Lek door Jacobine de Brauw

Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2013
• 243 pagina's
• Uitgeverij: Querido

Flaptekst

Eerste zin

Het is de koudste novemberochtend die Willem zich kan herinneren. En de donkerste. Alleen aan het aantal mensen dat op de been is kun je merken dat het dag is.

Samenvatting

De vader van Willem, politiek journalist, komt om bij een auto-ongeluk op een verlaten snelweg. Willem denkt echter dat het geen ongeluk was, maar dat hij door iemand is klemgereden, omdat hij misschien iets had ontdekt in zijn onderzoek over kernafval. Hij besluit samen met zijn vriend, Max, naar de Tweede Kamer te gaan om te gaan onderzoeken wat er precies is gebeurd en wat zijn vader had ontdekt over het kernafval. Willem doet net alsof hij alleen zijn vaders aantekeningen komt ophalen, maar eigenlijk wil hij graag bij het vragenuurtje over kernafval zijn. Manuels, een kamerlid, gaat daarin een kamervraag stellen aan Van Weelde, de minister van Economische Zaken, over het radioactief afval.

Bruno Bruins, een collega van Willems vader, ontvangt de twee jongens. Bruins gaat de minister Van Weelde interviewen ter voorbereiding op het vragenuurtje en Willem en Max mogen met hem mee naar binnen. Willem ziet dit als een kans om alvast informatie te verkrijgen over de avond waarop zijn vader is verongelukt. Wanneer Willem de minister aan het eind van het interview een vraag stelt over het kernafval wordt de minister zenuwachtig en zegt hij dat de vaten met kernafval zijn verwijderd.

Na dit gesprek heeft Van Weelde een gesprek met Staalmeesters, de fractievoorzitter van een grote partij, waarin het duidelijk wordt dat ook hij meer weet van de vaten met kernafval. Staalmeesters belt Schmidt, de directeur van Siemtron, een nucleair bedrijf, die er ook bij betrokken is. Hij zorgt dat een paar van zijn mannen Willem en Max in de gaten houden. 

Willem gaat vervolgens in zijn vaders spullen op zoek naar informatie over zijn vaders onderzoek. In een rood boekje, dat zijn vader altijd mee had, staat de afkorting LEK. Deze afkorting staat ook op een vel papier dat Willem en Max in een stapel met papieren vinden. Op dit papier staat een foto van een aantal vaten die in een weiland liggen. Dit is het bewijs dat lekkende vaten met radioactief afval in de grond terecht zijn gekomen. Ze willen dit bewijs niet meteen aan iemand laten zien, maar eerst zelf op onderzoek gaan.

Door Bruins krijgt Willem toegang tot het vragenuurtje; Max blijft buiten staan wachten. Maar wanneer het vragenuurtje is begonnen en Van Weelde aan het woord is weet Max de Tweede Kamer te betreden en roept hij dat Van Weelde liegt. Hij wordt echter meteen gepakt door de zogenaamde beveiliging van de Tweede Kamer. In werkelijkheid zijn dit de mannen van Schmidt. Willem gaat Max achterna en komt dan Lorna tegen, een meisje dat haar schoolklas kwijt is. Samen met haar gaat Willem op zoek naar Max. Als ze Staalmeesters tegenkomen pakt hij hun mobieltjes af en stopt hen samen met Max in zijn kantoor. 

Omdat ze geen mobieltjes hebben mailen ze via de computer van Staalmeesters naar Manuels, in de hoop dat hij hun komt bevrijden. Als ze iemand horen aankomen denken ze dat het iemand is van Schmidt en slaan ze diegene met een vaas op het hoofd. Het blijkt echter Manuels te zijn. Aan hem vertellen de drie kinderen het hele verhaal. Ze besluiten dat Manuels en Max naar Zeeland gaan, waar mogelijk het radioactieve afval is gedumpt. Willem en Lorna blijven achter om achter de foto aan te gaan die Staalmeesters van hen heeft afgepakt. 

Op datzelfde moment staat Schmidt in een weiland in Zeeland. Hij is met een paar mannen de grond aan het afgraven om een vat met radioactief afval na bewerking de grond in te stoppen. Dan komen Max en Manuels langs die Schmidt zien staan. Schmidt neemt hen mee een schuur in en hij dreigt Max en Manuels te vermoorden als Willem de politie belt. Willem, die alles hoort via de luidspreker van Max' telefoon, raakt in paniek en samen met Lorna besluit hij naar de premier te gaan, meneer Kuiper. 

Omdat ze niet door de beveiliging komen, nemen ze een geheime route waarover Willems vader wel eens vertelde: een route die politici nemen om de pers te ontwijken. Willem vertelt aan Kuipers het hele verhaal, maar Kuipers gelooft hem niet en heeft het te druk met zijn eigen hachje redden. 

Als Staalmeesters van Schmidt hoort dat hij Max en Manuels gevangen heeft genomen, wordt hij boos. Hij vindt dat Schmidt alles zelf maar moet oplossen. Ook wordt duidelijk dat Schmidt degene is geweest die de vader van Willem heeft laten klemrijden. 

Lorna en Willem besluiten net te doen alsof er een officiële persconferentie gaat plaatsvinden over het radioactieve kernafval door op de computer van Manuels een nieuwsbericht te versturen. Staalmeesters houdt hen echter tegen en dwingt Willem om tegen alle aanwezige journalisten te zeggen dat het een grapje was. Willem ziet Bruins staan tijdens de persconferentie en geeft hem een seintje om in een café af te spreken. Als Willem en Lorna door Staalmeesters worden meegenomen doet Willem net alsof hij naar het toilet moet. In de toiletten in het café ontmoet hij Bruins. Willem vertelt hem het hele verhaal.

Ondertussen zitten Max en Manuels nog steeds gevangen. Ze besluiten om Schmidt naar het hele verhaal te vragen. Schmidt stemt toe en vertelt hen dat Staalmeesters, Van Weelde en zelfs de premier van de lekkende vaten op de hoogte zijn. 

Willem weet te ontsnappen aan Staalmeesters met behulp van Bruins en samen met hem rijdt hij naar Zeeland. Op een weiland zien ze dat er is gegraven en ze vermoeden dat daar de vaten met radioactief afval in de grond hebben gezeten. Omdat ze willen meten of er daadwerkelijk radioactief afval in de grond terecht is gekomen hebben ze een geigerteller nodig. Ze bellen Van Weelde en ze dwingen hem er een te regelen. Als ze de meting uitvoeren blijken ze gelijk te hebben. Ook zien ze de muts van Max op de grond liggen. 

Willem en Bruins schrijven een artikel over het radioactieve afval in de grond in Zeeland. De volgende dag staat het met grote letters in de krant en is het groot politiek nieuws. Er is een crisisberaad, waarbij alle politici bij elkaar komen. De politiek wil Siemtron inschakelen om onderzoek uit te voeren naar de bodemkwaliteit, maar ze weten niet dat Schmidt, de baas van Siemtron, ook betrokken is. Doordat Willem precies de juiste vragen stelt over Siemtron en hun betrokkenheid bij de kernramp waar journalisten bij zijn, wordt er een spoeddebat gehouden. Er wordt een motie ingediend over het belang van een onafhankelijk onderzoek. De meerderheid van de partijen moet het met de motie eens zijn om aangenomen te worden. Tijdens het stemmen van de tellen laat Willem aan Bruins een dictafoon zien die in de muts van Max zat. Ze spoelen deze af en dit blijkt een opname te zijn, gemaakt door Max, van Schmidt die alles bekend. Manuels en Willem onderbreken de stemming voor de motie en laten de opname horen. 

In de opname wordt duidelijk dat Kuipers wist van de lekkende vaten met kernafval. Daarnaast worden Staalmeesters en Van Weelde ook genoemd. Kuipers legt uit dat hij niet wist dat de situatie zo ernstig was en dat hij niet wilde dat het kabinet zou vallen, omdat het kabinet op het punt stond een nieuwe zorgwet aan te nemen die positieve gevolgen zou hebben voor veel mensen. Max en Manuels blijken nog te leven, omdat ze zijn ontsnapt met de hulp van Kuipers. Bruins schrijft tenslotte een artikel waarin alles wordt onthuld. Onder dat artikel staat ook de naam van Willem. 

 

 

Personages

Willem van Dijk

Willem is de zoon van Cees van Dijk, een verongelukte politiek journalist. Hij gaat op onderzoek uit om erachter te komen tot welke ontdekkingen zijn vader was gekomen in het onderzoek naar kernafval en of het ongeluk wel een ongeluk was. Hij heeft veel eigenschappen van zijn vader geërfd en dan vooral zijn gevatte manier van vragen stellen om achter de waarheid te komen.

Max

Max is de vriend van Willem. Hij helpt Willem met het onderzoek en heeft hele goede ideeën waar hij soms niet zo goed over heeft nagedacht. Hij kwam met de vraag voor de minister van Economische Zaken, namelijk of de problemen in Borssele al waren opgelost. Daarnaast is hij degene die de Tweede Kamer binnenstormt tijdens het vragenuurtje om te zeggen dat de lekkende vaten niet zijn opgeruimd. Hij heeft erg veel lef en is ook een beetje brutaal.

Bruno Bruins

Bruno Bruins is ook een politiek journalist in Den Haag. Hij was hele goede vrienden met Cees van Dijk. Maar sinds Cees dood is heeft hij geen onthullingen gedaan. Hij heeft niet de contacten of de charmes die Cees wel had. Cees wist daarnaast precies wat hij op welk moment moest vragen, maar Bruins heeft dat gevoel niet. Hij vindt het maar lastig dat Willem en Max langskomen. Maar hij geeft wel toestemming om bij het interview van Staalmeesters te zijn en bij het vragenuurtje. Als Willem aan Bruins uitlegt wat er speelt, en dat Max en Lorna gevangen zitten, gaat hij met Willem op pad om bewijs te zoeken voor de gelekte vaten. Als ze dit bewijs vinden schrijft hij een stuk voor de krant waarin alles duidelijk wordt.

Otto Staalmeesters

Otto Staalmeesters is fractievoorzitter van de op één na grootste partij. Staalmeesters weet alles van de lekkende vaten. Hij probeert te vermijden dat Max en Willem achter het geheim komen en huurt Schmidt in om hem hiermee te helpen.

Ton Schmidt

Ton Schmidt is de directeur van nucleair constructiebedrijf Siemtron. Hij gaf opdracht om Cees van Dijk klem te rijden en te vermoorden om te voorkomen dat Cees de informatie naar buiten bracht. Schmidt heeft dus bewust de Tweede Kamer fout ingelicht over de resultaten van het bodemonderzoek, aangezien de vaten wel degelijk lekten en radioactief afval hebben verspreid in de grond. Als Max en Manuels aankomen op de plek waar de vaten vermoedelijk hebben gelegen, is Schmidt daar ook. Hij neemt Max en Manuels gevangen en is van plan hen te vermoorden.

Benjamin van Weelde

Benjamin van Weelde is de minister van Economische zaken. Van Weelde moet de kamervraag van Manuels benantwoorden, en wordt hierop voorbereid door Staalmeesters. Toen Van Weelde hoorde van de lekkende vaten heeft hij aan Staalmeesters gevraagd het over te nemen. Hier heeft hij spijt van, omdat Staalmeesters het niet op een goede manier heeft opgelost. Uiteindelijk helpt hij Willem en Bruins aan een geigerteller, waardoor hij toch nog iets goed doet.

Kuiper

Kuiper is de premier. Hij was op de hoogte van de lekkende vaten met kernafval. Hij heeft Cees van Dijk ingelicht maar verder geen actie ondernomen. Ook de kamervraag die Manuels stelt over het kernafval, tijdens het vragenuurtje, komt in het anoniem van Kuiper. Als Willem en Lorna bij hem langsgaan, doet Kuiper net alsof hij er niets van weet. Pas wanneer Bruins en Willem bewijs hebben geleverd, en bekend wordt dat Max en Lorna gevangen zitten, onderneemt hij actie om hen te redden. Kuiper geeft als verklaring voor zijn zwijgen dat wanneer hij vragen had gesteld over het kernafval, dat het kabinet dan zou zijn gevallen. Dit wilde hij voorkomen omdat hij graag een nieuwe wet wilde aannemen die door de Tweede Kamer moest worden goedgekeurd. Uit het krantenartikel van Bruins en Willem blijkt dat hij is afgetreden en dat het nog onduidelijk is of hij straf krijgt.

Quotes

"'En wat brengt de jonge Van Dijk naar Den Haag?' vraagt hij terwijl hij zogenaamd iets zoekt tussen de dossiers. 'Volgens Bruins komt hij spullen uit het archief van zijn vader halen.' Het heeft dus niks te maken met het vragenuurtje. Van Weelde ontspant iets. Zou het gewoon toeval zijn?" Bladzijde 29

"Verdomme. De zoon van Cees. Hoe is het mogelijk. 'Hij had het rode boekje bij zich,' spuugt Van Weelde. 'Hij maakte er zelfs aantekeningen in.' Deze keer hoeft Staalmeesters niet na te denken. Het voelt alsof iemand zijn luchtpijp langzaam dichtdrukt. Het rode boekje van Van Dijk was in Den Haag een begrip. De vrees voor elke politicus. " Bladzijde 25

"'Je weet dat mijn vader bezig was met een verhaal, de nacht dat hij... dat hij..' 'Dat hij verongelukte,' vult Max in. Willem knikt. 'Dat verhaal ging over kernafval. Kijk.' " Bladzijde 8

"'Je weet nog steeds niet wat de belangrijkste reden is dat we naar het Binnenhof gaan.' De trein komt langzaam tot stilstand bij station Den Haag. Willem zegt zo zacht dat niemand behalve Max het kan horen: 'Ik denk dat mijn vader vermoord is.'" Bladzijde 15

Thematiek

Moord

Het thema van dit boek is moord. Nadat de vader van Willem is verongelukt, gaat Willem op onderzoek uit omdat hij niet gelooft dat zijn vader zomaar is omgekomen. Hij gelooft dat zijn vader is klemgereden, omdat hij iets had ontdekt in zijn onderzoek naar radioactief afval. Uiteindelijk blijkt Schmidt de opdracht te hebben gegeven voor zijn moord, omdat hij wilde voorkomen dat de informatie naar buiten zou komen. Schmidt wil ook Max, Manuels, Lorna en Willem vermoorden, maar dit wordt voorkomen door Kuiper, de minister. Alles in dit boek draait om het onderzoek van Willem naar zijn vader en hoe hij tot zijn einde is gekomen.

Motieven

Geheim

Kuiper, Staalmeesters, Van Weelde en Schmidt hebben allemaal een groot geheim. Kuiper weet dat er iets is fout gegaan met radioactief afval, maar besluit dit te verzwijgen omdat hij niet wil dat het kabinet valt. De andere drie mannen hebben de lekkende vaten met radioactief afval in de grond zijn gestopt, waardoor de grond is vervuild. Vooral Staalmeesters en Schmidt spelen hierin een grote rol.

Politiek

Het gehele verhaal speelt zich af in Den Haag, het politieke centrum van Nederland. De vader van Willem was politiek journalist en had ontdekt dat er lekkende vaten met kernafval in de grond terecht waren gekomen. De minister, premier en fractievoorzitter spelen hier alledrie een rol in.

Onderzoek doen

Cees van Dijk deed onderzoek naar radioactief afval toen hij achter schokkende informatie kwam. Toen hij werd klemgereden nam zijn zoon, Willem, het onderzoek over. Samen met Max en Lorna doet hij onderzoek naar het radioactief afval en probeert hij te ontdekken wie verantwoordelijk is voor de dood van zijn vader.

Motto

'Politics is something you can't afford to ignore.'  - Barack Obama, Boston 2004

Titelverklaring

De titel is 'LEK'. Het woord of de afkorting LEK staat ook in het rode boekje van de vader van Willem. Max probeert erachter te komen wat dit woord betekent en waar het voor staat. Zijn vader gebruikt namelijk altijd afkortingen om zo te voorkomen dat andere mensen achter zijn onthullingen komen. Aan het eind van het boek blijkt dat het afkorting is en dat de drie letters de voornamen zijn van Egbert Kuipers, de premier. Hij heeft Cees van Dijk getipt over de lekkende vaten.

Daarnaast waren de vaten met kernafval lek, waardoor radioactief afval in de grond terecht is gekomen. Willem en Max hebben dit ontdekt met behulp van de aantekeningen van Cees van Dijk.

Tenslotte gaat de titel LEK ook over de politici die informatie hebben achtergehouden, waardoor veel mensen in gevaar zijn gekomen. De politici vormen als het ware 'een lek' in het politiek systeem, dat doorgaans open en eerlijk is. 

Structuur & perspectief

Het vertelperspectief lijkt in dit boek te liggen bij verschillende personen, het zogenaamd wisselend personaal perspectief. Het verhaal wordt wel vanuit de derde persoon verteld, maar doordat één persoon wordt gevolgd in zijn gevoelens en gedachten lijkt het alsof er geen alwetende verteller aanwezig is. De hoofdstuktitels geven aan door wiens ogen dat deel van het verhaal wordt verteld en op welke locatie die persoon zich bevindt. 

Het gehele verhaal wordt chronologisch verteld. Er lopen op een aantal momenten verschillende verhaallijnen naast elkaar. Wanneer Max en Willem op onderzoek uitgaan, worden ze in de gaten gehouden door Staalmeesters, Van Weelde en Schmidt. Zij hebben onderling contact om te voorkomen dat Max en Willem de informatie over de lekkende vaten tot hun beschikking krijgen. 

 

 

Decor

Het verhaal speelt zich af in november in Den Haag, het politiek centrum van Nederland. Daarnaast speelt de weg naar Borssele een grote rol, aangezien op die weg de vader van Willem is "verongelukt" en daar ook de vaten met radioactief afval zijn gedumpt. 

Omdat bij elke hoofdstuktitel de tijd is aangegeven, is de tijd die is verstreken van de eerste gebeurtenis tot de laatste bekend. Het gehele verhaal beslaat iets meer dan 24 uur, van 7.20 uur tot 9.11 uur de volgende dag.

Stijl

Jacobine de Brauw heeft een erg duidelijke manier van schrijven. De hoofdstuktitels geven aan vanuit wiens perspectief het verhaal wordt verteld. Daarnaast worden ook de locatie en de tijd genoemd. Voor een jeugdige lezer is het hierdoor makkelijk het verhaal te blijven volgen. 

Er gebeurt heel veel in een kort tijdsbestek. Dit draagt bij aan de spanning van het verhaal. 

 

Slotzin

'Maar je moet me één ding beloven, Willem.' Willem kijkt hem aan. 'Dat je hier komt werken zodra je oud genoeg bent. Den Haag kan eigenlijk niet zonder een Van Dijk.' Willem kijkt opzij naar zijn moeder. Ze haalt haar schouders op. 'Ik zou maar ja zeggen.' 'Dat beloof ik,' zegt Willem.

Beoordeling

Lek is een jeugdboek. Ondanks dat de politiek niet een erg gebruikelijk onderwerp is voor een jeugdboek, heeft Jacobine de Brauw op een bondige manier het verhaal vormgegeven zonder dat het moeilijk te begrijpen is. Iedereen die het leuk vindt om spannende verhalen te lezen zal dit boek zeker leuk vinden. En ook jongeren die nog niet geïnteresseerd zijn in de politiek of die zich er nog nooit in hebben verdiept, zullen dit boek hoogstwaarschijnlijk willen lezen. 

 

Recensies

"Het is een vlot leesbare, detectiveachtige avonturenroman, met de sfeer van een ouderwets jongensboek, die zich afspeelt rond het hedendaagse Binnenhof. Opmerkelijk genoeg prijzen politici als Lodewijk Asscher en Diederik Samsom het boek aan met wervende quotes, terwijl hun beroepsgroep er in het verhaal niet bepaald goed af komt." https://www.trouw.nl/home...~a1d59dfc/