Little Brother door Cory Doctorow

Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2009
• 324 pagina's
• Uitgeverij: De Vliegende Hollander

Flaptekst

Eerste zin

Samenvatting

Opmerking vooraf: in het verhaal worden vrij veel technische handelingen beschreven die voor internetgebruikers misschien gesneden koek zijn, maar een computerleek misschien wat lastiger te volgen zijn. Voor whizzkids zal alles wel herkenbaar zijn, maar er zijn toch ook vrij technische details die door mij buiten dit leesverslag zullen worden gehouden (ook een beetje met de vrees dat ik anders misschien grote fouten zou kunnen opschrijven).

Wanneer het verhaal begint, zit de 17-jarige Marcus Yallow op de middelbare school. Hij wordt door de directeur opgeroepen omdat hij ervan verdacht wordt de beveiligingssystemen van de school te saboteren door middel van computermisbruik. Het is meteen duidelijk dat Marcus (WIn5t0n met zijn bijnaam) een freak is. Hij krijgt een berichtje dat hij kan deelnemen aan een update versie van een Japans spel en wil dan meteen zijn andere vrienden Darryl, Vanessa en Jolu waarschuwen. Maar hij moet dan wel ongemerkt de school uit komen (ze hebben een systeem met loopherkenning). Hij kan het omzeilen door steentjes in zijn schoen te doen, waardoor hij anders gaat lopen. Overal in de school hangen camera’s. Buiten de school ontmoet hij zijn vrienden. Hij gaat op zoek naar aanwijzingen om het spel te spelen. Dan lijkt er ineens een aardbeving te komen. Ze worden door middel van helikopters gesommeerd om naar de schuilkelders te gaan, maar in het gedrang dat ontstaat wordt Darryl neergestoken, en de vrienden willen zich om hem bekommeren: hij moet naar het ziekenhuis, vinden ze. Maar ineens krijgt Marcus een zak over zijn hoofd en wordt hij opgepakt. Hij is op het verkeerde moment op de verkeerde plaats. 

Bij het eerste verhoor doet hij nogal bijdehand en brutaal tegen zijn ondervragers. Hij wordt verdacht van betrokkenheid bij een terroristische aanslag die op één van de bruggen is gepleegd. Er zijn veel slachtoffers gevallen. De vrouw die hem verhoort, noemt hij naar haar uiterlijk “Streng Kapsel.” Ze maakt deel uit van het Department of Homeland Security (DHS) en maakt hem duidelijk dat er geen sprake is van grappen en grollen. Hij wordt geblinddoekt, over water vervoerd, en later weer streng verhoord. Om uit de situatie te komen, geeft hij zijn inlognaam en zijn wachtwoord van zijn mobiele telefoon en daarna werkt hij met tegenzin mee. Als hij een verklaring ondertekent (hij mag niets vertellen over wat er gebeurd is) mag hij vrij.

Thuis zijn ze erg ongerust, omdat hij enkele dagen is weggeweest. Tegen Van (Vanessa) zegt hij dat hij wraak zal nemen op de organisatie van DHS. Wanneer hij thuis zijn laptop aanzet, merkt hij dat er mee geknoeid is. Hij gaat nadenken over wat hij kan bereiken tegen DHS.

Hij zet dan een anoniem internetnetwerk op dat hij Xnet noemt. Daarmee kun je vrij over het internet surfen. Hij verspreidt het systeem onder zijn vrienden door middel van dvd’s. Op een dag merkt hij dat achtervolgd wordt. Zo wordt o.a. zijn metrogebruik nagegaan en daarover worden vragen gesteld, maar de politie kan hem nog niets maken. Iedereen wordt steeds meer aangehouden. Marcus baalt ervan, maar zijn vader vindt het wel goed (die is bang voor terrorisme). Marcus bedenkt met zijn Xnetters een systeem waarmee hij al die controlepasjes (elke persoonskaart betekent dat ze weten waar je bent) kan ontregelen. Hij ontwerpt een kloonapparaat waardoor je in het voorbijgaan pasjes van andere mensen ongemerkt kunt kopiëren. Daardoor vertoont heel San Francisco verdacht gedrag en wordt elke inwoner per dag een aantal keren aangehouden. Dat gebeurt ook met de vader van Marcus. Marcus zelf merkt dat hij steeds meer beloerd wordt en dat er spionnen op zijn Xnet zitten. Zijn vriend Jolu wil afhaken in de strijd tegen DHS. Die vindt het allemaal te risicovol. Ze verzinnen daarom weer een nieuw systeem waarmee ze alleen mensen die ze vertrouwen een sleutel geven waarmee ze toegang hebben tot het Xnet. Daarvoor zijn bepaalde sleutelcodes nodig, die ze via een mobiele telefoon fotograferen etc. Dat is een vrij ingewikkeld verhaal waarin de schrijver uitvoerig details geeft (interessant voor een whizzkid, voor normale romanlezers gaat dit wel erg ver). 

Intussen heeft Marcus een meisje ontmoet via dit netwerk dat hij erg aantrekkelijk vindt. Ze heet Angela en blijkt later ook Vanessa en Darryl te kennen. Vanessa en Angela liggen elkaar niet zo erg. Op school woont hij een interessante les maatschappijleer bij waarin gediscussieerd wordt tussen voorstanders van het nieuwe systeem (de onsympathieke leerling Charles) en de tegenstanders (Marcus) De lerares zit op de toer van Marcus en vertelt hem ook nog over de hippietijd van de zestiger jaren. Het is belangrijk dat mensen tegen zaken in opstand komen (bijv. tegen de Vietnamoorlog).Maar ja, een dag later is ze vervangen en krijgt Marcus les van een lerares die het nieuwe systeem aanhangt. 

Angela en Marcus organiseren via hun netwerk in een groot park een soort protestbijeenkomst met muziek. Ze gaan ernaar toe en met hen vele duizenden liefhebbers. Angela en Marcus trekken zich terug en willen met elkaar gaan vrijen, maar dan grijpt het Department of Homeland Security in en zet helikopters in die peperspray verspreiden. Maar er zijn beelden van het protest gemaakt en via het Xnet komen ze terecht in de buitenlandse media. Dat geschiedt uiteraard niet met instemming van het DHS. Zijn vader die nogal plichtsgetrouw is, wijst de acties van Xnet daarom af en verbiedt Marcus daar aan deel te nemen. Hij weet niet dat Marcus degene is die alles heeft opgezet. Het wordt nog erger wanneer Marcus tegen de indoctrinatie van de nieuwe docente maatschappijleer ingaat (uitgelokt door de verrader Charles). Hij moet naar de directeur die hem voor een week schorst. Zijn ouders zijn heel boos en Marcus zoekt zijn heil voorlopig bij Angela en haar moeder. Die weet hem aan te zetten tot een interview via het Xnet omdat de wereldpers belangstelling heeft gekregen voor de acties. Maar door de publiciteit zijn er ook enkele negatieve gevolgen. Veel Xnetters worden opgepakt en Marcus besluit op dat moment de strijd te staken: hij vindt dat hij die prijs niet moet betalen. Angela wordt daarover boos en ze zien elkaar enkele dagen niet.

Enkele dagen na zijn schorsing botst Marcus tegen een zwerver (Keb) aan. Thuis blijkt dat er een briefje in zijn zak is gestopt. De zwerver heeft gevangen gezeten bij Darryl. Die blijkt dus nog te leven. Er is een soort Guantanomay-Bay aan de gang in San Francisco. Marcus breekt en besluit zijn ouders in te lichten. Die ziet nu zijn stommiteit in en is woedend. Via Darryls vader gaan ze naar een bevriende wetenschapsjournaliste Barbara Stratford. Die is bereid naar hem te luisteren en een publicatie te schrijven wanneer ze alles onderzocht heeft. Angela zoekt Marcus nu weer op en ze hebben voor de eerste keer seks (met condoom!). Ze gaat ook een keer mee naar het interview met Barbara, Daarna gaan ze het Xnet op en Marcus krijgt een bericht van een vrouw die zijn nieuwe bijnaam (M1lk3y) weet. Ze geeft aan dat ze enerzijds voor het Department of Homeland Security werkt (was ook na de aanslag opgepakt) en dat ze ook tot zijn vertrouwensnetwerk behoort. Hij wil deze Masha wel ontmoeten, want ze doet hem een voorstel om samen te werken en eventueel weg te vluchten.

Marcus organiseert een groot vampierfeest voor zijn X-netters, maar het Department of Homeland Security komt hem opnieuw op het spoor en grijpt in de demonstratie weer in. In de ontstane chaos pakt Masha hem op en met haar politiepenning loodst ze hem door de vijandelijke linies. Ook kan Marcus nog tussendoor wraak nemen op zijn verraderlijke klasgenoot Charles. Maar Angela is ook verdwenen en waarschijnlijk opgepakt door DHS. Hij is verliefd op haar en daarom wil hij eigenlijk niet meewerken met Masha die hem voorstelt om er samen vandoor te gaan. Hij weet haar kwijt te raken en ziet later in de kranten dat Barbara een artikel heeft kunnen schrijver over DHS. Maar in het artikel staan foto’s van hem en zijn vrienden die hij bij zijn arrestatie had gemaakt. Hij loopt nu nog meer gevaar. Hij zoekt weer contact via Xnet met Zeb en vraagt of die weer contact wil zoeken met Van. Die komt ook opdagen, maar ineens wordt Marcus weer gearresteerd. 
Opnieuw komt hij met Streng Kapsel in aanraking en deze keer niet zo zachtzinnig. Hij krijgt een watermarteling die hem doet poepen en kotsen. Maar ineens staan er geharnaste mensen in de kamer. Barbara heeft bewerkstelligd dat de politie van San Francisco ingrijpt. Haar publicaties hebben voor een ommekeer in Californië gezorgd. De gouverneur heeft het Department of Homeland Security verboden. In de gevangenis in de baai (waar ook Marcus vast zat) gaan ze op zoek naar Angela (gedrogeerd) en Darryl (getraumatiseerd). Een rechter beslist dat ze op borgtocht vrij mogen. Ze zullen zich later wel moeten verantwoorden voor wat ze hebben gedaan.

In de epiloog vertelt Barbara dat Streng Kapsel in de landelijke politiek vrij uit gaat. Ze wordt naar Irak gestuurd (“daar zijn ze klaar mee”, denkt Marcus). Als ultieme wraak maakt hij een video van zijn arrestaties, zijn martelingen en van een geheime vergadering waar de regering slecht af komt. Hij zet die beelden op het internet. Zijn stichting zal voortaan waken over de vrijheid van de mensen. Angela en Marcus hebben intussen een liefdesrelatie net als Darryl (die moeizaam opkrabbelt) en Vanessa. Hij krijgt een mail dat Keb (de zwerver) en Masha (de infiltrante) elkaar hebben gevonden.

Daarna volgen nog twee nawoorden. 
Een deskundige hacker (wetenschapper) legt uit wat de bedoelingen van hackers zijn. Juist de zwakheden in een systeem opsporen betekent meer veiligheid voor de gebruikers creëren. Er is namelijk veel schijnveiligheid en wanneer een hacker ergens in kan binnendringen, moet het systeem veiliger gemaakt worden.
Een beveiligingsdeskundige schrijft daarna dat eigenlijk elk systeem gehackt kan worden en dat we in de wereld een groot aantal maatregelen nemen (zoals de vliegtuigcontrole) die alleen schijnveiligheid suggereren, maar door echte terroristen gemakkelijk kunnen worden gekraakt. Intussen krijgen steeds meer gewone mensen een gevoel van onveiligheid. Daarom is het advies van beiden: strijd voor de vrijheid en geniet van je vrijheid.
Cory Doctorow bespreekt daarna de bronnen die hij heeft gebruikt en adviseert de lezer een aantal boeken te lezen (waaronder natuurlijk “1984” dat model heeft gestaan voor zijn “Little Brother”).

Thematiek

Verlangen naar vrijheid / vrijheidsdrang

De thematiek van deze jongerenroman is duidelijk. De verteller Marcus verzet zich tegen de beperking van de vrijheid in doen en laten en in beperking van de vrijheid van meningsuiting. Van nature verzet hij zich tegen het indoctrinerende beleid van zijn school: hij manipuleert de schoolcomputers, hij ontloopt de overal aanwezige camera’s en hij verzet zich in de les tegen de indoctrinatie. Daar moet hij natuurlijk voor boeten (hij krijgt waarschuwingen en later een schorsing) maar dat neemt hij op de koop toe.

Motieven

Seksualiteit

Tijdens Marcus' machtsstrijd wordt hij ook ingewijd in de wereld der volwassenen. Hij wordt verliefd op een meisje met wie hij voor het eerst seks heeft.

David tegen goliath

Marcus wordt onterecht gearresteerd en zijn vriend Darryl verdwijnt spoorloos. Hij besluit wraak te zweren tegen het Department of Homeland Security, gepersonifieerd in de figuur van Streng Kapsel. Dat is natuurlijk de strijd van de Big Brother tegenover de Little Brother oftewel van de Bijbelse David en Goliath. Maar ook David weet tenslotte de reus te verslaan.

Terrorisme

Marcus is per ongeluk bij een terroristische aanslag. Dit maakt hem verdacht bij de Department of Homeland Security.

Big brother

Marcus gaat de strijd aan met de Department of Homeland Security, zijn Big Brother.

Opdracht

De opdracht luidt: “Voor Alice, die me compleet maakte”.

Titelverklaring

“Little brother” is een prima titel. Hij verwijst naar de bekende slogan uit “1984” (“Big Brother is watching you"). Er is in dat boek sprake van een communistisch regime met een mogelijkheid waarbij iedereen in de gaten wordt gehouden. Orwell schreef dat boek over 1984 al in 1948, maar het geld nog steeds als één van de beste boeken op dit gebied. Omdat in het San Francisco van de 21e eeuw de bevolking ook zo in de gaten wordt gehouden, is de titel toepasselijk. Bovendien is de hoofdfiguur die de strijdbijl tegen het Department of Homeland Security oppakt, een 17-jarige jongen (een little brother dus). Het is bovendien niet denkbeeldig dat Doctorow uit eerbied voor Orwell zijn eigen boek Little Brother heeft genoemd.

Structuur & perspectief

Structuur en/of verhaalopbouw 
Er zijn 21 hoofdstukken zonder titel en een epiloog. Het verhaal begint op een bepaalde dag en het wordt chronologisch afgewerkt naar een einde dat enkele maandenveder ligt. Er is slechts een enkel hoofdstuk waarin iets over het verleden van Marcus wordt verteld. In de epiloog wordt verteld dat de echte boosdoener in het verhaal vrijuit gaat. Qua structuur is het dus een heel eenvoudige opbouw.
Na de epiloog komen nog twee nawoorden van resp. een internethacker en een beveiligingsdeskundige. Ten slotte geeft Doctorow zelf een opsomming van de bronnen die hij heeft gebruikt (uiteraard “1984”van Orwell) en van de boeken die geïnteresseerden over dit onderwerp zouden kunnen lezen.

Gebruikt perspectief 
Het verhaal wordt verteld door Marcus Yallow, een 17-jarige whizzkid, die heel slim is op het gebied van computers. Wanneer hij per ongeluk na een aanslag op de verkeerde plek is, wordt hij opgepakt en na zijn onterechte arrestatie en zijn vrijlating, merkt hij dat hij do een geheime dienst in de gaten wordt gehouden. Hij is vast van plan wraak te nemen op de organisatie die hem heeft vastgehouden. Door middel van zijn internetkennis richt hij een tegenbeweging op, waarbij hij bovendien nog eens verliefd kan worden op zijn eigen engeltje (Angela) 
Marcus die in het boek ook nog wee internetschuilnamen gebruikt “WIn5t0n “en “M1lk3y”vertelt het gehele verhaal in de onvoltooid verleden tijd. Dat houdt natuurlijk wel in dat de lezer van tevoren al zou kunnen weten dat hij de strijd zal overleven. In enkele passages gebruikt hij de aanspreekvorm “je”, waardoor hij suggereert dat hij het verhaal een aan overigens afwezige toehoorder vertelt, een verteltechniek die wel meer wordt gehanteerd.

Decor

De tijd van het verhaal 
Het is niet duidelijk in welk jaar de roman speelt. In ieder geval wordt 9/11 genoemd, waardoor de handeling in de 21e eeuw is gesitueerd. Doctorow heeft het verhaal volgens zijn nawoord bedacht in 2006. Is het een vreemde gedachte om het verhaal in 2004 te laten spelen (20 jaar na “1984”)? Er is nog een gegeven dat doet denken aan de actuele tijd. De vrouw achter de het Department of Homeland Security (Streng kapsel) wordt naar Irak gestuurd en dat betekent dat Amerika nog in dat land aan de touwtjes trekt. 

De plaats van handeling 
Over de plaats van handeling bestaat minder twijfel. Het gehele verhaal speelt zich af in San Francisco (Californië), waar in het begin van de handeling een aanslag wordt gepleegd. Belangrijke plaatsen zijn de school van Marcus en het eiland in de baai van San Francisco waar de gevangenen worden vastgehouden.

Beoordeling

De Engelse versie van de roman is vorig jaar in Canada en Amerika een bestseller geworden. Juist ook In Amerika op welk land de schrijver behoorlijke kritiek uit. De lijn naar “1984” is natuurlijk ook een oorzaak voor het succes. Bovendien is het hacken van programma’s op internet een actueel gegeven dat bij de jongere generatie goed aanslaat.
Het boek is als thriller best spannend, hoewel het eigenlijk heel eenvoudig is opgebouwd: het wordt strikt chronologisch verteld. Dat leest dus wel gemakkelijk. Bovendien zijn de hoofdfiguren jonge mensen met wie jonge lezers zich gemakkelijk kunnen identificeren. Vooral voor scholieren die veel van computers en internet afweten, kan dit een aantrekkelijke roman zijn. Ik schat wel in dat je dit boek minstens op havoniveau moet kunnen lezen. Voor wie minder thuis is in die wereld, is het nog steeds een goed boek om te lezen en je kunt de wat lastige passages over de internetingrepen ook wel overslaan. Ik hoefde zelf al die details niet te weten. Voor docenten Engels geldt ook dat ze met dit een aantrekkelijke vergelijking kunnen maken met “1984”. Er is bovendien gratis een internetversie van deze roman te downloaden.

De literaire waarde van deze roman zet ik op 3 punten. De amusementswaarde van het boek zal sterk afhangen van de interesse van de lezers. Ik schat dat een internetgeneratie wel een waardering van een 8 zal geven.

Recensies

"Little Brother is zeker een aanrader als je op zoek bent naar een fijn weglezende jeugdroman, maar voor een politieke thriller is het beestje toch wat te mager. " http://cjp.be/recensie/20...tching-you

"Little Brother is een zeer relevant jongerenboek en een van de beste cadeaus voor jongeren met veel te veel zomervakantie." http://www.kennisland.nl/...le-brother

Bronnen

Website van de schrijver.

http://craphound.com/