Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2017
• 255 pagina's
• Uitgeverij: De Kring

Flaptekst

Eerste zin

Robert Eden is gestorven Ik kende hem nauwelijks Maar het raakte me diep want ik mocht hem graag Ik was er kapot van

Samenvatting

Deel I  Nacht op het Pfaueninsel 
Dit deel is een lang gedicht in meer dan 30 strofen van wat er allemaal in één vreemd jaar voor de verteller is gebeurd. Er staan veel dingen door elkaar die later in deel II en III in proza worden verteld: o.a. de bezetting van het Museumplein door Koerden, de reactie van Wilders daarop, de beschadiging van een schilderij in het Rijksmuseum, maar ook de heupoperatie van zijn schoonvader en de chaos die dat met zich meebrengt en de ontmoeting van een zanger met een jong meisje. Bij eerste lezing zal vrijwel  elke lezer zich afvragen waar dat heen moet met de roman.

Deel II De dominee en de blueszanger
In dit deel ontmoet de verteller Andreas Klein zijn nieuwe uitgever. Hij vertelt hem dat hij een novelle wil schrijven over Robert Eden, een blueszanger. Zijn uitgever Gerrit Smal vindt dat geen goed idee. Waarom niet een boek over Harry Piekema (de man van de jarenlange AH-reclames)? dat verkoopt pas.
Een tweede element is de bezetting van het Museumplein door een groep Koerden in tenten. Wilders is daar woest over en laat dat in enkele citaten weten.  Ook wordt er in het Rijksmuseum een schilderij beschadigd. Het is de Maria Magdalena van Jan van Scorel. Later moet de directeur van het museum ook nog meedelen dat het eigenlijk een vervalsing is.

Maar het plan van de verteller om de novelle over Robert Eden te schrijven gaat niet door als zijn vrouw Isis hem belt met de mededeling dat haar vader een heupoperatie moet ondergaan. Het gaat eerst goed, maar later heeft hij een dwarslaesie door een medische blunder. Het vervelende is alleen dat het ziekenhuis en de arts niets dat willen toegeven. Ook de verzekering haakt af. Dat is een genante vertoning en het ongeval  houdt de hele familie bezig. Andreas komt niet meer aan schrijven toe: het is chaos in zijn hoofd. Bovendien blijft zijn uitgever hem maar lastig vallen over Piekema. 
Intussen krijgt Andreas bericht dat Robert Eden die aan longkanker leed, overleden is. Hij bezoekt de begrafenis. Hij weet dat de zanger een mooi lied heeft gemaakt over een ontmoeting met een jong meisje Wannsee. Zij was zijn inspiratiebron.
Hilarisch intermezzo is het bezoek van Andreas aan een vriendenstel waarbij ook andere vrienden zijn aangeschoven: ze praten over  het ongeluk met zijn vader, de ongewenste vluchtelingenstroom, het huwelijk als instituut en seks binnen het huwelijk. Vooral Jan doet brutale uitspraken.
Uiteindelijk komt het bericht van het ziekenhuis dat er geen schuldige aan de dwarslaesie kan worden  aangewezen."Het zijn dingen die kunnen gebeuren."

Deel III Biecht van een reiziger 
Deel III geeft dan uiteindelijk toch de novelle over Robert Eden. Bij een onverwachte stop van zijn trein bij Abcoude maakt Klein kennis met zanger Robert Eden. Het is november 1992. Die begint hem een verhaal te vertellen over een andere treinreis, in 1977 in Duitsland. Hij ontmoette in die trein een fascinerende jonge vrouw die in een Spaans boek las. Hij bleef maar oogcontact zoeken en dat lukte met vragen over het boek. Ze raken in gesprek: het meisje Louise moet naar haar vader in Berlijn. Op het station raken ze elkaar kwijt, maar het toeval wil dat ze elkaar de volgende dag ontmoeten vlak bij Roberts hotel. Ze trekken anderhalve dag en nacht met elkaar op en bezoeken o.a. Wannsee en Pfauweninsel (natuurplekken in Berlijn) en genieten met en van elkaar. Ze roeien, eten en gaan dansen in een discotheek. Louise zegt dat ze 18 is, Robert is 24. Dan brengt hij haar naar het huis van haar vader die woedend is. Die ziet hem als een viespeuk. Louise roept dat ze niets verkeerds hebben gedaan (seks of zo) maar Robert voelt zich ongemakkelijk en vertrekt. Louise komt hem achterna. Ze is door haar vader geslagen. Robert gaat weer terug naar de man en die zegt hem woedend dat Louise nog maar 14 jaar is. Robert schrikt daarvan en vindt dat hij het inderdaad niet had kunnen maken met zo'n  jong meisje. Hij neemt abrupt afscheid op het station. Het enige wat hij nog van haar heeft, is een papieren zakdoekje waarop staat dat ze altijd op hem zal blijven wachten. Dat had ze in zijn koffer gestopt. Hij laat het zakdoekje aan Andreas zien. Hij vraagt hem om dit verhaal nooit door te vertellen, omdat hij zich schaamt. Andreas  belooft het. Nu Robert dood is, kan hij een novelle erover schrijven.

Personages

Andreas Klein

Andreas komt vaak voor in de romans van Münstermann. Het is zijn alter ego. Hij is schrijver en hij loopt al jaren rond met het idee een novelle over Robert Eden te schrijven. Dat is een niet al te bekende blueszanger die hij ooit in een trein heeft ontmoet en die hij later bij toeval nog wel eens is tegengekomen. Hij weet welke inspiratiebron de zanger had bij een bepaald nummer. Hij is een betrouwbare echtgenoot, die bovendien gek is op zijn schoonvader, maar die man treft het niet na een heupoperatie. Hij krijgt een dwarslaesie en het ziekenhuis geeft niet thuis. O.a. daardoor kan Andreas zich niet concentreren en komt het boek er in dat jaar niet. Hij houdt zich van een afstandje ook bezig met de veranderingen in de maatschappij: de Koerden die een tentenkamp hebben opgezet op het Museumplein, de kritiek van Wilders daarop, de beschadiging van een schilderij. Hij bekijkt het allemaal met een laconieke humor van een afstandje. Ook bij het bezoek aan vrienden die een housewarmingparty organiseren is hij een oplettende toeschouwer. maar ook in de affaire met het ziekenhuis bekijkt hij het van een afstandje. Hij is meer een observator. Ook is hij geen criticus bijv. bij het veroordelen van Robert Eden met zijn te jonge vriendin. Hij heeft beloofd het verhaal niet door te vertellen en dat heeft hij nooit gedaan. Als je alles op een rijtje zet, is Andreas het type van een gewone man.

Robert Eden

In deel III komt ook Robert Eden als personage in beeld. Dat was hij in deel II nauwelijks, ook al wordt hij daarin begraven en spreekt zijn vrouw lovende woorden over hem. Hij was de leukste man etc. die er rondliep. In 1977 ontmoet hij het jonge meisje, maar omdat ze liegt over haar leeftijd heeft hij geen kwaad in de zin. Hij beleeft een paar mooie dagen met haar, ze genieten en hij luistert naar haar verhalen over vader en (de overleden) moeder. Hij wordt boos als de vader van Louise haar geslagen heeft en hij gaat terug. Allemaal normale dingen. Hij schrikt ervan dat ze pas 14 is en schaamt zich voor zijn gedrag. daarom verdringt hij dat verhaal en praat er nooit over totdat hij in de trein Andreas ontmoet. Wel is zijn ontmoeting met het meisje goed voor een liedje dat hij heeft geschreven (Wannsee) . Het is namelijk op en top blues wat hij heeft meegemaakt.

Quotes

""Robert Eden", fluisterde hij nog een keer zachtjes. Hij had hen gevonden. "dat lijkt me meer een cultfiguur", zei hij teleurgesteld. "Waarom geen echte celebrity? Een Kieft. Of een Harry Piekema. Hij grijnsde. "Ik geef maar een voorbeeld."" Bladzijde 28

"Tegenover mij zat een man van een jaar of veertig in een bruine winterjas. Hij las rustig zijn NRC. het was 22 november, dat weet ik nog want op de voorpagina van zijn krant stond iets over de herdenking van de moord op Kennedy." Bladzijde 191

""Schaamte", zei hij uiterst bedachtzaam, "Is een bekende oorzaak van geheugenverlies. En ik schaam me nog altijd, voor een ontmoeting die nooit had mogen plaatsvinden. Voor mijn blindheid. Voor die nacht. Voor haar nabijheid. Voor de manier waarop ik ben weggegaan."" Bladzijde 252

""Tobias heeft een dwarslaesie". Het woord tuimelde naar binnen, begon als een wilde huis te houden en alles kapot te slaan. "Een dwarslaesie? Maar hoe dan? Waarom dan?" Een arts die aanwezig was bij de tweede operatie had Isis verteld dat er een bloeduitstorting was aangetroffen onder de prikplek van de anesthesist." Bladzijde 91

""Het Rijksmuseum is goed beveiligd, maar niet goed genoeg. Zoals dit hele land zichzelf abominabel beveiligt. Het kan de autoriteiten geen donder schelen. Straks is het "De Nachtwacht"..., en hij liet even een eerbiedige stilte vallen. "In een normaal land is zoiets onmogelijk. Want het gaat hier, laten we onszelf niets wijsmaken, om de beschadiging van een heel land. Loopt u eens over het Museumplein naar het Rijksmuseum. Dit plein is gekoloniseerd door een troep Koerden en moslims. (toespraak van Wilders)" Bladzijde 53

Thematiek

Liefdesrelatie: jeugdliefde

Het andere belangrijke thema in deze roman is de jeugdliefde Louise die Robert Eden ontmoet in een Duitse trein. Hij wordt door haar "geraakt"en beleeft een mooie anderhalve dag met haar, die helemaal in het teken van de liefde staat. Hij vertelt het verhaal daarvan aan Andreas Klein die het niet zou mogen doorvertellen, maar die altijd heeft gedacht er een novelle over te schrijven. Het is zo'n liefde die je nooit meer vergeet. Het is ook de bron van een lied dat de blueszanger heeft gemaakt over die speciale ontmoeting, "Wannsee".

Beroepsproblemen

In deel II is een medische fout het leidende motief in deel II. Het ongeluk met Tobias maakt zoveel indruk op de familie dat er weinig anders meer belangrijk is. De auteur Klein moet zijn gedachte aan het schrijven van de novelle uitstellen, want hij kan zich slecht concentreren. Het ergste is dat het ziekenhuis, en de artsen en de verzekering niet thuis geven en het eigenlijk afdoen als een speling van het lot.

Motieven

Familieleven

Het familieleven van de schoonfamilie staat op zijn kop wanneer de vader een dwarslaesie oploopt bij een medische ingreep. Zijn vrouw blijft in het oosten van Nederland om haar moeder bij te staan, maar die komt wel in een psychische dip. Ze moet worden opgenomen. Alles draait in de familie om de erkenning van een fout door de arts, of het ziekenhuis en een vergoeding van de verzekering. Maar dat komt er allemaal niet van en dat is een flinke klap voor de familie.

Het geheim

Robert Eden heeft de ontmoeting met Louise altijd geheim gehouden. Dat kwam omdat hij zich schaamde voor zijn gedrag ten opzichte van het te jonge meisje. Hij vraagt later in 1992 aan Andreas Klein om het ook niet door te vertellen. Andreas houdt het geheim , zelfs voor zijn eigen vrouw. Totdat hij het geheim onthult in deel III.

Dood

De blueszanger Robert Eden overlijdt in deel II aan longkanker. Andreas Klein gaat naar zijn begrafenis. Andreas heeft enkele keren contact met de blueszanger.

Kunstwereld

Er wordt ook gesproken over het Rijksmuseum. In het museum is een doek van Jan van Scorel beschadigd, de Maria van Magdalena. Niettemin blijven veel toeristen de doeken bekijken. Later wordt ook nog bekend gemaakt dat het schilderij van Van Scorel een vervalsing was. Al die tijd heeft er dus een vervalst schilderij gehangen. Wilders spreekt in zijn commentaar over de beschadiging van het cultureel erfgoed. Daarnaast is Louise een bron van muziek voor de blueszanger. Hij schrijft o.a. het lied Wannsee over zijn ontmoeting met Louise.

Schaamte

Robert eden heeft het voorval met Louise altijd verzwegen. Hij vertelt het jaren later aan de verteller. Schaamte voor je gedrag maakt dat je iets heel lang kunt verzwijgen.

Immigratie

Het migratieprobleem speelt een rol in de roman, omdat er steeds wordt gerefereerd aan de situatie op het Museumplein in Amsterdam, waar Koerden een openluchtvluchtelingenkamp hebben opgericht. Dit tot grote woede van politicus Geert Wilders die de verteller sprekend opvoert met diens bekende retoriek.

Motto

Alleen het derde deel heeft een motto.
"Ik draag je op mijn voorhoofd als een wond die zich niet sluit." (Gottfried Benn)

Dit motto verwijst naar Robert Eden die in dit derde deel vertelt over zijn ontmoeting met een jong meisje Louise. Hij schaamt zich er later voor, waardoor de ontmoeting als een litteken aan hem blijft hangen.

Opdracht

Er is geen opdracht.

Titelverklaring

"Geraakt"  moet in dit opzicht gelezen worden als "emotioneel betrokken worden bij."
In dit verband kunnen enkele citaten uit de tekst worden gevonden die met deze betekenis van "geraakt"in verband kunnen worden gebracht:
(blz. 9)  Robert Eden is gestorven. Ik kende hem Nauwelijks. Maar het raakte me diep.
(blz. 98) Hij zong Wannsee, begeleidde zichzelf op een gitaar en raakte me omdat ik meende te weten waar zijn inspiratie vandaan kwam.
(blz. 196) "Ik kon mijn ogen niet van haar af houden. Niet omdat ze zo mooi was. Maar ze raakte mij", zei hij met een fluisterstem.
(blz. 222) Hij bleef haar dus volgen  met zijn ogen. Zij raakte hem, ontegenzeggelijk, met iets waaraan ze leek te moeten ontkomen.
Zo is Robert Eden geraakt door het meisje Louise en is Andreas Klein geraakt door Robert Eden.

Los van de vrij letterlijke verwijzingen naar de titel worden wel meer personages in de roman "geraakt". De inwoners van Amsterdam zijn geraakt doordat Koerden het Museumplein  bezet houden.
Geert Wilders is geraakt doordat de regering daar vrijwel niets aan doet. De schoonfamilie van Andreas Klein is geraakt omdat Tobias na een heupoperatie een dwarslaesie overhoudt en ziekenhuis noch arts schuld bekent. De verzekering keert ook niet uit.
De directeur van het Rijksmuseum is geraakt omdat het schilderij Maria Magdalena beschadigd is, maar later blijkt er altijd een valse versie in het Museum gehangen te hebben. 

Structuur & perspectief

De roman heeft een bijzondere structuur:
Deel I  Nacht op het Pfaueninsel 
Deel I heeft de vorm van een lang modern gedicht in strofen. Bij de eerste lezing zal een lezer er niets van begrijpen. Er staan een heleboel losse mededelingen, chaotisch in zinnen opgenomen. Maar als je de rest van het verhaal gelezen hebt en je opnieuw aan deel I begonnen bent, zul je veel duidelijk worden. Veel gebeurtenissen uit deel II en III staan (weliswaar chaotisch) ook al vermeld in deel I : bijv. de bezetting van het Museumplein, de dood van Robert Eden, de ontmoeting met Louise , de heupoperatie van Tobias, de kritiek van Geert Wilders op migranten.

Deel II De dominee en de blueszanger.
Het tweede deel is een prozadeel, verdeeld in kleine hoofdstukjes met een titel. De verteller Andreas Klein wil een novelle schrijven over een blueszanger Robert Eden. Zijn uitgever wil dat liever niet. Het zijn namelijk lastige tijden en Eden is slechts een cultfiguur.

Het Museumplein is bezet door Koerden tot grote ergernis van Geert Wilders die zich in het openbaar uitlaat over de vluchtelingenstroom. Maar alles komt in de familie op zijn kop te staan, wanneer de schoonvader van Tobias na een heupoperatie een dwarslaesie heeft. Er is een medische fout gemaakt en de familie bijt zich vast in de erkenning van de fout en de vergoeding die men wil krijgen. Andreas Klein kan zich daardoor niet concentreren op de novelle die hij in zijn hoofd heeft. Het is vooral de familiestrijd tegen het ziekenhuis en de verzekering die hier van belang is. Andreas Klein is de ik-verteller die achteraf vertelt in de o.v.t.

Deel III Biecht van een reiziger 
Deel III is dan toch de uiteindelijke novelle van Robert Eden. Er zijn geen hoofdstukken in dit stuk tekst. Wel wisselen de tijdlagen 1977 en 1992 elkaar af.
De verteller heeft Robert ontmoet in 1992 toen hij met hem in gesprek raakte in een trein die een tijd lang stil stond. Eden vertelde hem toen een verhaal over een andere treinreis (in 1977)  waarop hij een jong Oost-Duits meisje Louise ontmoette op wie hij verliefd raakte. Bij toeval ontmoette hij ze later in Berlijn weer en hij trok anderhalve dag en nacht met  haar op. Van haar boze vader hoort hij later dat ze pas 14 was. Schaamtegevoel heeft hem doen vluchten uit Berlijn, maar het meisje was altijd in zijn gedachten gebleven en een bron van inspiratie voor zijn muziek geweest (Wannsee).
Hier vertelt  Andreas Klein in de ik-vorm en omdat Robert zijn eigen verhaal vertelt, komt er eigenlijk een tweede ik-verteller bij. Ook hier wordt verteld in de o.v.t. 

 

Decor

Decor
Het eerste deel is qua decor niet zo relevant. Het is namelijk een gedicht waarin de chaos in het hoofd van de dichter wordt beschreven. In het tweede deel speelt Amsterdam een rol (woonplaats verteller) en een plaats in Twente, waar de vader van Isis woont. In deel III spelen twee treindecors een belangrijke rol. Het eerste is de trein waarin Andreas Robert  Eden ontmoet. Het is 1992 en de trein blijft diep in de avond steken bij Abcoude. Daarop  begint Robert zijn verhaal over Louise te vertellen. Hij beschrijft dan de treinreis naar Berlijn en het verblijf van anderhalve dag in de hoofdstad. (Pfauweninsel en Wannsee)

Tijd:
Deel I is het gedicht dat Andreas maakt over het roerige jaar waarin zijn schoonvader een dwarslaesie krijgt.(2016)  In deel II wordt dat jaar in proza beschreven en uit tekstgegevens kun je opmaken dat het 2017 is. Het verhaal speelt zich namelijk 25 jaar later af dan de ontmoeting in de trein met Robert Eden. Die wordt aangegeven in 1992. (22 november). Vijftien jaar daarvoor heeft Robert het meisje Louise ontmoet. Dat was in 1977. De drie tijdlijnen in de roman zijn daarom 1977-1992-2017. 

Stijl

De stijl van Hans Münstermann in deze roman is als vanouds. Rustig in tempo, met een ondertoon van een milde humor van een wat ouder personage en aangepast aan de situatie. Maar prachtig (vol met ironie) is ook het stukje van Wilders over de "bijdrage aan onze cultuur."
Hilarisch is daarnaast het diner met de vrienden die een housewarmingparty  met o.a. kritiek op het huwelijk.
"Het huwelijk "- zei Jilda opgewekt,".. is zoiets als groene stroom. Met stickers en vrome praatjes en hoge prijzen. Met echtparen die volledig op elkaar ingetuned zijn, als commando's in een noodsituatie! Met mannen en vrouwen die groen langs elkaar heen kijken, in een restaurant." (blz. 133) 
De dichterlijke taal van deel I komt  af en toe terug in de twee andere delen.

Mooi en gepast zijn ook de diverse metaforen die Münstermann gebruikt.
-(blz. 93) Hij(Tobias) lag daar als een gestrand schip op het bed, met zijn vrouw Maaike en zijn dochter, aan het roer van een vaartuig dat niet meer in beweging zou komen."
-(blz. 183) "Daar lag Tobias, met zijn volle grijze haar, ingelijst in de hoge randen van zijn bed, als een Javaanse vorst uit Jokjakarta, die op zijn oude dag met dansen was gestopt, om eindelijk te rusten. Van bitterheid was niets te merken. Hij lachte me toe. Hij was ongelooflijk, geweldig, als een Boeddha."
(-blz. 245) "Hij (Robert) voelde zich als een goochelaar die zijn eigen act niet kende en daardoor alleen maar schade aanrichtte. Ze was een kind. Hij had niet eens een barmhartige Samaritaan mogen zijn."

Slotzin

Robert Eden had jaren later gezongen over een wond of litteken. Wannsee ging over de rode gloed op een wang die hem ontroerde, omdat die wang het meest op God lijkende was dat er bestond. De rode gloed onder alles.

Beoordeling

Inderdaad weer een prachtige roman van Münstermann met zijn alter ego Andreas Klein als verteller. Een mooi verhaal over een onbereikbare jeugdliefde die in de herinnering van een jonge zanger blijft hangen en de belofte en de moeite om dat verhaal in een novelle te vertellen.

Münstermann heeft met zijn deel I een bijzondere structuur gebruikt. Na het lezen van dat eerste deel (een bijna episch gedicht) moet je de hele roman lezen om daarna weer terug te keren naar het gedicht om te kunnen constateren dat dan alles inderdaad in het gedicht toch op zijn plaats valt.

Door de prettige stijl en de ruime bladspiegel is de roman een genot om te lezen. Het verhaal moet zeker ook middelbare scholieren van de bovenbouw havo en vwo aanspreken. Het heeft  met de kritiek van Wilders op de regering met betrekking tot het vreemdelingenvraagstuk ook nog een actueel thema.  

Recensies

"Een radio-interview met de schrijver over zijn boek." http://www.nporadio1.nl/n...desaffaire

"Des te schriller is het contrast met de 60 pagina's waarin de roman uitmondt, een hoofdstuk dat alsnog de blues van Robert Eden het volle pond geeft. Alles wat in deze tijden niet meer kan en mag, viert de bijna jarige Münstermann hier: een subtiel liefdesverhaal waarin verlangen boven vervulling gaat, en waarin de woorden regen, dood en nachtclub belangrijker zijn dan expliciete daden. Een verhaal uit 1977 dat dwars door het geweld van beeld en geluid van onze huidige tijd heen kan breken. Omdat de schrijver, déze schrijver, het laatste woord heeft. Nu het nog kan, en zolang zijn uitgever niet Gerrit Smal heet. " http://www.volkskrant.nl/...~a4495911/

"Ik kan me ook niet aan de indruk onttrekken dat Münstermann met deze hybride roman tegelijkertijd twee kanten van zijn schrijverschap uitprobeert, de maatschappelijk geëngageerde, kritische kant en de empathisch-lyrische kant. Hij schrijft als het ware met een januskop. Voor de literatuur maakt dat niet zoveel uit, want beide métiers, het beschrijven van de openbare en van de innerlijke wereld, beheerst hij uitstekend, mooie regels, fijne observaties, maar het gedachtegoed van deze roman is mij een beetje te tweeslachtig." https://www.trouw.nl/cult...~afe06a31/

"Maar het is ook een wat teleurstellend slot, omdat het voelt als een literaire plaatsbepaling. Het lijkt te willen zeggen: wat een schrijver moet doen is zijn eigen, diepst gevoelde gang gaan. Uiteraard. Maar dat dit bij Münstermann exclusief neerkomt op het schrijven van een naar binnen gekeerd verhaal, is een wat onmachtige, ouderwetse positie, terwijl zovele schrijvers van nu erin slagen het verband tussen binnen- en buitenwereld te leggen. Münstermann kán, zo blijkt uit Geraakt, raak schrijven over Wilders, vuig individualisme en de ‘beeldschone poëzie’ van complicaties, maar hij wil het kennelijk niet, en dat is zonde." https://www.nrc.nl/nieuws...9-a1561419