Feitelijke gegevens

• 2e druk, 1984
• 115 pagina's
• Uitgeverij: Leopold

Flaptekst

Eerste zin

'Als ik niet op een eiland zou wonen, op Curaçao,' denkt Orkaan, 'dan kon ik verder rijden op mijn fiets.

Samenvatting

Orkaan is een zestienjarige HAVO-scholier op Curaçao. Hij is onderweg naar de werkplaats van Oom Chitu, waar hij, Oom Chitu en Mayra (zijn nicht) graag timmeren. Orkaan is stiekem verliefd op Mayra, maar zij is zijn nicht, dus het zal nooit uit mogen komen. Hij heeft niet door dat de mensen om hem heen heel goed doorhebben dat hij een oogje op haar heeft. Oom Chitu werkt aan een doodskist voor zichzelf. Hier schrikt Orkaan van, maar Oom Chitu stelt hem gerust dat hij nog niet doodgaat, maar hij hem gewoon klaarmaakt voor wanneer hij wel nodig gaat zijn. Mayra maakt zich nog geen zorgen, zo'n kist heeft haar vader wel vaker gemaakt.

Ondertussen weet Oom Chitu weldegelijker beter: hij is ziek en zal binnenkort overlijden. Stilletjes bereidt hij alles voor, hij regelt dat Mayra in Nederland een opleiding kan volgen zodat zij timmervrouw kan worden, ondanks dat iedereen dat maar raar vindt. Mayra is verbaasd dat ze nu ineens wel mag gaan en vroeger niet, maar klaagt niet. Oom Chitu stelt Chaya in vertrouwen over zijn ziek zijn en vraagt of zij hem wil gezelschap wil houden in zijn laatste periode. Dat wil zij wel, en ze trekt na het vertrek van Mayra bij hem in.

Mayra pakt haar spullen in om naar Nederland te gaan en krijgt allemaal cadeaus, waaronder een cassetterecorder en bandjes, waarmee Mayra bandjes kan opnemen om naar Oom Chitu op te sturen terwijl ze in Nederland is. Het afscheid valt Oom Chitu en Chaya zwaar, omdat ze verborgen moeten houden dat Oom Chitu ziek is en dit niet tegen Mayra en Orkaan willen zeggen. Daarna vertrekt Mayra.

Orkaan komt een tijdje niet meer bij Oom Chitu, omdat hij eigenlijk vooral kwam voor Mayra en zij nu weg is. Hij hoopt dat ze snel een bandje stuurt, maar dat gebeurt niet. Als hij wel weer een keer langsgaat om naar een bandje van Mayra te luisteren ontdekt hij dat Oom Chitu ziek is. Oom Chitu vraagt of hij het tegen niemand wil zeggen, vooral Mayra niet. Dat belooft Orkaan. 

Dan krijgt Orkaan onverwachts een brief van Mayra uit Nederland. Ze doet (in het Nederlands, om te oefenen) verslag van de dingen die ze meemaakt, het goede en het slechte (dat slechte vertelt ze niet tegen Oom Chitu, omdat ze niet wil dat hij zich zorgen maakt om haar). Ze vraagt of Orkaan een brief terug zal schrijven om te vertellen hoe het daar gaat. Dit doet hij later, maar moet erg zijn best doen om te verzwijgen dat Oom Chitu ziek is. 

Mayra heeft het goed in Nederland, ze geniet van het studeren en vindt de Nederlandse cultuur fascinerend. Ze vertelt erover in de bandjes naar Oom Chitu en in nog een brief naar Orkaan.

Orkaan's ouders merken dat hij verandert. Hij wordt serieuzer en haalt geen streken meer uit. Zijn moeder moedigt hem aan om naar een feest te gaan. Dat doet hij, maar hij voelt zich daar niet op zijn plaats, en keert al snel weer terug naar huis. 

Oom Chitu bereidt zijn afscheid verder voor, door een koffer te vullen met herinneringen. Hij geeft cadeaus aan Orkaan en Chaya. Chaya en Orkaan vertellen elkaar dat ze van Oom Chitu en Mayra houden, en krijgen nog meer band over hun liefde die allebei onbeantwoord zal blijven.

Wanneer Chaya naar haar moeder en grootmoeder moet, gaat Orkaan een tijdje naar Oom Chitu om voor hem te zorgen. Hij vertelt per ongeluk aan zijn ouders dat Oom Chitu ziek is, maar dat vindt Oom Chitu niet erg. Het moest er een keer van komen.

Een tijdje later sturen ze een telegram naar Mayra dat ze snel terug moet komen, omdat Oom Chitu nu erg ziek is. Orkaan, Oom Chitu en Chaya wachten Mayra's terugkomst in spanning af en hopen dat ze op tijd terug zal komen. Dat is gelukkig zo, en ze kan afscheid nemen van haar vader. Kort nadat ze terug is in Curaçao overlijdt Oom Chitu.

Mayra regelt de begrafenis goed en is druk bezig met haar plannen voor de toekomst. Ze doet dit zoveel mogelijk zelf, waardoor Orkaan zich in de steek gelaten voelt. De begrafenis vindt plaats, en achteraf ontmoet Mayra Jeanette, die Oom Chitu heeft aangestuurd om met Mayra te gaan praten. Ze spreken een keer af en ontdekken dat ze allebei timmervrouwen zijn. Mayra stelt voor om met z'n tweeën de timmerwerkplaats van Oom Chitu over te nemen. Jeanette wil er even over nadenken.

Mayra heeft Orkaan en zijn ouders uitgenodigd voor een persconferentie bij de werkplaats. Eerst wil Orkaan niet komen, omdat hij boos is op Mayra. Zijn ouders vertrekken zonder hem, maar uiteindelijk draait hij toch bij en komt hij ook. Daar vertellen Mayra en Jeanette dat ze samen de werkplaats overnemen, en bieden ze Orkaan een baan aan, mits hij eerst zijn school afmaakt. Hij is vereerd, maar besluit nog niet meteen. Hij gaat eerst even naar Chaya, om zijn problemen voor te leggen. Het is dan net als vroeger, behalve dan dat Oom Chitu er niet meer is.

Personages

Orkaan

Orkaan is de hoofdpersoon van het boek. Hij is zestien jaar en woont op Curaçao. Hij komt erg graag langs bij zijn Oom Chitu, omdat hij goed met hem bevriend is. Daarnaast heeft Oom Chitu een werkplaats waar hij graag werkt, en woont Mayra daar, zijn nichtje, op wie hij stiekem verliefd is. Wanneer hij ontdekt dat Oom Chitu bijna gaat sterven groeit hij snel op. Hij wordt serieuzer en gaat bewust om met het afscheid van Oom Chitu.

Oom Chitu

Oom Chitu is de oom van Orkaan en de vader van Mayra. Hij heeft zijn eigen timmerwerkplaats waar hij, Orkaan en Mayra graag werken. Hij weet dat hij ziek is en binnenkort zal overlijden, maar wil zo min mogelijk mensen op de hoogte stellen hiervan. Hierom regelt hij dat Mayra naar Nederland kan om te studeren. Hij wordt steeds zieker, en aan het eind van het boek overlijdt hij ook.

Mayra

Mayra is de dochter van Oom Chitu en de nicht van Orkaan. Ze is zeventien jaar oud. Ze is erg handig en houdt van timmeren, en wil dan ook timmervrouw worden, ondanks dat bijna iedereen dat maar raar vindt. Ze geeft niet om wat anderen denken en blijft stug doorgaan. Ze gaat naar Nederland om het vak te leren en verblijft daar bij haar oom en tante. Ze neemt bandjes op voor Oom Chitu om naar te luisteren en schrijft brieven naar Orkaan. Uiteindelijk komt ze terug als Oom Chitu bijna gaat overlijden, en na zijn dood neemt ze zijn werkplaats over.

Chaya

Chaya is het oude kindermeisje van Orkaan en de vrouw die de laatste tijd voor Oom Chitu zorgt. Ze is recht voor haar raap maar wel lief. Ze houdt van Oom Chitu, en daarom is ze ook bereid om bij hem in te trekken en voor hem te zorgen, ondanks dat andere vrouwen in het dorp haar daarvoor met de neus aankijken. Ze is de eerste in wie Oom Chitu vertrouwen stelt door haar te vertellen dat hij ziek is.

Quotes

"Iedereen lijdt graag in stilte aan zijn eigen verliefdheid. Of aan zijn eigen dood." Bladzijde 11

"Niet naar Holland, maar naar een heel ver land, waarvoor je alleen een enkele reis kunt nemen. Je maakt die reis altijd alleen. Er is geen luxeklas en geen toeristenklas. En áls je vertrekt, vertrek je altijd op tijd – wanneer je tijd gekomen is." Bladzijde 17

"Donker zijn betekent hier stom zijn." Bladzijde 36

"We hebben hier dezelfde rechten als alle makambas. En dat vinden de makambas niet altijd leuk!" Bladzijde 41

"Nu weet Orkaan nog niets. Houdt oom Chitu van Chaya of niet? Eén van de belangrijkste dingen voor hem is nog altijd of de ander ook van je houdt." Bladzijde 66

"Waarom moet je over dood altijd zo geheimzinnig doen?" Bladzijde 76

"Hij schrikt. Dat is al de tweede keer achter elkaar iets over dood. Hoelang zal hij bij dat woord nog schrikken?" Bladzijde 114

Thematiek

Afscheid

Afscheid staat centraal in het boek, namelijk afscheid nemen van iemand die gaat overlijden. Oom Chitu plant zijn afscheid heel bewust en bereid alles goed voor. Hij zorgt dat alles geregeld is (hij regelt een opleiding voor Mayra, hij maakt zijn eigen doodskist klaar) voordat hij overlijden zal en ook voordat hij het aan iedereen vertelt. Orkaan heeft het zwaar met het afscheid nemen van Oom Chitu, hij wil er niet teveel over nadenken dat Oom Chitu snel zal overlijden. Mayra wordt behouden van afscheid nemen totdat het echt nodig is.

Motieven

Seksisme

In het boek komt het regelmatig voor dat er vooroordelen of oneerlijke behandelingen zijn bij de vrouwen in het boek. Zo vindt iedereen het raar dat Mayra, als meisje, timmervrouw wilt worden. Ook Chaya krijgt oordelen wanneer ze bij Oom Chitu intrekt na het vertrek van Mayra. Uiteindelijk overwint Mayra de oordelen wanneer ze samen met Jeanette, een andere timmervrouw, de zaak van Oom Chitu overneemt.

Opdracht

Mijn dank aan Jeanette Davelaar, timmervrouw op Curaçao.

Trivia

Dit boek werd in 1981 bekroond met de Nienke van Hictum-prijs van de jan Campertstichting te Den Haag.

In 1983 ontving Sonia Garmers de Cola Debrot-prijs, de hoogste literaire onderscheiding van het eilandgebied Curaçao.

Titelverklaring

De titel komt van de namen van twee van de hoofdpersonages: Orkaan en Mayra. Het boek volgt Orkaan terwijl hij in Curaçao verblijft en Mayra terwijl ze in Nederland is.

Structuur & perspectief

Het boek is opgedeeld in 21 kleine hoofdstukken, die elk met een titel zijn aangegeven. Sommige delen van het boek zijn geschreven in briefvorm of als transcript van opgenomen bandjes van Mayra. Hierdoor wisselen verschillende vormen zich op een interessante manier af.

Het verhaal is geschreven vanuit het perspectief van een alwetende verteller, en in de derde persoon geschreven. Het perspectief van met welk personage de verteller meekijkt wisselt regelmatig, maar ligt voornamelijk bij Orkaan, met af en toe een uitstapje naar Oom Chitu en andere kleinere personages.

Decor

Het verhaal vindt plaats op Curaçao, voornamelijk bij Oom Chitu thuis en in de werkplaats, bij Orkaan thuis, en door de brieven en opgenomen bandjes van Mayra ook deels in Nederland. Vooral de delen die in Nederland plaatsvinden tekenen de tijd waarin de personages leven best wel, door hoe mensen reageren op Mayra terwijl ze daar verblijft.

De tijd is ongedefinieerd, maar zal gewoon de tijd zijn waairn het is geschreven, dus de jaren 80. Het verhaal is volledig chronologisch gestructureerd.

Stijl

Het boek heeft een vrij simpele stijl. Er wordt regelmatig gebruik gemaakt van Papiamentse woorden of zinnen. Hierdoor krijgt het boek op en leuke manier de sfeer van Curaçao mee en krijgt het boek een eigen, identieke stijl.

Slotzin

Het is weer net als vroeger wanneer hij zich geen raad wist. Alleen, oom Chitu is er niet meer.

Bijzonderheden

Achterin het boek staat een kleine woordenlijst met Papiamentse woorden en zinnen die regelmatig gebruikt worden in het boek.

Beoordeling

Ik vond het een leuk en makkelijk te lezen boek. Het is vrij kort, dus je bent er zo doorheen. Ondanks dat het vrij kort is, zit er wel echt inhoud in, wat het ook een mooi boek maakt. Door de Papiamentse woorden en zinnen in het verhaal krijgt het boek ook een leuke, identieke stijl. Het boek is soms wel erg simpel geschreven, maar dat komt ook omdat het een boek voor jongeren is. Voor die doelgroep kan ik het boek zeker aanraden!