Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2019
• 200 pagina's
• Uitgeverij: Hollands Diep

Flaptekst

Eerste zin

Om Tulard heen roepen voorbijgangers in hun telefoons dat ze nog leven, dat ze naar huis komen.

Samenvatting

Er zijn diverse lagen in de roman, die elkaar afwisselen.

Het verhaalheden van Tulard
Er wordt in 2019 een aanslag gepleegd op het hoofd terrorismebestrijding in Parijs, Doriot. Dat is een held van de bevolking geworden na moedig optreden bij een eerdere aanslag.. Gerechtspsychiater Tulard wordt er bij geroepen om de dader psychisch te beoordelen. Wanneer Tulard de gevangeniscel betreedt, ziet hij Youssef en dat is een oude vriend van zijn zoon Simon.

Het verleden van Simon
Simon is in 2005 15 jaar oud als hij besluit de lange zomervakantie door te brengen bij zijn oom in een van de banlieues van Parijs. Zijn vader heeft toch geen aandacht voor hem. Hij ontmoet in Clichy Youssef die hem redt van een woest uitziende hond. Met Youssef, een Algerijn van afkomst,  trekt hij de weken daarna over de daken van de stad en hij krijgt zo een geweldig en divers  beeld van Parijs. Ze hebben dolle pret, stelen eten uit appartementen waar ze zo naar binnen kunnen klimmen, bespieden van bovenaf naakte meisjes van een dansschool en Simon krijgt een aparte kijk op de stad. Youssef bekent in een later stadium dat hij niet kan lezen en dan zorgt Simon ervoor dat hij hem de eerste beginselen van het lezen leert. Gek genoeg kan Youssef binnen een paar weken de moeilijkste teksten lezen. 
Toch voelt Simon dat er daarna een ander soort relatie is ontstaan. Hij praat ook al over een vorm van verraad die hij heeft gepleegd. Maar dat wordt nog niet uitgelegd aan de lezer.

Het verleden van Tulard 
Tulard heeft eind vorige eeuw zijn vrouw aan kanker verloren en hij heeft daarna heel erg weinig aandacht gehad voor zijn zoon Simon. Hij kreeg een overspelige relatie met zijn secretaresse  Justine die een gehandicapte zoon Pierre heeft, voor wie Simon moet zorgen als zijn vader seks met Justine heeft.
In 2015 sterft Simon, omdat hij zelfmoord pleegt. Tulard weet niet wat de mentale verandering in het leven van Simon teweeg heeft gebracht. Hij vermoedt dat Youssef daar een rol in heeft gespeeld. 

Een paar maanden later zijn er de beruchte aanslagen op 13 november o.a. bij Bataclan. Tulard die zijn praktijk van psychiatrie heeft verwaarloosd, wordt opgeroepen om de psyche van de daders te doorgronden. Dat heeft  meer zijn interesse dan zijn eigen patiënten  en hij gaat op wetenschappelijke manier proberen een antwoord te krijgen op het mentale verschil tussen Fransen en Arabieren. Dat resulteert uiteindelijk in een boek over een   thema dat hij 'immigratiekloof' noemt. Het boek baart echter weinig opzien.

Het verleden van Simon (2)
Simon keert na de zomervakantie terug naar zijn vaderlijk huis. Op school merken ze al snel dat hij anders is geworden. Hij was een jongetje dat gepest werd door zijn klasgenoten o.a. door de sterke gozer Bourreau. Maar na zijn terugkeer is Simon  door Youssef veranderd en hij slaat zijn klasgenoot na een nieuwe pesterij meteen op zijn smoel. Daarna is het pesten over.
Hij heeft echter een schuldgevoel over het verraad dat hij heeft gepleegd. Wanneer schoolgenoten een zieke duif over het schoolplein heen en weer trappen, wordt er iets in hem wakker. Zijn vriend Youssef zou hierbij zeker opgetreden hebben. 

Dan wordt het scenario voor de lezer weer teruggedraaid. We keren terug naar 2005. Simon wil nadat hij Youssef lezen heeft geleerd, ook wel eens een beslissende rol in de dagvulling  spelen. Tegen de zin van Youssef nemen ze een andere route over de daken en komen in een vervelende situatie terecht. Een grote, wrede man. knipt duiven met een heggenschaar kapot. Youssef die beslist een dierenvriend is, wil optreden. Ze steken de duiventillen in de fik, opdat de duiven kunnen ontsnappen. Maar de grote man betrapt hen en zorgt ervoor dat ze in de politiecel  belanden en dan is Youssef de pineut. Hij wordt ondervraagd en gemarteld door een politie-inspecteur in wie we Doriot kunnen herkennen. Hij vraagt z'n vriend  Simon solidair te blijven en niets te zeggen over wat er is gebeurd. Simon  heeft niet zoveel mentale kracht als zijn vriend en hij 'verraadt' Youssef. Die wordt geslagen en streng gestraft en Simon gaat vrijuit. Dat is een verschil in behandeling tussen groepen van verschillende afkomst. Simon ondervindt daar later zoveel last van dat hij vanwege zijn schuldgevoel zelfmoord pleegt.

Het heden van Tulard (2)
Tulard wil van Youssef weten wat er met Simon is gebeurd, maar die laat hem eerst vertellen over zijn  eigen huwelijk en zijn slechte relatie met zijn zoon. Ook discussiëren ze over het boek van Tulard over de immigratiekloof.  Youssef vindt dat Tulard daarbij fout zit. Tulard zegt dat daders zich altijd ten onrechte gediscrimineerd voelen. Ze zijn immers zelf schuldig aan hun situatie.
Youssef zegt ook dat hij eigenlijk geen moslimterrorist is, maar dat hij de  moord op Doriot gepleegd heeft vanwege Simon. Is het dus een daad van vergelding geweest?
Dan overvalt Tulard de neiging om de keel van Youssef dicht te knijpen. Het einde is een beetje open, maar je kunt als lezer concluderen dat Tulard Youssef vermoordt. Hij denkt namelijk dat Youssef de ware reden is dat Simon zelfmoord heeft gepleegd.

 

Personages

Simon

Simon is in 2005 vijftien jaar wanneer hij Youssef ontmoet. Simon heeft weinig contact met zijn vader en zijn moeder is overleden. Hij heeft soms nare trekjes die hem ineens kunnen overvallen zonder dat hij het bewust doet. Zo bekogelt hij bij het verblijf van zijn oom een hond met gipsen bolletjes. Hij is ook lang niet zo'n dierenvriend als Youssef is. Hij heeft toch wel een superioriteitsgevoel ten opzichte van Youssef. Wanneer die bekent dat hij niet kan lezen, helpt Simon hem, maar hij wil er wel iets tegenover zetten.Hij wil de route over de daken bepalen. Hij speelt een laffe rol bij het verraad van zijn metgezel. Maar daarover krijgt hij later een schuldgevoel, wat hem tot zelfmoord drijft. Met zijn vader heeft hij nooit een goede relatie gehad.

Youssef

Youssef is even oud als zijn vriend. Hij is een 'padvinder'in Parijs en weet goed de weg over de daken van de banlieue. Hij durft veel en kan veel. Hij leert Simon uit appartementen stelen, naakte meisje bekijken. Hij helpt Simon ook als hij te maken krijgt met een boze hond. Youssef houdt wel van dieren, helpt een zieke duif en wil ook wraak nemen op de man die op wrede manier duiven doodt. Wel draagt Youssef een geheim met zich mee. Hij kan niet lezen en hij schaamt zich ervoor. Maar hij weet wonderbaarlijk snel het lezen onder de knie te krijgen. Natuurlijk voelt hij zich verraden door de politie maar ook door zijn vriend Simon. Als de laatste zelfmoord pleegt, zal hij het besluit genomen hebben de politie daarvoor verantwoordelijk te stellen. Hij doodt Doriot.

Tulard

Tulard is de vader van Simon. Maar hij besteedt erg weinig aandacht aan zij zoon. Hij heeft het te druk met zijn praktijk als psychiater en met zijn secretaresse. Later, na de zelfmoord van Simon, ziet hij in dat het verwende patiënten zijn die hij behandelt en hij richt zich op een studie over cultuurverschillen. Daarover schrijft hij een boek dat niet veel indruk maakt. Omdat hij een verkeerd idee over Youssef heeft, besluit hij de dader van de aanslag zelf te vermoorden.

Quotes

"Tulard sluit zijn ogen en luistert naar het geluid van een voorwerp dat ergens over de vloer van de wagen rolt. De mensen zijn achterlijk, denkt hij. De kans dat ze omkomen is verwaarloosbaar. Ook nu, in Parijs. Miljoenen mensen, hooguit een handjevol doden." Bladzijde 10

"Nu is Doriot dood. En kennelijk is hij een martelaar voor wie de Parijzenaren de straat op gaan. Dit keer geen anonieme burgers die zijn omgekomen, maar de hoop van de stad, samengebald in die ene persoon, de fiere luitenant van de politie." Bladzijde 17

"De wind trok aan mijn lichaam. Ik klampte me vast aan de pinakel om niet in de diepte te worden gesleurd. Ik was sprakeloos. De stad was tastbaar , dichtbij, Voor het eerst n mijn leven wilde ik haar beleven. En die zomer zou Youssef me laten zien hoe dat kon." Bladzijde 57

"Nu na al die jaren , begrijp ik dat de afgunst op dat moment in mij ontkiemde, in de vorm van een schurende onvrede die uiteindelijk zou uitmonden in mijn verraad." Bladzijde 112

""Ik ben geen moslimextremist."Youssef recht zijn rug. "Ik heb luitenant Doriot vermoord vanwege je zoon."" Bladzijde 144

""Waarom heb je dat boek geschreven?" "Jullie zijn anders. Ook als jullie hier al generaties wonen. Ik wilde die verschillen vastleggen, en dat is me gelukt. Ik heb het de immigratiekloof genoemd."" Bladzijde 180

Thematiek

Vriendschap en verraad

In de zomer van 2005 logeert Simon bij zijn oom. Hij bouwt een hechte vriendschap op met Youssef, een Algerijn van geboorte. Die laat hem via zijn tochten over de dagen van Parijs de stad op een andere manier zien. Hij kan niet lezen en wanneer Simon dat merkt leert hij hem via een 'spoedcursus'toch lezen. Maar hij pleegt verraad aan de vriendschap wanneer hij Youssef tegenover de politie beschuldigt van de misdaad tegenover de wrede duivenmeneer. Youssef zou hem daartoe aangezet hebben. Eigenlijk is dat ook het einde aan de vriendschap. Youssef beweert dat hij de aanslag heeft gepleegd op de terrorismebestrijder, juist vanwege Simon.

Motieven

Zelfmoord

Simon pleegt zelfmoord in 2015. Waarschijnlijk is dat vanwege zijn schuldgevoel voor het verraad dat hij heeft gepleegd.

Wraak

Wraak is het motief van Youssef om luitenant Doriot te vermoorden. Tulard pleegt wraak op Youssef vanwege zijn zoon. Hij vermoedt dat Youssef een verkeerde invloed op Simon had, wat overigens niet waar was.

Moord

Youssef heeft het Franse hoofd van de terrorismebestrijding vermoord. Tulard vermoordt aan het einde de dader Youssef.

Vader-zoonrelatie

De relatie tussen vader Tulard en zijn zoon Simon is erg slecht. Tulard heeft zich na de dood van zijn vrouw Lucie nooit bekommerd om zijn zoon. Ze hebben nauwelijks contact. Simon gaat de zomervakantie in 2005 doorbrengen bij zijn oom. Ook bij terugkomst vraagt zijn vader nauwelijks naar wat er is gebeurd.

Pesten op school

Simon wordt voor zijn Parijse avontuur met Youssef gepest op school, vooral door ene Bourreau. Wanneer hij terugkeert naar huis, weet hij wel hoe hij met deze Bourreau moet omgaan. Wanneer hij weer wordt gepest, slaat hij de vervelende jongen neer. Daarna heeft hij geen last meer van Bourreau.

Cultuurverschillen

Er zijn grote cultuurverschillen tussen Arabieren en Fransen, heeft vader Tulard onderzocht. Hij heeft er een boek over geschreven. De inhoud daarvan komt ter sprake in de laatste dialoog tussen Youssef en Tulard.

Geheim

Youssef heeft voor Simon verborgen gehouden dat hij niet kan lezen. Hij wordt daar door Simon pijnlijk mee geconfronteerd als die hem een boek in de bibliotheek laat zien.

Dierenleed

Simon is bepaald geen dierenvriend. Hij bekogelt de hond bij het appartement van zijn oom met bolletjes gips. Ook treedt hij niet op als scholieren met het lijkje van een duif voetballen. Bij zijn avonturen met Youssef wordt beschreven dat een wrede man duiven met een heggenschaar in tweeën knipt. Youssef besluit op te treden en de duivenhokken in de fik te stikken en zo de andere duiven te redden. Maar daar begint ook de catastrofe mee.

Schuld(gevoel)

Simon blijft zich schuldig voelen aan het verraad dat hij gepleegd heeft, nadat hij samen met Youssef was opgepakt vanwege de vernietiging van de duiventillen van een wrede man.

Motto

Er zijn twee motto's:

"De mensheid is een aan een plaag grenzend verschijnsel wier bestaan eventueel gerechtvaardigd kan worden door de spaarzame momenten  waarop liefde- échte liefde- opflakkert in haar gelederen."

Dr. Rudolf Jarriers  in Sozialphilosophische Überlegungen zur Organischen Existenx (1927)

 

"From the beginning of Wstern speculation about the Orient, the one thing the Orient could not do was to respresent  itself.
Edward Said in Orientalism (1978)

Beide motto's verwijzen naar de inhoud van de roman . Alleen echte liefde kan de verschillen tussen mensen oplossen bijv. ook tussen twee vrienden van verschillende culturen. Maar er zullen ook altijd verschillen blijven tussen de Westerse en de Oosterse cultuur. 

Opdracht

Voor Mieke
Voor Annieke

Titelverklaring

De titel komt op blz. 194 min of meer letterlijk voor.
"Hij praatte tegen me. Hoewel de meeste woorden langs me heen gingen, begreep ik dat het verhalen waren. Sprookjes over dadels en prinsen, over roodkleurig zand dat ver de vlaktes waait. Ik probeerde te luisteren, maar het lukte me niet."

Simon zit op dat moment in een politiecel en hij staat op het punt Youssef te verraden om zijn eigen hachje te redden. Youssef probeert hem te bewerken met verhalen over zijn eigen cultuur.  Maar Simon luistert niet. het is symbolisch voor de situatie tussen de autochtone Fransen en de immigranten zoals de Argentijn Youssef. Het verschil tussen Oost en West en dat verwijst ook naar het motto.

Structuur & perspectief

Er zijn twee verhaallijnen.
De ene die aan het begin van de roman wordt gestart, is die van de gerechtspsychiater Tulard die geroepen wordt bij de dader van een moordaanslag in Parijs in 2019. Hij herkent daarin de ex-vriend van zijn zoon Simon, Youssef. Hij is benieuwd naar wat deze dader te vertellen heeft over zijn zoon. Sinds 2015 is hij ook geïnteresseerd geraakt in de psychologie van de daders van aanslagen. Hij schrijft er een boek over.
Deze Tulard   vertelt in de hij-vorm en is dus een personale verteller. Hij vertelt afwisselend in de o.t.t. (het heden van 2019) en in de o.v.t als hij over het verleden van 2005 en 2015 vertelt.

De tweede verhaallijn wordt verteld door de ik-persoon Simon, de zoon van Tulard. Hij heeft in de zomer van 2005 Youssef ontmoet, een Argentijn die hem Parijs laat zien door over de daken te lopen.  De twee sluiten vriendschap en beleven dolle avonturen op de daken van de stad. 
Maar er is ook een moment dat Simon zijn Argentijnse vriend verraadt. Na zijn terugkeer naar het ouderlijk huis heeft hij daarover een schuldgevoel en hij pleegt in 2015 zelfmoord.
Simon is een 'achterafverteller' en vertelt daarom ook steeds in de o.v.t. 

De twee verhaallijnen wisselen elkaar af en komen , zoals het hoort, aan het einde samen.

Decor

Het decor is de stad Parijs. In het bijzonder gaat het om de periode van de zomervakantie in 2005. Simon brengt dan de vakantie door in een banlieue (Clichy) Daar leert hij Youssef kennen en de stad echt beleven. Een banlieue is een buitenwijk van een grote stad.

Er zijn drie tijdlagen:
- 2005: de zoemervakantie van Simon, waarin hij Youssef ontmoet. Die wordt een vriend, maar hij verraadt hem.
-2015 : in dat jaar pleegt Simon zelfmoord vanwege zijn schuldgevoel tegenover Youssef. Een paar maanden later wordt zijn vader betrokken bij de afhandeling van de aanslagen in november. Hij gaat dan een boek schrijven over de cultuurverschillen tussen Fransen en Arabieren.
- 2019 : Youssef pleegt een moordaanslag op Doriot. Tulard wordt er weer bij betrokken en hij ziet dat de ex-vriend van zijn zoon de dader van de aanslag is. 

Stijl

In hoofdstuk 6 en 7 benadert de auteur  in zijn personage Tulard de stijl van de jurist en de wetenschapper en daardoor zijn die hoofdstukken beslist saai te noemen. Eigenlijk zijn ze  ook  oor een deel overbodig, omdat de inhoud ervan ook in de dialoog tussen Tulard en Youssef aan het einde wordt besproken. Daar is het deel van hun  dialoog over het thema 'de immigratiekloof' veel aantrekkelijker om te lezen.
De beschrijvingen van Simons  wandelingen over de daken zijn soms ook iets te uitvoerig, Het wordt daardoor een verhaal dat je niet achter elkaar uitleest. De compacte stijl is daar m.i. mede debet aan.  

Slotzin

Tulard loopt naar Youssef toe en legt zijn handen om zijn nek, Dan begint hij te knijpen. Het is net alsof hij is ontwaakt uit een diepe slaap. Hij knijpt, steeds harder. Zijn haat is verdwenen. Dit vereffent alles. het is een prachtige oplossing.

Beoordeling

Frank Nellens debuut is eigenlijk onopgemerkt gebleven. Hoewel de roman  een actueel onderwerp aansnijdt  (terreuraanslagen in Parijs)  is  er  drie maanden later op internet geen enkele recensie over de roman te vinden. Dat zegt natuurlijk wel iets. Wel is er een uitgebreid interview met de schrijver te vinden van de hand van Wendy Degens [ Zie daarvoor toch de link onder het kopje "recensies."}

Het debuut is  dan ook geen flitsende roman. Het verhaal begint spannend met een terroristische aanslag. Daarna worden twee verhaallijnen zichtbaar, maar in de ene (die van vader Tulard) verzandt de schrijver zich al snel in details, wanneer hij zijn personage de cultuurverschillen laat onderzoeken tussen Fransen en Arabieren. Dat is een saai deel  (hoofdstuk 6 en 7) dat scholieren niet aantrekkelijk zullen vinden om te lezen. Misschien haken er op dat punt in de roman aanbeland enkelen af.
Daarna wordt het boek  naar het slot toe  gelukkig weer wat spannender, o.a . wanneer Simon vertelt dat en hoe hij zijn vriend verraden heeft. De afloop van de roman is ook wel verrassend te noemen.

Maar er zitten ook nog wel ongeloofwaardige passages  in de roman ( de tocht over de daken wordt wel erg breed beschreven) maar dat een analfabeet (Youssef) binnen enkele weken  een smulpaap wordt van ingewikkelde literatuur, komt niet erg geloofwaardig over. 
Qua stijl is het ook niet een boek waar je door heen "raast." Dat is op zich jammer, want de thematiek die besproken wordt, is niet alleen actueel, maar ook interessant.
Het is een vroege conclusie, maar  'schoenmaker' (jurist en wetenschapper) Nellen kan zich beter bij zijn leest houden. 
 

Recensies

"Land van Dadels en Prinsen gaat over de vriendschap tussen de vijftienjarige Simon en zijn Algerijnse leeftijdsgenoot Youssef. Na een ruzie met zijn vader, Tulard, die psychiater is, besluit Simon zijn vakantie door te brengen bij een oom in een Parijse buitenwijk. Daar ontmoet hij Youssef. Hij laat Simon de wereld van bovenaf zien door op gebouwen te klimmen en zich een weg te banen over de daken. Maar er komt abrupt een einde aan hun vriendschap als Simon Youssef verraadt. De jaren daarna gaat Simon, die inmiddels rechten studeert, gebukt onder schuldgevoelens. Hij maakt uiteindelijk een einde aan zijn leven. Het is dan 2015. Vier jaar later, als Tulard, Simons vader, door de rechter wordt opgeroepen om de verdachte van een aanslag op een Parijs politiebureau te ondervragen, herkent hij de gevangene. Het is Youssef. Extremisme, immigratieproblematiek, discriminatie en racisme: in Land van Dadels en Prinsen schuwt Nellen de actuele thema’s niet. Het personage Tulard is zelfs aan een manuscript begonnen: De Arabier in Frankrijk. Volgens Tulard ligt de verklaring voor de immigratiekloof in de psyche van de Arabier. “Niet discriminatie. Niet sociale of economische achterstand. De Arabier zelf. Hij staat anders in het leven. Hij denkt anders, hij voelt zich anders, en dus gedraagt hij zich anders”, luidt een citaat uit het boek. Een Arabier zal nooit zoals de autochtone Fransman worden, “omdat hij hem haat. Hij wil niet Frans worden.”" https://www.observantonli...rapeutisch