is Liza voortgekomen. Vervolgens kon ze nooit meer met Stefan bij elkaar zijn: het ongeluk staat tussen hen in.

Ze rijdt intussen weer naar haar therapeute. Bij mevrouw Drescher komen haar angsten naar voren: ze lijdt aan achtervolgingswaanzin door de media. Ook is ze bang dat Georg haar dochtertje zal misbruiken en daarom controleert ze hem daarop. Maar ook is ze bang dat ze zelfmoord zal plegen. Na het ongeluk is ze in therapie gegaan en is ze is al jaren erg blij met Agnetha Drescher. Ze zegt ook al dat ze haar testament wil veranderen: haar beste vriendin Cathrin zal eruit moeten: ze wil met haar breken. Waarom wordt niet meteen duidelijk. Er komen andere wensen bij haar op. Haar man Georg wil het ook met hoeren doen en ze gaat mee op bordeelbezoek, ze is dan onderdeel van het seksspel. Maar dat houdt in dat ze het eigenlijk zelf ook met andere mannen wil doen: het liefst met mannen die ze kent.
Ze vertrouwt Georg toch niet helemaal, want hij is erg goed in bed. Wanneer ze een keer een paar dagen weg moet, is ze bang dat hij pornofilms zal kijken en ze verzamelt bewijs dat hij dat inderdaad heeft gedaan. Ook wordt uit haar monoloog duidelijk dat ze het zoontje van Georg, de kleine Max, haat en wel vanwege het feit dat Max hem bindt aan zijn ex-vrouw. Terwijl ze erg slordig is in het huishouden, is Georg juist heel netjes en ook daaraan ergert ze zich enorm. Dan komt er een nieuwe frustratie boven. De eerste keer dat ze met Georg onbeschermd vrijde, was het meteen raak. Hij wilde echter geen kind meer en drong aan op een abortus. Dat heeft ze voor hem gedaan, maar dat vreet wel aan haar. ’s Avonds gaan ze eten in een pizzeria en een filmpje bekijken.

Op Donderdag slapen ze eerst wat uit, voordat ze besluiten naar het bordeel van “Paradise” te gaan. Ze lunchen wat in een restaurant daartegenover en Georg gaat eerst een hoer uitzoeken. Hij heeft een Braziliaanse gekozen met kleine, stevige tieten. Daarna gaan ze naar binnen en er volgt een nieuwe zeer erotisch beschreven scène met een triootje. Ook deze details worden niet in dit verslag opgenomen. Ze vertelt dat ze altijd bezig is met twee vrouwen die meekijken over haar schouder: haar moeder die het maar vies vindt en de vertegenwoordigster van de emancipatiebeweging in Duitsland. Alice Schwarzer. Maar aan beide vrouwen heeft ze schijt.

Na de seks in het bordeel gaat Elizabeth (jawel) weer naar Mevrouw Drescher. Dan blijkt dat haar beste vriendin haar de afgelopen jaren haar een eetprobleem heeft bezorgd. Die leed zelf aan anorexia. Ze wil nu los van deze Cathrin komen en daarom moet ze uit het testament geschrapt worden. Ze houdt het feit nog even verborgen voor Georg, want die vindt het niet goed dat ze zo met de dood bezig is.

Intussen volgt een hele verhandeling over (b)anale seks, naar aanleiding van wat ze die ochtend in “Paradise” hebben uitgevogeld. Wel komt opnieuw naar voren dat Elizabeth het graag met andere mannen wil doen. Bijvoorbeeld met naaste vrienden. Er belt net een vriend van Georg aan met wie ze het dus wel zou willen doen. In het laatste deel van dit hoofdstuk zegt Georg dat hij een mooie verzamel dvd met porno uit de zeventiger jaren heeft klaarstaan. Als de man aan de deur weg is, gaat de dvd aan. “Jetzt geht's wieder los.” De trip (lees: vlucht) uit de werkelijkheid kan weer beginnen.

Personages

Elizabeth Kiehl

Elizabeth Kiehl is 33 jaar en heeft een seksuele relatie met de veel oudere Georg. Ze wil hem in bed zo veel mogelijk ter wille zijn en ze noemt zich “sekdienares.” Ze is daarmee anders ingesteld dan haar moeder die vindt dat seks vies is. Elizabeth is van mening dat een relatie op barsten staat wanneer de seks niet meer voldoet. Daarom doet ze haar uiterste best om Georg te plezieren. Model daarvoor staat de eerste beschrijving van uitvoerige orale seks. Ze doet ook verder alles om Georg te plezieren en bezoekt zelfs samen met hem een bordeel. Dat vindt ze “cool” van haar. Ze beseft we dat ze bij Georg blijft omdat hij geld heeft: hij heeft aan het begin van hun relatie de schulden afgekocht die ze met haar ex-man had gemaakt. Elizabeth zit vol met trauma’s: dat van de seksopvatting van haar moeder is niet het enige. Ze heeft acht jaar geleden op haar trouwdag moeten meemaken dat haar drie broers op weg naar haar huwelijk met de bruidsjurk op hun auto verbrand zijn. Daardoor heeft ze een panische angst voor vuur, rook en brand. Op haar 29e jaar heeft ze besloten haar ouders te verlaten. Ze kwam dat idee door de praatsessies met mevrouw Drescher. Die heeft ook bij haar vastgesteld dat ze een vadercomplex heeft. Ze wil alles beter doen dan haar moeder: het seksleven; vooral zelf koken haar kind zo goed mogelijk opvoeden (tanden poetsen, voorlopen voor het slapengaan). Maar ze lijdt teven aan achtervolgingswaanzin door de media, die ook al ontstaan is door het ongeluk. Verder is ze bang dat Georg haar dochtertje zal misbruiken. Ze wil zelfmoord plegen en ze vindt dat ze te kleine borsten heeft. Ze heeft daarnaast een eetprobleem gehad.

Georg

Georg is 50 jaar, een rustige oudere man, die zijn vrouw na de geboorte van zijn zoontje heeft verlaten en toen een relatie begonnen is met Elizabeth. Hij laat zich in zijn huwelijk uiteraard lekker verwennen door zijn vrouw. Zelf kan hij beschikken over geld. Hij wil altijd graag een bordeel bezoeken en hij heeft het voor elkaar dat zijn partner zelfs met hem meegaat. Georg is bijna net zou oud als haar vader. Hij is de rust zelve. Hij kan alles in het huishouden doen en hij is erg netjes in het huishouden.

Mevrouw Drescher

Mevrouw Drescher is een punctuele therapeute. Ze zal zich nooit in de gegevens van haar patiënten vergissen. Ze bereidt zich altijd terdege voor op de gesprekken. Elizabeth vindt dat knap. Het is een kundige therapeute die geduldig kan luisteren naar de problemen van Elizabeth en haar niets opdringt. Wel stuurt ze af en toe de weifelende vertelster in een bepaalde richting.

Quotes

"Daarom ben ik zo kwaad op christenen en ook op vrouwen die siliconen in hun borsten stoppen."

"Heel zelden eten laten bezorgen, hoogstens vier keer per jaar, nooit, nooit of te nimmer, alleen over mijn lijk naar McDonalds."

"Liefde en verliefdheid zijn niet meer dan een filosofische overkoepeling zodat we voor onszelf niet hoeven toe te geven dat we gewoon geil op iemand zijn."

Thematiek

Seksualiteit

Het thema van het boek is de rol van de vrouw met betrekking tot seks in het huwelijk. In een interview in het NRC zegt Charlotte Roche daarover: ‘Ik vind dat vrouwen zich niet moeten gedragen als Elizabeth, maar ik denk dat veel vrouwen dat doen. Elizabeth zorgt niet goed voor zichzelf en zou niet mee moeten gaan naar het bordeel. Maar stel je eens voor hoe saai een boek zou zijn waarin de hoofdpersoon alleen goede dingen doet! Ik vind dat het niet goed gaat met vrouwen en seks tegenwoordig. We lijken wel terug bij de jaren vijftig, waarin vrouwen het behoud van hun man als hun voornaamste taak zien, alles wat over seks gaat geheim moet blijven en we onszelf wijs maken dat monogamie toch een goed idee was. Ik denk dat vrouwen veel kunnen opsteken van mannen - die hebben een veel grotere verscheidenheid aan seksuele fantasieën. Veel vrouwen kleden zich sexy, en gedragen zich alsof ze zelfvertrouwen bezitten. Maar als je tegen ze zou zeggen: hier heb je een seksslaaf, dan hebben ze geen idee wat ze met hem aan moeten. Een vrouw die weet wat ze wil, wordt maatschappelijk als een slechte vrouw veroordeeld. Elizabeth gedraagt zich burgerlijk, maar aan de andere kant zegt ze dat ze een toneelspeelster is. Ze wil drugs, seks met andere mannen. 'Tijdens de seks verlies ik mijn persoonlijkheid totaal. Mijn therapeute, mevrouw Drescher, zegt dat ik me onbewust afsplits, omdat mijn feministische moeder me tot een aseksueel wezen wilde opvoeden. En alleen om haar niet te verraden moet ik iemand anders worden. Dat werkt goed. Dan ben ik helemaal vrij. Ik schaam me nergens voor, de vrijheid op twee benen.' Als gevolg van alle trauma’s die Elizabeth heeft, komt er een scala aan motieven in deze roman tot uitdrukking.

Motieven

Kind-ouderrelatie

Elizabeth wil Liza beter opvoeden dan haar moeder bij haar heeft gedaan.

Escapisme

Elizabeth is bang voor veel dingen, zoals vuur, rook en brand. Maar ook angst om verlaten te worden, angst om zelfmoord te plegen en angst om achtervolgt te worden. Hierdoor wil ze ontsnappen en daarvoor gebruikt ze seks als middel. Toch maakt dat haar ook weer bang, want wat als de seks niet goed meer is, dan heeft dat ook weer consequenties. Elizabeth zit vast doordat ze zoveel angsten heeft en daardoor nauwelijks kan leven.

Opdracht

Voor Martin.

Trivia

Het boek veroorzaakte in Duitsland veel opschudding, net als de eerste roman van Roche “Feuchtgebiete” Maar het boek stond binnen een week nummer 1 op de bestsellerslijst.

Voorin staat dat het verhaal gebaseerd is op een ware gebeurtenis, namelijk de dood van haar broers en haar moeder door een ongeluk; dat vond plaats in 2001.

In een interview met het glossy magazine Marie-Claire van 3 november 2011 zegt de schrijfster: Voor mij is schrijven dicht bij jezelf blijven. Het vrouwelijke lichaam is iets wat mij fascineert én ik heb een grote fantasie op het gebied van seks. Ik heb het idee dat seks en relaties tegenwoordig alleen maar over angsten gaan. Het lijkt af en toe alsof we terug zijn in de jaren 50. Alles is zo standaard. Everybody is in love, married, having a child and buy a stupid flat somewhere. Wij vrouwen moeten veel opener zijn en meer genieten van het leven.

Titelverklaring

''Schootgebed” is een vrijwel letterlijke vertaling van de Duitse titel “Schoßgebete”. Het is wel een woordspeling op “schietgebed”, maar het woord heeft er niet echt mee te maken. De schoot is het gebied van het kruis van de vrouw en betreft dus meer de seksuele kant van de vrouw dan de religieuze. Het woord zelf komt niet in de tekst voor. Waarschijnlijk is er ook nog een verwijzing naar de opmerkingen over christenen aan wie Elizabeth een grondige hekel heeft.

Structuur & perspectief

Het verhaal wordt opgebouwd in drie delen/hoofdstukken die de naam van drie achtereenvolgende dagen dragen: Dinsdag, Woensdag en Donderdag.

De indeling is als volgt:
Dinsdag (blz. 7-117)
Woensdag (blz. 118-227)
Donderdag (blz. 228-270)
De drie delen worden niet onderverdeeld in kleine hoofdstukken. Wel worden flashbacks (bijvoorbeeld in deel “Woensdag” ) met witregels aangegeven. Vooral in het tweede deel wordt de chronologische volgorde flink doorbroken: het gaat daarbij vooral om het verleden van acht jaar geleden toen op haar trouwdag haar drie broers verongelukten. De naweeën van dat ongeluk worden in dit deel uitvoerig beschreven.

Het perspectief berust bij de 33-jarige jonge, zeer geile vrouw Elizabeth Kiehl. Ze vertelt in de ik-vorm en in de o.t.t.. Ze heeft een relatie met de veel oudere Georg (50 jaar)

Decor

In de tekst wordt vrijwel nergens aangegeven over welke periode het gaat. Er worden geen jaartallen genoemd en geen data. Wel is er in ieder geval sprake van een periode na 2002, want in het bordeel moet Georg 350 euro afrekenen.

Uit twee andere tekstgegevens valt nog af te leiden dat de tijd wellicht nog wat later valt, want Georg wil op woensdagavond nog graag kijken naar een aflevering van “Six Feet Under.” (Een bekende Amerikaanse serie over een uitvaartsbedrijf, die in Amerika van 2001 -2005 werd gemaakt en die in Europa van 2006-2008 werd uitgezonden). Ook wordt er door Elizabeth gesproken over de Franse president Sarkozy, die pas in 2007 werd gekozen. Dan zou het verhaal in het heden dus waarschijnlijk zich daarna pas afspelen. Het ongeluk waarmee Charlotte Roche zelf mee te maken kreeg, was in 2001. Dat zou kunnen betekenen dat het verhaal in 2009 speelt, want dat is immers acht jaar geleden.

Dat de roman in Duitsland speelt, is wel duidelijk, maar over de plaats in Duitsland wordt niets vermeld. Elizabeth, hoewel net als de schrijfster, van Engelse afkomst woont in een Duitse stad.
Haar broers zijn acht jaar geleden echter in België op weg naar de Eurotunnel door een vrachtwagen aangereden en om het leven gekomen. Dat is dus wel een belangrijk decor.
Veel meer komt de lezer niet over de plaats van handeling te weten.

Stijl

In deze roman hanteert Charlotte meer dan in haar debuutroman het middel van de sarcastische, soms zelfs zwarte humor. Hierboven gaf ik als bewijs daarvan de vergelijking tussen christenen en vrouwen met siliconenborsten.
Enkele andere voorbeelden:

Over het uiterlijk van Georg:
De eerste keer zag ik hem in een overhemd met korte mouwen. Sterke, witte, behaarde armen en een heel raar uitstekende misvormde elleboog, er steekt een soort van peesknop uit, met littekens bedekt. The Phantom of the Opera, maar dan op de elleboog. (blz. 31-32)

Over drankjes en alcohol:
Waarom zoetigheid drinken als je dorst hebt? Die zoete drankjes maken de dorst alleen maar erger. Dat is toch net folter. Hoe kun je nou bedrijven geld voor drankjes geven die dorstig maken? Dat is net als Jezus aan het kruis gal en azijn te drinken geven terwijl hij omkomt van de dorst. Aanvullende folter. (blz. 33)

Over haar eigen dood:
In mijn testament heb ik opgenomen dat degene die het zal uitvoeren in de eerste plaats moet zorgen dat ik verbrand word en in de tweede plaats dat mijn as heel gewoon op de dag dat het vuilnis wordt opgehaald, dus momenteel op woensdag, bij het huisafval wordt gegooi: grijze bak. In geen geval doe ik mee aan die hele hype rond grafverzorging, aflopende huurperiode, lijkvocht in het grondwater, enzovoort (blz. 73)

Slotzin

“Heeft hij zonet gezegd dat het goed is. Ik geloof van wel! Ja toch? Toch? Toch? Ja!. Zo, maar men u op Glory Hazel concentreren. Poeh! De trip begint.

Beoordeling

Schootgebed geeft een vrijmoedige blik in het dagelijkse leven van de hoofdpersonage de 33-jarige Elizabeth Kiehl. Het boek begint met een gedetailleerde beschrijving van een dag uit het seksuele leven van haar, waarbij je te weten komt dat ze het erg opwindend vindt om sterk ruikende urinedruppels van de piemel van haar man te sabbelen. Het boek begint dus met een passage van ongeveer 15 pagina’s over orale seks. Ook gaat ze regelmatig samen met haar man naar de hoeren gaan, omdat hij dat zo graag wil en ze zichzelf daardoor ‘cool’ vindt.

Vergeleken met haar eerste roman “Vochtige Streken”, draait Schootgebed gelukkig niet alleen om seks. Elizabeth’s leven is namelijk geen aaneenschakeling van goddelijke seks met Georg en prostituees. Roche heeft de nodige thema’s die ook zonder angst voor taboes aan bod komen in Elizabeths Schootgebed. Het ongeluk van haar drie broers op haar huwelijksdag is er daar één van. Ook de opvatting van haar moeder die haar heeft geleerd dat seks vies is, komt uitgebreid aan de orde tijdens de therapeutische gesprekken die Elizabeth met haar psychologe voert. Verder spelen de trauma’s van Elizabeth een belangrijke rol in de roman.

Niet alleen de inhoud van deze romans is beter dan haar debuut, ook de licht ironische en humoristische stijl van Roche komt in dit boek meer tot zijn recht.

Charlotte Roche schrijft dus openlijk over zaken waar mensen in het dagelijks leven tegenaan lopen en dingen die ze meemaken of denken, maar die meestal als taboes worden gezien. Hier en daar is (vind ik) sprake van enige overdrijving, maar het is knap hoe ze bepaalde ‘lastige’ thema’s beschrijft op een luchtige wijze beschrijft. Deze roman is ondanks het “aparte begin” minder pornografisch getint dan de eerste. Hoewel er zijn in “Dinsdag” en "Donderdag” enkele vrijmoedig beschreven scènes die uit deze samenvatting zijn weggelaten. Ze betreffen respectievelijk orale en anale seks.

Recensies

"Charlotte Roche schrijft openlijk over zaken waar mensen in het dagelijks leven tegenaan lopen en dingen die ze meemaken of denken, maar die praktisch nooit hardop uitgesproken worden. Taboes dus." http://www.readerella.nl/...te-roche/

"In tegenstelling tot Vochtige Streken zou het predicaat seksboek Schootgebed tekort doen. Schootgebed is een verhaal over ontworteling en schaamte." http://www.volkskrant.nl/...ebed.html

Overhoor jezelf