Hitler's Canary door Sandi Toksvig

Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2005
• 252 pagina's
• Uitgeverij: Valerius

Flaptekst

Eerste zin

Samenvatting

Bamse is een Deense jongen die opgroeit in Kopenhagen. Wanneer de Duitsers binnenvallen is hij twaalf jaar oud. Zijn moeder is actrice in het theater en zijn vader schildert de decors. Hij heeft een broer en een zus, Orlando en Mascha, en zijn beste vriend is Anton.
Orlando is het niet eens met de binnengevallen Duitsers en raakt al snel betrokken bij het verzet. Anton, zo dapper als hij is, wil hem graag helpen en Bamse doet mee, al dan niet wat angstiger. Samen met Orlando en later ook de ouders van Bamse helpen ze het verzet door onder andere het verstoppen en verspreiden van de berichten van de BBC, die in Denemarken als de waarheid werden gezien. Het Duitse nieuws werd beschouwd als propaganda.
Anton is Joods en Bamse is steeds banger voor het noodlot dat zijn vriend te wachten staat. Samen proberen ze taken uit te voeren voor het verzet, zelfs wanneer Orlando door de Duitsers is opgepakt. Ze proberen samen een brug op te blazen met een eigen gemaakte bom, wat natuurlijk niet gaat zoals ze hadden gedacht.
Wanneer de oorlog op zijn hoogtepunt is en de Duitsers alle Joden willen oppakken, zijn Bamse en zijn familie de Duitsers te slim af. Ze hebben het bericht van de arrestaties al eerder gehoord en Bamse en Mascha gaan samen de straten door om alle Joden te waarschuwen, zodat ze kunnen ontsnappen. Om de Duitsers te misleiden veranderen ze alle familienamen op de deuren naar Jensen, zodat de Duitsers niet meer weten waar Joodse families wonen. Anton wilde hier graag bij helpen, maar het werd voor hem te gevaarlijk om over straat te gaan.
De familie van Bamse helpt veel Joden met het wegkomen uit Denemarken en vele Joden logeren bij ze. Uiteindelijk wordt dit bekend bij de Duitsers en horen ze dat ze snel op bezoek zullen komen. Bamse en zijn familie doen waar ze goed in zijn: de vader van Bamse maakt een groot decor in hun woonkamer, ongeveer een meter vanaf de muur, welke lijkt op de muur zelf. De moeder van Bamse acteert dat ze heel erg ziek is en dat er daarom zoveel mensen op bezoek komen de hele tijd. Wanneer de Duitsers daadwerkelijk op bezoek komen, geloven ze het verhaal en vertrekken ze weer. Vervolgens kunnen Bamse en zijn familie de laatste ondergedoken Joden uit hun huis smokkelen naar de boten naar Zweden.

Personages

Bamse

Bamse is een Deense jongen van 12 jaar oud, die lang niet zo dapper is als zijn vriend Anton. Hij is vaak bang en twijfelt veel, maar is toch dapper en heldhaftig als dat nodig is.

Anton

Anton is de beste vriend van Bamse. Anton is Joods, maar is daardoor niet bang of minder dapper als de Duitsers het land bezetten.

Orlando

Orlando is de oudere broer van Bamse en gaat al snel bij het verzet wanneer de Duitsers Denemarken binnenvallen. Hij wordt opgepakt, maar zet zijn werk toch voort en keert later terug naar zijn familie.

Mascha

Mascha is de zus van Bamse en heeft tijdens de bezetting van de Duitsers een geheime relatie met een Duitse soldaat. Toch helpt ze haar familie met het verzet.

Marie

Marie is de moeder van Bamse en is actrice in het theater. Ze is een groot acteertalent en weet iedereen tot tranen te brengen met haar spel. In de realiteit is ze ook altijd bezig met het toneel, zo heeft ze altijd een bepaald kostuum aan en een aantal zinnen tekst klaar om op te zeggen.

Peter

Peter is de vader van Bamse en is decormaker in de theaterwereld. Hij vindt een lange tijd dat ze zich gedeisd moeten houden, maar helpt later toch het verzet.

Thomas

Thomas is de costumier van Marie en is altijd aan haar zijde. Marie kan niet zonder Thomas, maar Thomas is Joods en moet uiteindelijk ook vluchten.

Johann

Johann is de oom van Bamse en is in eerste instantie voor de Duitsers. Pas op het laatste moment komt hij de familie waarschuwen dat de Duitsers hen komen controleren, wanneer er allemaal Joden in hun huis verstopt zijn.

Quotes

"Dit is mijn verhaal. Dit is mijn verhaal over de tijd dat Denemarken in oorlog raakte in 1940. De tweede wereldoorlog. Ik kan je geen volledig beeld geven van wat er toen gebeurde: alleen wat ik gezien heb en wat mensen me verteld hebben. Er bestaan honderden persoonlijke verhalen over die tijd, maar dit is geen verhaal waarin alle Duitsers slecht waren en alle Denen goed. Zo werkte het niet. Er waren gewoon goede mensen en slechte mensen en het verschil zag je niet altijd even gemakkelijk." Bladzijde 18

"Papa was meestal de deur uit nu Orlando gearresteerd was, maar hij vertelde ons niet waar hij heenging. Hoe minder wij wisten hoe beter het was, zei hij, en zo dachten we ook over hem. Oom Johann kwam 's avonds laat thuis en vertrok 's morgens vroeg, dus hem zagen we ook weinig. Zodra we thuis kwamen van de tandarts, slopen Anton en ik naar de kamer van Orlando. Ik volgde hem met lood in mijn schoenen. Wel vermoeiend om zo'n durfal als vriend te hebben! Bij het doorzoeken van Orlando's kamer vonden we drie wapens en wat kogels die hij op diverse plekken verstopt had." Bladzijde 147

Thematiek

Vriendschap

De vriendschap tussen Bamse en Anton staat centraal in het verhaal. Ze zijn al jaren vrienden en dat verandert niet voor Bamse, ook al veranderen de tijden wel. Anton is Joods en moet daarom vluchten, maar Bamse staat altijd voor hem klaar.

Oorlog: verzet en verraad

Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog en vertelt het verhaal van een familie dat zich inzet om de Joden te redden uit Denemarken.

Motto

Het kwaad kan alleen overwinnen als goede mensen niets doen

Edmund Burke

Opdracht

Voor Teddy

Titelverklaring

In Denemarken vonden ze de Denen die meegingen met de ideeën en daden van Hitler kanariepietjes.

Structuur & perspectief

Het boek is opgedeeld in bedrijven en scènes, alsof het een toneelstuk is. Dit komt overeen met het beroep dat de moeder van Bamse uitoefent: ze is actrice in de toneelwereld en ook zijn vader werkt bij het toneel als decormaker.
Het perspectief is vanuit Bamse, een 12-jarige jongen.

Decor

Het verhaal speelt zich af in Kopenhagen van 1940 tot 1943.

Stijl

Het is een spannend verhaal, over een realistisch onderwerp. Ondanks dat de Tweede Wereldoorlog een zware tijd was, is het luchtig verwoord en is het niet te zwaar om te lezen. Het laat echter ook de nare kanten niet achterwege, waardoor het heel realistisch geschreven is.

Bijzonderheden

Het gelezen boek is een Nederlandse vertaling van het origineel, Hitlers Canary.

Beoordeling

Het is een spannend en realistisch verhaal over de Tweede Wereldoorlog in Denemarken, dat niet te zwaar wordt door de humor en luchtigheid van de schrijver. Het is geschreven vanuit het perspectief van een kind, maar dit zorgt er niet voor dat het een jeugdboek wordt of een volwassene zich niet meer kan relateren aan de hoofdpersoon.