Het woeden der gehele wereld door Maarten 't Hart

Zeker Weten Goed
Foto van Lyanne
Boekcover Het woeden der gehele wereld
Shadow
  • Boekverslag door Lyanne
  • Zeker Weten Goed
  • 28 september 2014
Zeker Weten Goed

Boekcover Het woeden der gehele wereld
Shadow
Het woeden der gehele wereld door Maarten 't Hart
Shadow

Oefenen voor je mondelingen?

Komen je mondelingen er aan en wil je oefenen? Probeer onze Boekenquiz. We stellen je open vragen over de gelezen boeken.

Feitelijke gegevens

  • 1e druk, 1993
  • 311 pagina's
  • Uitgeverij: Malmberg

Flaptekst

Het is 1956. Tijdens een evangelisatiecampagne wordt er op klaarlichte dag een politieagent vermoord. De jonge Alexander Goudveyl staat oog in oog met de dader. Die draagt een gleufhoed en heeft een sjaal voor zijn mond. Alex raakt in de ban van het voorval en breekt zijn hoofd over de vraag wie de schutter was. Pas jaren later - als Alex inmiddels getrouwd is - komt de waarheid aan het licht.

Eerste zin

Het kost mij vaak moeite te geloven dat ik opgegroeid ben op 't Hoofd, in de lorrenhandel op de hoek van de President Steynstraat en de Cronjéstraat.

Samenvatting

Alexander Goudveyl woont met zijn ouders op ’t Hoofd. Zijn ouders zijn daar in de Tweede Wereldoorlog naartoe verhuisd en passen nog steeds niet helemaal tussen de andere bewoners van het kleine dorpje, hoewel Alexander zich evenveel aan hen ergert als aan zijn dorpsgenoten. Naast de familie Goudveyl woont de familie Varenkamp, waarmee ze een krant delen, de Goudveyl’s zijn namelijk nogal gierig en dit is weer een manier om geld te besparen.

De jongens uit zijn klas pesten hem en Alexander is dan ook veel alleen. Het liefst zit hij achter de oude piano die zijn vader in het pakhuis heeft staan, of gaat hij vissen op een plekje waar nooit iemand komt. Op school wordt een bijbeltekst gelezen en een stukje daarvan blijft bij Alexander hangen: En het geschiedde op den weg, in de herberg, dat de Heere hem tegenkwam, en zocht hem te dooden. Alexander raakt gefascineerd van het idee dat God Mozes zocht om hem te doden. En als zijn klasgenoten hem tijdens de zwemles bijna verdrinken raakt hij ervan overtuigd dat God hem ook zoekt om te doden.

Op zijn stille visplekje wordt hij regelmatig bezocht door Arend Vroombout, dat is de politieagent van het dorp, die biedt hem geld aan om zijn piemel te mogen zien. Alexander spaart al het geld dat hij daarmee verdient op, en hij schaamt zich ervoor, maar vertelt niemand ervan. Alexander leert uit oude Duitse pianoboeken stukjes van de grootmeesters als Schubert en Bach, dit brengt hem in een heel andere wereld dan waar de mensen op ’t Hoofd aan denken.

Op 22 december in 1956 wordt Vroombout dood geschoten. Er wordt op die dag een campagne gehouden om alle ongelovigen te bekeren en Alexander is gevraagd om vanuit het pakhuis piano te spelen bij de liederen. Terwijl hij speelt is Vroombout achter hem gaan staan, hij hoort Vroombout tegen iemand anders zeggen: Wat doet u hier? En als er een knal klinkt speelt Alexander door. De hele dag knallen er immers al rotjes en zijn vader heeft er bovendien een gewoonte van gemaakt hem met de knal van een opgeblazen papieren zakje te laten schrikken. Toch kijkt hij even om en ziet daar een man staan, met een gleufhoed over zijn voorhoofd en een sjaal waarmee hij zijn mond bedekt. Alexander ziet hoe de man iets op hem richt, maar hij richt zich weer op zijn pianospel alsof dat hem kan beschermen. Wanneer het lied afgelopen is, staat hij op en loopt in het donkere pakhuis naar de uitgang waar hij struikelt over het lichaam van Vroombout. Zelfs dan schrikt hij niet, maar ’s avonds in bed rilt hij en denkt hij dat God opnieuw gezocht heeft hem te doden. In de week daarna wordt Alexander regelmatig meegenomen door inspecteur Graswinckel, die met hem een wandeling maakt en hem tussen allerlei andere zaken door vraagt wat hij weet over de moord. Maar er komen geen nieuwe inzichten en na een tijdje wordt het onderzoek opgegeven.

In de kerk ontmoet Alexander Herman Keenids, die door de campagne nu gereformeerd is, Herman vraagt Alexander om samen naar huis te lopen en ze praten over de moord op Vroombout, voor het eerst heeft Alexander een vriend. En Hermans moeder blijkt ook nog eens een prachtige vleugel te hebben en pianoles te geven, Alexander kan bij haar les krijgen en ze spreken af dat hij dat later ooit nog wel eens terug zal betalen. Helaas krijgt Herman een vriendinnetje en heeft hij geen tijd meer voor Alexander. Die zomer gaat Alexander naar het lyceum en in de winter krijgt hij een treinabonnement, hij vindt het zo heerlijk in de trein dat hij op een middag zo vaak mogelijk heen en weer gaat. Die winter verkoopt Alexander’s vader de oude piano uit het pakhuis en kan Alexander niet meer thuis oefenen, dus speelt hij in de kerk en bij meneer Minderhout. Bij Minderhout ontdekt hij een sjaal en een gleufhoed, precies zoals de moordenaar die heeft gedragen. En wanneer zijn pianolerares ondervraagt wordt over de moord wordt ze erg boos.

Alexander krijgt contact met William, de jongere broer van Herman, samen met hem speelt hij duetten van dwarsfluit en piano. Op een avond betrapt Alexander William op het dragen van vrouwenkleding en make-up. William vertelt hem dat hij dat wel vaker deed en dat hij daar door Vroombout bij geholpen werd.

Na het lyceum gaat Alexander farmacie studeren en in de zomer tussen het lyceum en zijn studententijd trekt hij veel op met Janny, de verloofde van Herman die tijdelijk in Duitsland zit, zij vertelt hem over de logger waarop een aantal mensen uit het dorp probeerden te vluchten.

In Leiden verdient Alexander voor het eerst iets met pianostemmen en zijn professor die een studievriend van Minderhout is nodigt Alexander uit om samen met hem en zijn vrouw te komen spelen. En toevallig genoeg blijkt dat ook deze mensen op de logger aanwezig waren. En later hoort hij van hun dochter Hester dat haar ouders op de dag van Vroomouts dood in ’t Hoofd waren. Op een zomer wordt Alexander gevraagd om de vleugel van weduwe Vroombout te stemmen. Hoewel de vrouw erg in de war is, brengt ze hem wel op het idee dat de mensen op de logger iets met de moord op Vroombout te maken hebben. In de oorlog had de oudere broer van Arend Vroombout een logger en hij zou wat mensen naar Engeland varen. Die boot werd kapot geschoten, maar iedereen kon ontkomen, toch was de familie Vroombout hun boot kwijt en dat zou natuurlijk terugbetaald moeten worden.

Als Alexander al een jaar op een klein onverwarmd zolderkamertje in Leiden woont komen zijn ouders op bezoek. Ze lijken hem iets te willen vertellen, maar komen niet verder dan dat ze in de oorlog verhuisd zijn naar ’t Hoofd en dat er die dag een razzia was en dat ze al hun spullen op een kar achter een dubbele hit hebben geladen. Een paar dagen daarna overlijden zijn ouders door koolstof-mono-oxide vergiftiging, omdat ze te zuinig waren om de schoorsteen te laten vegen. In de financiële administratie van zijn ouders ontdekt Alexander dat zij best vermogend waren en dat zij bovendien geld aan Vroombout hadden geleend. Als hij zijn jarenlange schuld bij zijn pianolerares komt afbetalen confronteert hij haar ermee dat zij vanwege de logger nog een schuld bij Vroombout had. Zij wordt vreselijk boos.

Wanneer Alexander weer eens door zijn professor wordt uitgenodigd voor een muziek avond zijn daar ook de dochters van de dirigent Oberstein. Alexander raakt bedwelmt van de mooie stem van Joanna, de oudste dochter van Oberstein en hij trouwt uiteindelijk met haar.

Het duurt lang voordat hij zijn schoonvader kan ontmoeten en die middag wordt eindelijk het raadsel van de moord opgelost. Alexander is in de loop der jaren te weten gekomen dat de middag dat Vroombout vermoord werd de mensen die nog een schuld bij hem hadden vanwege de logger met hem wilden praten. Alexander beschuldigt zijn schoonvader van moord omdat hij door niemand gezien is, maar er wel bij was en omdat hij in zijn ogen de ogen van de moordenaar herkent. Na het dessert lopen Alexander en zijn schoonvader om alles uit te praten. Aäron Oberstein vertelt hoe hij samen met zijn verloofde Ruth uit Duitsland vluchtten en hoe zij in 1940 op de logger naar Engeland wilden vluchten. Hij vertelt dat Ruth en hij apart van elkaar onder gedoken zaten en dat zij bij een vluchtig bezoek van hem zwanger moet zijn geraakt. In november 1944 was het kind nog maar net geboren en werd Ruth opgepakt bij een razzia waarschijnlijk door Vroombout. Het kinderloze echtpaar waar Ruth bij ondergedoken zat heeft het kind meegenomen toen zij verhuisden op een dubbele hit. En Aäron zegt ook dat hij Vroombout niet neerschoot maar dat het schot uit een zijgangetje kwam. Voor Alexander vallen alle stukjes op zijn plaats, er is al zo vaak opgemerkt dat hij niet op zijn ouders leek, zijn ouders zijn met een dubbele hit verhuisd en Vroombout heeft Ruth waarschijnlijk als vriendendienst opgepakt zodat zijn ouders er met hem vandoor konden gaan. Daarom gaf zijn vader ook geld aan Vroombout en daarom heeft zijn moeder Vroombout vermoord zodat hun geheim niet uit zou komen. Alexander is dus getrouwd met zijn half-zusje, maar dat zegt hij tegen niemand.

Dit verslag gaat verder na deze boodschap.

Verder lezen
Gids Eindexamens

Alles wat je moet weten over de eindexamens

Personages

Alexander Goudveyl

Alexander is geboren in 1944, hij heeft donkere ogen en donkere wenkbrauwen. Hij lijkt eigenlijk helemaal niet op zijn ouders. Alexander heeft een hekel aan alles wat typisch Hoofds is, het liefst speelt hij piano. Hij is daar goed in en leert het zichzelf uit een oud Duits piano boek, het liefst wil hij componist worden, maar om zijn ouders een plezier te doen gaat hij medicijnen studeren. Al die tijd achtervolgt de moord op Vroombout hem. Hij voelt zich bedreigt door de moordenaar en wil dan ook graag het raadsel oplossen. Jaren na de moord lukt dat hem. Zijn moeder blijkt Vroombout vermoord te hebben omdat die zou kunnen verraden dat Alexander niet hun echte zoon is. Alexander blijkt de zoon van Aäron en Ruth te zijn en is dus met zijn halfzusje getrouwd.

Arend Vroombout

Arend Vroombout wordt tijdens de evangelisatiecampagne in 1956 doodgeschoten. Hij is politieagent, maar is zeker niet altijd netjes. Zo biedt hij Alexander geld aan om hem te mogen betasten, hij perst geld af van Alexanders ouders en stuurt elk jaar een brief naar alle opvarenden van de Majuba 2 omdat hij vindt dat zij de mislukte overtocht alsnog moeten betalen. Hij wordt vermoord door Alexanders moeder.

Quotes

"Minderhout kreeg in ieder geval tranen in de ogen bij die wellicht schoonste van al Mozarts ingevingen, en van die waterlanders raakte ik, die op het Hoofd nog nooit een man had gezien met betraande ogen, tamelijk van mijn stuk, ofschoon ik op dat moment nog niet wist dat hij ‘Contessa, perdono’ vooral draaide omdat zijn vrouw bij hem was weggelopen." Bladzijde 174
"Buiten scheen nog altijd de zon. Op de binnenschepen die in de haven lagen bevond zich nog altijd die ongerepte sneeuw die met het zonlicht versmolten leek tot een warme, heel lichtgele gloed. Ik keek ernaar en keek ernaar, en ademde weer diep die koude, verrukkelijke, prikkelende lucht in en dacht toen: ‘Die man zou ’t geweest kunnen zijn.’" Bladzijde 85

Thematiek

Misdaad: whodunit

Het gehele boek draait om de vraag wie de moord op Vroombout heeft gepleegd. Alexander ontdekt telkens stukjes maar kan die lang niet aan elkaar breien toch draagt elke gebeurtenis die beschreven wordt uiteindelijk bij aan de oplossing voor de moord. En tegelijkertijd ook aan de oplossing van een andere misdaad, namelijk het stelen van het kind van Aäron en Ruth.

Motieven

Seksualiteit

In dit verhaal vormen verschillende manieren van seksualiteit een belangrijk motief, zo is er de pedoseksualiteit van Vroombout, de homoseksualiteit van William en Alexanders eigen ontluikende seksualiteit.

Escapisme

Alexander heeft het gevoel niet thuis te horen op 't Hoofd. Hij ergert zich aan de manier waarop er gepraat en gedacht wordt. Hij wil ontsnappen aan de zuinigheid van zijn ouders en aan de kortzichtigheid van 't Hoofd. Daarnaast wil hij ontkomen aan een God die hem zoekt om te doden. Alexander ontsnapt door piano te spelen.

Familiebanden

Uiteindelijk blijken in dit verhaal de familiebanden heel belangrijk. Zo blijkt Alexander al die tijd de verkeerde ouders te hebben gehad en wordt er in het boek gesuggereerd dat zijn liefde voor klassieke muziek is doorgegeven door zijn biologische ouders. De familieband tussen hem en Aäron zorgen ook ervoor dat Alex de moord oplost. Omdat hij namelijk voor Aäron aangezien wordt denkt hij te weten dat het Aäron was die de moord pleegde.

Motto

En het geschiedde op den weg, in de herberg, dat de Heere hem tegenkwam, en zocht hem te dooden.

(Exodus 4, vers 24)

Hoofdpersoon Alexander Goudveyl hoort dit stukje bijbeltekst op school en hij wordt er erg bang van. Hij verkeert lang in veronderstelling dat god ook zoekt hem te doden. Hij ziet het bewijs hiervoor bijvoorbeeld wanneer zijn klasgenootjes hem tijdens een zwemles proberen te verdrinken en zeker ook wanneer hij tijdens de moord op Vroombout zelf ook bedreigt wordt. Met zijn muziek probeert hij zich tegen het nare gevoel dat God zoekt hem te doden te beschermen.

Titelverklaring

In het boek wordt twee keer de zin gebruikt van de titel. De eerste keer op bladzijde 288 waar staat: Ze draaide de plaat om en we luisterden ook naar cantate 80, die cantate waarin Bach het woeden der gehele wereld oproept en ook weer bezweert. En op pagina 314: Dankzij Prudhomme en Fauré zag ik het langzaam stromende, en van wervelende kringen voorziene water weer voor mij, en leek het of mij een belofte werd gedaan dat ik nogmaals de querelles du monde, het woeden der gehele wereld, zou kunnen ignoreren, als er ook in mijn leven sprake zou zijn van 'sentir l'amour, devant tout ce qui passe'.

Het woeden der gehele wereld slaat op alles wat er in de wereld gebeurt en hoe dat over je heen valt. Uit beide verwijzingen spreekt een drang om het woeden der gehele wereld te kunnen controleren. Hierin kun je de drang lezen om de moord op Vroombout op te lossen.

Structuur & perspectief

Hoewel het verhaal chronologisch beschreven wordt, praten de personages vaak over het verleden waardoor de lezer soms op twee plaatsen tegelijkertijd lijkt te zijn. Het verhaal is geschreven vanuit een ik-figuur: Alexander Goudveyl.

Decor

Het verhaal speelt zich grotendeels af op 't Hoofd, een kleine gemeenschap waar Alexander zich vooral aan ergert. Hij ergert zich aan alles wat hij als typisch Hoofds beschouwd. Verder speelt het verhaal zich af in Leiden, waar Alexander in zijn studententijd woont. De tijd die het verhaal beslaat zijn ongeveer 50 jaar. Vanaf 1940 tot een zomer waarin Alexander volwassen is en met Joanna getrouwd is, ze hebben hun eigen huis en Minderhout en de anderen die iets met de moord op Vroombout te maken hebben zijn al erg oud.

Stijl

Maarten 't Hart heeft een vlotte manier van beschrijven. In een wirwar van aanknopingspunten blijft de lezer het spoor nog even bijster zelfs wanneer alle aanwijzingen aangereikt zijn. Toch leest het verhaal helder en kun je goed op zoek gaan met Alexander naar de dader van de moord.

Slotzin

'Don't worry,' zei haar vader, terwijl hij een liefkozend tikje op haar bovenarm gaf, 'je man en ik hebben afgesproken dat hij een opera zal componeren, ik zal dirigeren en jij zingt de hoofdrol.'

Beoordeling

Als je van detectives houdt, moet je dit zeker eens lezen, alleen al omdat je Nederlands leraar waarschijnlijk geen detectives op je lijst zal dulden en dit boek diezelfde lijst alleen maar literair opfleurt. De snelle vertelstijl en de vele verschillende thema's zullen je niet vervelen en ook voor mensen die het whodunnit-principe niet erg interessant vinden, blijft er genoeg over.

Recensies

"De vraag is alleen waarom ik dat zou willen weten. Het is te ingewikkeld - en wat mij betreft te oninteressant - om het hier helemaal uit de doeken te doen. Ik zou zeggen: verdoe er je tijd niet mee." http://www.trouw.nl/tr/nl...reld.dhtml
" Het einde van de roman is daarmee niet alleen onvermijdelijk, maar ook geheel onverwacht. Terecht kreeg Het woeden der gehele wereld een Gouden Strop voor beste thriller, terecht ook krijgt het met de verfilming nu een tweede kans om door velen gelezen te worden." http://recensieweb.nl/de-...spacecake/
Je hebt nog 2 Zeker weten goed verslagen over.

Wil je onbeperkt toegang tot alle Zeker Weten Goed verslagen? Meld je dan aan bij Scholieren.com.

35.369 scholieren gingen je al voor!

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.

Andere verslagen van "Het woeden der gehele wereld door Maarten 't Hart"

Ook geschreven door Lyanne