Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2020
• 175 pagina's
• Uitgeverij: Uitgeverij Pluim

Flaptekst

Eerste zin

Als je lang genoeg naar een plas bloed kijkt, zul je zien dat er een gat ontstaat, een portaal naar een andere wereld.

Samenvatting

De lezer ontmoet Harpie begin maart, tijdens haar zoveelste poging om orde op zaken te stellen in haar leven. Ze is gestopt met haar studie geschiedenis, heeft geen inkomsten maar wel schulden, ze is alleen en somber o.a. vanwege liefdesverdriet en speelt het toneelstukje van de energieke en drukke student voor haar ouders. Ze heeft een zelfmoordpoging gedaan tijdens welke ze de duivel ontmoette. Hij lijkt aan de ene kant een vriend en aan de andere kant een stem in haar hoofd die haar het advies geeft om nog een poging te wagen. Ze geeft zichzelf nog acht maanden, tot haar verjaardag, om een leven te leiden dat de moeite waard is en schrijft zich bij het uitzendbureau in voor een positie als receptioniste. Ze wordt uitgenodigd voor een gesprek bij MetaMedia en aangenomen. Harpie vindt een leven niet genoeg, dus onderneemt ze ook actie voor een tweede, avontuurlijker leven. Ze schrijft zich in als escort bij Bespoke Encounters, gespecialiseerd in 'fantasy fulfilment'.

De eerste drie weken van haar nieuwe leven vallen niet mee, maar gelukkig is daar steeds de duivel om haar te troosten. Maar haar dubbelleven eist zijn tol en tijdens haar werk overdag valt ze flauw. Haar broer Joris zoekt haar op en ze belooft hem geen zelfmoord te plegen en gaat door met het leiden van beide levens. Als haar eerstvolgende klant haar echter vraagt of ze zou willen dat hij haar vermoordt, denkt ze de duivel in hem te zien. Tijdens de tweede afspraak verandert hij echt in de duivel. Ze wordt op het kantoor van Bespoke Encounters uitgenodigd waar de baas haar voorstelt om haar sekswerk met doodsfantasieen te gaan combineren. Harpie moet lachen als ze in haar baas Satan herkent. Het wordt haar duidelijk dat haar 'vriend' zich steeds meer in de werkelijkheid manifesteert, wat de lezer aan het denken zet over haar geestesgesteldheid.

Eind mei barst de bom. Haar baas bij het reclamebureau waar ze receptioniste is, laat haar weten dat ze niet meer van haar diensten gebruik wil maken. Volgens haar past ze daar niet. In haar hoofd rent ze met het tosti-ijzer de deur uit, maar in werkelijkheid reageert ze zodanig dat haar baas om hulp belt. Weer schiet Harpie in haar hoofd en ze denkt dat ze platgespoten wordt door een man met een donkerpaarse cape, in werkelijkheid de bedrijfsarts, in haar hoofd haar vriend de duivel. Als ze wakker wordt, denkt ze in een gekkenhuis te zitten, maar als ze de deur open doet, staat ze tegenover een collega die achter de balie zit. Haar baas komt erbij, net als de duivel die gemanifesteerd is als psychiater en de rest van haar collega's en er ontstaat een soort groepstherapiesessie waarin blijkt dat meerdere mensen ongelukkig zijn en wel eens aan zelfmoord denken. Deze open- en eerlijkheid zorgt ervoor dat ze als een team besluiten weer aan het werk te gaan.

Personages

Harpie Poelgeest

Harpie is een jonge vrouw, 22 jaar oud, en heeft een bachelor geschiedenis afgerond. 'Ze werd knap en kreeg een zorgwekkende doortastendheid over zich. Zelfs in haar pas ontloken staat had ze iets uitgesproken sensueels.' (p. 71) Ze was een nakomertje en zegt zelf dat ze niet om het leven gevraagd heeft. Ze heeft een betere band met haar oudere broer dan met haar ouders. Hoe ongeremd ze lijkt tijdens seks, des te geremder is ze in gewoon contact met andere mensen. Ze denkt veel na over wat ze moet doen of zeggen en is alles behalve spontaan. Ze is ook bang om fouten te maken. Dat zie je terug in de relatie met Albert: ze wil niets liever dan zo veel mogelijk bij hem zijn, maar is bang hem daarmee weg te jagen en speelt dus de onafhankelijke, volwassen vrouw. Ze is voor hem wie hij wil dat ze is en pikt alles. Uiteindelijk is ze nooit zichzelf en dit geheime leven in haar hoofd breekt haar op.

Quotes

"'Je zou kunnen overwegen iets op de muur te schrijven met dat bloed, lijkt dat je niet dramatisch?' 'Bek houden. Daar weet jij niets van.' 'Kom op, kind, als er een moment in je leven is dat je het je kunt veroorloven op een beetje reflectief te zijn, dan is het wel tijdens je zelfmoord.' 'Ik ben geen zelfmoord aan het plegen.' 'Wat, in de naam van de heilige tering, ben je dan aan het doen?'" Bladzijde 7

"Liefde is een droom die je kapotmaakt, omdat je denkt dat je geheeld zult worden. Liefde is een droom terug te keren naar het paradijs van je jeugd, dat toen ook al een droom was. Mooie dingen kunnen je roeren, het oranje en paars van de zonsondergang kunnen je aangrijpen, maar dat betekent niet dat je ooit iets zult doen dat de moeite waard is, dat je ooit zonder dit ongeluk zult kunnen bestaan." Bladzijde 42

"Een callgirl op de fiets, Hollanders wordt het niet." Bladzijde 49

"Mijn hart openen, alles vertellen, niets achterhouden, alle gevoelens uit me laten stromen als bloed, niet te stoppen, maar gelukkig, veilig, en iemand die me begrijpt en van mij houdt, ook zo is misschien. Goedvindt hoe ik ben, ook al ben ik niet goed. En dan praten, praten." Bladzijde 78

Thematiek

Dood

Harpie is niet in staat betekenis in het leven te zien of ervan te houden en wil dood. Het lijkt alsof ze steeds op zoek is naar gevoel, naar leven, maar alleen iets voelt als het heel heftig is. Dat zie je bijvoorbeeld aan haar seksleven. De relatie met Albert lijkt even haar redding te zijn, maar als hij het uitmaakt, doet ze een zelfmoordpoging. Daarna probeert ze nog een keer een 'normaal' leven te leiden en in die fase komt ze erachter dat er veel meer mensen zoekende en somber zijn.

Motieven

Seks

Harpie experimenteert al vroeg met seks en op een andere manier dan haar vriendinnen. Waar zij met elkaar fluisteren over fantasieën, zoenen en voelen, verleidt zij in het bos een volwassen man. Ze heeft veel seks maar ervaart geen liefde totdat ze op een seksfeest Albert tegenkomt. Ook als ze nog een poging doet om een 'normaal' leven te leiden, is in een van die levens seks haar redding: 'Seks is altijd haar favoriete vorm van transgressie geweest.' (p. 22) Vroeger noemden leeftijdgenoten haar 'slet', nu wordt ze escort en vervult de seksfantasieën van anonieme mannen. Zie ook de mogelijke titelverklaring.

Marieke van nieumeghen

Toen ik de achterflap las, moest ik meteen aan bovenstaand middeleeuws mirakelspel denken. In dit verhaal wordt Marieke verleid door de duivel, als ze door haar tante is uitgescholden en ze op haar zwakst is. Ze wil hulp, maakt niet uit van wie. Dat geldt ook voor Harpie, die is afgewezen door haar geliefde, dood wil en dan de duivel - Satan - ontmoet. Marieke gaat met de duivel mee in ruil voor het leren van de zeven kunsten. Ze verleidt mannen die vervolgens een makkelijk slachtoffer zijn voor de duivel. Dit laatste is ook wat Harpie doet. Uiteindelijk wordt Marieke gered door haar oom, die voor haar is blijven bidden, en op die manier ervoor zorgt dat ze niet dood neervalt, als ze door de duivel de lucht in wordt gesmeten. Ze krijgt straf maar uiteindelijk vallen de ijzeren ringen waarmee ze door het leven moet gaan, vanzelf af: een mirakel. Misschien was dit voor de middeleeuwer wel net zo'n dramatische en vreemde climax als de groepssessie waarmee 'Harpie' eindigt. Harpie wordt gered van de dood door contact te maken met anderen. Ik moet zeggen dat als ik op deze manier naar het einde kijk - alsof het een mirakel is -, ik het dan een iets minder slecht einde vind. Als je niet mee kunt gaan met deze vergelijking, dan is de duivel/de zonde/het kwaad wel een motief.

Eenzaamheid

Harpie is eenzaam. Alleen was ze vroeger al: ze is opgegroeid in een leeg huis en vermaakte zich liever alleen dan met anderen. Ze deed geen moeite om contact te maken maar leed wel onder haar isolement en hoopt dat ze zich beter voelt als ze ouder wordt. Albert was haar redding maar als hij het uitmaakt, is ze terug bij af. Ze stopt met haar studie en komt bijna het huis niet meer uit. Ze ziet haar ouders nog wel maar omdat ze tegen hen niet eerlijk is, is dat eerder een bevestiging van haar eenzaamheid dan een ontkenning. Ze probeert uit haar eenzaamheid te komen door aan het werk te gaan, maar op beide fronten zijn de contacten die ze opdoet onecht en niet vervullend. Pas als haar instorting voor haar collega's aanleiding is om ook open kaart te spelen, is er sprake van echt contact en een gevoel van ergens bij horen.

Dubbelleven

Harpie heeft haar zware kant altijd voor anderen verborgen gehouden. Ze is nooit eerlijk geweest over haar gevoel, haar pijn, ze vluchtte in seks en had in het gewone leven een zelfverzekerd en onafhankelijk masker op. In deze door haar zelf bepaalde laatste fase van haar leven gaat ze echt een dubbelleven leiden: overdag is ze Harpie de receptioniste en 's nachts Sylvia, de vervuller van seksfantasieën. Dat dubbelleven is een van de oorzaken van haar eenzaamheid.

Motto

Er is geen motto.

Opdracht

Er is geen opdracht.

Titelverklaring

Harpie is de naam van het hoofdpersonage. Ik vraag me af of de naam komt van 'harpij': 'De harpijen ("roofsters") waren in de Griekse mythologie eerst de drie zeer mooie, gevleugelde dochters van Elektra en Thaumas. Later werden ze vervaarlijke wezens, meestal afgebeeld als roofvogels met scherpe klauwen. Zij hadden echter het gezicht van een oude vrouw en een vuil onderlijf.' (Wikipedia 2021) De harpijen zijn verwant aan de Sirenen die hun toehoorders verleidden met hun gezang en erotische geluiden, de bekendste man die hieraan ontsnapt is, is Odysseus.

Structuur & perspectief

Het verhaal is verdeeld in hoofdstukken met titels en wordt niet-chronologisch verteld, er zijn flashbacks naar haar vroegere seksleven en de relatie met Albert. Er is sprake van een personaal perspecief: Harpie vertelt. Dit verhaal wordt afgewisseld met dialogen tussen Harpie en Satan.

Decor

Het verhaal speelt zich af in het heden in Amsterdam. De vertelde tijd is ongeveer drie maanden.

Stijl

'“De hel is de herhaling van zetten, kopje-onder gaan en bovenkomen in een grote zee van hetzelfde”.

Dit is een prachtige poëtische en filosofische zin, maar helaas meer uitzondering dan regel in dit debuut. Het ritme van ‘Harpie’ wordt vaak onderbroken door stroeve en omslachtige zinnen als: “Woensdag 3 maart zwemt haar bewustzijn binnen” en “Seks gaf de mogelijkheid iets anders mee te maken dan de vanzelfsprekendheid van eigenlijk al dood zijn.”' ... '... is de toon van ‘Harpie’ irritant ironisch. De duivelsdialogen tussen Harpie en ‘Beëlzebubje’ werken niet goed, omdat ze zijn doordesemd met ironie.' (Schouwenburg 2020)

Slotzin

Harpie lacht. Een grote, verheugde glimlach. 'Iemand nog een vraag, collega's?'

Bijzonderheden

In 2016 verscheen bij uitgeverij Atlas Contact Van Binsbergens debuut Kwaad gesternte. Voor deze dichtbundel won zij in 2017 de VSB Poezieprijs. Zij was de jongste dichteres die deze prijs won.

Beoordeling

Na de eerste keer lezen vond ik 'Harpie' eigenlijk niks. Maar na het lezen van enkele recensies en het opnieuw doornemen van het boek voor dit verslag raakte ik wel onder de indruk van zware thematiek die het boek aansnijdt. Misschien dat dit boek wat dat betreft toch wel troost kan bieden omdat er dingen worden geschreven die veel jongeren waarschijnlijk denken maar niet uitspreken. Het boek is in ieder geval niet voor beginnende lezers en de passages over seks zijn vrij heftig. Misschien is het boek te combineren met 'Een schitterend gebrek' van Japin en zeker dus met 'Marieken van Nieumeghen' (zie motieven).

Recensies

"Het prozadebuut van bejubeld dichter Hannah van Binsbergen valt tegen." https://www.trouw.nl/nieu...~bd24c484/

"Je kunt Harpie lezen als de zoektocht van een vrouw naar een eigen persoonlijkheid." https://www.tzum.info/202...en-harpie/

Bronnen

Koen Schouwenburg - Debuutroman van Hannah van Binsbergen over levensmoeheid

https://www.trouw.nl/nieu...~bd24c484/