Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 160 pagina's
• Uitgeverij: Querido

Flaptekst

Eerste zin

In het dorp staat de tijd stil, en door dat stilleven blaast de wind. Alleen van de boerderij van Hengsten zijn een paar dakpannen afgeblazen, want die wordt niet meer onderhouden, maar verder blijft alles bij het oude. Als ik over de stoep waai naar mijn moeders huis, heb ik al vier mensen begroet.

Samenvatting

"Kleine helden zijn wij" beschrijft de geschiedenis van een 50-jarige man, Smolder,  gedurende één jaar van zijn leven. In die periode verlaat zijn echtgenote hem, breekt de ziekte van Alzheimer bij zijn moeder goed door en verkeert hij in een midlifecrisis, omdat het ook in zijn werkomgeving niet echt goed gaat. Er zijn op deze wijze eigenlijk drie verhaallijnen te onderscheiden:

1. De geschiedenis van zijn huwelijk.
Zijn vrouw is vijftien jaar jonger. Ze hebben samen een kind, Louis van 12 jaar (een zelfstandige en eigenwijze jongen) Smolder was vroeger liedjeszanger maar werd toen dat niet meer loonde, zzp'er in de journalistiek. Dat laatste werk verloopt niet echt geweldig. (vgl. het artikel over de omgevallen boomstam bij hem op de hoek) Zijn vrouw gaat vreemd en hij heeft dat bij toeval ontdekt op Facebook. De reden van haar vreemdgaan was volgens haar dat ze zich als vrouw niet meer fysiek begeerd voelde door Smolder. Ze  blijven eerst nog in dezelfde kleine woning in Amsterdam wonen en de nieuwe partner van zijn vrouw kan daar rustig zijn gang gaan. Op de lezer zal de vrouw overkomen als een profiteuze, want ze heeft zelf nooit geld  en vraagt daar altijd om bij Smolder. (bijvoorbeeld voor een ticket naar New York)  Die is echter wat laks in het aanvragen van de echtscheiding. Dat gebeurt pas aan het einde van de roman. Ze heeft hem daarvoor ook bekend dat ze zwanger is geweest en de vrucht heeft laten weghalen. Ze vertelt ten slotte ook dat ze weer zwanger is (van haar nieuwe vriend) en daarom eigenlijk de hele woonruimte wil hebben voor haar en haar minnaar.

2. De geschiedenis van zijn baan.
Smolder was eerst liedjesschrijver, maar gaat als zzp'er bij een krant werken. Af en toe schrijft hij voor een kwaliteitskrant (DKC) waarin je het NRC zou kunnen herkennen. Bij de opdracht voor het artikel over de dood van een vrouw na een omgevallen boom, slaat hij volgens de opdrachtgever eerst de  plank mis. Het lijkt erop alsof hij bij de krant uitgerangeerd is. De man die hem werk verschafte, wordt namelijk aan de kant gezet. Hij woont een treurige afscheidsreceptie van die man  bij.
 

3. De geschiedenis van zijn moeder
Smolder en zijn Zus merken dat hun moeder steeds meer achteruitgaat. Ze wordt erg vergeetachtig en hij moet vaak uit Amsterdam overkomen om (huishoudelijke) zaken op te lossen:
- de aankoop van een nieuw koffiezetapparaat waarvan ze de handleiding niet meer kan lezen
- de aanschaf van een nieuwe waterkoker die ze later op het vuur zet en er brand ontstaat
- de aanrijdingen die moeder in haar auto veroorzaakt en de (hilarische ) passage met betrekking tot de aankoop van een scootmobiel
- moeder vraagt enkele keren of Smolders niet bij haar wil komen wonen
- omgekeerd vraagt Smolders naar de mannen en de liefde in haar leven. Moeder heeft twee echtgenoten overleefd : Ferdinand (25 jaar geleden) Hij is de biologische vader van Smolder en de tweede echtgenoot Frank (een jaar geleden overleden). Er gaan verhalen dat ze ook wel relaties kreeg met andere mannen.
- moeder wordt steeds verwarder; weigert eten van de religieuze gemeenschap waar ze toe behoorde en ze zou eigenlijk in een verpleegtehuis moeten worden opgenomen. Zus wil dat meer dan Smolder. Ze gaan echter wel kijken en merken dat de moeder wel erg veel geld moet bijdragen aan haar eigen verpleegkosten.
- moeder onderhoudt ook  dieren, maar begint die te verwaarlozen. Eerst gaat een poes dood, ze neemt dan een hondje (zelfde naam) maar dat gaat ook dood en later weer een poes.
- omdat ze steeds verder achteruitgaat, besluiten Zus en broer dat ze toch naar een verzorgingstehuis (De Pleisterplaats) moet. Dat zal 2 januari (2016) gaan gebeuren. Smolder ziet er in een flashforward erg tegenop om haar weg te brengen. Met de kerst en oudjaar blijft Smolders bij zijn moeder in huis. Hij heeft er een schuldgevoel over dat ze hun moeder wegstoppen. Voor het vuurwerk begint, gaat moeder naar bed. Smolder kijkt naar de vervallen boerderij  van de buurman die op instorten staat.

Personages

Smolder

Smolder is 50 jaar en freelance journalist. Daarvoor was hij liedjesschrijver. Een half jaar geleden heeft hij via Facebook gemerkt dat zijn veel jongere vrouw een minnaar had. Erg doortastend in het verbreken van de relatie is hij echter niet. Hij zit echt in een mindere periode in zijn leven: zijn baan, zijn relatie en de achteruitgang van zijn moeder.Om haar maakt hij zich erg bezorgd en hij rijdt een aantal keer per week van Amsterdam naar het Brabantse dorp waar ze woont. Hij helpt haar met enkele apparaten aan te schaffen. Ook belooft hij dat ze niet naar een tehuis hooft, maar dat laatste kan hij toch niet waarmaken. Hij krijgt er wel wat onenigheid over met zijn Zus. Die vindt dat zijn moeder het beste af is in een tehuis. Uiteindelijk stemt hij ermee in, maar hij kampt wel met een schuldgevoel. In zijn werk is Smolder een criticus. Hij fileert in het verhaal BN'ers,politici en de toestand van de zorg in Nederland. Aan het eind hakt hij ook de knoop door met de echtscheiding.

Moeder

Je ziet als lezer alleen wat de moeder doet en zegt. Je leest steeds meer over de achteruitgang van haar geestelijke vermogens. De beschreven situaties zijn levensecht. Blijkbaar is moeder van religieus betrokken a-religieus geworden.

Zus

Zus lijkt de problemen met haar moeder wat rationeler aan te pakken dan Smolder. Zij ziet eerder in dat de moeder beter in een verzorgingstehuis kan worden opgenomen. Ze krijgen enkele keren ruzie daarover.

Ex-echtgenote

De ex-echtgenote van Smolder komt niet erg veel in het verhaal voor. Ze lijkt enigszins egoïstisch ingesteld. Ze gaat bij haar man weg door hem te verlaten voor een ander, maar blijft profiteren van de woning. Ook vraagt ze Smolder regelmatig om geld.Over de moeder van Smolder stelt ze nauwelijks vragen.

Quotes

"“Wij mannen houden ons nou eenmaal staande met heldenpraat. De held zijn is het enige waartoe we uitgerust zijn. En bij gebrek daaraan: heldenpraat. (…) Helden zijn. We hebben het nodig om held te mogen zijn.”"

"“Ik bel Zus. Die heeft het nieuws al gehoord. ‘Ja, ze heeft hem vergiftigd,’ zegt ze. ‘Ze vergiftigt alle beesten die ze heeft. Door ze chocola te voeren. Of chinees. En toetjes. Koffie zelfs. Dat beest had het aan zijn nieren. Ze is een uiterst liefdevolle moordenares.’”" Bladzijde 80

"Het hiernamaals als verleden tijd, zo had ik er nog nooit tegenaan gekeken... ‘Geloof je niet meer in een God die eeuwig en goedertieren waakt over Zijn schepselen en voor Wiens troon je moet verschijnen en zo?’ Ik kan het niet laten, zo driftig als ze ons vroeger die vrijzinnig oecumenische kerk van haar in wilde hebben, dat zanghok vol ijle beverige stemmen, dat je dacht dat het er spookte." Bladzijde 5

"In die moeizame eerste weken van het jaar kwam een verontrustend bericht binnen van de garage van moeder. Er stonden nog rekeningen open. Eén stond al een halfjaar open, twee andere sinds de winter. Duizend euro, vijftienhonderd euro, achthonderd euro. Ik ging met Zus en moeder bij dat bedrijf langs. De garageman was een goedmoedige kerel met zachte ogen. Het bleek te gaan om ‘kleine aanrijdingen’. Er bleken meer kleine aanrijdingen te zijn geweest dan we dachten. Moeder wuifde het weg.‘Als er iets is met de auto, rijd ik altijd meteen door naar mijn mannetje. Hij is zo’n goed mannetje."" Bladzijde 36

"Ze belde dat er brand was.’‘Brand? Hoe kan dat nou? Ik kom er net vandaan!’‘“Een vuurbal!” vertelde ze.’‘Maar ik stond net bij haar in de keuken, nog geen kwartier geleden...’‘Ze wilde theezetten. En toen kwam er een steekvlam. Ze had het over een plastic theeketel. Het duurde even voor ik het snapte. Maar heb jij haar een waterkoker gegeven?’‘Ja! Net! Die hebben we gekocht omdat ze de theeketel droog had laten koken. Dat leek me veilig...’‘Ze heeft die waterkoker op het vuur gezet.’‘En ik had de stekker nog wel in het stopcontact gestoken,’ zeg ik.‘Een steekvlam. Een vuurbal...’‘Het gas moet eraf." Bladzijde 49

"Alle evenwicht is tijdelijk, alles stroomt. Voor moeder geldt dat we een paar maanden zonder incidenten hebben. De thuiszorg geeft haar ’s ochtends een schoon incobroekje en helpt haar met aankleden, maakt haar ontbijt, legt haar pillen klaar en zet een thermoskan koffie, goed voor de hele dag. Ze zetten zelfs brokken en water voor het hondje klaar. Voor het avondeten wordt moeder door iemand van de gemeenschap opgehaald en ook weer thuisgebracht. Als de thuiszorg ’s avonds weer komt, staat alles nog min of meer op zijn plaats, ze helpen een straatje pillen in moeder, moeder in pyjama en het geheel in bed." Bladzijde 107

Thematiek

Moeder-zoonrelatie

Deze roman gaat over de moeder-zoonverhouding maar dan één die vertroebeld wordt door de ziekte van Alzheimer waaraan de moeder lijdt. Een zoon houdt van zijn moeder maar die wordt wel dement.In een periode waarin het ook in zijn overige leven niet zo goed gaat (zijn baan als journalist en de aanstaande echtscheiding) moet hij steeds vanuit Amsterdam naar een dorpje vlakbij de Belgische grens. Zijn moeder wordt steeds vergeetachtiger en haalt op den duur gevaarlijke handelingen uit. Eigenlijk vindt hij dat hij een tijdje bij zijn moeder moet intrekken om haar te verzorgen. Zijn Zus vindt dat zijn moeder in een verpleeghuis moet worden opgenomen. Smolder schrijft aan de ene kant voor liefde over zijn moeder, maar doet dat toch ook op een ironische manier, waardoor de roman erg licht blijft om te lezen. Smolder probeert informatie van zijn moeder los te krijgen over haar liefdesleven. Tegelijkertijd bekritiseert hij de moderne samenleving. Smolder ontkomt er niet aan om na een jaar tobben zijn moede rop 2 januari onder te brengen in een verpleeghuis. Op Oudejaarsdag eindigt de roman.

Motieven

Midlifecrisis

Smolder die 50 jaar is, lijkt in een midlifecrisis te zitten. Zijn relatie loopt niet, zijn moeder wordt dement en hijzelf kan het in zijn werk als freelance-journalist ook niet vinden. Daarvoor was hij liedjesschrijver en hij lijkt in het leven een beetje de weg kwijt.

Schuldgevoel

Zowel Smolder als zijn Zus krijgt een schuldgevoel omdat ze tekort schieten in de zorg. Moeder wil eigenlijk niet in een verpleegtehuis worden opgenomen, maar het komt er uiteindelijk wel van. Smolder trekt zich dat echt aan.

Seksualiteit

Over seks wordt wel het een en ander gezegd. Zijn ex-vrouw verwijt hem dat hij haar vrijwel niet meer aanraakte. Daarom is ze vreemd gegaan. Smolder is benieuwd of zijn moeder ook wel eens vreemd is gegaan. Ze is wel eens betrapt bij het zoenen van een andere man.

Godsdienst

De moeder behoorde eerst tot een vrij liberale oecumenische geloofsgemeenschap. In het Brabantse dorp heeft de familie wel een katholieke achtergrond. Eerst was moeder erg gelovig en bang voor God en de dood. Aan het einde van haar leven geeft ze er niets meer om.

Relatie tussen broer en zus

De relatie tussen Smolder en Zus staat onder druk omdat de toestand van moeder achteruit gaat. Ze wonen beiden nogal ver van hun moeder en ze moeten zich veel moeite getroosten om voor elk wissewasje op te komen draven. Dat uit zich af en toe in woordenwisselingen en verschil in inzicht wat er met Moeder moet gebeuren.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

Smolders heeft bij zijn moeder al aangekondigd dat hij zich van zijn 15 jaar jongere echtgenote laat scheiden omdat ze vreemd is gegaan. Maar hij is niet erg doortastend en hij laat het een beetje op zijn beloop. Later in de roman zit hij wel met een jonge advocate om de tafel.

Dood

De moeder heeft al twee mannen overleefd. Ferdinand (de vader van Smolder) stierf 25 jaar geleden en Frank , de tweede man die buurman en architect was, ruim, een jaar geleden. Ook de dieren waarom de moeder zich bekommert, gaan dood. Voor het gemak heten ze allemaal Jeltje.

Overspel

De vrouw van Smolder heeft een nieuwe sekspartner opgedoken. Ze zijn van plan te gaan scheiden. Ze woont nog in dezelfde kleine huurwoning als hij. Smolders hoort zijn vrouw en haar minnaar af en toe bezig met seks. Smolders ontdekte haar overspel via een onvoorzichtigheid van haar op Facebook.

Maatschappijkritiek

In de roman uit Smolder kritiek op de moderne samenleving . De social media met de BN'ers krijgen ervan langs. maar ook de egoïstische instelling van een heleboel mensen die zich niet om anderen bekommeren. Omdat zijn moeder steeds afhankelijker wordt van de thuiszorg, krijgt ook dat systeem ervan langs.

Dementie en geheugenverlies

Dit is een doorlopend motief in de gehele roman. De Moeder lijdt aan de ziekte van Alzheimer en alle gevolgen daarvan worden op een licht ironische (maar soms ook cynische) toon door de verteller beschreven.

Motto

Ik  vergeet helemaal  dat ik  thuis  ben
Dat is omdat  ik  niet meer weet  wat de  plannen  zijn
–  Lineke van der  Loo-van  Reuth  (1934-2017)

Opdracht

Er is geen opdracht

Trivia

Stijn van der Loo baseerde Kleine helden zijn wij op zijn eigen ervaringen tijdens de intensieve zorg voor zijn dementerende moeder. Haar woorden waren vaak zo ontwapenend, wijs, schrijnend en grappig dat hij ze in het verhaal verweefde.

Titelverklaring

De titel komt in de tekst voor. Naar aanleiding van de ziekte van zijn moeder overweegt Smolder een kleine familiekroniek te schrijven.
Misschien  zou ik zelf eens  een onderzoek op  poten kunnen  zetten. Onafhankelijk... Over namen en afstamming, over  moreel kompas. Een  zedenschets. Te beginnen  bij  mijn eigen  voorvaderen. Een kroniek van morele helden. Kleine helden. Waarom niet? Ik kan het aan het DKC aanbieden. (Blz. 17) 

In het Nawoord schrijft de auteur Stijn van der Loo : "Als laatste  bedank  ik moeder, neerlandica, zelf  een  groot lezer  en literatuurkenner  en volger van  al mijn stappen op haar vakgebied. Toen  ik haar vertelde dat  mijn boek  Kleine helden zijn  wij zou gaan heten  en het  voor een groot  deel over haar ging, juichte  ze: ‘Ik ben  een  kleine held!’

Wie echter tijdens het lezen goed oplet , zal merken dat er vrij veel verwijzingen naar held, helden en heldendaad in de tekst staan. Zie voor een opsomming onder het kopje Bijzonderheden.

Structuur & perspectief

De structuur is eigenlijk erg eenvoudig. Er zijn 18 genummerde hoofdstukken zonder titel. In die hoofdstukken vertelt een ik-verteller(een zoon van 50)  in een tijdsbestek van één jaar de geschiedenis van zijn moeder betreffende haar aftakeling d1e veroorzaakt wordt door de ziekte van Alzheimer. Hij doet dat in het verhaalheden en hij vertelt dan ook in de o.t.t .

Maar in enkele hoofdstukken gaan de gedachten van de ik-verteller ook uit naar anekdotes uit het verleden. Die gelden zowel voor zijn baan, zijn ex-geliefde als de geschiedenis van zijn familie. In die passages vertelt de ik-verteller in de o.v.t. Maar  voor de beleving van de lezer is het verhaal toch chronologisch. 

In een nawoord geeft de schrijver aan dat hij eigenlijk de ziektegeschiedenis van zijn eigen moeder heeft beschreven. Maar hij heeft er uiteindelijk toch fictie van gemaakt.

Decor

Wat betreft het decor zijn er twee plaatsen die in het verhaal van belang zijn. De moeder van Smolder woont in een klein dorp dicht bij Eindhoven maar ook dicht bij de Belgische grens.
Smolder zelf woont al zo'n twintig jaar in een kleine woning Amsterdam en bezoekt vanuit die plaats een groot aantal keer zijn moeder in Brabant. Hij moet de woning sinds enige tijd delen met zijn ex-vrouw die haar nieuwe minnaar in haar gedeelte van het huis opneemt.

De tijd van het ene jaar van het verhaalheden is niet zo moeilijk te reconstrueren. In 1944 is de moeder van Smolder 9 jaar. Dat betekent dat ze in 1935 is geboren. Er wordt in één van de laatste hoofdstukken verteld dat de moeder op 16 december 80 jaar wordt. Dat moet dan in 2015 zijn. Het door Smolder jaar vertelde tijd is dan van januari 2015 tot oudjaar 2015. 

Uit het Nawoord blijkt dat de moeder van de schrijver in de zomer van 2017 is overleden.

Stijl

De stijl van Stijn van der Loo is heel toegankelijk. Hij schrijft in alledaagse bewoordingen over de ziekte van zijn moeder en de perikelen van zijn echtscheiding. Hij beschrijft ook veel dialogen van Smolder met zijn moeder en die zijn, omdat ze zo vergeetachtig is, meesta  erg humoristisch. Maar aan de andere kant schrijft hij ook ironisch en vaak cynisch over de gezondheidszorg en de huidige samenleving waarin men geen oog meer voor elkaar heeft. Zijn familie heeft vroeger immers de begrafenisverzekering DELA opgericht. Toen had men nog zorg voor elkaar.

Kritisch en cynisch over de samenleving

(blz. 18) "Terwijl de  behoefte aan Bekende Nederlanders niet te stelpen is.  Hoe ze  in televisiewedstrijden  paraderen, op  onbewoonde eilanden,  of zich in Afrika over een te  adopteren  kind uitgieten, hoe ze joelend en schaterend  in nietsverhullende programma’s babbelen over  hun liefdes,  hun seks, hun burn-outs."

(blz.19) "Dat werk heeft zich nu jammer genoeg vernauwd  tot het profileren van  Bekende  Nederlanders.  Je moet stromen waar het geld is, het is niet  anders.  Je bent  zzp’er  met een  nulurencontract,  wendbaar als  een bergbeek. We zullen nu van bn’ers moeten aannemen hoe te leven, de wijsheid van de  wereld, helaas. We zijn  overgeleverd aan de ijdeltuiten, de  schaterlachers, de schaamtelozen.

(blz. 85) Ze doen  hun best,  echt wel. Aan wie ligt dit allemaal? Niet aan  hen, misschien. Niet aan moeder.  Aan onze cultuur? Dat we onze ouders niet  meer in  huis  nemen? Dat  we zo ver  afgedreven  zijn van voor  elkaar  zorgen? Zelfs ik kan niet  vaker dan  af en toe een dag en een nacht bij haar zijn, blijkt in de praktijk. Ik kijk ze na door de gang. Op een bank  zit een ventje  te  knikkebollen.‘Wil je haar  weer in huis nemen?’  raadt Zus mijn gedachten.

Ook de beeldspraak die Van der Loo hanteert, is voor iedereen goed te begrijpen.

Voorbeeld van een metafoor:
Als  je  hem per ongeluk betrapte tijdens zo’n vreetbui, kon  je roepen wat je wilde,  maar hij bleef  in zijn roes, onverstoorbaar als een koe. Als hij was uitgegraasd, wankelde hij terug naar zijn  gastenkamer,  waar moeder hem om zeven uur vinnig uit wakker tikte. (blz. 25)

Slotzin

Boven kijk ik vanachter het gordijn naar het vuurwerk. De hemel kleurt ervan, rood en groen en blauw. Het zet de boerderij van Hengsten af en toe in een gloed, dan weer tekent zijn skelettige silhouet scherp af tegen de vuurbloemen aan de lucht. Hij staat er nog, die ouwe. Laat hem vannacht in elkaar zakken, in godsnaam, laat het gebeuren

Bijzonderheden

1. Andere verwijzingen naar de begrippen "helden" in de roman
(blz. 47) Beheersing, dat  is de ware heldendaad van een man.
(blz. 59) Mensen willen helden zien. En  verhalen horen die  ze  schokken en  toch ook kietelen. 
(blz. 71) Wij mannen  houden ons nou  eenmaal staande met heldenpraat.  De held zijn  is het  enige waartoe we uitgerust zijn. En  bij gebrek daaraan: heldenpraat.We zouden iets moeten beginnen.  [.....] We worden feilloos bespeeld,  bevolen, en  we laten ons gebruiken, met liefde.  We  zijn graag nodig. We hebben het nódig om  nodig te zijn. Kracht, verantwoordelijkheid, zorgen  voor geld, dat allemaal.  Helden zijn. We hebben het  nodig om  held  te mogen  zijn.
(blz. 79) Heb je  gezien hoe Jeltje  naar haar  gromt en haar  dus ook al bijt? Heb  je gezien hoe ze de hele  dag loopt  te zoeken  en  de gekste dingen in  haar mond stopt? Of  verkeer je in een zachtere wereld? Een  liedjeswereld  misschien? Een poëtische  kroniek? Een heldenverhaal?  En  ten derde: ík krijg de volle laag. Mij belt ze de hele dag om tegen  te huilen en te schreeuwen.
(blz.80) Nee, jij  bent haar grote held.  Zeker  weten! Jullie twee  houden  elkaar  de hand  boven het hoofd. Zij noemt jou haar favoriet  en  jij  vertelt haar dat  ze thuis mag blijven  wonen. Een sprookje voor allebei!  Ze  is een  patiënt, Smolder

2. In de roman wordt steeds verteld over de boerderij van de buurman van de moeder. Dat gebouw staat al jaren op instorten. In de laatste passage hoopt de verteller dat het tijdens de Oudjaarsnacht zal instorten. Er is een parallel te trekken met het leven van de moeder. Dat staat eigenlijk ook op instorten. De verteller zou heel graag zien dat zijn moeder rustig zou overlijden zodat hij haar niet hoeft weg te brengen naar een verzorgingstehuis.

Beoordeling

Een mooi beschreven verhaal van een zoon over zijn moeder die aan Alzheimer lijdt. Het spreekt bijzonder goed aan, omdat de schrijver tijdens het ziekteproces van zijn moeder aantekeningen heeft gemaakt over wat zijn moeder in haar laatste jaren deed en zei. Die passages  komen daarom heel betrouwbaar over.
(Persoonlijke noot: Mijn eigen moeder leed aan Alzheimer en momenteel ben ik mantelzorger van een demente buurvrouw.  Dat moet je inderdaad met een gevoel van ironie en soms cynisme bekijken, anders kun je de verzorging niet volhouden. Letterlijk kwamen er in de roman passages voor die ik zelf ook heb meegemaakt. ( "Ik heb geen zin in douchen; of Ik heb al gedoucht). Ook over de behandeling in de thuiszorg en in een verzorgingstehuis zou ik dezelfde opmerkingen kunnen maken.)

Daarom een zeer lezenswaardig boek. Gek genoeg toch ook zeer geschikt voor middelbare scholieren:
- je eigen opa of oma kunnen namelijk Alzheimer hebben of krijgen
- de stijl van Stijn van der Loo  is fris en grappig
- de roman is zeker niet al te dik
- het verhaal heeft duidelijke structuur
- er zitten geen moeilijke en diepere lagen in de vertelling

Wie meer boeken over dementie in de literatuur wil lezen voor zijn literatuurlijst kan o.a. kijken naar de volgende titels
J. Bernlef - Hersenschimmen(de klassieker in dit thema)
Hugo Borst - Ma  (verzameling krantencolumns over zijn demente moeder)
Erwin Mortier- Gestameld liedboek
Carel Donck - Winterliefde
Renate Dorrestein -Mijn zoon heeft een seksleven en ik lees mijn moeder Roodkapje voor
Marina Offermans- Voorheen mijn moeder
Hendrik Groen - Pogingen iets van het leven te maken
Carla de Jong - De Johansons
Dimitri Verhulst- De laatkomer

Recensies

"De opgewekte kant van moeders dementie krijgt het volle pond, maar onderhuids voel je toch ook de narigheid, ze loopt weg, ze voelt zich steeds slechter, het gaat niet langer. Romans over dementerende ouders brengen ook altijd de verzorgers vol in beeld, je kunt je zelfs afvragen of dat niet het hoofdonderwerp is: de tot zorg gedwongen mens[....] Van der Loo is een schrijver die schrijnende omstandigheden, de neergang van de mens, de halfslachtigheid van alles, heel empathisch in beeld weet te brengen. Hij overdrijft niet, maakt er geen mythisch verhaal van, maar hij onderschat het ook niet. Zijn aanpak van aftakelende personages, in deze en andere romans, heeft iets tragikomisch. In hun machteloosheid verraden ze juist hun menselijkheid en dat geeft er, ook in het geval van 'Kleine helden zijn wij', een positieve nasmaak aan." https://www.trouw.nl/cult...~a2547052/

"Ik kon het niet droog houden bij het lezen, hoewel je zou denken dat er genoeg op Kleine helden zijn wij valt aan te merken. Want eerlijk, hoeveel boeken over tobbende randstedelijke mannen in een midlifecrisis – vrouw weg, kind groot, writer’s block, te veel alcohol – zijn er al niet? Intussen heeft Van der Loo dit bekende gegeven dan toch maar fraai opgeschreven en zijn moeder eer aan gedaan. Aanrader." https://www.medischcontac...jn-wij.htm

"Het verhaal speelt zich af in een tijdsbestek van ongeveer een jaar, maar de herinneringen gaan terug tot de tijd van Smolders’ grootouders. Heden en verleden gaan naadloos in elkaar over en maken het verhaal levendig. De schrijfstijl is vlot, alledaags, en dat zijn ook de onderwerpen die variëren van het piepende bed van zijn echtgenote en haar lief achter het dunne scheidingswandje en de poepluiers van moeder tot kleine heldendaden, (Smolders over zijn opa, die een belangrijke kunstverslaggever was). “Hij nam wel mooi ontslag toen de krant in de oorlog werd overgenomen door de Duitsers.” Het afscheidsfeestje van een ontslagen redacteur is aanleiding tot gefilosofeer, ook iets wat de schrijver niet gauw uit de weg gaat." https://www.hebban.nl/rec...n-zijn-wij

"Filmpje op You Tube over de presentatie van de roman 'Kleine helden zijn wij'" https://www.youtube.com/w...31O4VbQN_o