Lichaam van licht door Jelmer Soes

Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2017
• 252 pagina's
• Uitgeverij: Em. Querido's Kinderboeken Uitgeverij

Flaptekst

Eerste zin

Als ik mijn ogen open, zie ik mezelf in 3D. Ik kijk naar mijn handen. Ze bestaan uit ontelbaar veel pixels.

Samenvatting

Nadat Jonas geslaagd is voor zijn eindexamen besluit hij een tussenjaar te nemen. In mei gaat hij met zijn beste vriend Björn op vakantie en daar besluit hij dat hij volgend schooljaar de lerarenopleiding Nederlands in Utrecht gaat volgen. Hij verhuist naar Utrecht en krijgt 2 huisgenoten, Iris en Lukas. Via Steam, een online gameplatform komt hij via Björn in contact met The Rift, een game waarin je in een arena in een team van 5 tegen 5 anderen vecht. 

Vanaf het eerste moment dat hij inlogt op The Rift is hij verkocht. Het lijkt alsof hijzelf door de arena loopt, in plaats van een personage. Hij weet direct dat hij veel zal moeten oefenen om goed te worden. 

Wanneer Jonas zijn zusje Else uitnodigt voor een filmavond in Utrecht, ontmoet hij Sophie. Sophie lijkt te gaan blozen als ze Jonas ziet en ook Jonas ziet wel wat in haar. The Rift is echter ook heel belangrijk want hij wil heel graag level 30 halen zodat hij samen met Björn een eigen team kan opzetten. Jonas baalt dat hij ook nog naar die stomme colleges moet en dat hij groepsopdrachten moet maken. In plaats van hard te werken voor zijn studie gamet hij steeds meer om net zo goed te worden als Björn. 

Rond Oud en Nieuw loopt hij al zo erg achter dat het lastig meer is in te halen, maar Jonas wil éérst level 30 halen en vergeet daarom ook oliebollen te gaan bakken met zijn vader. Jonas voelt dat zijn vader teleurgesteld in hem is.  

In het nieuwe jaar haalt hij level 30. Samen met Björn beginnen ze het team 'Sons of Blood' en hij gaat nog meer spelen. Ook spreekt hij af met Sophie. Ze chatten steeds meer en krijgen een relatie. Ondanks dat hij Sophie heel leuk vindt wil hij ook beter worden in The Rift om een betere ranking te krijgen. Zijn doel is om professioneel gamer te worden en geld te verdienen met gamen. Hij speelt steeds en steeds langer, ook in de nacht en zijn studiecijfers gaan steeds verder achteruit waardoor hij een officiële waarschuwing krijgt van de Hogeschool. Daarnaast stelt hij Sophie teleur door afspraken af te zeggen. 

In maart merkt Jonas op dat Björn steeds verder achterop raakt. Jonas behoort bijna tot de beste 100 spelers van Nederland terwijl Björn steeds minder en steeds minder goed speelt. Ook begint hij met het maken van opnames voor YouTube. Jonas is echter wel teleurgesteld in zichzelf op momenten dat hij niet speelt. Hij voelt zich steeds eenzamer en hij heeft het idee dat hij iedereen teleurstelt, bijvoorbeeld op het moment dat hij een groepspresentatie vergeet. Ook belooft hij Sophie dat ze geen geheimen voor elkaar hebben, maar ook hier houdt hij zich niet aan, aangezien hij haar niets vertelt over het vele gamen. 

Jonas heeft steeds minder contact met Björn en Björn besluit even te stoppen met gamen, terwijl hijzelf de ranking Zilver-I bereikt. Zijn gezondheid gaat echter wel achteruit. Hij merkt dit met name aan zijn kromme vingers omdat hij zoveel speelt. Ook krijgt hij steeds vaker hoofd- en nekpijn. 

Doordat Jonas Zilver-I heeft bereikt wordt hij uitgenodigd bij een professioneel game-team, RVMBLE. Hij behoort tot de top van Nederland en traint naast het game-team ook nog individueel. Hij geeft zijn studie op en zit alleen nog maar te gamen. Sophie maakt het uit met Jonas omdat hij nooit tijd voor haar heeft en altijd maar zit te gamen en ondertussen heeft Björn besloten zijn account helemaal te verwijderen. 

Jonas' huisgenoten zien ook dat het niet goed gaat met hem omdat hij de hele dag opgesloten zit in zijn kamer. Wanneer hij een bierflesje kapot gooit in zijn kamer en Lukas binnenkomt, beseft hij voor het eerst dat hij hulp nodig heeft. Zijn vader komt Jonas ophalen en Jonas ziet dat hij teleurgesteld en verdrietig is. Hij gaat echter thuis wel gewoon door met gamen. Hij besluit naar Björn te gaan omdat hij het niet meer trekt bij zijn ouders. Björn geeft echter niet het antwoord dat Jonas wil horen, namelijk dat hij het spel van zijn laptop moet afgooien. Jonas' vader komt naar Björns huis waarna Jonas ook aan zijn vader toegeeft dat hij hulp nodig heeft. Björn zegt zelfs dat Jonas, net als hij, gameverslaafd is. 

Jonas' vader brengt Jonas vervolgens naar een verslavingskliniek, een boerderij. Jonas wil niet toegeven dat er iets "mis met hem is" en ziet alle anderen die daar zitten als sukkels of nerds. Hij denkt constant aan The Rift maar na 3 dagen heeft hij een doorbraak en geeft hij zich toe dat hij zich een enorme mislukkeling vindt en dat hij zich schaamt. 

Een maand later staat hij in een kroeg met Lukas en Iris, die toch een soort van vrienden zijn geworden. Hij denkt nog steeds elke dag aan het gamen en kijkt ook nog filmpjes, maar hij heeft het niet meer gespeeld. Ook zijn contact met Björn is weer goed. Hij maakt een nieuw begin door weer opnieuw te gaan studeren. 

Personages

Jonas

Wanneer Jonas in Utrecht gaat studeren en gaat verhuizen, haalt Björn, zijn beste vriend, hem over om een nieuwe game te gaan spelen: The Rift. Wanneer hij voor de eerste keer het spel speelt, is hij direct verliefd. Hij lijkt op te gaan in de virtuele wereld en hij verliest het besef van plaats en tijd. Hij sluit zich op in zijn kamer met de gordijnen dicht, verwaarloost zijn studie, huisgenoten en vriendin en kan op een gegeven moment niet meer stoppen. Hij wordt steeds beter en doet er alles aan om de top te bereiken, totdat zijn ouders erachter komen en hij moet stoppen met zijn studie. Hij gaat naar een verslavingskliniek voor obsessieve gamers, waar hij leert om te gaan met zijn verslaving.

Björn

Björn is de beste vriend van Jonas. Hij haalt Jonas over om ook The Rift te gaan spelen. Samen komen ze in een game-team terecht, maar Björn besteed steeds minder tijd aan het spel en zijn prestaties worden steeds slechter. Op een gegeven moment laat hij aan Jonas weten dat hij stopt met het spel. De vriendschap tussen hen lijkt over. Björn probeert Jonas te overtuigen dat hij moet stoppen met het spel. Uiteindelijk krijgt Björn Jonas zo ver dat hij naar een verslavingskliniek (boerderij) gaat, met steun van Jonas' ouders.

Quotes

"Starend naar de stapel boeken wreef ik in mijn ogen. Ik klapte mijn laptop open. Misschien was dit het: het moment waar op ik alles nog kon redden. Maar ik opende Steam en zette mijn koptelefoon op. " Bladzijde 47

"'Ik heb iedereen teleurgesteld. Dat ik mezelf zit te slopen kan me niet eens schelen. Je wordt toch elke ochtend weer wakker in hetzelfde lichaam. Maar ik heb helemaal geen goeie reden om me zo totaal te verliezen in zo'n spel. " Bladzijde 244

Thematiek

Escapisme

Jonas ontvlucht de werkelijkheid door het spelen van het spel 'The Rift'. Hij gaat op in een virtuele wereld, waardoor hij al zijn zorgen en onzekerheden in de echte wereld vergeet. Het personage Sanoj ziet hij als een ideaalbeeld, waaraan hij zich als Jonas niet kan meten. Hij is onzeker over wie hij is en wat hij wil. Als hij aan het gamen is merkt hij dat hij wél ergens goed in is en dat biedt hem zekerheid. Zelfs Sophie, een vriendin die hij in Utrecht krijgt, kan hem niet overtuigen van het feit dat hij zo ook leuk genoeg is. Door het gamen raakt hij iedereen die van hem houdt kwijt, maar hij durft geen hulp te vragen, omdat de problemen zo hoog zijn opgelopen. Hij komt in een vicieuze cirkel terecht waarin hij gaat gamen, nóg meer problemen krijgt en daardoor nóg meer gaat gamen. Pas wanneer zijn ouders door zijn emotie heen prikken, ziet hij in dat er iets moet veranderen en dat hij niet constant kan vluchten voor alles om hem heen. Ondanks dat hij ziet dat hij een gameverslaving heeft, wordt hij er wel gelukkig van en dat maakt het lastig om er daadwerkelijk mee te stoppen.

Motieven

Vriendschap

Björn, Jonas' beste vriend, overtuigt Jonas om The Rift te gaan spelen. Samen zetten ze een team op om steeds professioneler te kunnen gamen. Hoewel Björn Jonas eerst overtuigt om te gaan spelen, probeert hij Jonas later in het boek te overtuigen van het feit dat hij moet gaan stoppen. Björn ziet in dat hij verslaafd is en hij probeert Jonas te helpen als vriend. Jonas accepteert deze hulp echter niet. Pas aan het eind van het verhaal ziet hij in hoeveel hij aan Björn heeft gehad. Zijn twee huisgenoten, Iris en Lukas, blijken er ook nog steeds voor hem te zijn, ondanks dat Jonas zich constant in zijn kamer verschuilt, eten steelt en een enorme troep maakt. Ook zij, zijn voor Jonas heel belangrijk.

Eenzaamheid & isolement

Naarmate Jonas het spel langer speelt (en meer), verliest hij steeds meer het contact met de echte wereld. Hij verliest zijn beste vriend Björn; Sophie, zijn vriendin, maakt het uit; hij gaat niet meer naar zijn ouders en ook zijn huisgenoten weten niet wat ze met hem aan moeten. Hij raakt daardoor steeds meer in isolement. Omdat zijn problemen steeds hoger opstapelen, wordt het ook steeds lastiger om om hulp te vragen. Pas wanneer zijn ouders hem met zijn problemen confronteren, durft hij toe te geven dat hij hulp nodig heeft.

Verslaving

Jonas gaat stééds vaker en steeds langer The Rift spelen. Hij gaat er zo in op dat de realiteit en de virtuele wereld in elkaar overlopen. Hij probeert koste wat het kost de top te bereiken, waardoor hij zien vrienden uit het oog verliest en zelfs liegt tegen zijn vriendin, Sophie. Pas in de verslavingskliniek ziet hij in dat hij verslaafd is. Hij schaamt zich daar enorm voor en hij probeert zichzelf niet te zien als zo'n 'nerd' of een 'sukkel' die alleen nog maar games speelt. Hij erkent dat hij, ook na het verslavingstraject, nog steeds een stuk "verslaving" in zich heeft. Hij blijft verlangen naar het spel en het voelt voor hem alsof hij nog steeds tussen de werkelijkheid en de virtuele wereld in staat. Björn, Jonas' beste vriend, is ook verslaafd aan het spel. Hij realiseert dit echter eerder dan Jonas en hij stopt met gamen. Hij probeert Jonas ook over te halen om te stoppen, maar het lukt hem eerst niet om tot Jonas door te dringen. Jonas ziet het game als een veilige wereld waar hij niet uit wil ontsnappen en de problemen in de echte wereld zijn zo hoog opgestapeld dat het steeds moeilijker wordt om die problemen onder ogen te komen. Hij kan de problemen immers toch niet meer oplossen.

Titelverklaring

Wanneer Jonas 'The Rift' aan het spelen is gaat hij op in zijn personage Sanoj. Hij voelt de wind door zijn haren, hij hoort het ritselen van de struiken en hij voelt de spanning wanneer "vijanden" hem aanvallen. Zijn lichaam lijkt een te worden met dat van de game. Zijn lichaam lijkt te bestaan uit pixels. Hoewel Jonas gewoon een "echt persoon" is, lijkt zijn lichaam bij het spelen van de game te veranderen in een lichaam van licht, dat bestuurbaar is via zijn laptop. De realiteit en de virtuele wereld vloeien in elkaar over en zijn lichaam van hemzelf en dat van zijn personage ook. 

Structuur & perspectief

'Lichaam van licht' bestaat uit 82 hoofdstukken. De telling begint bij 0 en in dit eerste hoofdstuk vertelt Jonas dat hij één grote flashback gaat geven naar het verleden: 'Ik moet je vertellen over deze wereld. Je kent dit niet, je weet niet hoe het voelt, en ik wil dat je dat wel weet. Dit is het hele verhaal.' Ook in hoofdstuk 2 geeft hij een flashback naar het afgelopen jaar, waarin hij zegt dat het het mooiste en het lelijkste jaar van zijn leven was. Op een aantal momenten in het verhaal laat hij weten dat het verhaal achteraf wordt verteld, maar verder verloopt het verhaal wel chronologisch. Ook wordt er een aantal keer een tijdsprong gemaakt, waarbij er dus een stuk van de tijd wordt overgeslagen. Hiervan is bijvoorbeeld sprake in hoofdstuk 81, waarin Jonas zegt: 'Dat was een maand geleden. En nu is het nu.' Jonas eindigt weer in dezelfde tijd waarin hij begon met vertellen in hoofdstuk 0. 

Het verhaal wordt verteld vanuit het vertellend ik-perspectief, waarbij Jonas, het hoofdpersonage, de ik-persoon is. Jonas vertelt achteraf wat hem is overkomen. Hierdoor krijgt de lezer veel inzicht in de gedachten en emoties van Jonas. Je wordt daardoor ook meegenomen in de ontwikkeling van een verslaving, waarbij Jonas steeds verder geïsoleerd raakt van de buitenwereld. 

Decor

Het verhaal speelt zich grotendeels af in Utrecht, de stad waar Jonas zijn " nieuwe leven" begint en waar hij de lerarenopleiding Nederlands gaat volgen. Naast dat de stad Utrecht op veel momenten wordt genoemd zijn er ook een aantal plekken waaraan de stad te herkennen is, zoals Hoog Catharijne, De Uithof, Ekko en Ledig Erf. Deze plekken bestaan echt.

Op een aantal momenten wordt de game 'The Rift' ook uitvoerig beschreven, waarin Sanoj (oftewel Jonas) door bossen loopt, torens passeert en bruggen oversteekt. Elk geluid wordt zo uitgebreid mogelijk beschreven, zodat je je als lezer bewust wordt van de enorme aantrekkingskracht van de game en de gelijkenissen van de game met de werkelijkheid. 

In het boek verstrijkt ongeveer 1 jaar. Vanaf het moment dat Jonas naar Utrecht verhuist tot het moment dat hij een nieuwe studie moet gaan kiezen. Een tijd die Jonas beschrijft als het mooiste en het lelijkste jaar van zijn leven. Het mooiste omdat hij het spelen van de game geweldig vond en hij bijna professioneel gamer was geweest en het lelijkste omdat hij heel eenzaam was en zijn studie niet heeft gehaald omdat het gamen een verslaving was geworden. 

Stijl

Jelmer Soes schrijft kort en bondig. Hij gebruikt korte zinnen en weid niet heel erg uit. Hierdoor is het verhaal goed te begrijpen. Door de korte hoofdstukken en de snelle afwisseling van gebeurtenissen is het daarnaast op geen enkel moment saai. Ook voor jongeren die niet zo van lezen houden is het daardoor een geschikt boek. 

Jelmer Soes heeft zich goed verdiept in de game-wereld. Het spel 'The Rift' heeft gelijkenissen met het spel 'Fortnite', waarin tegenstanders ook worden uitgeschakeld door te spelen in een team (of alleen). Het hebben van een gameverslaving wordt door de schrijver op een laagdrempelige manier onder de aandacht gebracht, waarbij er aandacht is voor het feit dat 'het iedereen kan overkomen'. Games worden immers zo gemaakt dat ze een enorme aantrekkingskracht hebben en je als gamer wilt blijven spelen om op een hoger niveau te kunnen komen. Door de manier waarop Jelmer Soes het proces van een gameverslaving beschrijft, krijg je als lezer empathie voor Jonas en kun je je goed inleven in de situatie. 

Slotzin

Het laatste wat ik zie, zijn mijn handen. Dan sluit ik mijn ogen. Hier ben ik. Zoek me, vind me, dan beginnen we opnieuw. Restart.

Beoordeling

Het hebben van een (game)verslaving wordt op een laagdrempelige manier onder de aandacht gebracht. Door het gebruik van korte zinnen en hoofdstukken is het verhaal makkelijk te begrijpen. Ondanks dat het boek over gamen gaat, is het ook zeer geschikt voor jongeren die niet of nauwelijks gamen. Hoewel de nadruk ligt op gamen, gaat het ook over het hebben van een verslaving in het algemeen. Het zijn vaak dezelfde principes die aan een verslaving ten grondslag liggen: een nieuwe situatie, veel onzekerheid en vervolgens je zekerder voelen door middel van een verslaving. Daarnaast wordt er niet een ideaalbeeld geschetst van iemand die uit een verslavingskliniek komt. Jonas beschrijft zelf dat hij nog steeds aan gamen denkt en gamefilmpjes kijkt en dat hij het lastig blijft vinden om niet alsnog in oude patronen te vervallen. Een verslaving kan je de rest van je leven blijven achtervolgen. 

Al met al is dit boek zeer geschikt voor jongeren. Jongeren die gamen zullen het waarschijnlijk leuker vinden, maar ook voor jongeren die niet gamen is het een leuk en interessant boek. 

 

Recensies

"Soes beschrijft beeldend en overtuigend hoe Jonas in die andere wereld wordt gezogen waar hij iemand is en op een steeds hoger level kan presteren. Ook in die gamewereld is er sociale druk, als je verzuimt of faalt, heeft dat invloed op anderen. De aantrekkingskracht van de virtuele wereld is voelbaar, net als de veilige vlucht die zo’n parallelle wereld is. " https://www.jaapleest.nl/...ale-hobby/

"‘Lichaam van licht’, soepel en eigentijds van taal, eindigt niet slecht, maar zeker ook niet rooskleurig: Jonas erkent zijn verslaving, maar is er nog niet vanaf. Een alarmerende must-read voor gamende jongeren en hun opvoeders." https://www.trouw.nl/home...~a6124892/