Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2019
• 294 pagina's
• Uitgeverij: Wereldbibliotheek

Flaptekst

Eerste zin

"Zaklopen, koekhappen of voetbal? Peniskokers steken fier omhoog. Gele paradijsvogelveren wiegen in de wind. Donkere huiden zijn beschilderd met een patroon van witte strepen en hier en daar oker en houtskoolzwart.

Samenvatting

In het eerste hoofdstuk krijgt de 21-jarige Norman Taborsky  een oproep voor militaire dienst. Hij zit nog op school in Doorn, omdat hij een paar keer is blijven zitten. In zijn buurt is er  het meisje Trudie dat een oogje op hem heeft, maar hij hapt niet toe.  In de krant leest Norman een oproep voor een baan in Nieuw-Guinea. Hij solliciteert en wordt tot zijn verbazing aangenomen. Kort daarna vliegt hij naar Tokio met een andere schoolvriend. Die gaat in zaken. De vliegreis is een belevenis.
Norman is idealistisch ingesteld en wil de Papoea's helpen in hun streven naar zelfstandigheid.

[ Intussen lezen we hoe de verhoudingen in de wereld liggen: de Indonesische president Soekarno wil Nieuw-Guinea inlijven, minister Luns wil dat juist niet, maar Prins Bernhard wil met enkele grote zakenvrienden wel dat Nederland het eiland opgeeft] 
 
Norman zoekt in Nieuw-Guinea direct contact met de inlandse bevolking, wat zijn leidinggevenden  niet  erg fijn vinden. Zo wil hij o.a. de bevolking leren fietsen. Nederland laat wat krachtvertoon zien om het grote oorlogsschip Karel Doorman naar de streek te sturen.
Norman ontmoet er de gouverneur Toorop; diens mooie vrouw Antoinette flirt wat met hem. Haar huwelijk is saai.
Norman krijgt kort daarna een baan midden in de jungle, in een superklein plaatsje Akimoega.  Hij moet iemand opvolgen bij een project om de bevolking te laten migreren. Van de bergstreken moeten ze bewoners meer naar de kust. Hij doet enthousiast mee aan de rituele begroetingen van de bevolking. Hoewel sommige stammen elkaar bevechten, valt de stemming in de streek hem eigenlijk wel mee. Hij eet insecten, en ziet een mooi, dansend  Papoeameisje Yossy dat  met hem flirt. Tijdens een inwijdingsritueel (imu)  wordt min of meer gesuggereerd dat ze seks hebben. Om goed voor zich te laten zorgen haalt Norman ook zijn eerste huishoudster Susannah naar het kleine dorp. Ze komt met haar kinderen naar het plaatsje. Intussen begeeft ook de radio van Norman het, waardoor hij nauwelijks kan communiceren met zijn leidinggevenden. 

[ Op wereldniveau zijn de leiders bezig om  Nieuw-Guinea aan Indonesië te vergeven. Dat zou de stabiliteit in het verre Oosten ten goede komen. Luns praat met Kennedy, Prins Bernhard praat weer met zijn invloedrijke vrienden in het bedrijfsleven om Nieuw-Guinea af te staan. De wereld gaat steeds meer voelen voor een Indonesische overname. Dat zou funest zijn voor de bevolking van Nieuw-Guinea. Nederland wil die graag helpen om zelfstandigheid te bereiken. Dat is ook het ideaal van Norman.]

Indonesië stuurt paratroepen, maar de marine slaat de aanval voorlopig af. In het dorp van Norman breekt malaria uit. Maar er zijn onvoldoende medicijnen en de herhaalde smeekbeden van Norman worden door de gouverneur niet gehonoreerd. Het dochtertje van Susannah wordt getroffen en redt het niet. Ook Norman wordt ziek en hij wordt in een bootje gezet. De gouverneur pikt hem op  en laat hem door zijn vrouw verzorgen. Opnieuw probeert Antoinette  Norman te verleiden. Norman wil echter maar één ding en dat is terug naar Akimoega. Hij wil nog steeds de zelfstandigheid van West-Guinea . Bij verkiezingen is er al een Eilandraad gekozen, maar internationaal wordt de kolonie in de steek gelaten. Uiteindelijk gaat ook Nederland overstag en moeten de Nederlanders geëvacueerd worden. Vrouwen en kinderen eerst. Antoinette Toorop neemt afscheid van Norman. Haar man blijft Norman als een Don Juan zien en pest hem daarmee. Dan breekt ook nog cholera uit.

Ook voor Norman komt er een moment van vertrek. maar zijn paspoort is verlopen. Hij krijgt daarna  weinig steun van zijn leidinggevenden. Hij wil nog een keer terug naar Akimoega. Maar de sfeer is veranderd in het dorp. Hij ziet nog één keer Yossy die hem kust, maar daarna bang is te worden gezien door haar man Waris, die het nu voor het zeggen heeft in het dorpje. De stemming onder de verschillende stammen is ook veranderd. Teleurgesteld verlaat de idealist Norman Taborsky Nieuw-Guinea.

In het laatste hoofdstuk "Sindsdien"houdt de schrijfster Merel Hubatka een pleidooi  voor de inlanders. Ze vindt dat Nederland een vorm van verraad heeft gepleegd. Op Multatuliaanse wijze verdedigt ze de Papoeabevolking. 

Personages

Norman

Het enige belangrijke personage in de roman is Norman. Hij is een jonge, idealistische man die tot zijn verrassing wordt aangenomen als hij solliciteert naar de functie van bestuursambtenaar. Hij wil meehelpen de Papoea-bevolking tot zelfstandigheid op te voeden. Hij probeert zich aan te passen, maar krijgt daarbij niet de steun van zijn leidinggevenden. Toch lijkt hij goed bezig. maar het is vechten tegen de bierkaai. Internationaal gezien willen de wereldleiders iets anders dan Nederland. Ook zijn leidinggevenden werken niet mee. Norman maakt daarnaast kennis met seksualiteit. (Yossy en Antoinette). Hij wordt ziek en moet zijn dorp verlaten. Hij gaat later nog één keer terug, maar in het dorp is de situatie veranderd. Yossy is met een andere man. De Nederlanders worden persona non grata en gedesillusioneerd vertrekt Norman weer naar Nederland. Daar pakt de echte Norman (papa Hubatka) de strijd op voor de bevolking van Papoea Nieuw Guinea.

Quotes

"Sindsdien volgde een halve eeuw aan mensenrechtenschendingen, en dat onrecht duurt nog steeds voort tot op de dag van vandaag. Papoea's die simpelweg verdwijnen. Groepen Papoea's die door Indonesische militairen bijeen gedreven worden met mitrailleurs. Een slag met een geweerkolf voor wie niet luisteren wil. Een greppel met dode Papoea's erin." Bladzijde 294

"Norman Taborsky, ofwel mijn vader Frank Hubatka, was een van hen. Toen hij uiteindelijk tegenover zijn meerdere stond, die hij meermaals vruchteloos had geschreven om een nieuw paspoort te regelen, zei deze : "Ach, ik wist dat je uiteindelijk toch wel deze kant op zou komen."" Bladzijde 293

"Het went wel. gelukkig heeft hij geen cholera gekregen. Hij klopt die gedachte bezwerend af op het hout van de veranda. Ineens dringen een paar cijfers met een schok tot hem door: 05-01-1963. Dat is ene dikke maand geleden. Hij voelt hoe het bloed wegtrekt uit zijn hoofd. Duizelig kijkt hij nog eens naar de cijfers. Zijn paspoort is verlopen.... " Bladzijde 282

"Norman kijkt naar de krakkemikkige stellages die door de geur van ontbinding zijn omgeven. De gezichten met modder, grijs craquelé . Tranen trekken een spoor in de droge korst. Ziekenhuizen en bestuursposten zijn grotendeels ontruimd. De Nederlanders zijn afgevoerd en de Papoea's zijn verkocht. Verkocht als een ons koekjes." Bladzijde 272

"Hij denkt met een glimlach aan de heldere stem van Yossy. Hoe verbaasd hij was geweest dat het verlegen meisje zo trefzeker kon zingen. Hoe ze wegglipten die ene keer. Hoe mos hen droeg. Hoe varens hen toedekten. Hoe zijn eerste stappen van jongen naar man wonderlijk exotisch waren, zo exotisch dat het vanuit dit donzige bed een droombeeld lijkt. Een droombeeld dat hem door de vingers glijdt. Yossy.... Heel even heeft hij haar wereld mogen betreden.." Bladzijde 236

"Deze vrouw is de koningin van de gemengde signalen. Ze spreekt volkomen comfortabel over haar echtgenoot en buigt zich met verwarrende bedoelingen over hem heen. Stelt een huwelijksverbond dan zo weinig voor, dezer dagen? Haar gezicht is tot heel dichtbij genaderd. ze maakt het bovenste knoopje van zijn pyjama los..." Bladzijde 236

"Rechts in de hoek hangt iets grimmigs. Het steek wit af in het donker en kijkt hem met holle ogen aan. ‘Griezelig, Tuhan? Dat hoort erbij in onze cultuur. We houden onze voorouders zo dicht mogelijk bij ons. Nog zoveel kunnen wij van hen leren. Ze geven raad. Ze geven kracht. Al heeft de adem hun lichaam verlaten. Al heeft het lichaam de beenderen verlaten. Ze blijven voor altijd onderdeel van ons leven.’ Norman gruwt. Geen vijandelijke schedel, maar je eigen vader of moeder. Hij is te jong om de schoonheid te zien van wat hem wordt uitgelegd. Wie hem lief is, is in leven. De dood kwam hem nog niet naderbij.” " Bladzijde 25

Thematiek

Oorlog: algemeen

Oorlog, de nawerking van de WO II en kolonialisme zijn de termen waarmee je het thema van deze roman kunt samenvatten. Na de Tweede Wereldoorlog is Indonesië een vrijheidsoorlog begonnen. Die werd eind jaren veertig bereikt. Nederland heeft tijdens de politionele acties ook wel oorlogsmisdaden gepleegd. Daarover zijn de laatste jaren wel enkele romans geschreven. De dadendrang van president Soekarno is daarmee niet ten einde gekomen. Hij wil ook de kolonie van Nederland, Nieuw Guinea, inlijven. Dat is niet in de laatste plaats, omdat het eiland rijk is aan delfstoffen. Nederland wil echter de inlandse bevolking zo ver te krijgen dat zelfstandigheid bereikt kan worden. Symbool daarvan is de bestuursambtenaar Norman Taborsky, die het goed voor heeft met de inlandse bevolking. Hij is de idealist. Helaas moet hij constateren dat er grotere machten in de wereld zijn die andere belangen hebben. Nederland verliest het internationaal gezien van Amerika, dat vooral de zijde van Indonesië kiest. De roman die op biografische gegevens van de vader van de schrijfster is gebaseerd, is één van de eerste romans die over het probleem van de Papoea-bevolking gaan.

Motieven

Seksualiteit

De jonge en verlegen Norman krijgt voor de eerste keer seks. Het is het Papoeameisje Yossy dat hem tijdens een inwijdingsritueel meeneemt naar het bos. De scène wordt niet beschreven maar gesuggereerd door de verteller. Aan de andere kant moet hij de verleiding weerstaan van de vrouw van zijn meerdere, de 32-jarige Antoinette Toorop, die het wel een keer wil proberen met Norman. Ze verpleegt hem als hij malaria heeft heel liefdevol en er is een kleine stap van de overgave om seks te hebben. Het gebeurt echter niet daadwerkelijk.

Verraad

Merel Hubatka vindt dat Nederland verraad heeft gepleegd tegenover de bevolking van Nieuw-Guinea.

Ernstige ziekte

In de jungle breken ernstige ziektes uit als malaria en cholera. Norman heeft te weinig medicijnen om de bevolking te kunnen helpen. Zijn smeekbedes om medicijnen bij zijn leidinggevenden helpen niet. Het dochtertje van zijn huishoudster sterft daardoor onnodig. Norman zelf krijgt ook malaria en rest het net op tijd. Hij wordt verzorgd door Antoinette Toorop.

Politiek

Door middel van de ingelaste passages op wereldniveau krijgt de lezer een goed idee hoe de wereldpolitiek in de jaren zestig denkt over de situatie tussen Indonesië en Nederland. Wereldmachten als Amerika kiezen de kant van Soekarno om de stabiliteit in het verre Oosten te garanderen. Nederland wilde Papoea's zelfstandig en onafhankelijk aken, maar het grote eiland is rijk aan delfstoffen en als er geld in het spel is, worden de belangen in de wereld anders verdeeld. De onzichtbare verteller geeft gesprekken tijdens bezoeken weer van president Kennedy met Jozef Luns, de opvatting van Prins Bernhard, de visie van Soekarno etc .

Opdracht

 Voor mijn vader

Titelverklaring

Norman is de voornaam van de hoofdfiguur.

Structuur & perspectief

De roman wordt onderverdeeld in acht hoofdstukken met een korte titel.( bijv. Merkwaardig, Mangrove, Verkocht, Vergeten.   Daarna komt een soort epiloog. (Sindsdien) 
De hoofdstukken worden personaal verteld door de heel jonge ambtenaar Norman Taborsky. 

Maar in vrijwel alle hoofdstukken zijn passages opgenomen waarin politieke figuren hun visie geven op de politieke situatie van 1959-1962. Dat zijn echt bestaande figuren als : Soekarno, president Eisenhouwer, minister Luns, Prins Bernard, President Kennedy). Dat zijn delen van een hoofdstuk die door een alleswetende verteller worden verteld aan de lezer.  Ze geven feilloos aan hoe de wereld Nederland in de steek liet in zijn poging de Papoea's tot zelfstandigheid te brengen.

In de epiloog neemt de schrijfster Merel Hubatka zelf het woord. Ze onthult dat het verhaal van Norman de geschiedenis van haar vader is geweest. Maar ze heeft gekozen voor de romanvorm, omdat dit waarschijnlijk meer lezers trekt dan een boek met non-fictie. 
In de ik-vorm klaagt ze de mensen en instanties aan die verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor de slechte positie van West-Papoea nu. Dit laatste hoofdstuk doet wel heel sterk denken aan de schrijver Multatuli in zijn "Max Havelaar." Hubatka gebruikt vrijwel dezelfde woorden als haar illustere voorganger. 

Decor

Het belangrijkste decor is het door Nederland gekoloniseerde eiland Nieuw Guinea. Het ligt in de buurt van Indonesië. Dat land wil graag Nieuw-Guinea overnemen van nederland. Norman Taborsky gaat er als rijksambtenaar heen. Hij wordt  geplaatst in het dorpje Akimoega. Dat decor neemt de meeste verteltijd in beslag. Er wordt verteld over de moeilijkheden voor de bevolking, maar ook over de genegenheid van Norman voor het Pa[poeameisje Yossy.
Het bijzondere in deze roman is dat de schrijfster ook de internationale ontwikkeling met betreft de zelfstandigheid van Nieuw-Guinea beschrijft, waardoor er ook passages worden verteld over gebeurtenissen/besprekingen/vergaderingen in New York (bij de VN) in Washington (bij twee Amerikaanse presidenten) In Den Haag met betrekking tot de Nederlandse politiek, in Djakarta, waar de president Soekarno zijn licht over de kwestie laat schijnen.

Wat de tijd betreft is die niet moeilijk vast te stellen. De geschiedenis begint in Doorn, waar Norman op het gymnasium zit. het is 1959 en hij beraadt zich op zijn toekomst. Na de keuring voor militaire dienst meldt hij zich als 21-jarige aan voor een baan als ambtenaar in Nieuw-Guinea. Hij wordt tot zijn eigen verbazing aangenomen. In 1959 vliegt hij naar zijn bestemming.  Hij blijft op het eiland tot mei 1963 en hij is één van de laatste Nederlanders die vertrekt. De vertelde tijd is dus grofweg vier jaar.

In het laatste hoofdstuk "Sindsdien"neemt de dochter van Norman in feite van Frank Hubatka, de pen op om te vertellen hoe slecht Nederland de belangen van de  inheemse bevolking heeft behartigd. Het is dan alweer in de 21e eeuw, vele jaren nadat haar vader is teruggekeerd en gestreden heeft voor de  belangen van de Papoea's .

Stijl

De stijl van de schrijfster komt wat stijfjes over.  Dat is met name  het geval in de passages waarin een alleswetende/onzichtbare verteller de wereldpolitiek een podium geeft. Die passages zijn misschien voor de opbouw van het romanverhaal, maar ze zijn met enige distantie geschreven. Ze boeiden mij in ieder geval niet.  
Ook de passages waarin Norman de personale verteller is, zorgen voor enige afstand tussen lezer en romanpersonage. Wellicht was een ik-verteller voor het romangedeelte een betere keuze geweest. 

Slotzin

Daarom draag ik dit boek niet alleen op aan de nagedachtenis van mijn vader maar ook aan u, lezer, aan wie ik met vertrouwen durf te vragen, of u wilt dat er daarginds, in voormalig Nieuw-Guinea, nog altijd zo'n twee miljoen Papoea's worden MISHANDELD EN ONDERDRUKT OMDAT WIJ DAT HEBBEN TOEGESTAAN.

Beoordeling

Interessante roman over het Nederlandse koloniale verleden. Er is tot nu toe weinig geschreven in fictie geschreven over de toestand in Nieuw-Guinea na de WO II . Er lijkt wel een taboe te rusten op dit deel van de Nederlandse koloniale geschiedenis. In dat opzicht is de roman zeker  waardevol.
Als roman vind ik het verhaal niet zo boeiend, vooral niet voor scholieren.  
Wel zou het boek op de literatuurlijst van een vwo-leerling een mooie combinatie kunnen vormen met de uiterst lastig te lezen roman van Multatuli, "Max Havelaar." Vooral in het slothoofdstuk "Sindsdien" doet de aanklacht van Merel Hubatka sterk denken aan het slot van de "Max Havelaar.'