Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2021
- 260 pagina's
- Uitgeverij: Cossee
Flaptekst
In beslag genomen door een mysterieuze ziekte verliest een charmante actrice de grip op haar huwelijk, op haar dochter van elf en op haar leven. Haar bruisende bestaan in Amsterdam wordt steeds stiller; eerst voelt ze zich nog vertrouwd in haar eigen wijk, dan nog in de paar straten rondom haar huis, en uiteindelijk zoekt ze enkel haar toevlucht tot de matras dat voor de schouw in haar woonkamer ligt. Voor de buitenwereld wordt ze volledig onbereikbaar. Zelf overschat ze haar toestand en mogelijkheden, is jaloers op haar gezonde ex-echtgenoot en woedend op wat hij voor haar doet. De situatie verslechtert dermate dat ze haar dochter slechts eens in de week een uur onder toezicht mag zien.
Elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen wijze. Een goede moeder beschrijft de dynamiek in zo’n gezin, de ontwikkelingen binnen een huwelijk en de ups en downs van ouderschap. Aan de hand van WhatsAppberichten, spraakmemo’s en medische dossiers creëert Van Mersbergen een schrijnend beeld van het zorgsysteem in Nederland en de angst daar een kind aan te verliezen. Met een scherp oog voor de psyche schetst hij de ervaring van het verlies van stabiliteit binnen een familie.
Eerste zin
dossier ggz-Amstelland – 28 maart 2019 1 – ingesproken bericht van Anja Verver (de moeder), direct via whatsapp verstuurd aan behandelaar Thomas Wessels van ggz-Amstelland En toen ging ook nog mijn hondje dood.Samenvatting
Van deze roman is het erg lastig om een samenvatting van de inhoud te maken. De structuur van de roman is daar de oorzaak van. Anja Verver (de zieke moeder) communiceert alleen via spraakoproepen met haar begeleider Wessels die gedateerd zijn van 28 maart tot en met 3 april 2019. Daarin vertelt ze in niet-chronologische volgorde episodes uit haar leven. Dat gebeurt ook van de hak op de tak. Voor de lezer vaak heel moeilijk om haar gedachtegang te volgen.
Daarnaast is er de correspondentie vooral via de mail tussen begeleiders, vrijwilligers en de vader Evert de Heer over de slechte communicatie met hem en die begeleiders.
Aan het begin van deze roman merkt Evert op dat hij nu het volledige (en afgesloten) dossier over zijn vrouw heeft gekregen en hij heeft die berichten uitgeprint en op volgorde gelegd.
Anja, een actrice die in het verleden ook reclamespotjes een een filmrol speelde opnam, is psychisch ziek geworden, zeker nadat de man met wie ze zestien jaar heeft samen geleefd haar verlaten heeft voor een andere vriendin. Wat ze precies mankeert wordt niet duidelijk, maar depressiviteit is in ieder geval een van de symptomen. Ze heeft met Evert een dochter die in 2017 acht jaar oud is en Noes heet. Evert heeft met zijn nieuwe partner Carola een zoontje Siem gekregen, wat Anja ook niet kan uitstaan.
In de spraakberichten via whatsapp schrijft Anja aan haar begeleider vooral over de woensdagmiddagen waarop Noes haar een uurtje mag bezoeken. Maar in die berichten in het heden blikt ze steeds terug op het verleden: de eerste ontmoeting met Evert, de moeilijke bevalling, het begin van het schrijverschap van Evert, de scheiding, de dood van haar hondje, het verwaarlozen van Anoes, de situatie van van Anoes op school, het innemen van teveel pillen waardoor ze in het ziekenhuis terechtkomt, de situatie waarin ze tegenwoordig verkeert bijv. door op een oud matras op zolder te slapen.
Uit al haar problemen kun je opmaken dat Anja niet meer voor zichzelf (ze krijgt soms eten van de buurvrouw) en Anoes (die knapt taken op die niet voor een kind zijn- parentificatie-) kan zorgen.
Anja beschrijft in die een week één van de laatste woensdagen waarop Anoes haar bezoekt. Anja wil graag nog een keer naar de tuin achter haar huis, maar Anoes moet haar daar heen rijden in een karretje. Die moet ook eten kopen voor haar. Dan komt Evert ook nog, omdat Anoes haar broertje Siem heeft meegenomen. Uit die laatste passage blijkt hoe wanhopig Anja is geworden. Maar als Evert haar bij dat laatste bezoek toch 'een goede moeder 'noemt, lijkt er iets van nieuwe energie in Anja te stromen. Ze is van plan de volgende dag het beddengoed te verschonen.
Evert brengt de verhalen die hij van Anoes hoort over naar de begeleiders. Hij vindt het niet verantwoord dat een kind van die leeftijd haar moeder moet verzorgen. Er worden door de hulpverlenende instanties steeds pogingen gedaan om afspraken te maken, maar de- ouder- en- kind consulent Saïda (OKC) is vaak niet bereikbaar, op vakantie of zwanger en niet in staat om een afspraak voor een gesprek met Anja te maken. Die laat op uitnodigingen bovendien nooit wat van haar horen.
De toon van de mails van Evert (vanaf oktober 1917) aan de hulpverleners wordt steeds bozer en dan maakt hij in juni 2019 een eind aan de communicatie. Hij zegt dat hij het bezoek van Anoes aan haar moeder op de woensdagmiddag voortaan zelf wel zal regelen.
In die zin is de hele roman (?) een aanklacht tegen de zorgverleners die langs elkaar heen praten en weinig actie ondernemen.
Personages
Anja
Anja is actrice geweest, omdat ze op de toneelschool is geweest. Ze heeft een speelfilm gemaakt en spreekt vanwege de ruime verdiensten ook wel een een tv-reclame in. Maar ze is zichzelf gaandeweg gaan verwaarlozen en krijgt steeds meer kritiek van haar echtgenoot Evert, die op den duur meer vertier buitenshuis zocht. Anja wordt psychisch ziek. Je weet alleen niet wat ze precies mankeert: er worden namelijk heel wat etiketten op haar ziekte geplakt. Ze trekt zich steeds meer terug uit het maatschappelijke leven en ligt de hele dag op een versleten matras op haar zolderkamer. De wereld wordt zo steeds kleiner voor haar, omdat ze nauwelijks haar huis meer uitkomt. In de roman wordt een woensdagmiddag beschreven, waarin ze een uitje maakt naar de tuin achter haar huis. Ze moet er heen gebracht worden in een kar die haar dochter trekt. De omgeving (buurvrouw, vriendin, ex-man, huishoudelijke hulp) maakt zich zorgen en wil hulpverleningsinstanties inschakelen.
Evert
Evert wordt in deze roman voornamelijk beschreven vanuit het oogpunt van Anja. Ze is enkele jaren ouder dan hij, als ze hem ontmoet en eigenlijk was hij een eenvoudig iemand van het platteland. Hij zeurt over van alles en nog wat. ("Alles moet waterpas zijn en "rust-regelmaat- en reinheid) .") Hij ontwikkelt zich en hij schrijft een eerste roman. Hij uit daarna (omdat hij een Pietje Precies is) steeds meer kritiek op Anja die zich steeds ongelukkiger voelt. Evert zoekt zijn plezier buitenshuis, geeft literaire lezingen en ontmoet andere vrouwen. Waar zijn wereld ruimer wordt, krimpt die van zijn vrouw steeds meer. Evert krijgt vriendinnen en met één ervan, Carola, krijgt hij een zoontje Siem. Evert is wel bezorgd om de situatie met zijn dochtertje Anoes (o.a. de prestaties op school, het wekelijkse bezoek aan haar moeder, de parentificatie) en schakelt de hulpverlening in. Die werkt niet op de manier die hij wil en dat blijkt uit de mails die hij naar diverse personen stuurt. Hij stopt in 2019 met de begeleiding van die instanties.
Quotes
"Eindelijk, de band loopt, Wessels. Ik weet waar ik moet beginnen: bij mijn hondje. Dat was een test, zojuist. Stop. Pauze. Start. Sorry. Volgens mij staat het erop. Ik weet nog dat ik gisteravond welterusten zei, toen ze allemaal vertrokken waren. Ik zei het heel zachtjes tegen mezelf. Ik was helemaal gesloopt, maar tegelijk voelde ik me voor het eerst sinds tijden sterk genoeg om mezelf een goedenacht te wensen, en ik wist: na wat er deze dag allemaal gebeurd is kan ik starten. Eindelijk." Bladzijde 4
"Hij maakte alles waterpas maar lag zelf opgekruld als een klein kind in bed onder het kantelraam in ons oude huis met het lekkende dak. De groene schimmel zat hoog tegen de muren van het trappenhuis. Dan krulde hij zijn lijf op en duimde hij. Bijna niemand weet dat. Zo sliep hij in. Niet dat ik dat vaak zag, want meestal sliep ik al, maar soms werd ik ’s nachts wakker en dan keek ik altijd even naar hem en zag ik hem wel liggen, met zijn duim. Ik weet niet of zijn nieuwe vriendin dit weet. Daar zei hij gisteren niks over. Ik hoop dat die nieuwe dit niet weet." Bladzijde 8
"De kar gaat verder. het meisje trekt de kar, de wielen rollen, ik zit heel stil. Hij was een jongen toen ik hem leerde kennen, vierentwintig. Verwachtte ik misschien niet dat hij een man zou worden? Verwachtte ik misschien niet dat hij niet de man zou worden die hij nu is?" Bladzijde 112
"Uitzichtloosheid is wanneer je niet meer uit bed komt. Onder een dekentje verstoppertje spelen. Dat heb ik jaren gedaan: niet uit het raam kijken. Letterlijk. Nog steeds. Alleen als ik met de hond naar buiten ging kregen mijn ogen een beetje ruimte, maar dat was omdat hij moest piesen en kakken." Bladzijde 237
"Ik had ook gewoon na de havo een studie kunnen gaan doen in Zwolle of Enschede. Dat was te bereizen. In het weekend naar huis, met een tas vuile was. Maar ik wilde naar de toneelschool. Auditie doen, wachten, bief krijgen, brief openmaken. Je bent aangenomen." Bladzijde 207
Thematiek
Maatschappijkritiek op de hulpverleningMet deze roman heeft Van Mersbergen een aanklacht willen beschrijven tegen het systeem van de hulpverlening in een situatie waarin zijn psychisch zieke ex-partner 'Anja' verkeert en hun kind daaronder lijdt. Er zijn vrijwilligersorganisaties, maar ook een lijst van professionele instanties die de zorgwekkende situatie van een kind met betrekking tot een hulpbehoevende ouder moeten begeleiden. De onvrede en dus de kritiek van Evert richt zich op het gegeven dat de medewerkers/begeleiders steeds maar aan het praten zijn, rapportjes schrijven al of niet gelukte afspraken maken en vervolgens nooit iets in de praktijk doen. Ze dragen ideeën aan die óf niet werken óf niet worden uitgevoerd. Op den duur is hij er wel klaar mee. Hij zegt zijn medewerking op en het KOC sluit het dossier 'Anja" . "Een fijne zomer, ook namens de anderen."
Motieven
Psychische problemen
Anja is actrice geweest, maar nadat ze door Evert in de steek gelaten is, raakt ze in een moeras. Ze zakt daarin steeds verder weg en kan niet meer voor haarzelf zorgen. Ook de situatie met haar dochter Anoes wordt moeilijk. Op de woensdagmiddagen dat Anoes haar bezoekt, moet het kind voor haar moeder zorgen in plaats van andersom. Op een gegeven moment slikt Anja teveel pillen en moet ze naar het ziekenhuis worden gebracht. Omdat zij de ik-verteller is, weet je als lezer niet uit een betrouwbare bron of dat een opzettelijke zelfmoordpoging was of een ongelukje. Haar bestaan is letterlijk en figuurlijk uitzichtloos: Ze slaapt op een matrasje op de zolderverdiep[int en komt nauwelijks meet buiten.
Moeder-dochterrelatie
Deze bijzondere moeder-dochterrelatie heeft veel weg van het psychologische parentificatie-model. Dat wil zeggen dat kinderen de taak van de volwassene overnemen, omdat die er zelf niet toe in staat is. Hetzelfde verschijnsel kun je zien wanneer een vader overlijdt en de moeder steeds meer steunt op een jonge zoon die de taak van zijn vader overneemt. Zo doet Anoes de boodschappen en zorgt ze voor het eten van haar moeder. Anja wil eigenlijk alleen maar horen dat ze "een goede moeder" is.
Vader-dochterrelatie
Door de situatie met Anja heeft Evert zich geroepen gevoeld Anoes volledig in zijn gezin met Carola en zijn zoontje Siem op te nemen. Ze gaat slechts één keer per week op woensdagmiddag een uur naar haar moeder. Hij uit zijn zorgen over dat bezoek bij de hulpverlenende en dan begint het 'gedoe" , zoals dat onder het thema is beschreven. Evert zegt dat hij zijn kind altijd zal willen beschermen.
Echtscheiding
Evert kon de situatie met de zieke Anja niet meer aan, zocht zijn geluk, drank en seks bij andere vrouwen. Hij vertrekt uit huis en krijgt een nieuwe relatie die maar kort duurt, maar daarna meldt zich Carola IJzer die een zoontje met hem krijgt. Over Carola komt je als lezer weinig te weten. Anja is de eerste tijd van haar scheiding boos op zowel Evert als diens nieuwe vriendin.
Titelverklaring
De titel komt op blz.280 vrijwel letterlijk in de tekst voor. Na een bezoek van Evert aan Anja die de middag Anoes op bezoek krijgt, keert hij even naar haar terug en zegt: "Je bent een goede moeder.!" Een bladzijde later zegt Anja dan "En dan trekt hij de deur dicht en gaat de trap af. Een goede moeder. Hij zei precies dat, en dat zal ik onthouden."
Structuur & perspectief
De structuur is niet die van een gewone roman. In de proloog vertelt Evert dat het eigenlijk een verzameling van uitgeprinte spraakoproepen, mails en berichten is die in het dossier van Anja Verver door KOV zijn verzameld.
Er is een verhaalllijn die van 28 maart 2019 tot en met 3 april 2019 loopt en dat zijn uitgeprinte verslagen uit Anja's dossier. Daarin staan alleen spraakoproepen van Anja aan haar persoonlijke begeleider Wessels. De inhoud van de spraakoproepen vliegt van de hak op de tak. De lijn uit het verleden zijn de ontmoetingen met Evert, haar loopbaan als actrice en inspreekster van tv-reclames, de moielijke bevalling, de echtscheiding en de hopeloze situatie waarin Anja verkeert, de inname van teveel pillen,. Over het verleden vertelt Anja vooral over de ontmoetingen met Anja op woensdagmiddag, waaruit de lezer kan opmaken dat Anja totaal niet voor haar kind kan zorgen. In de spraakoproepen is Anja de ik-vertelster die zowel in de o.t.t. als de o.v.t vertelt. Ze is in haar toestand een 'onbetrouwbare vertelster'dat wil zeggen dat je er als lezer niet van kan uitgaan dat ze een goede blik op de werkelijkheid heeft.
De tweede verhaallijn (die overigens door de eerste heen loopt ) is van oktoberr 2017- tot juni 2019. Daarin doet Evert verhaal van zijn emailcontacten met de buurvrouwen van Anja, de huishoudelijke hulp, vriendinnen van Anja, de schooljuf van Anoes en vooral de diverse hulpverleners. Het gaat om zorgwekkende berichten van de omgeving van Anja en om vruchteloze mailpogingen van Evert aan de instanties. In de email-berichten aan elkaar wordt natuurlijk ook de ik-vorm door de opstellers van de mail gebruikt.
Decor
Het verhaal van Anja wordt verteld van 28 maart 2019- tot 3 april 2019. De mails van Evert lopen van oktober 2017- juni 2019. Maar er wordt natuurlijk ook gesproken over het verleden. De relatie van Anja en Evert heeft namelijk zestien jaar geduurd. Evert is in 2017 al een paar jaar weg bij Anja.Hij heeft een nieuwe toekomst opgebowd met een nieuwe partner, Carola. Er wordt verteld over de bevalling van Noes, een jaar of tien geleden. In de zomer van 2019 gaat Anoes naar het gymnasium: ze is dan ongeveer twaalf en haar geboorte moet dan hebben plaatsgevonden in 2007.
Het decor is een woonhuis in De Pijp in Amsterdam. Daar ligt Anja zich op een versleten matras in de zolderkamer te verwaarlozen. Het decor is dus niet zozeer van topografisch belang, maar meer symbolisch. Haar leefruimte oor Anja is ontzettend klein geworden, ook al omdat ze opgesloten zit in zichzelf.
Stijl
De stijl in deze aparte roman is ook opmerkelijk. Anja vertelt in haar spraakoproepen aan Wessels wat er in haar visie gebeurt. Daarin springt ze van het verleden naar het heden en vooral van de hak op de tak. Haar taalgebruik is echter wel gemakkelijk te volgen, ze gebruikt geen moeilijke woorden. Ze vertelt ook vrij beeldend, wat niet raar is voor een actrice.
De stijl van de emails aan de diverse instanties is vanuit de kant van de zorgeverleners ambtelijk en zakelijk.
Slotzin
Ik heb gezegd wat ik wilde zeggen. Het is nu afgesloten. We hebben de zomer en het volgende schooljaar als vooruitzicht. Ik zal mijn dochter blijven beschermen, maar ik zal ook mezelf beschermen en dat betekent afstand nemen. Daarom is dit mijn laatste bericht.Beoordeling
Ik vind Jan van Mersbergen een prima schrijver. Hij heeft voorheen prachtige romans geschreven, die zeker niet "middle of the road" zijn. (Morgen zijn we in Pamplona, Naar de overkant van de nacht, De Ruiter, De onverwachte rijkdom van Altena) Maar met het lezen van deze roman (?) heb ik veel meer moeite gehad dan ik vooraf had verwacht. Ik ben daarom ook diverse keren opnieuw in de roman begonnen, omdat mijn aandacht tijdens het lezen was verslapt. Dat lag niet aan de stijl van de schrijver, maar meer aan de gekozen structuur. Vooral in het middenstuk van de roman zat die langdradigheid van de zelfde gegevens me dwars. Uiteindelijk is de vorm een dossier met uitgeprinte documenten geworden. Ook omdat de ik-vertelster Anja van de hak op de tak springt , wordt het volgen van de verhaallijn lastig.
Hoewel aan het einde van het boek een disclaimer wordt geplaatst waarin staat dat het boek fictie is, heeft de auteur zelf in interviews aangegeven dat hij de situatie van zijn eigen relatie met 'Anja' beschrijft. Misschien had Van Mersbergen er beter voor kunnen kiezen om de slechte communicatie bij de hulpverleners in een non-fictievorm te gieten. Niettemn is de situatie voor zijn ex-vrouw schrijnend.. Maar dit is een boekverslag voor scholieren en ik beoordeel het boek of het een aanbeveling voor de leeslijst van middelbare scholieren is.
Mede om de gekozen structuur (een afgesloten dossier van de hulpverlening ) denk ik niet dat het een aantrekkelijk boek voor scholieren is. Dat is jammer, want Van Mersbergen verdient wel een grote groep lezers.
Natuurlijk snap ik de bedoeling van de auteur wel: hij beschrijft de maatschappelijke onvrede over de werkwijze van de hulpverlening. Veel woorden, maar weinig actief handelen. In die zin is de auteur in zijn opzet wel geslaagd. Herhaling van hetzelfde thema lijkt me niet meer nodig. Daarom kijk ik toch wel weer uit naar de elfde roman van de schrijver.
Recensies
"Ontroerend is dat de vader aan het einde tegen de moeder zegt dat ze ondanks alles een goede moeder is. “Dat is ook wat ik mijn ex graag wil meegeven. Van iedereen krijgt ze te horen dat ze niet in staat is een goede moeder te zijn, omdat ze niet kan voldoen aan de regels en normen die we daarvoor hebben opgesteld. Maar dat is geen onwil, het is onmacht. Binnen haar vermogens doet ze haar best.”" https://www.parool.nl/kun...gle.com%2F
"Van Mersbergen verleidt je ertoe om Anja serieus te nemen, zonder haar alle sympathie of voordelen van de twijfel te geven. Sympathie is sowieso een heikele kwestie in deze roman – het helpt dat je als lezer een vijand gemeen hebt met de twee ouders (De Instanties), maar Evert is al evenmin erg innemend. Zeker als lezer van de Baas-thriller De druppel herken je in zijn neurotisch handhaven van rust, reinheid en regelmaat een potentieel gevaar. Die karaktertrek zet Van Mersbergen mooi in voor de slotclimax, die na een iets te lang middenstuk nieuwe vaart in het verhaal pompt en waarover ik verder niet veel meer zal zeggen dan dat die van lef getuigt en je als lezer even echt verontrust." https://www.nrc.nl/nieuws...t-a4056160
"De stukken van Anja worden onderbroken door e-mails, verslagen en rapporten van instanties. Van Mersbergen toont haarfijn aan hoe tergend langzaam de bureaucratische raderen van zorginstellingen lopen. Evert schrijft keer op keer mensen aan die continu bezig zijn met het plannen van vergaderingen en overlegjes, maar die praktisch niets doen. Instanties die op elkaar wachten en naar elkaar verwijzen, maar zich niet houden aan de door henzelf opgestelde protocollen. Je voelt de machteloosheid en ergernis van Evert groeien als hij weer een bericht krijgt dat begint met holle slogans: ‘Samenwerken aan het plan doe je met elkaar! Sterker ben je Samen!’ Een goede moeder is een sterke maatschappelijke roman." https://www.tzum.info/202...de-moeder/
"Is dat portret, dat standbeeld, geslaagd? Geloofwaardig vond ik haar zelfzucht, richtingloze liefde én haar rancune, want natuurlijk haat ze haar ex met zijn ijzeren gelijk en zijn nieuwe liefde, en natuurlijk mist ze haar dochtertje. Dat hij met zijn vriendin een kind krijgt, kan ze niet verdragen – haar eigen falen als moeder wordt erdoor benadrukt – maar als ze het kind ziet als peuter, dan smelt ze voor hem. Ik kon het allemaal navoelen. Minder geslaagd vond ik de manier waarop ze zich meer en meer identificeert met een psychotisch personage dat ze ooit in een film speelde, dat komt wat gewild over." https://www.trouw.nl/rece...ogle.nl%2F
Bronnen
Interview met de schrijver over zijn boek en zijn relatie. "De roman is geschreven vanuit het perspectief van de moeder. Door haar ogen bekijk ik mezelf. Ik heb mijn rol willen onderzoeken en mezelf de vraag willen stellen: wat had ik anders kunnen doen? Wat ik tegenkwam? Ik heb overschat wat ik aankon en kon opvangen, tijdens en na de relatie. Ik verwijt mijn ex niks, zij kan er niets aan doen dat ze psychisch minder stabiel is. Ze kan de kinderen niet de begeleiding geven waarvan ik vind dat ze die nodig hebben, dus wilde ik het goed doen voor twee personen, net als Evert in het boek. Maar Evert is misschien ook degene die alles verpest, omdat hij niks kan loslaten en overal bovenop zit. Na de scheiding heb ik te lang gewacht met hulp vragen. Dat doe je niet zomaar, hulp vragen. Na zeker twee jaar klopte ik aan bij een Ouder- en Kind Team. Ze zeggen dat je daar altijd terecht kunt. Ik hoopte op steun en erkenning, maar ik liep tegen een muur op.'"
https://krant.ad.nl/title.../pages/118Radio-interview op NPO1 met de schrijver.
https://www.nporadio1.nl/...tot-nu-toeGeschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Ik vond het destijds mijn taak om de verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met nieuwe en/of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk ook gewoon leuk zijn. Docenten kunnen je met het aanprijzen van leuke en/of spannende boeken enthousiast maken. Stukken die interessant zijn, voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat. Ik heb nu ruim 1460 verslagen gemaakt, waarvan een heleboel Zeker-Weten-Goed-verslagen. Er staan vragen over de inhoud aan het eind om je te laten zien of je het boek begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik daarom zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Ik hoop altijd dat de 'moderne leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende schrijvers ook op de leeslijst te zetten. Uittreksels maken vond ikzelf vroeger helemaal niet leuk. Ik kocht daarom ook uittrekselboeken. (Bijvoorbeeld Literama, Apercu, Der Rote Faden) Nu maak ik zelf boekverslagen voor scholieren.com. Nog een gemeend advies: wees verstandig en lees altijd wel het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek ook niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com levert.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden