Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2005
• 119 pagina's
• Uitgeverij: Prometheus

Flaptekst

Eerste zin

Gelukkig zijn was het makkelijkste wat er was.

Samenvatting

Hoofdstuk I
Mischa Koreman komt nat geregend uit een bos gerend, koopt nieuwe sportschoenen, een gele ijsmuts en neemt plaats in een bus van Zuiderloon naar IJperloo. Hij moet zijn auto ophalen die daar geparkeerd staat. In het Doemsterveen heeft hij zojuist geoefend om te leren schieten met een pistool (Een kleine flashback vertelt hoe hij aan het pistool komt). Het uitgekozen doelwit was een boom. Toch wil hij daarna eigenlijk zijn uiteindelijke doel niet meer uitoefenen. Hij is van plan zijn ex-geliefde Lydie te vermoorden. Ze was hem waarschijnlijk ontrouw geweest. In de bus naar IJperloo zit echter een vervelende passagier. Deze scholier noemt ten overstaan van de andere buspassagiers een schoolmeisje "Viskutje" Hij heeft ook een hakenkruis op zijn tas afgebeeld en Mischa krijgt een enorme hekel aan de jongen, maar hij durft niets te zeggen. Hij is te laf om op te staan. Als de jongen de bus verlaat, achtervolgt hij hem naar zijn afgelegen boerderij. Vlak daarvoor houdt hij de jongen staande en vraagt hem hoe het meisje heet (Ze heet Esther Fechter). Daarna schiet hij hem zonder pardon dood en sleept zijn lichaam in een sloot. In Amsterdam ontdoet hij zich van het moordwapen en de spullen (schoenen en gele ijsmuts) die hij had aangeschaft. Daarna gaat hij naar bed.

Hoofdstuk 2
De verteller in dit hoofdstuk is advocaat en heet Wybren Fechter. Hij heeft een briefje in de brievenbus gekregen, waarop "Iedereen neukt Viskutje" staat. Hij voelt meteen aan dat het op zijn 15-jarige dochter Esther slaat. Blijkbaar heeft die al seks met jongens. Hij is na de dood van zijn vrouw het echte contact met zijn dochter kwijtgeraakt. Ze zijn vanuit Amsterdam verhuisd naar Zuiderloon in het oosten van het land. Hij voelt zich niet lekker bij die gedachte aan wat op het briefje staat. Hij verdenkt de puber Bart Meeuwse ervan: een scholier die met een hakenkruis op zijn tas rondloopt en een relatie met zijn dochter onderhoudt. Na het tweede briefje dat hij krijgt waarop staat: "Viskutje vindt het lekker”", besluit hij het aan zijn dochter te vragen. Maar ze weet volgens haar niet waar de naam "Viskutje" op slaat.

Dan komt ze op een dag heel verdrietig thuis. Bart heeft haar in de bus "Viskutje" genoemd. Dit is dezelfde dag die in hoofdstuk 1 wordt beschreven. Daarna vertelt ze dat ze het laatste jaar met Bart seks heeft gehad, omdat ze verliefd op hem was. Hij had zoveel status op school, maar ze hoorde van een vriendin dat hij andere jongens liet toekijken als ze vrijden. Ze wilde het uitmaken, maar wordt dan enkele malen het slachtoffer van groepsverkrachting en chantage. Wybren is woedend en besluit dat Bart moet worden gedood: hij wil hem echter eerst martelen. Ook begrijpt hij dat het over is met hun verblijf in Zuiderloon: in het dorp zijn ze onmogelijk geworden. Hij wil een sabbatical year nemen en met Esther de wereld rondreizen. Aan het eind van dit hoofdstuk beseft hij dat hij de jongen niet zelf kan vermoorden, want dan zou Esther na haar moeder ook haar vader kwijt zijn, omdat hij dan in de gevangenis eindigt. Maar hij balt de wil in een gedachte samen: de jongen moet gedood worden.

Hoofdstuk 3
Mischa is naar Sydney gevlucht. Hij is niet opgepakt na de moord: er was in de media sprake van een man "met een gele ijsmuts", maar ze hebben de dader op de moord van Bart Meeuwse niet kunnen achterhalen. Het blijkt dat hij wel een goede daad heeft verricht, want van Bart deugde niet veel. Toch kan hij niet met de gedachte leven dat zijn nieuwe, lieve vriendin Lynda met een moordenaar getrouwd is. Hij wil het haar die dag opbiechten en verwacht dan dat er aan hun relatie een einde zal komen. Om die gedachte af te zweren loopt hij over de boulevard Circular Quaiy en geeft het menselijke standbeeld dat een ezel voorstelt, een briefje van 100 dollar. Hij hoopt dat dit gebaar een positieve uitwerking zal hebben. Daarna neemt hij plaats op en terras en heel toevallig gaat daar ook een andere Nederlander zitten. Ze raken in gesprek, al is Mischa niet erg spraakzaam. Op een bepaald moment komt de dochter van de man ook naar het terras. Mischa herkent haar en zij herkent hem.

Hoofdstuk 4
Wybren is met Esther in Sydney: ze hebben nog één middag voordat ze naar Nieuw Zeeland vertrekken. Na de moord op Bart heeft hij nog even getwijfeld of hij de jongen soms in een vlaag van verstandsverbijstering heeft vermoord (de samengebalde wil), maar zijn alibi had geklopt. De dader was niet gevonden, maar in zijn hart was hij hem heel dankbaar geweest. Zijn dochter Esther lijkt weer op te bloeien tijdens de reis. Ze wil graag de ezel (het menselijke standbeeld) een bedrag van 10 dollar schenken. Als ze het biljet in diens doos doet, ziet ze een biljet van 100 dollar. "De ezel heeft een goede dag", vindt Wybren. Daarna gaat Esther op haar eentje de stad in. Dat kan daar, het is er veiliger dan in Zuiderloon. Wybren bezoekt wat toeristische attracties en neemt daarna plaats aan een tafeltje op een terras. Daar zit toevallig een andere Nederlander. Hij biedt de man een kopje koffie aan, maar verder is die niet erg toeschietelijk. Esther komt iets te laat op de afgesproken plaats: Wybren maakt zich wel even zorgen, maar uiteindelijk komt ze toch. Er straalt een glimlach van geluk om zijn mond. Ze blijkt een cadeautje voor hem gekocht te hebben. Als hij gaat afrekenen, ziet hij dat Esther nog even praat met de Nederlander. Als ze weglopen, ziet hij een gelukkige glimlach om haar mond. Ze belooft dat ze hem iets in het vliegtuig naar Nieuw Zeeland zal vertellen, als Wybren zal beloven dat hij haar zal geloven. Dat doet hij. 

Hoofdstuk 5
De verteller in het laatste, (heel korte) hoofdstuk is weer Mischa. Hij vertelt iets over de korte dialoog die hij heeft gevoerd met Esther. Ze herkenden elkaar vanuit de bus. Ze heeft hem gevraagd waarom hij Bart had vermoord en daarop kreeg ze het antwoord dat hij vond dat Bart zich had misdragen tegenover haar. Op de vraag of Bart nog iets gezegd had, had hij "nee" gezegd. Daarna had Esther hem bedankt voor de moord. Voor Mischa is dit het antwoord op de vraag of hij alles aan Lynda moest opbiechten. Hij heeft nu immers een goede daad verricht. Hij zal de moord niet aan Lynda vertellen. Als ze aan komt lopen, hoopt hij dat er net zo’n glimlach van geluk op zijn gezicht te lezen valt, als Wybren had toen Esther kwam aanlopen.

Personages

Mischa Koreman

Hoofdpersonage. Hij komt uit Amsterdam en gaat in IJperloo naar het bos. Hij wil aanvankelijk zijn ex vermoorden, daar komen veel emoties bij kijken: hij vindt het heel erg spannend en moeilijk. Maar omdat er in de bus een ander doelwit verschijnt, doet hij dat niet en vermoordt hij Bart. Hierdoor lijkt hij toch nog een soort impulsieve moordenaar. Hij kocht een gele ijsmuts, nogal opvallend. In alle kranten wordt hij dan ook 'de man met de gele ijsmuts' genoemd. Toch wordt hij niet gepakt. Hij heeft zelf het idee dat hij een goede daad heeft gedaan door Bart te vermoorden. Wanneer hij Esther spreekt, blijkt dat voor haar ook zo te zijn. Het spreekt van karakterontwikkeling dat hij het aan zijn nieuwe vriendin wilde vertellen. Toch doet hij dat uiteindelijk niet, omdat Esther hem heeft bedankt.

Wybren Fechter

Hoofdpersonage. Hij is advocaat en vader van Esther. Na de dood van Esthers moeder zijn ze naar IJperloo verhuisd. Wybren heeft geen goede relatie met Esther, dat ziet hij graag veranderen. Wanneer er op een dag een briefje met 'viskutje' door de brievenbus valt, wil hij dan ook uitzoeken waar dat vandaan komt. Hij komt over als een zorgzame vader die het beste voor zijn dochter wil.

Esther Fechter

Dochter van Wybren. Ze zat bij Mischa in de bus toen ze door Bart 'viskutje' werd genoemd. 'Viskutje' blijkt nog maar het topje van de ijsberg: Esther vertelt aan haar vader dat ze verliefd was op Bart, daarom seks met hem heeft gehad, maar later gechanteerd is en meerdere groepsverkrachtingen heeft moeten doorstaan. Ze lijkt daarom voor haar vader een typische puber, maar ze heeft eigenlijk een heel groot trauma. Wanneer ze samen met haar vader naar Australië gaat, leeft ze weer wat op, zeker nadat ze Mischa ook heeft gesproken.

Quotes

"Onderweg in zijn auto naar IJperloo was het pistool als een wond in zijn zij gaan branden. Toen hij dat niet meer kon verdragen haalde hij het uit zijn zak en legde het op de passagiersstoel, onder Lydies voorbije billen." Bladzijde 13

"Ze klonk beschaafd, bang en dapper tegelijk als iemand die voor een vervolgde overtuiging uitkomt. Maar toen ze haar hoofd weer afwendde, dacht Mischa toch in de lijn van haar wang en kaak te zien dat zich overal kleine spiertjes inspanden om te zorgen dat ze niet ging huilen. Hij hoopte, misschien even sterk als het meisje zelf, dat dat niet zou gebeuren en dat de stem haar nu met rust zou laten." Bladzijde 23

"Mischa wist niets meer om te zeggen. 'Ik ga je doodschieten,' zei hij. De jongen keek hem aan, niet bang, meer als iemand tot wie doordringt dat hij met een gek staat te praten en die naar een nieuwe houding zoekt. 'Ik hou ook van haar,' zei hij. Hij nam weer een trek van zijn sigaret. Mischa schoot. Hij voelde weer de stoot tegen zijn handpalm, herkende de knal van zijn schot op de boom." Bladzijde 29

"'Pap! Ik bèn Viskutje!' 'Ben je... Heb je... Ben je met hem naar bed geweest? Met Bart Meeuwse? Maar dat is toch niet zo heel verschrikkelijk? Ik ben niet boos. Beloof me dat je altijd zult weten dat ik nooit boos op je zal zijn om zulke dingen?' Maar ze had zich al op de bank gegooid, tegen hem aan, hij proefde haar tranen al, dik en groot, voelde het schokken van haar schouders tegen zijn borst, haar vuisten die op zijn schouders sloegen, alsof ze de werkelijkheid kapot wilde ranselen en hij dacht: het is erger dan ik heb durven denken. Oneindig veel erger." Bladzijde 57

"Ze lachte met een scheef lachje. 'Ik ben blij dat hij dood is,' zei ze. 'Dat durf ik nu pas te voelen. Vind je het erg dat ik dat zeg? Hij was toch een mens.'" Bladzijde 112

Thematiek

Moord

Mischa wil eerst zijn ex vermoorden, maar vermoord uiteindelijk Bart, om iets dat relatief klein lijkt. Zo klein is het niet: Bart had grote invloed op Esther. De moord op Bart is dan ook de grootste gebeurtenis in het verhaal. Tegelijkertijd moet Mischa leven met het feit dat hij een moordenaar is.

Toeval

Dit thema is vooral op het einde te zien, wanneer de twee verhaallijnen door toeval samenkomen in Australië.

Seksueel geweld

De relatie tussen Esther en Bart leidt tot chantage en groepsverkrachtingen. Dit leidt uiteindelijk tot de benaming 'viskutje'. Deze benaming zorgt ervoor dat Mischa Bart vermoord, en daarmee indirect Esther van haar verkrachter verlost.

Motieven

Haat/liefde

Mischa heeft grote haat voor zijn ex, die hij aanvankelijk wilde vermoorden. Daarentegen heeft hij veel liefde voor zijn nieuwe vriendin. Wybren heeft liefde voor zijn dochter, Esther, maar haat Bart.

Vader-dochterrelatie

De moeder van Esther is overleden en de relatie tussen Wybren en Esther werd steeds minder. Wanneer Esther vertelt wat er allemaal met haar gebeurd is, groeien ze meer naar elkaar toe en kan Wybren haar proberen te helpen.

Motto

Er is geen motto.

Opdracht

Er is geen opdracht.

Titelverklaring

De voor een roman vreemde titel is terug te vinden in hoofdstuk 3 en 4 van de roman. In Sydney staan op de boulevard enkele menselijke standbeelden. Een daarvan verbeeldt een ezel. Voorbijgangers gooien muntjes in een doos voor de artiesten. Op de bewuste dag gooit Mischa 100 dollar in de doos van de ezel: hij wil daarmee als het ware een soort noodlot afkopen. Hij wil namelijk aan zijn vriendin Lynda opbiechten dat hij een moordenaar is. Het menselijke standbeeld profiteert dus van zijn houding.

Op dezelfde dag is Esther Fechter in Sydney: zij heeft ook sympathie voor het menselijke standbeeld. Zij geeft 10 dollar en ze ziet op dat moment dat er ook een briefje van 100 dollar in de doos zit. Wybren Fechter zegt daarop op bladzijde 97, dat de ezel een goede dag heeft.

De ezel brengt de twee personages Mischa en Esther weer samen en zij kan Mischa dan bedanken voor de moord. Zo komt alles weer goed. In feite is het dan ook een goede dag voor Mischa (die toch eigenlijk een onverklaarbare moord heeft gepleegd) en voor Wybren (die constateert dat zijn dochter Esther er weer gelukkig uit ziet na de verschrikkingen die ze heeft moeten ondergaan.) De band met haar is weer verstevigd, want hij had haar als pubermeisje toch een beetje uit het oog verloren, omdat hij teveel bezig was met zichzelf en het verwerken van het verdriet om zijn overleden vrouw. Het is derhalve "Een goede dag" voor drie "ezels".

Structuur & perspectief

Het boek heeft een vaak toegepaste structuur. Er zijn twee verschillende verhaallijnen die verdeeld worden over vijf hoofdstukken. Het laatste hoofdstuk heeft bijna iets van een epiloog weg. De twee verhaallijnen komen in hoofdstuk 3 en 4 bij elkaar. Er zijn twee verschillende vertellers: Mischa en Wybren. 

Het verhaal wordt vrijwel chronologisch verteld. Slechts hier en daar wordt de tijdlijn onderbroken om enige informatie uit het verleden te vertellen. Hoofdstuk 1 en 2 spelen in principe op dezelfde dag, hoofdstuk 3, 4 en 5 ook en tussen die twee momenten zullen waarschijnlijke enkele maanden zitten. De moordenaar is naar Australië afgereisd en de tweede verteller Wybren maakt met zijn dochter een wereldreis in een sabbatical year.

Het boek heeft een opening in handeling (je wordt meteen in het verhaal geplaatst zonder voorinformatie) en een gesloten einde (datgene waar het in de roman omdraait wordt naar tevredenheid van alle personages afgesloten).

De roman heeft een meervoudig perspectief. Er zijn twee personale vertellers (hij-vertellers). In hoofdstuk 1, 3 en 5 is dat Mischa Koreman, in de hoofdstukken 2 en 4 is dat Wybren Fechter. 
Beide vertellers vertellen in de onvoltooid verleden tijd (achterafvertellers) en hun ervaringen, gevoelens worden van binnenuit beschreven.

Decor

Het decor wordt duidelijk genoemd. In het oosten van het land (dicht bij de Duitse grens) liggen de twin city's Zuiderloon en IJperloo (fictieve namen). Dichtbij is het Doemsterveen, (symbolische naam) waar de moord op Bart wordt gepleegd.

Hoofdstuk 3, 4 en 5 spelen in de wereldstad Sydney waarheen Mischa is gevlucht en Wybren en zijn dochter als toeristen komen. 

Wat de tijd betreft zijn er niet zulke directe aanwijzingen te vinden. Het verhaal speelt zich waarschijnlijk wel af in de laatste jaren van de vorige eeuw of in de beginjaren van deze eeuw, maar er zijn geen concrete gegevens voor data te vinden. Slechts op bladzijde 56 staat als tijdgegeven vermeld dat Esther en Bart wellicht computerspelletjes op zolder hadden gespeeld.

Met de onduidelijkheid van plaats (fictieve namen) en tijd kan Krabbé wellicht willen benadrukken dat het niet zozeer om de moord zelf als wel om de motieven van de dader erachter gaat.

Stijl

De stijl kenmerkt zich door relatief korte zinnen en makkelijk taalgebruik. Daarnaast worden er wat groffe woorden gebruikt, zoals 'viskutje' en 'bitch'. Ook zie je veel spreektaal, bijvoorbeeld 'hè'. Je ziet geen duidelijke verschillen tussen welke verteller aan het woord is, behalve dat het natuurlijk over andere onderwerpen gaat. Soms staan er woorden schuingedrukt, om ze meer nadruk te geven. 

Slotzin

En toen hij haar uit het gedruis van Circular Quay zag opduiken, blij en met een grote lach naar hem zwaaiend, hoopte hij dat er op zijn gezicht net zo'n geluk te zien was als er op dat van Esthers vader was geweest toen zij kwam.

Beoordeling

Ik vond dit best een spannend boek. Waarom Mischa Bart vermoordde, dat wist je meteen, maar dat Bart zulke gruwelijke dingen heeft gedaan, zag ik niet aankomen. Je leeft ook erg mee met Esther, mede doordat het vanuit het perspectief van haar vader is, die haar alleen maar had willen beschermen. Het ongelooflijke toeval dat Esther en Mischa elkaar tegenkomen in Australië, vind ik wel wat ongeloofwaardig. Desondanks is het fijn dat het goed afloopt. Ondanks dat er een moord is gepleegd, krijg je sympathie voor de personages en zelfs voor de moordenaar.

Recensies

"In Een Goede Dag voor de Ezel is het de moraal die centraal staat. Zittend in een bus ziet hoofdpersoon Mischa hoe iemand vernederd wordt. Waarom grijpt hij niet in? Waarom grijpt geen van de medepassagiers in? ‘De volwassenen die het dichtstbij zaten, keken nu strak voor zich uit, verlangend naar de halte waar ze konden ontsnappen aan hun lafheid dat ze dit toelieten. […] Mischa vroeg zich af wat er zou gebeuren als hij zich omdraaide en zei: “Weet je wel dat het zeer onbehoorlijk is om zo te praten?” Hij zou het niet doen. Net als alle anderen zou hij zo meteen, misselijk van zichzelf omdat hij hier niets aan had gedaan, de bus verlaten.’" https://deleesclubvanalle...r-de-ezel/

"Het verhaal is strak gestructureerd en onderverdeeld in vijf hoofdstukken waarin afwisselend het perspectief van Mischa en Wybren aan bod komt. Mischa is de moordenaar en Wybren is de vader van Esther, het vriendinnetje en slachtoffer van de vermoorde Bart. Door deze keuze voor een wisselend personaal perspectief laat Tim Krabbé de lezer op eenvoudige wijze meevoelen met de verschillende hoofdbetrokkenen, die twee kanten van het bovengenoemde morele dilemma vertegenwoordigen. Tegelijkertijd hanteert hij daarmee het procédé waarbij de lezer net iets meer weet dan de afzonderlijke personages. Met name het personage van Wybren als onzekere vader die vermoedt dat er iets met zijn dochter aan de hand is, zet Krabbé overtuigend neer. De dilemma’s van de moderne, alleenstaande ouder die zijn kind niet wil belasten met zijn eigen gevoelens (van rouw voor zijn overleden vrouw) en haar volledig zijn vertrouwen wil geven door haar gangen absoluut niet na te gaan, worden mooi beschreven." https://www.boekentaal.in...im-krabbe/