Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2017
• 285 pagina's
• Uitgeverij: De Bezige Bij

Flaptekst

Eerste zin

Als hij niet had gezegd dat hij een wife had, was ik ervan overtuigd dat hij op mannen viel.

Samenvatting

Julia beweegt door Amsterdam, van huisnummer naar huisnummer (straten worden niet genoemd). Ik vat haar verhaal dan ook per huis samen.

Julia woont zelf aan de Overtoom 8. Ze woont in een huis met huisgenoten, een van hen is Lara. Die gaat veel uit, drinkt dan veel en neemt dan vaak iemand mee naar huis. Op een gegeven moment gaat Lara mee naar een feest van Clean Matching, het schoonmaakbureau waarvoor Julia werkt. Ze nemen Thomas mee naar huis en praten na op het balkon. In de gang probeert Lara Julia te zoenen maar zij slaat haar in het gezicht. Daarna ontwijkt Lara haar. Uiteindelijk biedt Julia haar excuses aan. Lara vertrekt en gaat backpacken.

Ze voelt zich niet zo fit: ze slaapt slecht en slikt steeds meer paracetamol en Ibuprofen om de dag door te komen. Ze belt hierover met het spreekuur van de dokter maar dat wimpelt haar af met gezondheidsadviezen. Vervolgens gaat ze ook steeds meer drinken en ze wandelt 's nachts alleen over straat. Op een gegeven moment merkt ze dat ze 's nachts mailtjes stuurt naar Marlène, een vriendin uit Utrecht die ze niet meer ziet. Ze vraagt zich af of ze een burn-out heeft. Uiteindelijk stuurt de dokter haar naar een psycholoog.

Julia is een vrouw van gewoonten en gaat iedere dinsdag naar hetzelfde café aan nummer 56 en gebruikt dan een cappuccino en een worteltaart. Hier ontmoet ze op een gegeven moment een man die ze consequent de yogaman noemt maar hondenfluisteraar blijkt te zijn. Op een nacht stuurt ze hem een berichtje maar daarna negeert ze zijn berichtjes. Ze spreekt met hem af op de verjaardag van haar vader maar slaat hem in zijn gezicht als hij haar vraagt mee te gaan naar een andere verjaardag. Ze krijgt drie zoenen terug. 

Op nummer 32 woont William, fulltime huisman, zijn vrouw is fulltime hartchirurg. Op een dag komt ze drijfnat bij hem aan en mag ze kleren van zijn vrouw lenen. Ze fantaseert dat William haar man en zijn kinderen haar kinderen zijn, maar als ze koffie op de kleren van zijn vrouw morst, moet ze weg.

Het huis van meneer Van Rijk op nummer 420 is erg vies. Als hij in de wasmand poept, als zij de wc schoonmaakt, heeft ze er genoeg van. Ze verdwijnt en als hij haar belt, omdat ze een afspraak heeft gemist, zegt ze dat ze ziek is en ziek zal blijven.

Marieke op nummer 4C heeft reuma en is niet erg vriendelijk. Waarschijnlijk heeft ze haar kinderen verloren. Julia wil niet meer bij haar schoonmaken maar staat 's nachts wel voor haar huis.

Ferdinand en Josefien wonen als echtpaar samen op nummer 388 maar ze leven verdeeld. Ferdinand lijkt net zo somber als Julia.

Er is een mevrouw die taalcursussen geeft aan NT2'ers (nummer 76)en aan wie Julia zich verschrikkelijk ergert. Op een gegeven moment slaat ze deze vrouw tegen de grond.

Voor Lex op 700-A strijkt ze. Hij lijkt haar leuk te vinden en vraagt op een gegeven moment of ze als zijn ex mee wil naar een bruiloft. Julia zegt niet echt 'ja' of 'nee'. De volgende keer heeft ze de nacht daarvoor bij een jongen geslapen. Lex is teleurgesteld dat ze geen schone kleren voor de bruiloft bij zich heeft.

Op 122-D wonen Paul en Sita, die relatieproblemen krijgen en een tijdje uit elkaar gaan. Ze verlaten het huis en Sita vraagt Julia wel langs te blijven komen, waarop zij het plan opvat om de yogaman hier uit te nodigen. Als het echter zover is, staat Paul voor de deur met zijn nieuwe geliefde om zijn spullen op te halen. Julia probeert de yogaman de deur uit te werken maar Paul en hij kennen elkaar.

Een andere man, Guido, heeft een camera in zijn huis op nummer 61 verstopt waarmee hij Julia in de gaten houdt. Daarom gaat ze expres sexy voor hem dansen maar als hij haar in bad betrapt, schrikt ze toch.

Peter woont op nummer 25 en heeft een dakterras, waar Julia ook ligt als ze niet moet schoonmaken. Ze laat dan ook zijn hond Menno naar buiten en drinkt zijn rosé op. Ze heeft dan steeds het idee dat ze begluurd wordt en op een gegeven moment staat inderdaad de buurman in de gang. Ze krijgen ruzie en de buurman vertelt alles aan Peter maar die vindt het niet erg. Julia strijkt zo goed dat zijn moeder haar wel als schoondochter wil.

De laatste nieuwe klant woont met zijn kat op nummer 27. Er is lekkage maar de man is alleen met zijn kat bezig en die gaat op een gegeven moment dood. Julia vermoedt dat hij hem in de vriezer bewaart. Bij deze man eindigt ze aan het einde van het boek in bed.

De jongen bij wie ze een nacht geslapen heeft, slaapt op een gegeven moment ook bij haar. Daarna gaat ze in een kantoor schoonmaken en dat gaat mis. Ze gaat terug naar huis maar de jongen is verdwenen en is ook niet in zijn eigen huis.

 

 

Personages

Julia Evenaar

Ze is de hoofdpersoon, 29 jaar (geboren op 12 februari 1987), is afgestudeerd aan de schrijversvakschool en bij een kleine uitgeverij (van Maurits) gedebuteerd met een boek K over haar ex Kamiel. Haar huisgenoot Lara beschrijft haar als volgt: ‘Ze zorgt voor ons huis, ze belt de huisbaas, weet wat te doen als de stroom uitvalt, ze poetst de koelkast, regelt schoonmaakspullen, stofzuigerzakken.’ (p. 16) Ze heeft al een jaar geen seks gehad en is vooral bezig met schoonmaken (thuis en voor het bedrijf Clean Matching) en eten, vooral bij anderen thuis. Ze poetst en ordent als ze zich niet goed voelt en ze eet bij haar klanten en van haar huisgenoten uit open zakken en pakken. Julia is altijd al op zichzelf en stil geweest. Toen ze klein was, nodigde haar moeder zelf kinderen thuis uit om te spelen, ze moest allerlei tests en behandelingen ondergaan, maar meer praten deed ze niet. Volgens Kamiel is ze onzeker en ze ziet zichzelf inderdaad bijvoorbeeld mislukken als copywriter. Ze gaat het liefst helder, doelgericht, vlug en zonder emotie met mensen om, lijkt niemand nodig te hebben, drukt voortdurend de berichten van haar vader weg en heeft expres geen smartphone zodat haar ouders, Kamiel, Marlène of Maurits niet zomaar een gesprek met haar kunnen beginnen, maar zegt zelf wel iemand als Kamiel of Marlène in haar leven te missen. Volgens Kamiel is ze bang om te leven en als Maurits haar zegt dat ze een schrijver is en een aanbod doet voor een tweede boek, krijgt ze ademhalingsproblemen van die zin en ze slaat zijn aanbod af. Lara heeft ook een heel uitgesproken oordeel over haar: ‘Zeg dat je het liefst alleen bent. Typ dat je nooit kookt, dat je alles stiekem doet. Typ dat je thee maakt in je kamer, zelfs koffie. Zeg hem dat je magnetron daar ook staat. En zeg hem dat jij in de nachten ertussenuit knijpt. Zeg hem dat je geen leven hebt, dat je een eenzame loser bent.’ (p. 216)

Marlène

Ze woont in Utrecht, vriendin van de schrijversvakschool, slank, witte huid, blauwe ogen, mode deed haar niets, lakte nagels donkerrood, leek stabiel, energieke manier van praten. Julia keek tegen haar op: ‘Ik wilde haar zijn. Ik wilde de enige voor haar zijn.' ’p. 23) Toen ze samen studeerden in Utrecht, gingen ze vaak samen uit. Marlène dronk dan erg veel en zocht aandacht van jongens. Met Marlène praatte ze over mannen en seks maar ze schreven elkaar mails over veel meer onderwerpen. Het lijkt erop dat het contact met Marlène minder geworden is, toen Julia Kamiel ontmoette, maar Julia voelt zich daar niet schuldig over: Marlène had een goede band met haar vader, ze had vrienden en huisgenoten, Julia had alleen Kamiel en haar. Tijdens het laatste studiejaar ging het uit met Kamiel en had Marlène alleen nog maar oog voor haar scriptie. Ze was er op een manische manier mee bezig en Julia begreep niet waar haar boek over ging, het boeide haar niet. Marlène had op haar beurt geen begrip voor Julia’s boek over Kamiel. Uiteindelijk wil ze geen contact meer omdat ze Julia egoïstisch vindt.

Kamiel

Hij is Julia’s ex-vriend, in de vijftig, bevlogen, opgewekt. Hij was bevriend met Maurits, de uitgever van Julia’s boek, maar ook dat contact is na het debuut verbroken. Julia zegt zelf dat hij na haar debuut over hem op Malta is gaan wonen. Ze had het idee dat Kamiel zich steeds meer aan haar ergerde, aan haar niets doen.

Quotes

"Mensen negeren kan ik net zo goed als schoonmaken, daarna ben ik erg moe, maar tijdens kost het me weinig inspanning. Mijn vader deed vaak alsof ik niet bestond. Alsof ik onderdeel was van het interieur, zoals de eettafel in de kamer. " Bladzijde 40

"Maar ontspannen wordt hier niet, dat kreeg ik al door tijdens de rondleiding. Hij zal last hebben van keuzestress. Niet alleen in de supermarkten, ook op de zondagochtend: hij kan op bed blijven liggen, uitgerust zijn dag beginnen. Maar, hij zou ook kunnen sporten, de krant lezen, een ontbijt voor zijn partner maken of in zijn nieuwe boek beginnen. Om vervolgens tweeëneenhalf uur op zijn telefoon te scrollen en geïrriteerd te raken dat de dag zo snel voorbij gaat. " Bladzijde 78

"Het hebben van een compleet huis begrijp ik niet als mensen op kamers hebben gewoond. Alles is nu binnen handbereik, waarom groter wonen als alles in één ruimte past? " Bladzijde 84

"Nu ik zoveel van Wolkers lees kom ik erachter dat zijn boeken een greep zijn uit, hoe stom dit ook klinkt, de werkelijkheid. Geen begin, geen plot, geen einde. Het gaat zoals dagen iedere dag opnieuw beginnen. Daar is niets uitgedachts aan. De personages zullen na het boek verder leven zoals Wolkers het in zijn verhalen laat zien. Maar hebben ook voor het verhaal begon al een heel leven gehad. Het midden als begin en als eind, als vicieuze cirkel. " Bladzijde 262

Thematiek

Escapisme

Julia staat stil in haar leven terwijl de wereld door draait. Ze is klaar met studeren, heeft een eerste boek uitgegeven en iedereen verwacht dat ze met een volgende stap komt: een nieuwe opleiding, een andere en betere baan en/of een tweede boek. 'Ze bedoelt eigenlijk: er is nu niemand die me verwijt dat ik vlucht. Wegloop voor verwachtingen. Een goede baan, zo niet, een partner met een goede baan. Een huis met tuin en schommel, een huisdier met het liefst nog een kind erbij. Natuurlijk denken we in deze tijd niet meer traditioneel, maar op den duur worden mensen ongeduldig. Word je ouder en gaan ze vragen. Zelfs mensen die het verst van je af staan, die je lukraak ontmoet in een café bijvoorbeeld.' (p. 257-258) Ze kan niet met die druk omgaan en verliest zichzelf in de levens van andere mensen die ze leert kennen door er schoon te maken, het schoonmaken zelf, eten, pillen, drinken en 's nachts door de stad wandelen: 'Door de stad struinen, het enige wat op dat moment telt. Net als strijken. Net als eten. Drinken. Niemand die me ziet. Het zijn de donkere lege straten en ik. Het schone wasgoed en ik. Het eten en ik. Het drinken en ik. Niets spreekt tegen. Vraagt iets aan me, knaagt. Zuigt.' (p. 268) Ze is niet de enige die alcohol als uitweg gebruikt, ook Lara, Marlène en haar vader deden of doen dat (en haar vader had net als zij een burn-out). Dit leidt tot eenzaamheid: ze houdt haar ouders weg vanwege vervelende vragen, haar vriend en beste vrienden breken met haar en ze slaat letterlijk mensen bij zich vandaan.

Motieven

Ouder-kindrelatie

Haar ouders begrijpen weinig van Julia. Als ze net gedebuteerd is, zijn haar ouders geëmotioneerd en haar vader vraagt haar of ze wel altijd weer terugkomt. Als echter het tweede boek uitblijft, wordt hij boos, moet ze volwassen worden en een man van haar eigen leeftijd kiezen. Haar ouders zouden liever zien dat ze weer een opleiding ging doen of ander werk zocht dan schoonmaken (hoewel haar moeder dat ook doet). Haar ouders willen contact met haar en vinden dat ze hen buitensluit. Ze lijkt op haar moeder qua uiterlijk, is ook dienstbaar en haar moeder belde haar vroeger dagelijks, nu niet meer. Vooral met haar vader heeft Julia een ingewikkelde relatie. Ze vindt hem te veeleisend: ze moet duidelijk van hem zijn en voorbeeldig. Hij dacht volgens haar dat opvoeden temmen was. Hij stuurt haar de hele dag berichtjes maar die negeert ze inmiddels. Haar vader heeft toen ze jong was een tijdje thuis gezeten met een burn-out en veel gedronken. Marlène herkende dat: haar vader dronk ook, ze lazen daarom beiden over drinkende mannen en wilden beiden geen kinderen.

Maatschappijkritiek

Het boek lijkt ook een soort van kritiek te hebben op de kansen die de huidige jongeren krijgen en de problemen die daarvan juist het gevolg zijn. Zoveel kansen leiden tot stilstand: 'Ze heeft gelijk, waarom aan werk hangen als je zoveel kunt zonder echt iets te kunnen? Mijn duim zit nog tussen de bladzijdes, waarmee ik in slaap gevallen ben: Hoeveel jongelui verslappen niet doordat ze in hun jeugd zoveel mogelijkheden hebben, zoveel kunnen doen. Het gevolg is dat ze meestal niets doen. Kort Amerikaans is verschenen in negentientweeënzestig.' (p. 86) En zoveel kansen leiden ook tot een heel pakket eisen waaraan maar weinig mensen kunnen voldoen: 'Ik heb altijd al een hekel gehad aan vrolijke mensen. Dat weet je. Mensen die hard lachen alsof iedereen het zien moet. Jonge vrouwen op straat. Vooral ’s nachts. Wist je dat die het ergst zijn? Dat gelach dat de illusie wekt dat ze vrolijk zijn. En vrolijk is jong en jong is mooi en mooi is altijd goed.' (p. 241) 'Dat maakt ‘Het is maandag vandaag’ tot een weinig opgewekt maar treffend boek over hedendaagse eenzaamheid van een lid van een ‘verloren generatie’; het individu en zijn omgeving willen allebei wel, maar het lukt niet: “Nu ontwijk ik mensen, alleen is er gek genoeg altijd iemand die zich om mij bekommert.”' (Schouten 2017)

Schrijven

Julia heeft gestudeerd aan de schrijversvakschool en haar debuut is uitgekomen bij een kleine uitgeverij. De eigenaar van die uitgeverij heet Maurits en ze kon alleen met hem over schrijven en lezen praten. Ze houdt graag lijstjes bij van mooie citaten uit andere boeken en noteert zelf allerlei citaten over Kamiel, waarschijnlijk uit haar eigen boek. Ze leest en citeert uit Kort Amerikaans (van Jan Wolkers) en ziet overeenkomsten met haar eigen tijd en leven.

Trivia

Van de Koeveringe was zelf schoonmaakster toen ze studeerde.

Titelverklaring

Een van de hoofdstukken in het boek heet ‘Het is maandag vandaag’.  De zin wordt uitgesproken door meneer Van Rijk die Julia belt omdat ze niet op is komen dagen voor een schoonmaakafspraak. Julia zegt hem dat ze ziek is en ziek zal blijven.

Ik vind de titel figuurlijk gezien het beste passen bij wat ze schrijft over de boeken van Wolkers, dat die geen begin, plot of einde hebben. Als je zijn boeken leest, val je middenin het leven van de personages en als je het boek dicht slaat, leven ze verder. Als je het boek van Van de Koeveringe leest, val je ook middenin Julia's leven, toevallig is het maandag vandaag, maar het had willekeurig welke dag van de week kunnen zijn, hoewel maandag wel symbool staat voor het begin van een nieuwe werkweek terwijl Julia's leven min of meer stilstaat. Als je het boek uit hebt, leeft Julia ook gewoon verder.

Structuur & perspectief

Het verhaal is verdeeld in vier hoofdstukken met titels die weer zijn onderverdeeld in kleinere hoofdstukken met titels. De grotere hoofdstukken heten ‘Kennismaking’, ‘Verhouden tot’, ‘Status’ en ‘Positionering’ en hebben elk een eigen motto:

• Kennismaking: ‘Mensen met een mening, hele gekke kleding.’ Lele – ‘Neen’
• Verhouden tot: Henry: Als je moest kiezen, Turkse pizza of Turks stoombad? / Pim: Turks stoombad. / Henry: Turks stoombad? Lekker. Zou je mij willen helpen door dezelfde vraag aan mij te stellen? / Pim: Henry, als jij moest kiezen, Turkse pizza of Turks stoombad? / Henry: Turkse pizza of Turks stoombad? Hm … Turkse pizza of Turks stoombad … Hm, lastig … Weet ik niet. Nee. Weet ik niet. Zou ik zo niet durven zeggen.  Henry van Loon – Electropis
• Status: ‘Het koffiezetapparaat doet het alleen als je het keukenlicht aandoet. Dat is nog van de vorige bewoner.’ Lex Vermeer
• Positionering: (altijd is het de buitenwereld, want zelf zou je wel weten hoe je leefde, maar de buitenwereld doet je aarzelen) Doeschka Meijzing – En liefde in mindere mate

De kleinere hoofdstukken hebben een nummer en titel en de nummers slaan op de huisnummers van de woning waar Julia op dat moment is. Dat kan een woning zijn waar ze schoonmaakt, haar eigen woning (nummer 8) maar ook een café. Sommige stukken zijn cursief gedrukt, dat zijn e-mails aan Marlène die ze schrijft terwijl Marlène op vakantie is, dus ze krijgt geen antwoord terug.

Het verhaal wordt niet-chronologisch verteld: in het heden zit Julia niet zo lekker in haar vel en maakt ze schoon en er zijn flashbacks naar bijvoorbeeld haar debuut en hoe haar vriend en ouders daarop reageerde.

Het verhaal wordt in de ik-vertelsituatie verteld: Julia is aan het woord. Je zit in Julia’s hoofd en kan goed met haar somber- en moedeloosheid meeleven. Dit maakt het verhaal ook subjectief: we lezen alleen Julia’s kant van haar breuk met Kamiel, de ruzies met haar ouders en de breuk met Marlène (hoewel ze wel een e-mail van Marlène opneemt).

Decor

Het verhaal speelt zich af in Amsterdam. Julia woont aan de Overtoom en maakt in de hele stad schoon. Het decor is belangrijk want het beïnvloedt de structuur van het boek en Julia staat min of meer stil in haar leven maar ze eigent zich wel allerlei ruimtes in Amsterdam toe, namelijk de woningen waar ze schoonmaakt. Op die manier zou je dus kunnen zeggen dat ze wel in beweging is. De tijd is het heden, ze vertelt bijvoorbeeld dat ze haar Facebook-account heeft opgezegd. Het verhaal speelt zich af in de zomer: ze zit op het dakterras en haar vader is jarig op 25 juli.

Stijl

'Met lichtheid en in soevereine stijl laat Sytske van Koeveringe de complexe wereld zien waarin ieder zijn eigen weg moet vinden.' (Atheneum)

'Door stiekem de gewoontes van haar schoonmaakadresjes aan te nemen, kan ze iemand anders worden. Dan begint Van Koeveringes proza te swingen: 'Ik drink uit een kristallen wijnglas en voel me netjes. Ik voel me netjes, ik voel me duur. Ik heb smaak. Ik zit op een dakterras op de Prinsengracht. Ik heb geld. Ik ben stijlvol. Ik heb stijl.' (Bekkering 2017)

Slotzin

Ik sla de deken open. Bewust of onbewust maakt hij plaats, alsof ik zijn partner ben die even naar de wc ging en hij in die tussentijd gebruikmaakte van de maximale oppervlakte van het tweepersoonsbed.

Beoordeling

Volgens mij herkennen veel mensen wel dat je eerst je huis of je kamer wilt opruimen, voordat je aan een belangrijke klus, bepaald huiswerk of een opdracht achter de computer begint. Ik wel in ieder geval. Enkele mensen zullen ook herkennen dat schoonmaken iets meditatiefs kan hebben, iets waarmee je je gedachten op een rijtje kunt zetten. Ook hier moet ik bekennen dat ik mezelf daarin herken en wat deze punten betreft kon ik me dus goed inleven in de hoofdpersoon van dit boek. Als klein meisje wilde ik zelfs schoonmaakster worden (haha) dus ik was benieuwd naar Julia's redenen om bij anderen thuis schoon te maken en op te ruimen. Die redenen worden goed duidelijk en het boek schrijft op een bijzondere manier over een periode van stilstand zoals ieder van ons dat mee zou kunnen maken. Jammer vind ik dat het verhaal zelf daardoor ook een beetje stilstaat: er gebeurt weinig, de andere personages worden weinig tot niet uitgewerkt en het einde is niet heel bevredigend. Ik begrijp dat dat precies is zoals het boek bedoeld is: 'Geen begin, geen plot, geen einde.' (p262) Toch voelt het voor mij een beetje onbevredigend (en dat heb ik bij een boek van Jan Wolkers eigenlijk nooit zo ervaren.).

Recensies

"Maar wat Van Koeveringes debuut zo bijzonder maakt, is hoe de grenzen tussen Julia en haar opdrachtgevers vervloeien: ze leeft via hen. " https://www.volkskrant.nl...~a4498684/

"Dat maakt ‘Het is maandag vandaag’ tot een weinig opgewekt maar treffend boek over hedendaagse eenzaamheid van een lid van een ‘verloren generatie’" https://www.trouw.nl/home...~ab3b735a/

Bronnen

Allergisch voor de wereld

https://www.trouw.nl/home...~ab3b735a/

Sytske van Koeveringe: Als ik denk dat het af is, dan moet ik juist doorgaan

https://www.athenaeum.nl/...-doorgaan/