Feitelijke gegevens

• 2e druk, 2021
• 211 pagina's
• Uitgeverij: De bezige Bij

Flaptekst

Eerste zin

Het werd zomer en ik knipte mijn broek af. Louis Claus kwam naar school in een clownspak, met rode en groene ruiten en een slappe veterstrik die de witte kraag bijeenhield.

Samenvatting

Proloog 
Louis Claus draagt op de laatste schooldag een clownspak naar school. Juicy is van school gestuurd, omdat ze steeds een bloedneus in de klas had. (cokegebruik)

Hunker  (2003) 
Vertelster Carla  zit bij Louis Claus op school. Het is een jongen die later graag filmacteur wil worden. Ze komt bij hem thuis over de vloer, maar zijn moeder doet niet erg sympathiek. Haar eigen moeder lijdt aan borstkanker; haar vader, die huisarts is, heeft dat tijdens het vrijen ontdekt. Eigenlijk voelt Carla zich nergens thuis of gewild.
Hoewel ze jong is (14), heeft ze toch al seks met Louis. Maar de vrijgevochten meisjes (Juicy en Isadee) die ook drinken en drugs gebruiken, hebben soms ook seks met elkaar.
Zo vrijt Carla met Juicy en ze vindt dat ze het "vreemdgaan" moet opbiechten aan Louis. Die schrikt eerst, maar vindt dat vrijen met een meisje buiten vreemdgaan valt. Haar vader die huisarts is, vindt dat ze een spiraaltje moet krijgen. Daar wordt later lacherig op school over gedaan.
Carla vraagt aan haar moeder hoe ze haar vader heeft leren kennen. Ze  was ook veertien toen ze verkering kreeg, maar het raakte uit, tot ze hem  jaren later weer zag, voelde ze de liefde voor hem weer opkomen. (spiegeling met de liefde van Carla voor Louis!) 
Eén van hun klasgenoten Rico is op een dag spoorloos, later blijkt dat hij op de kamer van zijn vriendinnetje zelfmoord heeft gepleegd. Ze wonen als klasgenoten de begrafenis bij. Nu heeft het Carla moeite met de verwerking van de dood van Rico. Ze zoekt maar weer eens Louis op en die heeft al bezoek van een ander meisje, zegt zijn moeder. Als ze naar zijn kamer gaat, ziet ze dat Louis seks heeft met Isadee. Ze is erg ontdaan.

De bruid droeg tranen (2018)
Jaren later heeft Carla  (inmiddels bijna dertig) een relatie met de kunstenares Destiny met wie ze samenwoont. Haar moeder is een jaar geleden aan kanker overleden en ze heeft moeite met het verwerken van haar dood. Ze heeft af en toe een  gesprek met haar vader, over haar moeder. Met Destiny kan ze weinig praten over de rouw over haar moeder. In feite raakt Carla in een depressie: ze is apathisch. 
Als een vriendin van Destiny, Olivia, haar verjaardag viert, gaan ze met zijn drieën naar de film, waarin Louis Claus de hoofdrol in een romantische  film speelt. Olivia heeft wel eens wat gehad met Destiny, ziet Carla als ze een keer op de telefoon van Destiny zoekt.
Als Carla en haar vriendinnen later in een restaurant gaan eten, ontmoet ze een jonge vrouw die sm-filmpjes maakt en nogal luidruchtig opvalt. (Edgar Cherry Poe). Later ziet ziet Louis Claus ook in het restaurant. Ze wordt naar hem toegetrokken: ze praten buiten  en hebben seks in een steegje) Destiny is jaloers en vraagt die avond wat er is gebeurd. De vertelster zegt alleen dat ze wat  gepraat hebben. (blz. 143: Hij heeft een gekke invloed op me, maar gelukkig was jij op tijd. Het was echt niets.")

Echo  (2019) 
Carla heeft nog steeds een relatie met Destiny. Ze staat af en toe als naakt- model voor studenten bij Karolien, een vriendin van Destiny. Carla  is zelf ooit toegelaten tot de kunstacademie in Amsterdam, maar doet er weinig mee. Na het model staan praat ze met Karolien die zegt dat haar moeder ernstig ziek is en dat ze het moeilijk vindt om daarover een gesprek te beginnen.

Het gaat verder niet heel goed tussen Carla en Destiny. Die vindt dat ze  eens wat zinnigs moet gaan doen.  Desnoods als schoonmaakster. Ze verwijt haar dat ze als kunstenaar "speelt." (blz. 158: "Je dromen zouden groter moeten zijn dan het vinden van een prins met een pornopik", zei Destiny. Groter dan dit kleine appartement.") Zelf werkt Destiny gedreven naar haar een eigen expositie toe. 
Carla gaat thuis Louis Claus googlen. Op een onbetrouwbare website wordt zijn dood aangekondigd. Over Juicy Kievit valt niets te vinden op internet. Ook Edgar Cherry Poe googelt ze en bekijkt haar sm-filmpjes. Ze komt klaar bij het zien ervan. 

Carla zoekt het huis van Louis Claus op en drukt op een bel bij de buurman. Ze ziet wat er bij Louis voor de deur staat (hardloopschoenen, maar geen kinderwagen!) Ze trekt één van de sportschoenen aan en hoort hoe hij achter de deur met muziek meezingt. Ze klopt op zijn deur: hij doet verbaasd open, maar ze rent weg. 

(Flashback 2003 : de jonge Carla  is ondanks het spiraaltje zwanger geworden, merkt haar vader. Hij stelt een abortus voor: ze is te jong om een kind te baren. Louis is het daarmee eens. Ze krijgt een intakegesprek en vijf dagen later later ondergaat ze de abortus. Louis' moeder komt bloemen brengen en Carla's moeder denkt dat ze voor haar zijn. Ze weet niet van de abortus af.)
Carla merkt bij een volgende keer dat ze model staat dat de studenten haar met een buikje afbeelden. Ze koopt een zwangerschapstest en merkt dat ze zwanger is.  Op de expositie van Destiny vertelt ze het haar vriendin. Die is niet erg  enthousiast. Daarna bezoekt ze Louis om te vertellen dat ze zwanger is. Die vertelt dat hij andere problemen heeft : hij wordt beschuldigd van seks met een stagiaire van zestien. Als Carla er is, komt zijn mooie vriendin thuis.
Carla gaat weer naar Destiny en krijgt ruzie waarna Destiny haar topless uit huis zet. Dan vertrekt Carla toch  weer naar Louis Clais die ook al door zijn vriendin verlaten is. Beiden weten eigenlijk niet hoe ze nu verder moeten.

De vijfde dag (2003)
De titel verwijst naar de dag waarop Carla naar school is gegaan, maar 's middags abortus zal ondergaan. Ze had een wachttijd van vijf dagen. Ze gaat uit school en terwijl ze wacht op Louis, voelt ze zich erg eenzaam. Ze hoopt dat er iemand op haar af zal komen.

Personages

Carla

In de kern is Carla een eenzame vrouw. In haar jeugd had ze weinig aan haar ouders en haar zusje en haar vriendje Louis. Ook de vriendinnen zijn niet erg empathisch en slechts uit op lol, drank, drugs en seks. (Juicy) Haar ouders geven haar een grote verantwoordelijkheid, maar je kunt ook zeggen laten haar min of meer aan haar lot over, als ze maar niet zwanger wordt (het plaatsen van een spiraaltje op 14-jarige leeftijd). Echte gesprekken zijn niet mogelijk met haar moeder, ook niet als die kanker heeft. Dat bevordert haar rouwverwerking niet. Haar moeder vertelt toch in een eindgesprek dat ze eigenlijk zelf geen kinderen wilde hebben. Dat bevordert je vertrouwen in de mensen om je heen ook niet. Ook in haar periode in Amsterdam heeft ze mensen om zich heen die vooral aan zichzelf denken: Destiny. Met haar hoeft ze ook niet aan de rouwverwerking omtrent haar moeder aan te komen. Die denkt vooral aan haar carrière als kunstenares. Na het bekend maken van Carla's zwangerschap is de liefde meteen over en wordt Carla op straat gezet. Maar dan hoeft ze eigenlijk ook niet aan te kloppen bij de zelfzuchtige Louis, die ze altijd aanbeden heeft. Typerend is dan het einde van de roman : ze weten beiden niet hoe het verder moet.

Louis Claus

Louis is een creatieve jongen, maar ook zelfzuchtig en egoïstisch. Hij weet als kind al dat hij acteur wil worden en waarschijnlijk oefent hij heel zijn leven als acteur. Hij is weinig empathisch, neukt in zijn schooltijd met een vriendinnetje van Carla. Later misbruikt hij haar aandacht opnieuw nota bene in een steegje naast restaurant waar ze met haar vriendin Destiny eet. Ook als ze zwanger (van hem waarschijnlijk) wordt, is zijn reactie lauw. Hij zit dan meer in over de problemen die hij heeft met een #metoo-achtig karakter. Hij wordt gedumpt door zijn mooie vriendin en zit daar over flink in de war. Voor Carla is hij het hebben van een liefdesrelatie niet waard.

Destiny

De kunstenares Destiny is de tijdelijke partner van Carla. Erg empathisch komt ze niet over. Voor de rouwverwerking van Carla over haar moeder heeft ze geen tijd. Ze werkt aan haar expositie. Ze hamert erop dat Carla eens wat moet gaan doen. Als Carla zwanger wordt, zet ze haar buiten de deur.

Quotes

""Je geilt op hem, hè?" vatte Juicy de situatie samen. Juicy wilde de hele tijd over seks praten en sigaretten roken en van de weeromstuit ging ik ook over seks praten." Bladzijde 11

"In het voorjaar had papa de tumor in mama's borst ontdekt, in hun slaapkamer. Pas op de avond voor de operatie vertelden ze het aan Barbara, die boos schreeuwde dat we overal buiten werden gehouden." Bladzijde 47

"Door de kier kan ik een streep van hun verstrengelde lichamen zien. Haar navel en zwaaiende borsten, zijn buik hard en gespierd. Hij is veel langer dan zij en buigt zich over haar heen en duwt haar gezicht met het wipneusje in het kussen.[....] Zijn ogen draaien weg, hij stoot in haar en lijkt gelukkig en jong. Met mijn knokkels klop ik zachtjes op de deur. Isadee kreunt borrelend alsof ze water in haar keel heeft." Bladzijde 98

"Vanaf het bioscoopscherm dendert Louis' gezicht, zo groot als een vrachtwagen, op me af. Ze zoomen in op zijn getuite lippen. Hij mompelt haar naam, keer op keer op keer. Die lippen heb ik duizend keer gekust." Bladzijde 116

"Tijdens een van onze moeizame wandelingen had ik mijn moeder gevraagd hoe ze wist of ze kinderen wilde. "Dat wilde ik niet", zei ze. "dat wilde je vader. Kinderen worden toch nooit wat je ervan verwacht."" Bladzijde 189

"Papa stond wat wezenloos bij de voordeur te wachten, ik bedankte en omhelsde hem en zei: ‘Pas goed op jezelf.’ Pas toen ik de grote schooldeur dichtzwaaide zag ik de parkeerbon in zijn hand. Hij had bijbetaald, maar op geen enkele manier laten merken dat hij wilde blijven." Bladzijde 145

Thematiek

De aantrekkingskracht voor een bepaalde man

De vertelster blijft zich haar hele leven aangetrokken voelen tot Louis Claus. Op de middelbare school gaat ze al met hem om en heeft ze al seks met hem. Daarna verliest ze hem uit het oog; hij wordt een beroemde filmacteur. Als ze in een Amsterdams restaurant met haar vriendin zit, ziet ze hem en ze loopt naar hem toe. Hij is weer onweerstaanbaar voor haar. In een steegje hebben ze een wilde vrijpartij. Enige tijd later zoekt ze hem weer op om te vertellen dat ze zwanger is. Maar hoe ze daaruit moeten komen, wordt niet verteld. Hun beide relatie is op dat moment verbroken. Destiny (toch al niet erg aardig voor Carla) heeft haar topless op straat gezet en ook Louis is door zijn mooie vriendin verlaten. Hoe moeten ze verder?

Queeste: op zoek naar de zin van je bestaan

Vanaf de puberteit kijken we mee met Carla die op zoek is naar haar eigen identiteit. Ze merkt al snel dat de mensen in haar omgeving niet echt op haar zitten te wachten: haar ouders laten haar en haar zus een mate van zelfstandigheid toe, die neigt naar afschuiven van de eigen verantwoordelijkheid. Haar vader die huisarts is, brengt haar al vroeg aan het spiraaltje (dan kan er tenminste niets gebeuren) Haar vriendje Louis is leuk, maar egocentrisch: hij wil acteur worden, heeft al jong seks met Carla die hij ook nog eens zwanger maakt ondanks het aangebrachte spiraal. Haar moeder krijgt kanker, maar er wordt nauwelijks over gesproken. De ouders van Louis zijn ook niet hartelijk. Een vriendin (altijd in voor drank, drugs en seks) gaat naar bed met Louis. Het zijn feiten die Carla meeneemt naar haar volwassenheid: de partner met wie ze samenwoont, heeft een mooie symbolische naam. Destiny, dat is het lot van Carla. Een vriendin die vindt dat ze niet moet zeuren om de dood van haar moeder: dat zijn nu eenmaal fases in je leven. Die achter haar rug iets heeft met een andere vriendin. Dan komt Louis weer even in beeld en dat is een houvast voor Carla. Ze staat de seks toe in een vies steegje, maar als Louis klaarkomt, denkt hij alleen aan het feit dat "hij , kut, een vriendin heeft en dat zijn schoonouders siereenden fokken." Dat is niet zo empathisch, mag je zeggen. Als Carla later zwanger blijkt, is zijn reactie ook niet erg enthousiast. Zo leert Carla de existentiële eenzaamheid van het bestaan. De slotzin van de roman is exemplarisch voor haar eenzaamheid: "Alles om maar niet alleen te hoeven zijn."

Motieven

Abortus

De vertelster ondergaat in haar schooltijd een abortus. Ze is zwanger geraakt van Louis Claus. Op aanraden van haar vader (huisarts) wordt het kind weggehaald. Louis is er bij als het slangvormige product wordt weggezogen.

Homoseksualiteit

De vertelster heeft een homoseksuele relatie met Destiny. Die is overigens niet erg empathisch. Toch worden er enkele seksscènes beschreven die koel en zakelijk worden beschreven: het vrijen in de puberteit met Louis, het vrijen met Destiny, de seksuele ontmoeting met Louis in een steegje naast een restaurant.

Heden en verleden

Heden en verleden lopen in deze roman steeds door elkaar. Zo'n indirecte link ligt er bijvoorbeeld tussen het zwanger zijn in haar puberteit en het zwanger zijn in 2019. Andere gegevens die heden en verleden met elkaar verbindt is de ontmoeting met Louis en de ziekte van haar moeder.

Rouwverwerking

Carla (intussen een jonge vrouw) heeft veel moeite met de verwerking van de dood van haar moeder. Het is daarom ook een boek over het verwerken van rouw. Topen ze tiener was hoorde ze dat haar moeder borstkanker had. Toch sterft de moeder pas jaren later: een jaar voordat deel II in de roman start. Peter Verhelst: "De moeder sterft: het verlies van een moeder gaat nooit alleen over het verlies van een moeder, maar ook over het verlies van vanzelfsprekende betekenis en samenhang van dingen.... " Hoe moet je met de rouw omgaan, praten met je stervende moeder, praten met je overgebleven vader, praten met je partner (die niet thuis geeft)?

Coming of age

Het verhaal heeft ook een coming of age motief. We zien Carla opgroeien in een vijandige omgeving. De ouders van haar zelf laten de kinderen zelf veel opknappen: ze hebben hun eigen verantwoordelijk voor de loop der dingen. Bij de ouders van haar vriendje Louis voelt ze zich niet erg gewenst. In die puberjaren groeit Carla op tussen meisjes die experimenteren met seks, drank en drugs. Met een ander brugklasmeisje meisje dat zwanger wordt en zelfs niet weet wie de vader is. Een knul uit haar klas die zelfmoord pleegt en met een bizarre jongen Louis die 'het ' doet met één van haar vriendinnen. Maar zoals later blijkt, ook met het feit dat ze zwanger wordt van Louis en op aanraden van haar vader een abortus ondergaat.

Drank en drugs

De meisjes uit de klas van Carla uit 2003 experimenteren met seks, drank en drugs. Als Juicy een keer erg dronken is geworden, vrijt ze met Carla. Het is een herkenbaar feit uit de jaren na de eeuwwisseling.

Eenzaamheid

Uit alle tekstgegevens blijkt wel dat Carla in feite een erg eenzaam personage is. Ze merkt steeds dat ze zich niet zo goed kan aansluiten bij de mensen uit haar omgeving. Thuis mag ze het voornamelijk zelf uitzoeken, bij de ouders van Louis wordt ze niet echt gepruimd. Ze is een buitenbeentje bij haar vriendinnen. Vriendin Isadee doet het met haar vriendje Louis. Ze is later ook een buitenbeentje in de kringen van de kunstacademie. Haar relatie Destiny is niet erg hartelijk. Ze wordt door haar niet opgevangen bij de rouwverwerking. De vriendinnen van Destiny zijn ook anders dan Carla.(Olivia, Edgar-pornofilmmaakster) Destiny doet het een keer met Olivia, komt Carla via een telefoontje te weten. Die vriendinnen spreken over haar als 'een zwerfkatje." Dat is misschien wel een heel goede term: Carla is het zwerfkatje van haar eigen leven.

Seksualiteit

Seks komt vrij vaak voor in de kleine roman: In de puberteit heeft ze al seks met Louis. ze wordt zwanger. De meisjes hebben het onderling veel over seks. Klasgenoot Isadee doet het me Louis. In deel II heeft Carla seks met Destiny. Die heeft het wel eens gedaan met Olivia. Op de verjaardag van Olivia doet Carla het opeens met Louis in een steegje. Carla kijkt naar de sm-filmpjes van Edgar en masturbeert daarbij. Louis wordt beschuldigd van ondeugdelijke dingen met een stagiaire bij de filmproductie.

Motto

"Verbeeld je dat je achtervolgd wordt door de geest van een bloem" 
- ALI SMITH - 

Opdracht

Voor Carlita

Titelverklaring

Heel haar leven lang blijft Carla de aantrekkingskracht van haar jeugdvriendje Louis Claus voelen. Als ze veertien is, wordt ze zwanger van hem, ondanks het spiraaltje dat bij haar gezet is. Vijftien jaar later wordt ze opnieuw zwanger van hem, als hij inmiddels een bekend filmacteur in Nederland is geworden.

Structuur & perspectief

De roman heeft een ongetitelde proloog en daarna vier getitelde delen: Hunker- De bruid droeg tranen- Echo- De vijfde dag. De delen worden onderverdeeld in relatief korte hoofdstukken die door witregels van elkaar worden gescheiden. Het eerste en het laatste deel  spelen zich af in 2003, het tweede en derde deel in 2018 resp. 2019. Toch wordt er via flashbacks in de laatste twee delen ook naar vroeger teruggegrepen. (in deel Echo wordt o.a. de abortus beschreven die Carla heeft ondergaan).
Het verhaal wordt verteld door de ik-figuur Carla.Over het heden van 2003 en 2018 vertelt ze in de o.t.t. 

Decor

In Hunker en De Vvjfde dag woont Carla in een provinciestad. Dat zou best wel eens Haarlem kunnen zijn waar de schrijfster is geboren. (Ze gaat ook met de trein naar Zandvoort)  De andere twee delen lijken zich af te spelen in Amsterdam.
Over de tijd is er geen twijfel mogelijk.  Boven elk deel staat namelijk wanneer het verhaal speelt resp. 2003-2018-2019 -2003

Stijl

Helena Hoogenkamp beschikt in haar debuutromen over een fraaie schrijfstijl. Op zich schrijft ze helder, gebruiikt geen moeilijke woorden en ingewikkelde zinsconstructies, maar ze legt niet veel uit. Ze suggereert en de lezer moet aan het werk. Haar dialogen zijn knap en daarin herken je de toneelschrijfster die gewend is dialogen te schrijven. Veel zinnen hebben een poëtisch karakter, wat terug te zien is in de fraaie metaforen.
Voorbeelden;
De beginzin op blz. 15: "De bomen staan in brand. Een man met een oranje hesje aan houdt de nieuwsgierige buurtberwoners op afstand door zijn armen te spreiden als Jezus. Hij heeft toevallig ook lang haar en een baard. Een collega van Jezus rolt de blusslang uit."
- (blz. 43: "De badkamerleiding buldert alsof er een metro doorheen rijdt. Verder is het stil in huis.")
- (blz. 132: "Hij tuit zijn lippen en blaast. het veertje raakt een regendruppel en stort naar de grond. Het jongetje dat hij was begraven in zijn gezicht.".)
- (blz. 125:"Ik voel me een luciferdoosje dat iemand hoopvol openschuift omdat er van binnen iets rammelt, maar het zijn twee verkoolde lucifers."

Ze valt ook op met fraaie vergelijkingen: (blz.74:" Waarom stel je altijd zoveel vragen? Ze ontbloot haar grote tanden. "Weet je? We zouden het allebei nog geen week uithouden in een concentratiekamp, we weten allebei niet wanneer we moeten ophouden met praten.")
En misschien wel de meest zeggende op blz. 199: "Ik stel me zijn gezicht voor, dat me elke dag aankijkt vanuit zijn kinderstoeltje. Wat ik had gewild was een plek om thuis te komen, het mocht ook een persoon zijn, iemand die naar me verlangde zoals ik verlang. Dat ik de vlam was in plaats van de mot.

Slotzin

Er moest nu iemand over de brug komen, een eenarmige vreemdeling die vroeg wat ik aan het doen was. Wie dan ook. Alles om maar niet alleen te hoeven zijn.

Beoordeling

Indrukwekende debuutroman. Een verhaal over een meisje dat zich nergens op haar plaats voelt, op zoek naar haar identiteit. (ze wil "de vlam zijn en niet de mot") Hoogenkamp beschrijft , maar legt niet uit, laat veel aan de lezer ver  om te interpreteren. Ze schrijft strakke dialogen, maar die kun je verwachten van een toneelschrijfster. De compositie is ingewikkeld in zijn ogenschijnlijke eenvoud. Er is een goede dosering van het poëtische woordgebruik (metaforen). Ik kijk nieuwsgierig uit naar de vervolgroman.

Recensies

"Ongetwijfeld dankzij haar toneelschrijversachtergrond tuimelt Hoogenkamp niet in de valkuil waar debutanten zo dikwijls in tuimelen: die van de metaforische overdaad en de uitleggerigheid. Ze heeft geen van beide nodig. Handig wisselt ze tussen heden en verleden en haar dialogen zijn wonderschoon – bijvoorbeeld in de scènes rond haar moeders sterven." https://www.volkskrant.nl...gle.com%2F

"Het aanbidden van Louis Claus neemt ons mee op een queeste naar geborgenheid. Hoogenkamps vernuftige compositie, strakke dialogen, lichtvoetige stijl en diep doorvoelde psychologisering zijn om door een ringetje te halen. Het aanbidden van Louis Claus is een overdonderende debuutroman over het diepmenselijke verlangen naar onvoorwaardelijke bevestiging van je bestaan, ‘naar een plek om in thuis te komen’." https://www.tzum.info/202...uis-claus/

"Behalve over verlangen en verlies gaat het boek ook over het niet kunnen of willen uitspreken van intieme gevoelens. “Het gaat over dingen niet kunnen zeggen en het dan in het lichamelijke zoeken. Mijn personages zoeken en omarmen elkaar en lossen het onzegbare op met nabijheid, lichamelijkheid en seks. In plaats van met Louis te praten, krast Carla zijn naam in haar arm.”" https://www.mugmagazine.n...uis-claus/

"Het is niet alleen door de bescheiden omvang dat je Het aanbidden van Louis Claus in een ruk uitleest. De debuutroman van Helena Hoogenkamp leest als een trein. Hoogenkamp heeft een achtergrond als schrijver van toneelstukken en ook droeg ze poëzie voor op Lowlands. Dat blijkt een goede basis voor een roman. Hoogenkamp heeft een ervaren pen en weet haar vertelling goed in beweging te houden met vlotte dialogen en rake beschrijvingen. Er wordt geen woord te veel gebruikt en toch spelen de scènes zich levendig af voor je ogen." https://www.chicklit.nl/b...hoogenkamp

"Ze is op haar best wanneer ze zich in deze sterk associatieve schrijfacrobatiek laat gaan, dan levert ze fraaie, bizarre kunststukjes die haar werk ver uittillen boven het normale somberheidsgemompel. Het lukt niet steeds, hoe kan het ook, soms expliciteert ze toch nog, of komt ze met te veel tranen aanzetten en met begrippen uit het hulpverlenersjargon. Maar haar roman staat recht overeind en blijft al met al een formidabel schrijfgeluk uitstralen. Wie zei dat ook al weer, jaren geleden, maar dan anders, was het niet Clinton? Hij won de verkiezingen ermee: ‘It’s the style, stupid.’" https://www.groene.nl/art...gKxvfD_BwE

"Hoogenkamp verwerkt enkele trauma’s op een subtiele en soms confronterende wijze onder woorden. Vooral de onderlinge relaties weet ze prachtig te verwoorden en soms schieten de tranen je in de ogen als ze in een paar zinnen de onmacht binnen die verhoudingen weet te typeren. In een prachtige scène waarin ze verhuist naar een oud schoolgebouw, zit die complexiteit aan gevoelens samengebald. Haar vader, die nu alleen achterblijft in het ouderlijk huis, heeft haar geholpen." https://www.tzum.info/202...s-claus-2/

Bronnen

Interview met de schrijfster

https://www.parool.nl/kun...gle.com%2F

Laudatio van Peter Verhelst bij de lancering van de roman: "Beste Helena, Laten we maar met de deur in huis vallen: vaak doet een debuut een poging om een boek te worden, maar met HET AANBIDDEN VAN LOUIS CLAUS heb jij verscheidene boeken tegelijk geschreven...... "

https://www.debezigebij.n...uis-claus/