Judas door Astrid Holleeder

Feitelijke gegevens

• 3e druk, 2016
• 571 pagina's
• Uitgeverij: Lebowski Publishers

Flaptekst

Eerste zin

'Wat vond je ervan?' vroeg Wim. Hij had net deelgenomen aan het tv-programma College Tour, waarin studenten de gelegenheid krijgen spraakmakende gasten vragen te stellen. 'Heel goed,' loog ik.

Samenvatting

Deel 1
In 2003 wordt Cor van Hout doorzeefd met kogels. Sonja en Astrid weten direct dat Willem Holleeder, hun broer, degene is die de opdracht heeft gegeven. Daarna werden ook Willem Endstra, Kees Houtman en Thomas van der Bijl, die alledrie tegen Willem Holleeder wilden getuigen, vermoord. Desondanks werd Willem Holleeder alleen veroordeeld voor afpersing, waarbij hij 9 jaar gevangenisstraf kreeg. In 2011 kwam zijn vrijlating in zicht. Astrid en Sonja realiseerden zich toen al dat ze misschien tegen hem moesten gaan getuigen. Ze vragen advies aan Peter R. de Vries, die een goede vriend van Cor van Hout was geweest. Hij zegt dat ze zonder bewijs niets kunnen. 

Zodoende realiseert Astrid zich dat ze bewijs moet gaan vergaren. Omdat dit een hele riskante onderneming is - Willem heeft oren en ogen van voor en van achteren - doet ze zich voor als Willems vertrouwenspersoon. Ze gaat een dubbelleven leiden. In 2013 maakt ze haar eerste afspraak met justitie. Astrid voelt zich ondertussen elk moment angstig. Ze is constant bang dat haar broer achter haar dubbelleven komt en haar zal laten vermoorden. Willem verwacht van haar dat ze elk moment voor hem klaar staat: vroeg in de ochtend, 's avonds, echt op élk moment. Astrid stemt met al zijn verzoeken in, om hem tevreden te houden en om hem zoveel mogelijk te laten vertellen. 

Astrid, Gerard, Willem en Sonja groeien op in een volksbuurt in Amsterdam, de Jordaan. De vader van Astrid verandert na zijn huwelijk met haar moeder al snel in een tiran. Hij drinkt steeds meer, hij verbiedt contact met andere familieleden en hij krijgt losse handjes. Ook bij de geboorte van hun kinderen, Willem, Astrid, Sonja en Gerard, gaat het niet beter. Ook zij worden geslagen en beschimpt. Wim weet als eerste het gezinsleven te ontvluchten. Hij gaat trainen in een sportschool en wordt steeds agressiever. In die tijd neemt hij ook Cor van Hout mee naar huis. Astrid gaat naar het vwo. Haar vader, die bij Heineken werkt, blijft verschrikkelijk driftig. Als Astrid 15 jaar is en terugkomt van een kamp, hoort ze dat Gerard haar vader in elkaar heeft geslagen. Haar moeder vlucht samen met haar en Gerard voorgoed. Astrid vertrekt op haar zeventiende naar Israël om te ontsnappen aan de nog steeds gespannen sfeer thuis.

Sonja en Cor krijgen een relatie, omdat Cor redelijk vaak bij hun thuis over de vloer komt. Al snel raakt Sonja zwanger van hem. Sonja wordt huisvrouw terwijl Cor weinig deelt met zijn vrouw. In 1983 komt de ontvoering van Freddy Heineken en zijn chauffeur groot in het nieuws. 's Nachts wordt Astrid, die bij Sonja en haar dochtertje Francis sliep, wakker van zes grote kerels in bivakmutsen, die bij hen naar binnen zijn gedrongen. Ze worden meegenomen en het blijkt de politie te zijn. Ze worden vervolgens verhoord over de Heineken-ontvoering. Zowel Cor als Willem blijken betrokken te zijn bij de ontvoering en krijgen gevangenisstraf. Francis ziet Willem als haar grote oom, maar naarmate ze ouder wordt krijgt ze door dat Willem betrokken is bij de dood van haar vader, Cor van Hout. 

Astrid komt op het idee om afluisterapparatuur bij zich te dragen en op deze manier bewijs te vergaren van Willems betrokkenheid bij de liquidatie van Cor. 

Astrid ontmoet Jaap op haar vijftiende en is 18 als ze gaan samenwonen. De 20 jaar oudere Jaap is slim en hecht weinig waarde aan geld. Als ze 19 jaar oud is, krijgen ze een dochter, Miljuschka. 2 jaar na haar geboorte hebben ze het financieel heel erg krap. Astrid gaat rechten studeren om op deze manier in de toekomst geld te gaan verdienen. Willem biedt Jaap een baan aan in een strandpaviljoen. Even later biedt Willem hem een baan aan als manager van een seksclub. Astrid ziet dat hij verandert en steeds meer naar geld verlangt. Willem en Astrid komen erachter dat hij geld steelt, ook blijkt hij vreemd te gaan. Astrid besluit bij hem weg te gaan samen met haar dochter Miljuschka. 

Tijdens de derde afspraak met justitie komen ze op de verklaring die Astrid, en misschien ook Sonja, willen afleggen. Zo'n verklaring wordt opgeborgen in een kluis en gebruikt wanneer ze genoeg bewijs hebben om diegene te veroordelen. Sonja besluit na dit gesprek ook te gaan getuigen tegen Willem. In 2013 leggen ze samen de verklaringen tegen Willem af. 

Willem Holleeder bedreigt Sonja, omdat hij denkt dat Sonja na de dood van Cor enorm veel geld heeft geërfd, zowel het geld van Cor zelf als van de filmrechten over de Heineken-ontvoering. Sonja ontkent dit echter en Willem begint haar af te persen. Ook haar zoontje, Richie, en dochtertje, Francis, zijn niet langer veilig. 

Op 27 maart 1996, vlak nadat Sonja en Cor Richie van de peuterspeelzaal hebben opgehaald, wordt de eerste aanslag op Cor gepleegd. Cor is meerdere keren geraakt, maar Sonja en Richie zijn ongeschonden. Willem zegt dat Klepper en Mieremet, twee zware jongens in de onderwereld, achter de aanslag zitten en dat ze 1 miljoen gulden van hem eisen. Cor weigert echter te betalen. Wim zegt dat hij zich in het nauw gedreven voelt en dat Cor het geld moet geven. Het geld drijft een wig tussen Cor en Wim en Wim wordt steeds vaker gezien met Klepper en Mieremet, die dikke vrienden van hem lijken te zijn. Cor en Sonja voelen een constante dreiging van een eventuele tweede aanslag. 

Als Cor vrijkomt na een gevangenisstraf voor witwassen in 1999, vraagt Willem al snel naar het woonadres van Cor bij Astrid. Hij zegt dat Mieremet het er niet bij laat zitten. Willem zet zelfs een pistool op het hoofd van Richie, de zoon van Cor en Sonja. Op 21 december 2000 werd Cor voor de tweede keer beschoten. Ook deze aanval overleeft Cor.

In 2003 vindt de derde en tevens laatste aanval op Cor plaats. Sonja en Astrid zijn beiden direct overtuigd van de betrokkenheid van Willem bij de liquidatie. 

Deel 2
Astrid blijft opnames maken van de gesprekken die ze met haar broer heeft. Het is echter lastig omdat Willem alles wantrouwt. Hij schermt zijn mond af met zijn hand, maakt zijn zinnen niet af en maakt veel handgebaren. Indirect geeft hij Astrid allerlei signalen die in de opnames niet hoor- en zichtbaar zijn. Hij blijft Sonja bedreigen om op deze manier het geld van Cor te verkrijgen. Sonja duikt samen met haar twee kinderen onder. Astrid blijft dag en nacht voor hem klaar staan. 

Willem heeft altijd minimaal vier vrouwen, omdat ze hem van nut kunnen zijn. Allemaal willen ze geloven dat ze de enige vrouw van hem zijn. In 2003 introduceert Willem Sandra den Hartog, de weduwe van Sam Klepper die in 2000 is geliquideerd. In 2003 ziet Astrid Sandra voor het eerst. Astrid krijgt in de jaren dat Willem in de gevangenis respect voor Sandra. Sandra besluit in 2014 hem te verlaten en Astrid neemt haar in vertrouwen door haar te zeggen dat ze tegen Willem gaat getuigen. Sandra besluit zich bij haar aan te sluiten en ook te getuigen. 

In 2014 wordt Willem aangehouden na verklaringen van een vroegere vriend van Willem, Ros. Justitie belt Astrid over de verklaringen die ze eventueel kunnen gaan gebruiken. In 2015 besluiten Sonja en Astrid het nieuws dat ze gaan getuigen tegen hun moeder te vertellen. Astrids moeder staat hier volledig achter, ook al is de kans hierdoor groot dat Willem levenslang gaat krijgen. 

Op dinsdag 25 maart 2015 worden de kluisverklaringen eindelijk gepubliceerd. Het komt groot in het nieuws: 'Vrouwen vloeren Holleeder'. Sonja, Astrid en de rest van de familie blijven echter bang. Bang dat Willem vanuit de gevangenis opdracht zal geven tot hun liquidatie. Sonja en Astrid besluiten samen schietles te nemen om zich toch nog enigszins te kunnen verdedigen. Astrid stopt met werken omdat het te gevaarlijk wordt om zich in een vast patroon te bewegen. 

In 2016 horen Sonja, Peter R. de Vries en Astrid van hun advocaat dat Willem Holleeder erin is geslaagd een opdracht te geven, vanuit de gevangenis, hen te laten liquideren. Voor het eerst ervaart Astrid hoe het voelt om bedreigd te worden met de dood. 

In het nawoord vertelt Astrid dat ze nog steeds van Willem houdt, ondanks alles wat hij hen heeft aangedaan. Ze zegt: 'Ik geef jou levenslang, maar heb daardoor zelf ook levenslang. Een leven lang angst, tot aan het moment dat mijn tijd gekomen is.'

Personages

Willem Holleeder

De biografie gaat over het leven van Astrid met haar broer Willem, die door veel mensen wordt gezien als de 'knuffelcrimineel', terwijl hij dit volgens haar zus niet is. Hij speelt dat hij een lieve, onschuldige en zorgzame man is, terwijl hij in werkelijkheid iedereen, ook zijn eigen familie, domineert en dwingt naar hem te luisteren. Zijn vele vriendinnetjes gebruikt hij vooral als een soort dekmantel, die hij alleen gebruikt wanneer hij ze nodig heeft. Daarnaast maakt hij geen onderscheid tussen zijn familie, vrienden of totale vreemden. Wie hem tegenwerkt en in de weg blijft staan, komt in gevaar. Hij ziet alles als zijn bezit, waar hij mee kan doen wat hij wil. Willem Holleeder heeft een rol gespeeld in de Heineken-ontvoering en heeft waarschijnlijk opdracht gegeven voor de liquidatie van Cor van Hout, Willem Endstra en John Mieremet.

Astrid Holleeder

Astrid Holleeder is de schrijfster van deze biografie en de zus van Willem Holleeder. Ze valt als jong meisje op in haar gezin omdat ze altijd met haar neus in de boeken zit. Op de middelbare school gaat ze naar het vwo waar ze al snel Algemeen Beschaafd Nederlands leert te praten. Na de middelbare school besluit ze rechten te gaan studeren, omdat dit in de toekomst goed van pas zou kunnen komen. Haar broer gebruikt haar kennis en ze bouwen een redelijk goede vertrouwensband op. Hierdoor weet Astrid ongemerkt opnames te maken van gesprekken tussen haar en Willem. Verder is ze altijd op haar hoede, ook wanneer Willem gevangen genomen is. Ze probeert daarnaast ook haar zus Sonja in bescherming te nemen.

Sonja Holleeder

Sonja is de zus van Astrid en Willem Holleeder. Ze is 20 jaar getrouwd geweest met Cor van Hout en heeft samen met hem twee kinderen gekregen, Francis en Richie. Op Cor van Hout worden twee aanslagen gepleegd vóórdat hij bij de derde aanslag om het leven komt. Sonja is extreem bang voor haar broer Willem Holleeder en durft niet tegen hem in te gaan of tegen hem te getuigen. Astrid heeft een betere band met Willem dan Sonja. Doordat Astrid besluit wel tegen hem te getuigen, neemt Sonja de beslissing dat ook te doen.

Quotes

"Het contact kon ik dus niet vermijden, en om zo lang mogelijk in zijn gratie te blijven en niet als tegenstander te worden gezien, had ik de positie van vertrouweling geaccepteerd. Hij kon op mij vertrouwen, althans: het was van levensbelang dat hij dat dacht." Bladzijde 44

"Dan ga ik gewoon mijn maatregelen treffen. Dan zijn ze precies hetzelfde als ieder ander. Woorden die vlijmscherp door mijn ziel sneden. Woorden die verwezen naar zijn eerdere daden, naar de geschiedenis die wij met hem deelden: naar Cor." Bladzijde 130

"Ik heb aldoor gezegd: hij krijgt levenslang, maar ik krijg het ook. Al verwacht ik dat mijn leven minder lang zal duren dan het zijne." Bladzijde 535

Thematiek

Misdaad: algemeen

Hoewel het een biografie is, is het daarnaast een soort misdaadroman, waarin verschillende spannende gebeurtenissen elkaar opvolgen. De onderwereld speelt in ieder geval een grote rol. Willem Holleeder heeft hierin een machtspositie, en heeft veel aanzien in het criminele milieu. Iedereen vreest hem, zelfs terwijl hij in de gevangenis zit. Hij weet altijd een manier om nog steeds invloed te kunnen uitoefenen. Dit blijkt ook in een van de laatste hoofdstukken, wanneer Astrid en Sonja horen dat een aanslag op hun is verijdeld. Willem Holleeder zou de opdracht hebben gegeven tot deze aanslag. Astrid Holleeder probeert zoveel mogelijk buiten de criminele wereld te blijven, maar weet hieraan niet geheel te ontsnappen. Mede omdat Willem regelmatig advies vraagt aan Astrid. Op een gegeven moment besluiten Astrid en Sonja te gaan getuigen tegen Willem Holleeder. Peter R. de Vries, misdaadverslaggever, heeft hierin een belangrijke rol gespeeld. Hij heeft de twee zussen advies gegeven, terwijl hij zelf ook werd bedreigd door Willem. Een biografie en een misdaadroman ineen vormen een combinatie die voor de lezer op sommige momenten onwerkelijk lijkt te zijn.

Motieven

Angst

De gehele familie van Willem Holleeder is bang voor hem en voor wat hij kan aanrichten. Sonja en Astrid durven in eerste instantie niet te getuigen, omdat ze bang zijn dat Willem erachter komt en hen laat liquideren (of een van hun kinderen). Ook toen ze kinderen waren, waren ze bang. Niet bang voor Willem maar voor hun vader die losse handjes en een alcoholprobleem had. Astrid schrijft dit boek als testament voor haar dochter en haar kleinkinderen, omdat ze ervan uit gaat dat Willem Holleeder ooit de opdracht geeft om haar te liquideren.

Moord

Willem Holleeder is een grote crimineel in de onderwereld met veel macht. Astrid (en haar familie) geloven dat hij opdracht heeft gegeven tot een aantal liquidaties, waaronder die van Cor van Hout. Sonja en Astrid willen daarom tegen hem getuigen, zodat hij levenslang wordt opgesloten en minder schade kan aanrichten.

Verraad

Willem Holleeder verraadt zijn beste vriend, Cor van Hout. Ook wordt hij beschuldigd van de moord op 5 andere mannen. Astrid Holleeder getuigt tegen haar broer, terwijl hij haar vertrouwt. Astrid verraadt haar broer dus bij Justitie, zonder dat hij daar weet van heeft. De titel van het boek is Judas, de persoon die Jezus Christus heeft verraden.

Relatie tussen broer en zus

Dit boek gaat met name om het leven van Astrid met Willem Holleeder als broer. Voor Astrid is het lastig om haar broer te verraden, omdat ze toch nog steeds (ondanks alles wat hij heeft gedaan) van hem houdt.

Familiebanden

De familie Holleeder is een zeer gesloten familie met allerlei geheimen, waar de buitenwereld geen zicht op heeft. Willem Holleeder is hierbij degene die iedereen onderdrukt. Zijn zussen, broer en moeder zijn als het ware pionnen in een machtsspel. Willem Holleeder heeft met name contact met hen omdat zij hem van nut kunnen zijn. Zo gebruikt hij Astrid om haar rechtenkennis.

Opdracht

Dit boek is opgedragen aan mijn moeder. Ik heb het geschreven voor mijn dochter en de (klein)kinderen.

Een speciaal woord van dank wil ik richten aan Peter R. de Vries. Hij is de eerste die wij - mijn zus en ik, maar ook de rest van de familie - ooit in vertrouwen hebben genomen en aan wie we ons hele verhaal hebben verteld. Nooit heeft hij dat vertrouwen beschaamd. Vanaf de dood van Cor was hij er voor ons, en de gehele weg naar het afleggen en openbaar maken van onze verklaringen heeft hij ons gesteund. Peter, dank voor je vriendschap, je betrouwbaarheid, je oprechtheid, je steun en je moed. Ook namens mijn moeder en alle kinderen.

Trivia

In 2018 is 'Judas' als theatervoorstelling verschenen. In 2019 is er ook een televisieserie op gebaseerd.

Astrid Holleeder schreef het boek zelf vooral als een testament voor haar dochter, met de gedachte dat ze ooit vermoord zou worden door haar broer, Willem Holleeder.

Titelverklaring

De titel van het boek verwijst naar de Bijbelse figuur, Judas, die Jezus Christus heeft verraden. In dit boek verraadt Astrid Holleeder haar broer Willem Holleeder. Ze getuigt tegen hem en schaadt het vertrouwen tussen hen door het verzamelen van geluidopnames om op deze manier bewijs te verkrijgen. Daarnaast slaat de titel 'Judas' op het verraad van Willem Holleeder tegenover zijn vrienden. Zo is hij waarschijnlijk schuldig aan de liquidatie van zijn (in het verleden) beste vriend, Cor van Hout. 

Structuur & perspectief

Het boek wordt verteld vanuit een ik-perspectief. De ik-persoon is Astrid Holleeder, de zus van Willem Holleeder. Zij beschrijft de gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden van haar jeugd tot het heden. Doordat je het boek beleeft vanuit het perspectief van Astrid heb je als lezer het gevoel dat je heel erg dicht op het verhaal zit. De duistere gebeurtenissen die plaatsvinden in het criminele milieu worden beschreven vanuit het perspectief van een insider. Dit geeft de lezer een bijzonder inkijkje in een 'verborgen wereld'. Het gevolg hiervan is dat je als lezer de gebeurtenissen al snel voor waar aanneemt. Echter, omdat het gehele levensverhaal maar vanuit één perspectief wordt verteld, is het de vraag of alles ook daadwerkelijk (op deze manier) heeft plaatsgevonden. 

Het boek bestaat uit twee delen en een proloog (titel: 'College Tour') en een epiloog (titel: 'Daar gaat meneer Heineken'). Het eerste deel heet: 'De klap in het donker (2012-2013)'. In dit deel wordt er ingegaan op Astrids turbulente jeugd, de dood van Cor van Hout en het eerste contact met Justitie. Het tweede deel heeft de titel: 'Dagboek van een getuige (2014-2016)'. In dit deel gaat het met name om de opnames die Astrid maakt, de arrestatie van Willem Holleeder en de angst die iedereen ervaart. Elk deel is opgedeeld in hoofdstukken. Elk hoofdstuk heeft een titel van de gebeurtenis en een jaartal waarin de gebeurtenis heeft plaatsgevonden. Dit geeft de lezer houvast en overzicht in een verhaal waarin heel veel gebeurtenissen elkaar opvolgen. 

Decor

De biografie begint in 2012, waarbij flashbacks worden gegeven naar het verleden. De flashbacks gaan over de jeugd van Astrid, Willem, Gerard en Sonja Holleeder in de Jordaan, aan de Eerste Egelantiersdwarsstraat. Ook wordt de Heineken-ontvoering besproken, de ex van Astrid en de vele vriendinnetjes van Willem. Alle gebeurtenissen spelen zich voornamelijk af in en rondom Amsterdam. 
Willem en Astrid spreken vaak af op afgelegen plaatsen die telkens verschillen en waar niemand ze kan horen praten. Ten eerste omdat op deze manier niemand hen kan horen, en ten tweede omdat een aanslag (een moordpoging) moeilijker gepleegd kan worden op mensen die telkens op verschillende plekken zijn. 

De biografie wordt in niet-chronologische volgorde verteld. Met name in het eerste deel wisselen flashbacks en de verhaallijn elkaar af. Het is voor de lezer echter niet moeilijk om het verhaal te blijven volgen omdat achter elke hoofdstuktitel het jaartal staat waarin de gebeurtenis plaatsvond. 

Stijl

Astrid Holleeder weet op bijzondere wijze de sfeer en spanning tussen haar en haar broer weer te geven. Zowel haar eigen gevoelens als die van haar omgeving brengt ze over op de lezer. De persoonlijke en emotionele verhalen wisselen de meer feitelijke stukken tekst af.

Verder is de biografie in een vloeiende stijl geschreven, waarbij nauwelijks lastige woorden worden gebruikt. Sommige dialogen zijn letterlijk overgenomen in het boek. Deze zinnen staan vaak in spreektaal en worden vaak niet helemaal afgemaakt, bijvoorbeeld zinnen als: 'Assie, ik ga je dit zeggen: ik kan hier niet mee leven. Ik ben helemaal aan het doordraaien. De ellende is ... (onverstaanbaar) Ik pik het niet, hè? (weer pistoolgebaar) Ja! Ja!'

Veel zinnen moeten volgens Astrid Holleeder niet letterlijk begrepen worden. Zij, haar broer en de rest van haar familie hadden een bijzondere, nogal gesloten, band, waarbij hun communicatie onderling ook als een 'geheim instrument' diende, die voor buitenstaanders niet begrepen kon worden. 

Het boek is geschikt voor scholieren. De schrijfstijl is redelijk eenvoudig en door de hoofdstuktitels blijft het verhaal goed te volgen. Wel wordt er redelijk vaak grove taal gebruikt, zoals in de zin: 'Zo praat jij niet tegen mij. Ik ben een Bekende Nederlander, ik laat me door niemand hier uitkafferen. Denk erom, vuile kankerhoer!' Hier moet wel rekening mee worden gehouden. 

Slotzin

Dat Sonja, Sandra en ik onze getuigenis tegen jou met de dood moeten bekopen, weet jij en weten wij. De enige reden dat jij nog leeft, is dat je ons het leven wilt ontnemen. Maar ondanks die zekerheid, Wim, hou ik nog steeds van jou.

Beoordeling

Astrid Holleeder beschrijft soms onwerkelijke en tragische gebeurtenissen die je je als lezer nauwelijks kunt voorstellen. Je wordt meegezogen in een wereld die voorheen onbekend was. Astrids jeugd is verschrikkelijk, maar ze weet naarmate ze ouder wordt niet te ontsnappen aan het milieu van onderdrukking, angst en criminaliteit. Ditmaal is het niet haar vader, maar haar broer die de familie en haar bedreigt. 

Ondanks het zware onderwerp leest het verhaal wel makkelijk weg. De opnames van de dialogen (weergegeven in een ander lettertype) zijn niet altijd helemaal helder, maar je bent er daarom als lezer wel van bewust dat het (waarschijnlijk) daadwerkelijk is gebeurd. 

Je wordt als lezer wel met je gedachten in een bepaalde richting gestuurd. Omdat het een biografie is, geschreven vanuit Astrid Holleeder zelf, heb je al snel de neiging om Willem Holleeder als de vijand te zien, terwijl dit nog niet met 100% zekerheid het geval is. Hier zou ik als lezer wel rekening mee houden. 

Tenslotte is het boek heel erg spannend door de gebeurtenissen (zoals liquidaties en bedreigingen) die elkaar maar blijven opvolgen. Als lezer vraag je je hierdoor af waar en hoe het verhaal eindigt, met als constante de dreiging een moordpoging op Astrid en haar zus Sonja.

Recensies

"Astrid Holleeder schetst in boek onthutsend beeld van criminele broer." https://www.parool.nl/ams...~a4409112/

"In dit unieke boek vertelt zij op indringende wijze over de impact van de ontvoering op alle familieleden, de verwijdering tussen de bloedgabbers Willem Holleeder en Cor van Hout (die in 2003 om het leven kwam), de bedreiging van Peter R. de Vries, liquidaties en afpersingen in het criminele milieu." https://dewerelddraaitdoo...-holleeder