Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2011
• 326 pagina's
• Uitgeverij: Querido

Flaptekst

Eerste zin

Het Theatrum Anatomicum was rond en wit. Hoge glas-in-loodramen filterden het harde middaglicht.

Samenvatting

Nunôk is een tienerjongen die in Groenland woont. Hij is in opleiding bij de Angakok Umik. Deze man, die hoogstwaarschijnlijk zijn vader is, werd gezien als een waardig man. Maar nu niet meer en Nunôk dus ook niet. Hij is de poepjongen, die de emmer met poep naar buiten draagt als hij vol is, en hij wordt vaak uitgelachen en uitgescholden door de andere kinderen. De enige die om hem geeft is Orpa. Zij kan niet zo goed zien en heeft een groot litteken van een bijtwond van een hond.

Op een dag komt er een schip langs. Drie mannen komen er vanaf en willen huiden stelen. Als Umik en Nunôk daar wat aan willen doen worden ook zij gevangen genomen en meegenomen naar Holland. Schipper Leversteyn dacht een slaatje uit 'zijn' barbaren te slaan.

Ondertussen leert Nunôk veel op het schip. Stuurman Willem Ys doet zijn best hem Nederlands te leren. Met Nunôk gaat het goed maar Umik wordt ziek en sterft op het schip, net toen ze bij Holland aankwamen.

Eenmaal in Schiedam aangekomen word Nunôk door de schipper voorgesteld aan een kermisbaas voor wie hij moet optreden als ijsbarbaar. Omdat Nunôk geleerd had hoe hij een ijsbeer moest vangen kon hij zijn kunsten laten zien toen de dansende bruine beer was losgebroken. Hij redde een man en zijn dochter van de dood.

Daarna hoeft Nunôk niet terug naar de kermisbaas. Hij mag slapen in een gevangenis bij de schout. Hij moet zich daar opknappen om te verschijnen voor de Prins. Hij laat hem, koningin Elizabeth en dokter Livinius zien hoe hij een meeuw uit de lucht kan schieten en rauw opeet.

Dokter Livinius heeft een bril waardoor hij beter kan zien. Nunôk vraagt of hij er zo een voor Orpa mag hebben. Dokter Livinius stemt toe op voorwaarde dat hij met hem mee zou gaan. De dokter wilde Nunôks bloed onderzoeken; kijken of het dikker was tegen de kou. Nunôk zou een offer der wetenschap worden, maar hij ontsnapt en verstopt zich een tijd. Daarna komt hij tevoorschijn en gaat met zijn pijl en boog en gestolen gouden dukaten op weg naar Schiedam. Hij wil naar huis.

Op weg naar Schiedam vraagt hij om de weg aan wat vissersmannen. Wanneer zij ontdekken dat hij gouden dukaten heeft, willen ze hem bestelen. In de donkere nacht wanneer een van de vissersmannen zich op hem werpt, vermoordt Nunôk hem uit zelfverdediging. Hij moet nu snel terug zien te komen.

Hij ontdekte dat het schip waarmee hij gekomen was al weg was, en de moed zonk hem in de schoenen. Maar toen ontmoette hij schipper Geert Patyn, de man die hij gered had van de beer. De schipper belooft hem thuis te brengen als hij voor hem walvissen vangt.

Nunôk gaat mee op de boot en vangt door zijn jagersinstinct meer walvissen dan de andere matrozen ooit meegemaakt hadden. Na enige hapering brengt schipper Patyn hem bijna thuis. Het laatste stuk moet Nunôk over het ijs waar hij aangevallen wordt door een grote ijsbeer. Met de hulp van Murk, een matroos die altijd erg gemeen tegen Nunôk geweest was, overwint hij de ijsbeer. Murk sterft.

Veertig jaar later zitten de Angakok Nunôk en zijn vrouw Orpa voor hun tent. De vrouw heeft een bril op, het montuur gemaakt van walvisbaleinen en de glazen komen uit Nederland. Telkens tuurt de Angakok naar de zee. Ze komen terug, Orpa. Ooit. Dat weet ik zeker.

Personages

Orpa

Orpa is een lief meisje. Ze heeft niet zoveel met de andere kinderen maar ze laten haar wel met rust. Misschien omdat ze de dochter van Sumanak is, een goede jager. Ze heeft een zwak voor Nunôk en probeert hem dan ook te beschermen. Helaas kan ze niet zo goed zien en daardoor kan ze veel dingen niet. Kleine handwerkjes zijn lastig voor haar en dat is vervelend als vrouw in de samenleving.

Willem Ys

Willem Ys is de stuurman die Nunôk het mes op de keel zette om hem mee naar het schip te krijgen. Juist daarom doet hij heel aardig tegen Nunôk en leert hij hem veel Nederlands.

Murk

Dit is de matroos die een hekel heeft aan Nunôk en Umik. Hij zet alles op alles om iedereen zich tegen hen te laten keren. Hij maakt Nunôk het leven zuur. Toch schuilt er ook iets goeds in hem want als Nunôk op het ijs tegenover een grote ijsbeer staat redt Murk hem van de dood, waarbij hij zelf overlijdt.

Nunôk

Nunôk is een rustige jongen. Hij houdt er niet van om op de voorgrond te staan. Nunôk is wel slim een leergierig, hij heeft binnen de kortste tijd een groot deel van de Nederlandse taal onder de knie. Daarnaast vraagt hij veel om betekenissen van woorden en uitspraken. Omdat hij nog jong is, begrijpt hij veel nog niet. Zo heeft hij het niet snel door als de dokter tegen hem liegt over de reden van zijn interesse in Nunôk. Ook begrijpt hij niet dat de kermisbaas niet van plan is goed voor hem te zorgen; daar komt hij na een tijdje pas achter. Hij is in zijn kindertijd veel gepest. Hij heeft geen vader, maar omdat de Angakok altijd veel om hem gegeven heeft, wordt er wel gedacht dat hij de vader is van Nunôk. Nunôk is in opleiding bij Umik tot Angakok. Hij probeert zo goed als hij kan afzijdig te blijven van de andere kinderen omdat zij op hem neerkijken. Hij is de poepjongen, hij draagt de emmer met poep naar buiten. De enige met wie hij kan praten is Orpa, op wie hij verliefd is.

Quotes

"Pas als ze bij de Moeder van de Zee kwamen zou er een einde komen aan zijn lijden. De reis naar haar toe leek eeuwig te duren. Het leekwel alsof de kwade geesten liever rondjes voeren dan rechtstreeks naar de bodem te gaan, waar de godin op hen wachtte." Bladzijde 63

"In het wrak stonk het naar dood en verderf, en naar iets wat hij niet kende. Donker was het er niet. Toen de zon onderging scheen het licht van de maan door de gaten in de romp." Bladzijde 191

Thematiek

Historische gebeurtenis

De historische gebeurtenissen zijn de basis voor dit boek. De schrijver heeft de gebeurtenissen beschreven en daaromheen het verhaal bedacht. Zo zijn de feiten dat er twee Groenlanders zijn ontvoerd, waarvan er één is overleden. De schrijver neemt deze gebeurtenis en bedenkt wie die twee Groenlanders geweest moeten zijn en wat er is gebeurt nadat de overlevende in Nederland is aangekomen.

Motieven

Reizen

Doordat de Nederlanders de wereld willen ontdekken stuitten ze op de Groenlanders. Ze nemen Nunôk mee en hij maakt de reis mee naar Nederland.

Spiritualiteit

Umik is Angakok en Nunôk is in opleiding bij hem. Dit zijn de geestelijken van de Groenlanders. Zij staan in contact met de moeder van de zee. Dit komt veel terug in het boek. Zo maken Umik en Nunôk beiden een Tupilak (soort pop) om het kwaad tegen te gaan en moeten de botten van Umik teruggegeven worden aan de moeder van de zee.

Trivia

Sommige delen uit dit boek zijn waargebeurd. Zo staat het vast dat Schipper Adriaen Leversteyn en stuurman Willem Ys op hun tocht naar het hoge Noorden twee Groenlanders hebben ontvoerd, waarvan er één overleed aan dysenterie. De andere werd ook echt voorgesteld aan prins Maurits en koningin Elizabeth van Bohemen. Ook de walvisvaarder Geert Patyn en zijn schip de Blauwe Duyf hebben echt bestaan.

Titelverklaring

De ontvoerde Nunôk moet zich van de kermisbaas en anderen voordoen als ijsbarbaar. Omdat hij anders leeft in Groenland, anders eet, zich anders kleedt en er anders uitziet, wordt hij door de Nederlanders gezien als barbaar.

Structuur & perspectief

Het boek is opgebouwd uit drie delen. Het begint in Groenland, dit is het eerste deel. Dit deel is weer opgesplitst in 6 hoofdstukken. Daarna begint het tweede deel, over de andere wereld. Dit deel is opgesplitst in 22 hoofdstukken. Daarna begint het derde deel waarin Nunôk met de boot terug probeert te komen naar Groenland. Dit is opgedeeld in 14 hoofdstukken. Het boek begint met een kort verhaaltje dat later weer terugkomt in het verhaal. Het boek eindigt met een Epiloog waarin Nunôk 40 jaar ouder is.

Alle hoofdstukken hebben een naam die uitdrukt wat er in dat hoofdstuk gebeurt.

Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van de alwetende verteller.

Decor

Het verhaal speelt zich af in Groenland (Ittimini) en Nederland (rondom Schiedam). Daarnaast speelt een deel zich ook af op de schepen waar Nunôk op meevaart.  Aan het begin van het verhaal is Nunôk nog dertien jaar jonger dan aan het einde van het verhaal. Zijn jeugd op Ittimini wordt kort beschreven. Tot aan het punt dat hij ontvoerd wordt door de Nederlanders speelt het verhaal zich daar af. Daarna speelt het zich op de boot en in Nederland af. Het verhaal eindigt weer op Ittimini, veertig jaar later sinds hij weer terug is gekomen. Tussen het begin en het einde van het boek zit dus ongeveer 53 jaar.

Stijl

De stijl waarin het boek geschreven is, zou omschreven kunnen worden als 'droog'. De schrijver maakt weinig gebruik van metaforen en maar af en toe van vergelijkingen. Het boek is goed te lezen, maar bestaat vooral uit handelingen wat het erg 'droog' maakt.

Onderstaand stukje is een goed voorbeeld van de schrijfstijl:

Dat zijn onze huiden, zei Nunôk tegen de man die Willem Ys heette. Wat doen jullie ermee? Lachend schudde Willem Ys zijn hoofd. De man begreep hem niet. Ónze huiden, zei Nunôk met nadruk. Hij pakte een zeehondenvel van de stapel en drukte het tegen zich aan. Willem Ys draaide zich half om en wees op het schip. Nee, zei Nunôk. Hij keek omhoog, naar de heuvel en zag hoe iedereen daar stond. Hij zwaaide. Sumanak stak zijn hand op.

Hoewel het boek in 2011 uitgekomen is, doet het door de schrijfstijl wat ouder aan. Een hedendaagse trend is dat schrijvers het verhaal vanuit de ik-persoon vertellen, maar dit boek is vanuit het perspectief van de alwetende verteller geschreven. Wel zijn verschillende personages gebaseerd op personages uit de tijd waarin dit verhaal zich afspeelt. Deze tijd heeft ook invloed gehad op de schrijfstijl.

Slotzin

Want ze komen terug, Orpa. Ooit. Dat weet ik zeker.

Beoordeling

Het boek was goed te lezen maar het laat je het verhaal niet echt meebeleven. Dit is vooral door de schrijfstijl, deze is erg droog en laat niet veel aan de verbeelding over. Daarnaast worden gebeurtenissen erg letterlijk beschreven en hierbij worden ook niet veel stijlfiguren gebruikt om de beleving wat meer mogelijk te maken. Door de schrijfstijl doet het boek wat ouder aan.

Wat wel interessant is aan het verhaal is dat de personages gebaseerd zijn op personages die echt geleefd hebben in die tijd.

Recensies

"Hij heeft de rauwe zeventiende-eeuwse werkelijkheid verpakt in een bloedstollend spannend boek." http://www.ijsbarbaar.nl/...nsies.html

"Rob Ruggenberg kan zich enorm goed inleven en probeert het zeventiendeeeuwse leven niet mooier te maken dan het was. Daarom is IJsbarbaar een gruwelijk, maar goed gelukt historisch boek." http://www.sevendays.nl/a...kel/186547