Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2011
• 190 pagina's
• Uitgeverij: De Geus (Breda)

Flaptekst

Eerste zin

Samenvatting

Maandag
De plaatselijke slager Herman Bracke (vooral in het dorp befaamd en geliefd om zijn Blaashoekpaté) kan ’s avonds de slaap niet vatten. Een week geleden zijn er tien windmolens in het dorp gezet en hij hoort in een warme julinacht het gezoem van de molens. Herman is een fenomeen op het gebied van paté maken en hij moet er de volgende morgen weer vroeg uit. Hij ziet wel voordelen van de tien windmolens in verband met de toeristische trekpleister die extra inkomsten voor Blaashoek kunnen betekenen.

De plaatselijke postbode heet Walter de Gryse (en zijn vrouw heet Magda). Hij komt de volgende morgen alvast een flinke portie paté bestellen. Daarna brengt hij een brief aan een nieuw meisje in het dorp, een beetje zielig kind. Ze heet Saskia Maes en ze heeft een huis van de Gemeentelijke Sociale Dienst gekregen. Boven haar woont een flinke neger, Bienvenue geheten. Maes krijgt via de brief een afwijzing van een sollicitatie. Ze is onzeker van haar zelf en is weggevlucht van een milieu waarin een opa haar vernederde en heeft nu nog een klein hondje Zeppos, dat alles voor haar betekent.

Ze wordt bekeken door een wat vreemde apotheker, Ivan Camerlinck geheten. Hij komt een beetje eng over. Hij denkt dat Saskia horizontaal haar geld verdient. 

Een andere vreemde man is Jan Lietaer, de dierenarts, die eigenlijk geen klanten heeft, maar wel een mooie vrouw: Catherine. Hij heeft als hobby wapens verzamelen. Dat is altijd een mooie vooruitwijzing in een roman/thriller.

Tenslotte krijgen we nog te maken met de ongeveer 17-jarige zoon van de slager Wesley Bracke, die zijn geilheid afreageert op beelden van het mooie meisje Machteld dat echter in de stad woont. Hij wil in de zomer elke dag een fietstocht naar haar huismaken. Tegen zijn slagersvader zegt hij dat hij vegetariër wil worden. Hij doet dat om te choqueren. 

Dinsdag
Saskia Maes moet komen opdraven bij de begeleidster van de Sociale Dienst. Die zegt dat ze een strafprocedure willen beginnen tegen de opa van Saskia die haar heeft mishandeld en die haar ook een uitkering heeft onthouden. Saskia is bang dat daar nog meer ellende van komt.

Magda de Gryse is altijd jaloers, o.a. op Herman Bracke en diens vrouw Claire. De laatste draait er veel geld doorheen en Magda is eigenlijk maar met de sukkel van een postbode getrouwd die haar ooit zwanger heeft gemaakt, waardoor aan haar eigen toekomstplannen een einde was gekomen. Ze wil eigenlijk de val van de slager bewerkstelligen: hij deugt volgens haar niet.

Wesley is inmiddels een keer naar de stad gefietst, maar hij ziet Machteld niet. Saskia is weer in Blaashoek terug en wanneer ze thuiskomt, ziet ze dat uit het huis van de neger Bienvenue een mooie, aantrekkelijke vrouw komt. Dat blijkt later Catherine van de dierenarts te zijn, maar die arts houdt zich liever bezig met het schieten met zijn geweer op blikjes frisdrank.

Herman is zo ontzettend moe, omdat hij ’s nachts niet kan slapen door de windmolens, dat hij met zijn gezicht in de pot paté is gevallen. Hij zweet nogal en hij vindt dat hij de paté moet wegmieteren, maar zijn vrouw vindt dat die nog best te verkopen is. Hij mag de paté niet weggooien. Ze krijgen daarover ruzie. Wesley hoort het aan en hij grijpt zijn kans: hij wil graag een nieuwe fiets van zijn ouders. Tenslotte gaat Catherine nog een brief posten met een verrassing voor de geadresseerde (dat blijkt later Bienvenue te zijn).

Woensdag
De ontwikkelingen gaan nu snel. Het halve dorp komt op woensdag paté halen. Saskia is in de stad om een baantje te vinden, maar ineens komt haar opa eraan rijden in een grote Mercedes. Hij wil haar aftuigen, maar dan komt Wesley tussenbeide. Hij rijdt met zijn fiets in op de woedende opa en hij denkt dat hij hem met zijn actie heeft vermoord. Saskia is gered, maar tevens weggevlucht.

De stiekeme apotheker mijmert over het meisje dat hij als een hoer ziet en hij kijkt bij haar naar binnen. Dan ziet hij dat in het kamertje boven haar een aantrekkelijke vrouw Bienvenue bezoekt. Maar hij kan het niet goed zien. Catherine (want die is het!) denkt echter dat hij haar herkend heeft en ze raakt in paniek. Zo komt haar overspel met de lekkere neger uit. Ze heeft hem al een brief geschreven dat ze hem minder vaak wil bezoeken uit angst voor ontdekking in het kleine dorp.

Dan wordt Wesley thuisgebracht door de politie. Hij wordt ervan verdacht de oude man te hebben verwond (niet gedood!) maar de man kan niet worden verhoord en het meisje is zoek. Saskia doet ook niet open als de politie bij haar aanbelt. Wesley vindt zichzelf echter een held en zet zijn verhaal op internet. Hij hoop dat vrienden het lezen en dat ze zijn potentiële vriendin over zijn heldendaad berichten.

Donderdag 
Het hele dorp heeft last van diarree door de bedorven paté van slager Brake. Postbode Walter  wordt tijdens zijn bestelronde overvallen door de felle aandrang en gaat zitten poepen langs het kanaal. Een meisje ziet hem en haar vader doet meteen een aanklacht bij de politie wegens exhibitionisme. De lokale politie wil de aanklacht negeren, maar krijgt er de kans niet voor.

Magda ziet haar kans wel schoon: ze weet dat de diarree van de paté komt en ze licht de lokale krant in. Het is komkommertijd en de krant pakt het groots aan door inwoners te interviewen. Niet iedereen wil echter meewerken. De politie gaat nog een keer naar Saskia, maar die wil haar opa niet aanklagen. Het artikel in de krant maakt indruk en de stiekeme apotheker licht bovendien de Gezondheidsinspectie in. Hij wil namelijk Herman Bracke ook een loer draaien.

Vrijdag 
Walter bezorgt de brieven verkeerd. Hij verwart nummer 27 met 72, waardoor Jan de dierenarts de brief van zijn eigen vrouw aan Bienvenue krijgt. Hij herkent het handschrift en stoomt de envelop open. Zo ontdekt hij het overspel van zijn vrouw. Als ze thuis komt, confronteert hij er haar direct mee. Ze besluit meteen op te stappen en in te trekken bij Bienvenue.

Een inspecteur van de gezondheidsdienst meldt zich bij Herman Bracke. Die wordt zo boos dat hij het hoofd van de man doorklieft met een hakbijl. Zijn zoon Wesley ziet toe hij hoe badend in het bloed van de man staat te jammeren. In de pers wordt alles enorm overdreven.
Herman wordt afgeschilderd als een monster en een seriemoordenaar. Alles wordt door de media uit het verband gerukt.

Zaterdag 
Saskia Maes is wanhopig: ze heeft geen geld meer en geen baan. Bovendien is haar opa naar haar op zoek. Jan hangt een advertentie op nu Catherine weg is. Hij wil een secretaresse in dienst nemen. Saskia ziet de advertentie en grijpt haar kans. Jan neemt haar meteen aan.

Dan komt er een groot aantal, elkaar snel opvolgende, ontwikkelingen:
- Wesley koopt eieren en tomaten en neemt wraak op de ruiten van Magda de Gryse. Zij is z.i. de oorzaak van de val van zijn vader.
- De apotheker vergiftigt de hond van Saskia, omdat hij een hekel aan haar heeft.
- Jan gaat schietoefeningen doen op de windmolens en één afgeketste kogel treft bij toeval de shoppende Saskia. De andere kogels zijn bestemd voor Catherine of Bienvenue. Hij gaat hen opzoeken.
- Catherine die bij Bienvenue is, verdenkt de apotheker de hond van Saskia gedood te hebben en gaat bij hem verhaal halen. Ze wordt weggeduwd vlak voor de auto van de opa van Saskia die met een geweer ook zijn verhaal komt halen. Als ze naar Bienvenue gaat, loopt die daarna woedend de straat op.
- Opa Maes schiet in het wilde weg en hij treft Bienvenue in zijn hoofd.
- Daarna gaat hij naar binnen, waar hij Catherine aantreft. Hij staat op het punt haar ook neer te schieten, maar hij wordt getroffen door een kogel van een politieagente.
- Wesley wil Magda de Gryse verkrachten maar krijgt zijn slappe lul niet bij haar naar binnen. Hij besluit daarna Blaashoek te verlaten.
- Walter de Gryse weet van dit alles nog niets. Hij fietst naar huis na zijn bestelronde. Hij hoort wel in de verte schieten. De tien windmolens zijn ineens gestopt en hij is van plan er ook maar mee te stoppen. Misschien wordt hij wel ontslagen vanwege de aanklacht wegens exhibitionisme. Lekker op vakantie met zijn vrouw gaan, dat ziet hij wel zitten. Hij fietst door naar huis.

Thematiek

Moord

In “Een zomer zonder slaap” wordt op een humoristische wijze uitgewerkt dat een onbenullige situatie in een dorp kan uitgroeien tot een groot drama, met verschillende moorden: - Er zijn tien windmolens geplaatst en daardoor kan Herman Bracke niet slapen. - Omdat hij zo moe is, valt hij met zijn neus in de eigengemaakte paté. - Zijn vrouw Claire wil dat hij de paté toch gaat verkopen. - Omdat de paté bedorven is, krijgt het halve dorp diarree - Magda de Gryse ziet nu haar kans schoon om de krant in te lichten en Herman een hak te zetten. - Herman schaamt zich voor het geleverde product en voor zijn zoon die bij een incident betrokken is. - De louche apotheker belt de gezondheidsdienst. - Herman slaat de Inspecteur met een hakbijl in zijn kop. - De andere slachtoffers zijn allemaal min of meer verbonden met dit voorval. - Van de ene moord komt de andere.

Motieven

Roddelen

Het hele dorp roddelt over elkaar, waardoor een situatie vaak uitvergroot wordt en weer uitmondt in een nieuwe situatie.

Jaloezie

Herman is beroemd om zijn paté en verdient veel geld; Magda is jaloers.

Overspel

Catherine wil het met Bienvenue doen.

Motto

Dehouck geeft zijn boek een Engelstalig motto mee.

Drinking in the morning sun
Blinking in the morning sun
Shaking off the heavy one
Heavy like a loaded gun.
What made me behave that way? 

Dit zijn enkele l tekstregels uit: One Day Like This - Elbow.

De tekstschrijver vraagt zich af hoe het allemaal zo gekomen is. Zowel het drinken in de morgen (slager Herman Bracke) als het laden van een geweer (dierenarts Jan) spelen een rol in het toch ietwat landerige dorpje Blaashoek.

Titelverklaring

“Een zomer zonder slaap” verwijst naar de passage waarin slager Herman Bracke problemen krijgt met de plaatsing van 10 windmolens in zijn dorpje Blaashoek. Door de komst van de molens die blijkbaar ook ’s nachts draaien en geluid maken, kan hij de slaap maar niet vatten. Dat gegeven heeft gevolgen voor de inwoners van het dorp. Hoe een klein en onbenullig voorval kan leiden tot een groot aantal noodlottige handelingen en toevalligheden.

Structuur & perspectief

Structuur
Het verhaal wordt opgebouwd in zes hoofdstukken die alle de naam van een dag dragen. Het eerste hoofdstuk heet Maandag en het zesde en laatste Zaterdag. Binnen de tijdspanne van een week speelt het drama in Blaashoek zich dus af. In een soort proloog geeft een alleswetende verteller aan dat er een klein krantenbericht aan de basis ligt van de ontwikkelingen in het dorp. Er komen tien windmolens in het dorp.

In de zes volgende hoofdstukken worden de ontwikkelingen uitgewerkt. Die zes hoofdstukken houden meteen een chronologische structuur in. De zes hoofdstukken worden door middel van typografische tekens onderverdeeld in subhoofdstukjes die soms maar heel klein zijn. Meestal verandert in zo’n nieuw stukje de plaats van handeling en de beschrijving vanuit een ander personage.

Het vertelperspectief ligt na afloop van de gebeurtenissen. De alwetende verteller kan er als het ware op terugkijken.

Perspectief 
Zoals hierboven blijkt is er sprake van een alwetende verteller die in de o.v.t. vertelt. Dat valt op te maken uit de volgende aankondiging op blz. 12: Eigenlijk begon de ellende ongeveer bij iedereen gelijktijdig, maar laten we voor de overzichtelijkheid nu ook maar met de slager beginnen.
Dat is een typische constructie voor een alwetende verteller, die zich dus ook nog eens expliciet als verteller voordoet. Vervolgens verplaatst de verteller zich in de geest van de slager, de apotheker, de vrouw van de postbode, de postbode, de zoon van de slager, een zielig meisje etc.

Op blz. 148 heeft de verteller nog zo’n expliciete verwijzing in petto voor de lezer. Wat precies het gevolg en de oorzaak was, het geweld van de vader of het geweld van de zoon, zorgde nog jarenlang voor discussie onder psychologen.

Met dit citaat geeft de verteller aan dat de geschiedenis van Blaashoek dus al enkele jaren achter ons ligt.

Decor

De tijdlagen van het verhaal 
Het verhaal wordt verteld binnen precies een week: namelijk van maandag tot en met zaterdag. We weten ook dat deze week in de maand juli ligt, maar een jaartal wordt nergens in de tekst genoemd. Wel lijkt het om een actuele gebeurtenis te gaan, zodat we mogen aannemen dat het verhaal in Blaashoek in het eerste decennium van de 21e eeuw plaatsvindt.

Het decor van de handeling 
Het verhaal speelt zich geheel af in een (niet) slapend dorpje in België (Vlaanderen): Blaashoek. Daarbij kun je denken aan een klein dorp waar een plaatselijke slager, apotheker, kruidenier etc. belangrijke inwoners van het dorp zijn. Niet ver ligt een grote stad (ongeveer 7 kilometer) waar de pubers van Blaashoek (zoals Wesley van de slager) hun middelbare school opleiding volgen. Blaashoek is zo’n “Man bijt hond” gemeenschap. Er lijkt niets te gebeuren, maar ineens slaat de vlam in de pan.

Beoordeling

De nieuwe roman van Bram Dehouck is vooral goed leesbaar vanwege zijn absurde humor. Er gebeuren dingen in het verhaal die normaal gesproken niet zouden kunnen. De humor doet denken aan die van Jitskefet. Maar veel spanning zit er eigenlijk niet in deze roman/thriller. Het is zeker geen aflevering van een spannende misdaadroman.

Niettemin is het boek erg leuk om te lezen en scholieren van havo en vwo zullen zich niet snel vervelen. Er zitten ook geen moeilijke (symbolische) interpretaties achter. Maar Bram Dehouck kan wel goed vertellen. 

De stijl van Dehouck is bovendien erg vlot; met grappige en sterke dialogen. 
Literaire waarde: 2 punten.

Recensies

"Het is een klein wonder hoe Bram Dehouck in amper tweehonderd pagina's meer dan twintig personages tot leven brengt." http://www.twenteuitdekun...-naaktslak

"Een realistisch verhaal is deze roman zeker niet. De personages, hoe levendig ze ook getekend worden, zijn typetjes die oververhit reageren." http://www.mpobooks.nl/re...rslaap.htm

Bronnen

Informatie over de schrijver.

http://bramdehouck.wordpr...press.com/