Het lijkt er op dat je browser advertenties blokkeert. Scholieren.com kan alleen bestaan door inkomsten van advertenties. We
zouden het lief vinden als je de blokkade voor onze site uit zet. Dankjewel!
Het litteken van Vossensteyn door Maria Boonzaaijer
Examenleerlingen opgelet: over 50 dagen is het zo ver! Wil jij ook slim leren, zeker slagen? Ontdek alle tips, tests, trucs en tools van Examenbundel en sleep dat diploma binnen. Wil je zeker weten dat je niks mist? Meld je dan snel aan en ontvang alle tips in je mail!
Ik wil slagen!
Feitelijke gegevens
1e druk,
2019
326 pagina's
Uitgeverij: Aspekt
Flaptekst
Constance Croon torst bittere jeugdherinneringen met zich mee. Pas halverwege haar leven vindt zij de kracht om Vossensteyn, het oude familiehuis, een bezoek te brengen. Haar oma ligt daar op sterven; zij voelt zich schuldig aan de liquidatie van een familielid in de oorlog. In hun nachtelijke gesprekken blijkt dat oma lijdt onder leugens die het hele gezin hebben beschadigd. Wat voor licht werpt dat op het verstikkende milieu waarin Constance opgroeide? Was haar moeder een narcistische kwelgeest of juist slachtoffer van machten die hen allen te groot waren?
Eerste zin
Het spookte op de A1. Een late voorjaarsstorm, maar het leek wel herfst. Constance Kroon minderde snelheid, het had geen enkele zin om in dit hondenweer honderddertig kilometer per uur te rijden: te veel risico om in de vangrail te eindigen.
Samenvatting
I Donderdagavond
Constance Croon Ter Heeghe (35) is schrijfster van enkele succesvolle romans o.a over de oorlog. Ze rijdt na een lezing naar het landgoed Vossensteyn van haar terminale oma Clara in Twente (De Lutte). Vijftien jaar lang is Constance er niet geweest, omdat ze met haar eigen familie heeft gebroken. Ze wordt hartelijk ontvangen door haar "tante" Veronika. (Hongaarse vluchteling) Oma Clara blijkt longkanker te hebben.
II Vrijdagmorgen
Constance maakt een ochtendwandeling en ontmoet een jonge man met een hond. Eigenlijk wil ze weer graag weg van het landgoed. Maar oma Clara heeft een opdracht voor haar. Ze heeft in de oorlog iets dramatisch meegemaakt en die gebeurtenis destijds opgeschreven in een dagboek. De opdracht aan Constance is dat die er een boek over schrijft. Ze heeft de romans van haar kleindochter gelezen. Wanneer Constance het doet, krijgt ze een flink deel van de erfenis. Wanneer de huisarts oma bezoekt, ziet ze dat het de man met de hond uit het bos is. Constance begint het dagboek (Van Clara Kragtman) te lezen en ze maakt er meteen een hertaalde versie van.
III Vrijdag vroeg in de middag
Wanneer Constance de eerste fragmenten leest wordt ze meteen al geconfronteerd met een schuldgevoel waarmee haar oma worstelt. De vader van Clara, Markus Kragtman, was docent en had al in het begin van de oorlog een duidelijk afwijzende houding tegenover de nazi's ingenomen. De jonge Clara was erg verliefd op haar neef Eddy, die een paar jaar ouder was.
Wanneer Constance de zolder doorsnuffelt vindt ze ook een brief aan die overgrootvader van iemand die erg op hem gesteld was. Maar er is een deel van de brief afgescheurd. Is het een minnares?
IV Vrijdag laat in de middag
In Amsterdam komen moeder Dotty Croon Ter Heeghe, de twee zussen Emilie en Titia en de enige broer Arthur bij elkaar om ook naar Twente te vertrekken vanwege de gezondheid van oma Clara. Moeder Dotty is een vetzak geworden (snoept teveel), het fotomodel Titia(42) is afgeschreven en ook dikker geworden en Emilie (40) is een wat zweverig (spiritueel) type. Titia heeft een puberdochter Nina(14), die veel op tante Constance lijkt. Zoon Arthur(37) is gehandicapt aan zijn been door een ongeluk in zijn jeugd. Daarvan heeft Constance de schuld gekregen van haar moeder. Dat is een egoïstisch, liever gezegd narcistisch en naar mens.
V Zaterdagmorgen
Constance leest verder in het dagboek van Clara en bewerkt opnieuw de fragmenten. De verliefdheid van Clara voor haar neef wordt weer beschreven. Later die dag praat ze met haar oma zelf over die tijd en over haar verliefdheid voor Eddy. Toen die een Joodse vriendin Milca kreeg, was ze stik jaloers op die mooie, jonge vrouw.
VI Zaterdagmiddag
In een nabijgelegen stadje kopieert Constance het dagboek van oma Clara. In een brasserie ziet de de man uit het bos en die dus huisarts is. Ze herkent hem nu , het is haar jeugdvriend Sam Labrie. Die schrikt op zijn beurt van het lelijke litteken dat Constance in haar gezicht heeft. Voor de lezer doet ze haar verhaal uit het verleden uit de doeken. Het litteken is veroorzaakt door de gesp van de schoen van Arthur. Die had ze niet uit een boom geduwd, zoals haar moeder later beweerde. De wond had meteen gehecht moeten worden, maar ze was blijven rondlopen.
Na het ongeluk was het steeds slechter gegaan in de relatie tussen haar en haar moeder Dotty. Ze kreeg overal de schuld van, was het zwarte schaap in de familie en vertrok toen ze twintig was uit huis om er nooit meer terug te keren. Sam vat meteen weer gevoelens voor zijn kleine jeugdvriendin op en ze voelt zich die dag erg gelukkig. Met haar eigen relatie (Alex) is het immers ook niet alles. Op Vossensteyn leest en redigeert ze verder. Vader Markus van Clara gaat in het verzet en zij doet ook af en toe een klusje (o.a. gestolen voedselbonnen verdelen)
Intussen is de Amsterdamse tak van de familie aangekomen op het landgoed. Constance wil hen niet zien en op advies van de Hongaarse tante Veronika betrekt ze de verlaten zolderverdieping. Niemand mag echter weten dat ze daar zit.
VII Zaterdagavond
Constance verblijft stiekem op de zolderkamer. Ze belt Sam, omdat ze hem graag wil zien. Ze gaat naar hem toe en ziet een schim bij zijn huis weglopen. Wie zou dat kunnen zijn?
Sam vertelt over een ruig leven dat hij gehad heeft, maar ook dat zijn vrouw door een slangenbeet is overleden. Oma Clara heeft later zijn artsenstudie betaald, daarom is hij ook naar Twente teruggekeerd. Ze kussen elkaar en hebben ook seks die grote indruk maakt op Constance Dagboekfragment: Clara gaat steeds meer verzetswerk doen. Ze begint echter haar neef Eddy te wantrouwen. Het lijkt erop dat hij heult met de vijand. Zijn vriendin moet onderduiken en hij wil steeds maar weten waar ze ondergedoken zit. Hij volgt Clara.
VIII Zaterdagnacht
Constance gaat terug naar Vossensteyn. Ze praat nu met oma Clara over de oorlog en hoort over haar gevoelens voor neef Eddy met wie Clara destijds ook één nacht (met seks) heeft doorgebracht.
Nieuwsgierig nichtje Nina heeft de zolderkamer ontdekt en op verzoek van Constance zal ze dat geheim houden voor haar familie. Nina is gecharmeerd van haar tante die schrijfster is. Die schrijft voor haar een opdracht in haar laatste boek.( "Nu ik je gevonden heb...")
IX Zondagmorgen
Titia is ook gek op Sam en probeert nogal opvallend zijn aandacht te trekken. Wanneer Sam op Vossensteyn na een consult aan oma weer contact heeft met Constance, betrapt ze stiekem het stel op de zolderkamer. Ze is woedend en snapt nu ook dat de vreemde vrouw op zolder Constance is.
Constance is gaan twijfelen en hoort dan van Sam dat Arthur ook op hem verliefd is.Hij was de schim in het bos. Hij is homoseksueel, maar Sam wil alleen Constance. Het vroegere fotomodel Titia boeit hem ook niet: hij vindt haar een aanstelster.
Dagboekfragmenten: Oma Clara vertrouwt Eddy niet meer. Hij heeft de verblijfplaats van Milca verraden aan de Sicherheitsdienst. Clara zit met een moreel probleem en ze gaat bij een verzetsman de situatie over Eddy uitleggen. Die zorgt ervoor dat de verrader wordt geliquideerd. Oma Clara weet niet of ze daar goed aan heeft gedaan en heeft sinds die tijd een enorm schuldcomplex.
Titia is op zoek naar bewijzen en vindt in de zolderkamer het dagboek van Oma Clara.Ze neemt het weg. Ook is ze jaloers een boos op haar dochter die een ondertekend exemplaar van een roman van Constance heeft gekregen. Constance is erg van streek als ze merkt dat het dagboek gestolen is. Ze heeft gelukkig een kopie gemaakt. Maar ze besluit haar familie die dag nog te confronteren met haar aanwezigheid.
X Zondagmiddag
Er wordt een lunch op het landgoed georganiseerd, waarbij ook Sam aanwezig is. Titia gooit de knuppel in het hoenderhok. Ze vertelt dat Constance ook op Vossensteyn vertoeft. Die is intussen op weg naar de familie en het wordt een harde confrontatie.. Moeder Dotty gedraagt zich weer als de 'dramaqueen,' wil niets met haar jongste dochter te maken hebben. Oma Clara komt gedreven naar beneden met Nina en leest de hele familie de les. Er komt toch een doorbraak, want de stille zus Emilie vertelt dat ze al die jaren geweten heeft dat Constance geen schuld had aan het ongeluk met Arthur. Ze moest dit van haar moeder geheim houden. Oma Clara trekt partij voor Constance en die krijgt natuurlijk ook steun van haar nieuwe vriend. Die avond vertrekt de Amsterdamse delegatie. Titia zit met grote twijfels. Die avond vertrekt de Amsterdamse tak van de familie naar huis.
Epiloog
Twee en een half jaar later
Oma is na een half jaar gestorven.Het was in de herfst. Dat is ongeveer twee jaar geleden en Constance heeft Vossensteyn laten opknappen van het geld van de erfenis die ze heeft ontvangen. Haar boek is door de uitgever goed ontvangen en uitgegeven. De roman heet "De wroeging van Claartje B. " Het contact met moeder Dotty is niet meer hersteld. Met Emilie heeft Constance wel contact. Met de liefde voor Sam gaat alles prima. Constance ontvangt een appje waarin Titia vraagt of het goed is dat ze langskomt.
Titia is de oudste dochter van de familie Croon (42). Ze is vroeger fotomodel geweest, maar is aan de kant geschoven. Haar figuur is nu weelderig te noemen, met vlees op plekken waar het hoort, vindt ze. Ze vindt zich nog best aantrekkelijk voor mannen Ze wil graag haar ex-buurjongen Sammie versieren en is jaloers op haar zus als ze merkt dat die dat voor elkaar gekregen heeft. Ze haat haar zus. Ze vindt haar het lelijke eendje van de familie met dat "enge litteken. " Ze is ook jaloers op Constance, omdat die in de korte tijd van een dag de sympathie heeft verworven van Nina, de puberdochter van Titia. Het huwelijk met haar man Dick loopt ook op zijn einde en ze vindt het fijn dat hij af en toe naar zijn demente vader gaat. In de epiloog wordt vermeld dat zij en Dick gescheiden zijn. Maar de 'afgrond in haar ziel" is toch niet zo diep dat ze niet tot inkeer komt. Een appje waarin staat dat ze haar zus Constance wil bezoeken lijkt een teken van verzoening.
Emilie
Emilie is de stille zus die jaren heeft gezwegen over de ware toedracht van het ongeluk met haar broer. Ze heeft het ongeluk zelf gezien, maar haar moeder Dotty verbood haar dat naar buiten te brengen. Dat kun je laf noemen, maar de pressie van de nare Dotty op haar kinderen lijkt erg groot. Ze is in de loop van haar leven de spirituele kant opgegaan, onder invloed van het Boeddhisme. Op het kritieke punt van de confrontatie wordt het haar te veel, ze breekt en ze vertelt de ware toedracht.Ze onderhoudt daarna contact met Constance.
Arthur
Arthur is twee jaar ouder dan Constance. Feitelijk is het een lafbek door niet meteen thuis te vertellen dat Constance niet de oorzaak van zijn ongeluk was. Hij wordt een beschermd moederskindje en ik schrijf hem Oedipale eigenschappen toe. Hij blijkt later homofiel te zijn, hij valt op dokter Sam, maar die is als je de reactie van Constance mag geloven een 'volbloed hetero.' Ook maatschappelijk doet hij het niet goed, want hij heeft schulden gemaakt en in het weekend vraagt hij aan Titia of ze hem misschien geld kan lenen.
Dotty
Dotty (die toch eind zestig, begin zeventig zal zijn) is een serpent. Ze heeft sterke narcistische neigingen, is jaloers en egocentrisch. Alles moet om haar draaien, ook als anderen meer aandacht verdienen. Dat moeder Clara doodgaat, is een feit en dan maar liefst zo snel mogelijk. Ze kan dan met het geld van de erfenis haar intrek nemen in Vossensteyn. Bij de apotheose van Emilies verhaal toont ze geen spijt en het contact met Constance wordt niet hersteld. Gelukkig maar, er zijn moeders die je gewoon kunt missen.
Oma Clara
Oma Clara (over de negentig) die haar leven lang een kettingrookster is geweest, krijgt longkanker en zal niet lang meer te leven hebben. Ze heeft in de oorlog de aanzet gegeven tot de liquidatie van haar neef Eddy en wil jaren later schoon schip maken. Om die innerlijke vrijheid te bewerkstelligen heeft ze de hulp van kleindochter Constance nodig. Die is schrijfster geworden en Oma Clara heeft enkele boeken van haar gelezen. Ze geeft Constance de opdracht een boek te schrijven over het verhaal dat ze zelf in een dagboek heeft opgeschreven. Het lijkt eerst een koude, koele oma te zijn geweest, maar in het zicht van de dood, is ze sympathieker geworden. Dat blijkt uit haar contacten met Constance en later ook met achterkleinkind Nina.
Op het hoogtepunt van de familieconfrontatie verlaat ze haar kamer en zegt even iedereen van de familie de waarheid. Ze is bevrijd van haar schuldgevoel door de aanstaande roman en beleeft nog een rustige zes maanden tot haar dood.
Sam is de onbezorgde jeugdvriend van Constance. Hij was degene die wel met het lelijke eendje wilde omgaan. Hij heeft de woning van zijn vader die boswachter was uiteindelijk ook verlaten, heeft een wild leven geleid en zijn huwelijk eindigde met de dood van zijn vrouw door een slangenbeet. Hij ging daarna medicijnen studeren, wat door oma Clara werd betaald. Daarna keerde hij terug naar Twente om er een huisarts op het platteland te worden. Hij heeft gevoel voor zijn patiënten. Op toevallige wijze ontmoet hij Constance die hij eerst niet herkent. In een brasserie ontmoet hij Constance opnieuw en dan vliegt de vonk over. Volgens Constance is hij een goede minnaar. Hij wordt begeerd door maar liefst drie kinderen van de familie Croon, maar hij kiest toch voor Constance. Hij vervult in literaire zin de functie van helper.
Quotes
"Een schuld ontkennen is het ergste wat een mens zichzelf kan aandoen. Dat weet ik nu, na zoveel jaren. De waarheid ontkennen maakt je innerlijk ziek. Er niet voor uitkomen is hetzelfde als ontkennen."
Bladzijde 292
""Bespaar me je eeuwige zelfbeklag, onderbrak oma Clara haar dochter bruusk,"Je adoreert je eigen smart en kwalen, Dotty. Dat is jouw ziekte.""
Bladzijde 293
""Bent u daarbinnen geweest?"
"Ik heb er een keer aardappelen gebracht. Helemaal perplex, dat ik Milca in dat huis zag. Gewoon in de huiskamer zat ze daar. Lachend met een andere onderduiker. Ook Joods.
"Wist uw neef dat zij daar zat?" Haar oma sloot haar ogen en kromp in elkaar. "Hij hoorde het. Van mij. Had ik nooit mogen vertellen. Mijn schuld.""
Bladzijde 161
"Ze wist dat er geen verweer mogelijk was, ook al was er het bewijs van die jaap in haar wang, waaruit het bloed gutste. Arthur had haar een trap gegeven net zijn sandaal toen ze in de boomhut met hem wilde spelen; zo hard dat de gesp langs haar gezicht geragd was."
Bladzijde 120
"Haar moeder en tante waren met Arthur meegegaan in de ambulance naar het ziekenhuis in Enschede, zei Titia. Hij had zijn heup en zijn been gebroken. Ze wees op Constance: "Dat is haar schuld!"En ze schreeuwde: "Wegwezen! Naar je kamer! Als mam thuiskomt, zwaait er wat!""
Bladzijde 123
"(Oma) "Mijn echtgenoot- een narcist van het ergste soort, zwelgend in zichzelf en in zijn geld- pakte een jaar na de bruiloft zijn biezen."
"Uw echtgenoot?"vroeg Constance verbaasd.
"Ja kind. Jouw opa. De heer Bosselaer.""
Bladzijde 152
"Jij weet hoe ik over deze zaak denk. Hoe ik al die jaren geleden heb onder de breuk met mijn bloedeigen dochter.' [...] Ze was steeds harder gaan praten en nu sloeg haar stem over: ‘Er bestaat geen Constance Croon!’
'Stil eens even,' onderbrak oma haar dochter. 'Wou jij je hele verdere leven blijven doen alsof je geen jongste dochter had?' [...] 'Schaam je,’ zei oma. ‘Je zou trots moeten zijn op zo’n dochter.'
'Ze is mijn dochter niet meer.""
Bladzijde 192
De schrijfster noemt haar roman een familieroman. Een belangrijk thema is inderdaad "familiebetrekkingen." Sinds de jeugd van Constance is zij het zwarte schaap in de familie. Haar moeder Dotty vindt haar schuldig aan de handicap van haar broer Arthur. Ze zou die uit de boomhout geduwd hebben. Het gehandicapte broertje wordt door moeder vertroeteld. Hij lijk dan veel op een moderne Oedipus.
Zus Titia heeft een fotomodelloopbaan gehad, maar nu ze 42 jaar is, is ze eigenlijk afgedankt. haar relatie met haar man Dick stelt weinig meer voor en op haar dochter Nina heeft ze geen vat. Ze heeft lange tijd haar lelijke zus (ook al door een litteken) niet meer gezien en wil haar eigenlijk nooit meer zien.
Arthur blijkt homoseksueel te zijn (hij valt op de aantrekkelijke huisarts en jeugdvriend Sam). Ook zus Titia ziet veel in de huisarts en wil hem wel inpalmen. Maar Sam valt gelukkig alleen op Constance. Dat heeft wel jaloerse gevoelens tot gevolg.
Moeder Dotty is een narcist (dat was haar eigen vader trouwens ook) Alles moet om haar draaien en ze zit vol zelfbeklag.
Het is een hele enge familie, die bovendien ook nog uit is op het geld van Oma Clara. Dus die mag zo snel mogelijk doodgaan.
Uitzondering is het dochtertje van Titia. Die heeft een open mind, adoreert de tante die boeken schrijft en wil graag met haar praten. Ook met de oude overgrootoma kan Nina goed overweg. Al die jaren heeft de leugen geregeerd in de familie. De wat labiele zus Emilia heeft destijds gezien dat Constance niet schuldig was aan het ongeluk, maar heeft nooit van haar moeder dat aan de rest van de familie mogen vertellen. Op het afscheidsdiner op Vossensteyn vertelt ze wat er echt is gebeurd. Moeder verandert niet meer van opvatting, Emilia wel en Titia twijfelt hoe ze een en ander moet rechtbreien.Oma Clara heeft in felle bewoordingen duidelijk gemaakt hoe zij erover denkt. Ze heeft daarna nog een half jaar te leven en sterft in "innerlijke vrijheid."
Een van de belangrijkste thema' s in de roman is schuld. Oma Clara heeft te kampen met een enorm schuldgevoel. In de oorlog heeft ze haar neef Eddy (op wie ze verliefd) was verraden aan de leden van het verzet. Ze heeft daar wroeging over gekregen en wil dat voor haar dood rechtzetten. Ze vraagt haar kleindochter Constance (die schrijfster is maar met de familie overhoop ligt) dat karwei voor haar te klaren. ( "Een schuld ontkennen maakt je innerlijk ziek.")
Een ander die met een schuldgevoel kampt, is Constance zelf. Ze heeft in haar jeugd de schuld gekregen van de handicap van haar twee jaar oudere broer Arthur. Volgens haar moeder had zij die broer uit een boomhut geduwd en had hij daardoor zijn heup gebroken. Sinds dat moment is Constance het zwarte schaap van de familie. Omdat ze geen goed meer kon doen in de ogen van die vreselijke moeder, is ze het huis uit gegaan. Vijftien jaar lang heeft ze haar eigen boontjes moeten doppen, totdat oma's roep te sterk wordt.
Motieven
Homoseksualiteit
Broer Arthur Croon is homofiel.Net als zijn zussen Constance en Titia is hij verliefd op de huisarts van oma Clara, de buurjongen Sam Labrie. Officieel is hij niet uit de kast gekomen, maar zijn zus Titia heeft al langer door dat hij 'gay' is.
Eigenlijk voelt ieder mens zich in bepaalde periodes in zijn leven eenzaam. Momenten dat je door iedereen in de steek gelaten lijkt te worden. je kunt het met Sartre ook een existentiële eenzaamheid noemen. Eenzaamheid hoort nu eenmaal bij een mens. Een mens is het eenzaamst als hij gaat sterven. Dat moet hij het alleen opknappen. Maar ook Clara, Arthur en Constance geven aan dat ze die periodes van eenzaamheid hebben gekend..
Leugens en bedrog
De familie hangt van leugens aan elkaar. Oma heeft altijd verzwegen / geloven over haar oorlogsverleden. De moeder van Constance heeft leugens verteld over het ongeluk met Arthur. In de familie Croon "regeert de leugen".
Eddy is schuldig aan de dood van Milca, omdat hij haar aan de nazi's verraadt. Clara is schuldig aan de dood van Eddy, omdat zij het verzet inlicht over zijn verraad van Milca. Hij wordt geliquideerd.
Haat
In de familie lijkt iedereen elkaar te haten. Titia en Dotty haten Constance. Die haat haar moeder. Nina haat haar oma Dotty.
Ernstige ziekte
Oma Clara gaat sterven. Ze heeft longkanker (ze heeft haar hele leven gerookt) en voor haar dood wil ze de waarheid over de oorlog naar buiten brengen.
Familiegeheim
Er zijn twee familiegeheimen. In de oorlog de situatie in het verzet tussen Clara, Milca en Eddy. Niemand in de familie weet dat Clara haar neef heeft aangegeven. en wil voor haar dood schoon schip maken en vraagt Constance om er een boek over te schrijven.
Het tweede geheim betreft het ongeluk met Arthur. Die is niet door Constance uit de boom geduwd. Constance heeft geen schuldgevoel. Emilie die destijds alles heeft gezien, mag van haar moeder Dotty niets vertellen. Ze zit erg met het probleem om dit geheim voor de anderen in de familie te verzwijgen. Tijdens het laatste etentje klapt ze uit de school.
Tweede wereldoorlog jodenvervolging
Een belangrijk motief dat in de dagboekfragmenten staat is de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. De vriendin van neef Eddy Milca wordt door hem verraden en wordt opgepakt. Clara neemt wraak door het verraad van Eddy aan te geven bij mensen van het verzet en die zorgen voor een liquidatie.
Bij het motief van de Jodenvervolging komen dus ook de onderliggende motieven verzet en verraad in beeld.
Narcisme
Narcisten zijn voortdurend bezig met zichzelf. Ze bekommeren zich niet om anderen en willen graag in het middelpunt van de de belangstelling staan. De naam van het motief is afkomstig uit de Griekse oudheid waar Narcissus, de man die op zijn eigen spiegelbeeld verliefd was en uiteindelijk de verdrinkingsdood stierf. Ook de bloemennaam Narcis is van Narcissus afgeleid.
Motto
"Want er is niemand zonder afgrond in zijn ziel."
Stefan Anders: "Voorbij het eerste treffen."
Een mooi filosofisch thema dat toepasselijk is op een groot aantal personages in deze roman.
Opdracht
Voor Elisabeth
( de beste vriendin van de schrijfster)
Trivia
Het is de vijfde roman van de schrijfster. De boekpresentatie (3 november 2019) vond plaats in de Amsterdamse Rivierenbuurt in de literaire salon van Boekhandel Jimmink. Die ligt pal tegenover het huis waar de schrijfster is opgegroeid.
Titelverklaring
Het landgoed in Twente waar de roman zich afspeelt, heet Vossensteyn. Daar is in het verleden heel wat gebeurd. Hel wat scènes die littekens hebben achtergelaten. Een letterlijk litteken heeft Constance Kroon opgelopen. Bij een ruzie met haar broer Arthur sloeg hij haar met een sandaal met een gesp. Die veroorzaakte een wond in haar gezicht die niet op tijd gehecht werd.
Maar er zijn ook symbolische littekens, vooral in de relatie tussen de familieleden van Constance. Ze kreeg de schuld van een beenbreuk van haar broer die daarna invalide werd. Haar moeder en haar zussen deden heel erg onaangenaam tegen haar en op haar twintigste besluit Constance weg te gaan van huis. Ze heeft vijftien jaar geen contact met haar familie, totdat haar terminale oma vraagt of ze naar het landgoed wil komen. Dan komen er heel wat littekens naar boven. De nog steeds zichtbare slecht geheelde wond van Constance is symbolisch voor haar relatie met de familie. Maar ook oma Clara heeft een litteken op haar ziel, vanwege het verraad in de oorlog.
Tijdens de presentatie van haar boek vertelde de schrijfster dat ze de naam heeft 'geleend' van iemand die ze kende uit haar omgeving. Het is een mooie naam voor een personage. En ergens kwam in mijn achterhoofd de gedachte op dat Vossensteyn (immers vrijwel letterlijk de Vossenburcht) ook nog symbolisch te maken heeft met de fatale slimheid/gemeenheid van de familie. Een modern Maupertuus derhalve, je weet wel het kasteel van Reinaert de Vos.
Structuur & perspectief
De roman wordt onderverdeeld in 10 hoofdstukken die alle worden aangeduid met een tijdstip in de week. (Van Donderdagavond tot Zondagmiddag). Die tien hoofdstukken worden onderverdeeld in relatief korte subhoofdstukken. Het zijn er in totaal 60. Na de tien hoofdstukken komt er een korte epiloog die twee en een half jaar later in de tijd speelt.
In de roman lopen heden en verleden (nl. de Tweede Wereldoorlog) door elkaar. De vertelster Constance krijgt een dagboek van haar oma Clara uit de Tweede Wereldoorlog. Constance bewerkt negen fragmenten uit dat dagboek. Die fragmenten worden opgenomen in de subhoofdstukken.
Er is sprake van een meervoudig vertelperspectief:
- Constance Croon (35 jaar) en schrijfster van beroep vertelt in de o.v.t. in de zij-vorm. Zij is de belangrijkste verteller. Ze is de vertelster van 39 hoofdstukken.
- Titia Croon (42) vertelt 18 subhoofdstukken en doet dit ook in de o.v.t. en in de personale vertelvorm.
- In het dagboek vertelt oma Clara in de ik-vorm over wat ze in de oorlog heeft meegemaakt.
In drie hoofdstukken vormt een fragment uit het dagboek een zelfstandig subhoofdstuk. Zes fragmenten worden opgenomen in een hoofdstuk waarin Constance de vertelster is.
Decor
Er zijn twee belangrijke decors:
Het landgoed Vossensteyn ligt in de provincie Twente in het dorp De Lutte. Daar is Constance opgegroeid en daar woont haar oma Clara op het moment dat ze ernstig ziek is. Ze keert op verzoek van oma terug naar het landgoed van haar jeugd.
Het tweede decor is de Amsterdamse Jodenbuurt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Verzet en verraad spelen daar een belangrijke rol.De andere familieleden Croon wonen nog allemaal in Amsterdam.
De tijd (maand en jaartal) wordt niet expliciet genoemd, maar die kun je als lezer wel uit de tekst opmaken. In de eerste regel van het eerste hoofdstuk vertelt Constance dat er een late voorjaarsstorm woedt. Je interpreteert die storm in de maand mei (evt. begin juni) De epiloog is twee en half jaar later en speelt zich af in de herfst (oktober).
Wanneer Constance haar oma ontmoet, is die "over de negentig."(blz. 173) Je interpreteert als lezer dat ze waarschijnlijk 91 jaar is. In het dagboek vertelt Clara dat ze tijdens het uitbreken van de oorlog dertien jaar is. (blz. 95) Dan speelt het heden op Vossensteyn dus in mei 2018. De epiloog is dan in de toekomst gesitueerd: oktober 2020.
Stijl
Maria Boonzaaijer heeft een fijne schrijfstijl om een dergelijk dramatische familiegeschiedenis onder woorden te brengen, zonder dat het geheel pathetisch wordt. Dat gevaar ligt namelijk wel op de loer, als je een geschiedenis van vijftien of meer jaar in een paar dagen (van vrijdag tot zondag) moet oplossen. Datzelfde geldt eigenlijk ook voor de plotselinge, hartstochtelijke liefde van de in de ziel beschadigde dochter Constance. Goed, Sam is een jeugdvriend, maar de bijzondere seksuele capaciteiten waarover hij blijkbaar beschikt, worden al na één vrijpartij wel heel erg bejubeld. Toch stoort het niet echt.
Maria Boonzaaijer schrijft in al haar romans helder, zonder al teveel moeilijke woorden te gebruiken. De zinsbouw is verzorgd. Zoals hierboven gesteld, Boonzaaijer kan ingewikkelde situaties goed onder woorden brengen, evenals de gevoelens en gedachten van de twee vertellende personages Titia en vooral Constance Croon. Dialogen schrijven vormen helemaal geen probleem voor de schrijfster.
Kortom, een boek waar je door heen kan razen als je dat zou willen.
Slotzin
En altijd als hij dat deed, gingen de woorden uit het Lied der Liederen door haar heen die Milca ooit had gezongen."
"Alles is schoon aan u, mijn liefste, zonder enige gebrek zijt gij."
Beoordeling
De (alweer) vijfde roman van Maria Boonzaaijer in tien jaar tijd is opnieuw een topper. Hoewel ze ook nu over de oorlog schrijft, staat er ook een fascinerend plot aan familiegeheimen. Schuld, narcisme, haat, jaloezie, wroeging en berouw vechten erom het belangrijkste gevoel van de opgevoerde personages te worden.
Eigenlijk zijn er misschien wel te veel gebeurtenissen binnen een literair tijdsbestek van een paar dagen 'gepropt.' Het viel me bij de boekpresentatie op dat de interviewster (thrillerschrijfster Ilse Ruijters) aangaf 'dat er zo weinig in de roman gebeurde'. Er gebeurt juist heel veel in deze stevig aangezette roman. Maar dan zijn het wel confrontaties in de familiekring en niet de spanning wekkende elementen van een thriller. "Suspense " kan ook op een andere wijze.
Je wordt als lezer, hoop ik, meegesleept in de intriges van de familieleden Croon, die eigenlijk die naam niet verdienen. Ze komen zomaar uit hun 'vossenhol'. Er is spanning genoeg in deze goed geconstrueerde roman (met een document van een aangereikt dagboek). En dat alles niet helemaal geloofwaardig overkomt, dat neem je maar voor lief. [Ik denk daarbij aan de wel heel snel (her)opbloeiende liefde- ook lichamelijk- van Sam en Constance. Vriend Alex wordt met één veeg van tafel en uit bed geveegd]
Jammer dat de grote dagbladen vrijwel nooit recensies van Boonzaaijer opnemen. Hoewel de grote tv-praatprogramma's evenmin zelden aandacht besteden aan relatief minder bekende auteurs, zal het boek zijn weg wel vinden naar de door de schrijfster intussen opgebouwde trouwe lezerskring. Toch zou het wel eens fijn zijn als bijv. een programma als VPRO Boeken ( op zondag) niet alleen naar de 'incrowd' knipoogt. Ligt er ook geen schone taak voor de uitgever in deze kwestie?
Natuurlijk is het 'litteken' een roman die besproken zal worden in leesclubs. Zo'n boek laat immers zijn sporen na. Ook is het zeker geschikt voor de eindexamenklassen van het voortgezet onderwijs op vwo en gymnasium. Wellicht dat vanwege de inhoud van deze familieroman het eerder in de handen van de meisjes dan van de jongens zal belanden. Ik weet dat dit geen 'genderneutrale' opmerking is, maar alla.....
Recensies
"Het centrale thema van dit boek kan omschreven worden als 'schuld en boete'. De zoektocht naar een eigen identiteit. Dit is heel invoelbaar op meerdere vlakken uitgewerkt en is een gevecht over verschillende facetten van drie generaties. Ook schaamte en spijt zijn thema's en daaromtrent komen heel wat verrassingen boven tafel.
De titel van het boek is treffend gekozen, want het 'litteken' komt op diverse manieren terug in deze voortreffelijk geschreven psychologische roman.
Het litteken van Vossensteyn toont een beklemmend web van familiegeheimen, diepgewortelde haat, bekentenissen en schaamte. Boonzaaijer neemt de lezer mee naar een ingenieuze en krachtige apotheose."
https://www.hebban.nl/rec...ossensteyn
"'Het litteken van Vossensteyn' brengt een gruwelijke hoeveelheid familiegeheimen aan het licht. Haatgevoelens jegens elkaar, schaamte en schuld. Op werkelijk sublieme wijze weet Boonzaaijer de beklemmende geheimen van een gehele familie stukje bij beetje te ontrafelen en neemt ze haar lezers aan de hand mee door hun leven en lijden richting een indrukwekkende finale.
Dat zij een bijzonder kundig auteur is, heeft Boonzaaijer met haar eerdere romans reeds onomstotelijke aangetoond, maar Het leven van Vossensteijn lijkt wel de overtreffende trap van goed te bereiken. Wat een ingenieuze constructie en wat, bij tijd en wijlen, een prachtige subtiliteit."
https://www.hebban.nl/rec...ossensteyn
Je hebt nog
2 Zeker weten goed
verslagen over.
Wil je onbeperkt toegang tot alle Zeker Weten Goed verslagen? Meld je dan aan bij Scholieren.com.
35.738 scholieren gingen je al voor!
Geschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Ik vond het destijds mijn taak om de verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met nieuwe en/of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk ook gewoon leuk zijn. Docenten kunnen je met het aanprijzen van leuke en/of spannende boeken enthousiast maken. Stukken die interessant zijn, voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat. Ik heb nu ruim 1460 verslagen gemaakt, waarvan een heleboel Zeker-Weten-Goed-verslagen. Er staan vragen over de inhoud aan het eind om je te laten zien of je het boek begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik daarom zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Ik hoop altijd dat de 'moderne leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende schrijvers ook op de leeslijst te zetten. Uittreksels maken vond ikzelf vroeger helemaal niet leuk. Ik kocht daarom ook uittrekselboeken. (Bijvoorbeeld Literama, Apercu, Der Rote Faden) Nu maak ik zelf boekverslagen voor scholieren.com. Nog een gemeend advies: wees verstandig en lees altijd wel het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een een prima geheugensteun voor je mondeling zijn. En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek ook niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com levert.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden