Ben jij 16 jaar of ouder? Doe dan mee aan dit leuke testje voor het CBR. In een paar minuten moet je steeds kiezen tussen 2 personen.

Meedoen

Duinbrand door Robert Haasnoot

Zeker Weten Goed
Foto van Cees
Boekcover Duinbrand
Shadow
Zeker Weten Goed

Boekcover Duinbrand
Shadow
Duinbrand door Robert Haasnoot
Shadow

Oefenen voor je mondelingen?

Komen je mondelingen er aan en wil je oefenen? Probeer onze Boekenquiz. We stellen je open vragen over de gelezen boeken.

ADVERTENTIE
Overweeg jij om Politicologie te gaan studeren? Meld je nu aan vóór 1 mei!

Misschien is de studie Politicologie wel wat voor jou! Tijdens deze bachelor ga je aan de slag met grote en kleine vraagstukken en bestudeer je politieke machtsverhoudingen. Wil jij erachter komen of deze studie bij je past? Stel al je vragen aan student Wouter. 

Meer informatie

Feitelijke gegevens

  • 1e druk, 2020
  • 247 pagina's
  • Uitgeverij: De Geus

Flaptekst

Jaren zeventig. In vissersdorp Zeewijk strijken op een dag rondtrekkende vreemdelingen neer. Ze installeren zich met hun auto's en woonwagens in de duinen. Hun aanwezigheid zorgt voor onrust en opwinding. De jonge Paul, opgroeiend in een streng religieus gezin, maakt bij toeval kennis met het meisje Kima, een van de onaangepaste vreemdelingen. Hun geheime vriendschap groeit, terwijl de dorpsbewoners zich door allerlei gebeurtenissen steeds minder veilig voelen. Langzaam keert men zich tegen de nieuwkomers. Fatale gevolgen blijven niet uit

Eerste zin

Ray komt ermee. Mijn broer is als laatste aangeschoven, de pannen en de schaal met meatloaf staan al op tafel, als ik hem opgewonden iets hoor zeggen over zigeuners in het dorp.

Samenvatting

Paul Honsaat is bijna dertien jaar als er een groep zigeuners zijn woonplaats Zeewijk binnen  komt. Ze nemen plaats in de duinen. Paul woont met zijn ouders, twee zussen en een broer naast een visfabriek waar mooie Joegoslavische gastarbeidsters werken. Hij heeft wel eens seksuele gedachten bij die meisjes. Het gezin is overigens heel streng gereformeerd (Bevindelijk heet dat) en leeft naar de regels van de (Staten) Bijbel..

Een deel van het volgende hoofdstuk  wordt verteld vanuit het zigeunermeisje Kima (dat ziek is en door een oudere vrouw Taleyta wordt behandeld). Een ander vertelperspectief is dat van de dienstdoende agent in het dorp slaags raakt met drie zigeunerjongens.
Paul moet op zondag altijd naar de kerk en na afloop komt er een oudere vrouw Marre-Leu haar godsdienstige ideeën bij hen thuis uitleggen. Als ze kip eten, schiet een kippenbotje in Pauls keel en hij stikt bijna.  Hij blijft gelukkig leven en ziet dat als een teken van God. Die middag loopt hij stiekem weg en hij gaat in het duin liggen. Als hij zijn ogen opent, ziet hij een zigeunermeisje. Ze verstaan elkaar niet, maar ze spreken toch af voor de volgende middag,  na schooltijd  om vier uur. Een boodschap van God, denkt hij.

De volgende dag moet Paul naar school. De meester vertelt over het Bijbelverhaal  van het dode dochtertje van Jaïrus en hij moet dan denken aan zijn dode oma in de kist. Het was de eerste dode die hij ooit zag.  Gelukkig werd die niet tot leven gewekt. Omdat Paul niet de juiste opmerkingen tegen de meester maakt, moet hij nablijven en dan loopt hij de kans mis om Kima weer te ontmoeten. Hij redt de afspraak gelukkig net op tijd. Hij laat haar in de duinen zien hoe je een half onder het zand verborgen bunker kan binnendringen. Twee zigeunerjongens zijn door de politie opgepakt vanwege de kloppartij op zondag.

Het dorp begint zich te roeren, maar ook thuis is het allemaal geen koek en ei. Vader en moeder hebben weer eens ruzie en dan praat moeder een tijdje  niet. Paul weet dat God eigenlijk alles regelt en bestiert. Hij hoopt Kima weer te zien. Die ziet ' s nachts de oude vrouw Taleyta naar haar wenken. Ze gaat niet op de uitnodiging in.

In het dorp overleggen de politie, de wethouder en de burgemeester over de positie van de zigeuners. Ze vinden dat ze uit het duin naar een andere plaats moeten worden gebracht.  Kima vindt een dode Taleyta  in haar woonwagen en is erg geschokt. De begrafenis moet snel plaatsvinden, omdat ze moslims zijn.
Paul vertelt aan de lezer dat zijn vader eerst in Amerika woonden. Zijn moeder is Amerikaanse. Haar vader, Pauls opa, deed helemaal niet zo leuk tegen haar, omdat ze van het  katholieke geloof afkerig werd.

De onenigheid tussen vader en moeder is nog niet over. De vreemde Marre-Leu probeert moeder steeds van haar  zonden te overtuigen en vindt dat ze een tijdje bij Marre-Leu moet komen wonen. (Zijn ze mogelijk lesbisch, of gaat het alleen om het geloof?)
Paul die weer met Kima had afgesproken, mist haar, omdat ze bij  de begrafenis van Taleyta moest zijn. Ze spreken weer voor een volgende keer af.

Het dorp krijgt steeds meer het besef de zigeuners verplaatst worden dicht bij een woonwijk en een aantal inwoners gaat protesteren. Diverse zigeuners hebben in een winkel etenswaren  gestolen en ook voelen de dorpelingen zich bedreigd. Een man strooit daarom heel fijn glas op de plek waar ze hun caravans gaan neerzetten..
Paul heeft die woensdag geld uit de portemonnee van zijn moeder gestolen en liegt ook nog eens dat hij dit niet heeft gedaan. Hij spijbelt bovendien, want hij wil Kima zien. Dat lukt weer in de duinen en de volgende stap is een heel lange kus.

De vrouwen in Zeewijk  roepen op tot een demonstratie tegen de verhuizing van de zigeuners. Het wordt een volksoploop op het moment dat de zigeuners worden verplaatst. Een confrontatie is onvermijdelijk. Paul is erg verliefd op Kima en laat één van de Joegoslavische meisjes een liefdesbrief opstellen. Die wil hij aan haar geven. Zijn moeder heeft haar spullen intussen overgebracht naar Marre-Leu. Hij gaat in de richting van het kamp en vraagt aan de verkeerde  jongens of ze weten waar Kima is. Dat valt verkeerd bij Yonnouf en hij wordt in elkaar gebeukt. Wanneer hij gewond door boze Zeewijkers wordt aangetroffen, zijn de rapen gaar en wordt er flink gevochten. Aan beide zijden vallen gewonden. De politie schiet in de lucht.

Paul die thuis gewond ligt en verzorgd wordt door zijn zus, voelt zich schuldig. De zigeuners moeten namelijk het veld ruimen. Kima steekt de woonwagen van Taleyta in de fik (titel)  en weet zelf maar ternauwernood te ontsnappen. Ze wilde zich verlossen van de (angst)dromen die Taleyta voor haar in petto had. Taleyta was een vrouw die geloofde in de kracht van sterren maar ook in kruiden en zag in Kima een opvolgster.

Ineens springt de vertelling veertig jaar verder. Paul vertelt over de dood van zijn moeder en hij onthult ook dat hij nog regelmatig angstdromen heeft over dat hele hele verhaal van veertig jaar terug. Zijn tweede vrouw wil hem wel helpen, maar hij laat haar in die troost niet toe.

In het allerlaatste subhoofdstuk vraagt zijn zus Joyce of hij nog steeds de vertaalde brieven naar Kima wil brengen. Dan wil ze wel met hem meegaan. Paul zegt : "We gaan". 


Dit verslag gaat verder na deze boodschap.

Verder lezen
Gids Eindexamens

Alles wat je moet weten over de eindexamens

Personages

Paul

Paul Honsaat (op één letter na een anagram van Haasnoot) is 12 jaar als hij Kima ontmoet, een zigeunermeisje dat moslima is. Hij ziet het als een taak van God om haar te bekeren tot het Christendom. Elk stapje ziet hij als een aanmoediging van God om hem dichter bij Kima te brengen. Immers mensen kunnen niet kiezen is hem in het predestinatie-geloof van zijn familie altijd bijgebracht. God kiest voor jou, de mens kan niet kiezen. en Paul wil zijn missie volbrengen. Wel heel grappig is eigenlijk dat Haasnoot Paul ook dingen laat doen die de Zeewijkers afkeuren (stelen - uit zijn moeders portemonnee, liegen, spijbelen). Zo komt hij dicht bij het vooroordeel van de Zeewijkers over de zigeuners. Paul is ook een jongetje met een droom (gezagvoerder van een DC-10 worden), maar in zijn latere leven heeft hij meer angstdromen dan toekomstdromen. Na de scheiding van zijn eerste vrouw, kan zijn tweede vrouw hem daarbij ook niet helpen. Veertig jaar later wordt hij nog wel lastig gevallen in dromen.

Kima

Kima is een paar jaar ouder dan Paul. Ze staat eerst onder invloed van de oude Taleyta (een op natuurgodsdienst georiënteerde vrouw) . Ze baseert zich op voorspellingen in de sterren en heelt ziektes met kruiden. Taleyta ziet in Kima een opvolgster. In de nacht van haar dood wenkt ze het meisje, dat niet op de uitnodiging ingaat. De volgende dag is Taleyta dood. Kima wordt ook geplaagd door dromen en met het in brand steken van de woonwagen van Taleyta hoopt ze daaraan een einde te maken. Bijna komt ze bij de brand om. Ze ziet Paul daarna niet meer, omdat hij in elkaar wordt geslagen en de dorpsopstand uitbreekt. De zigeuners moeten weer uit het dorp aan zee vertrekken.

Quotes

"Wat ik destijds heb aangericht kon ik onmogelijk voorzien. Ik was bijna dertien. nog maar een kind. Ik mag het mezelf niet aanrekenen." Bladzijde 12
"Lang schudden ze elkaar de hand - steeds langzamer. de onverstoorbare kerkklok verderop negerend. Als hij haar eindelijk loslaat, doet hij een paar passen achteruit en zwaait. "Dag", zingt hij. Hij draait zich om, holt een duintje op en is even later verdwenen." Bladzijde 48
"Wij waren ooit ook vreemdelingen voor het dorp, dat ga ik haar vanmiddag vertellen. Hoewel het voor ons toch anders was dan voor haar toen we naar Nederland verhuisden, want wij kwamen uit Amerika, het land van de bevrijders. Niemand vond ons verdacht. En wij waren ook niet donker." Bladzijde 110
"De portemonnee ligt al jaren open en bloot in of naast de fruitschaal. Nooit is het in me opgekomen om er geld uit te pakken, echt nooit. Het was een ingeving en die kreeg ik niet uit mezelf. Een mens kan uit zichzelf niet kiezen, zei ouderling Vonk onlangs op de catechisatie, waar ik toen wel van schrok. Maar nu begrijp ik het." Bladzijde 143
"Er moeten die avond minstens driehonderd demonstranten op het veldje bij de Krom hebben gestaan. Volgens sommigen waren het er mee, veel meer zelfs, maar hun geheugen zal, ruim vier decennia later, danig zijn vertroebeld. Zelf zie ik de betogers van tijd tot tijd terug in dromen." Bladzijde 214
"Donkere, helderziende ogen. Je moet uitkijken. Als je zigeunerinnen de kans geeft, zien ze niet alleen je toekomst maar ook je diepste geheimen. Ze niet aankijken. En ze ook niet boos maken en een vervloeking uitlokken. Vlug je portemonnee pakken, des te sneller ben je van ze af." Bladzijde 100

Thematiek

Vreemdelingenschap / discriminatie

De komst van vreemdelingen in een gemeenschap die verder vrij gesloten is en een ons-kent-ons-gevoel koestert. In zo'n gemeenschap komt er angst en wantrouwen. Paul is met zijn familie eigenlijk ook een vreemdeling, want ze komen uit Amerika. Hij kan zich dus wel enigszins indenken hoe de zigeuners zich moeten voelen, omdat ze nooit ergens welkom zijn. Haasnoot kwam op het idee om dit boek te schrijven gezien de vluchtelingensituatie in Europa. Er komen mensen uit Afrika in bootjes naar Europa en worden opgevangen in asielzoekerscentra. Zo trekt hij een actueel onderwerp in zijn verhaallijn van een jaar of veertig geleden.

Motieven

Schoolleven

Paul zit nog op de basisschool. Zijn meester is niet zijn grootste vriend. Paul is soms in de klas een dromer en daardoor let hij niet goed op. Als hij een afspraak heeft met Kima, krijgt hij straf, waardoor hij bijna de afspraak mist. Een dag later spijbelt Paul van school.

Schuld

Paul heeft aan de geschiedenis met de zigeuners een schuldgevoel overgehouden. Wanneer hij niet naar Kima op zoek was gegaan en aan de jongen niet gevraagd had, waar ze was, was hij niet door de jaloerse vriend van Kima afgetuigd en zou het dorp niet zo in opstand zijn gekomen. Jaren later heeft hij nog wel eens angstdromen over het verleden.

Dood

In het kamp sterft de bijzondere, oude vrouw Taleyta. Kima vindt haar dood in de woonwagen en is gelukkig niet ingegaan op de groet van de vrouw die haar de avond voor haar dood bij zich riep. Veel jaren later sterft de moeder van Paul. Twee weken nadat hij zijn moeder begraven heeft, krijgt Paul weer de angstdromen die hij ook had toen hij dertien jaar was. Zijn moeder was opgenomen in een verzorgingstehuis en toen hij erbij werd geroepen en over de Boulevard in het dorp langs de zee reed naar het tehuis, moet ze haar laatste adem hebben opgeblazen.

Godsdienst

Religie speelt een grote rol in het verhaal en is daarmee een belangrijk motief. Op de cover van staat "Roman waarin God de kans krijgt het onmogelijke mogelijk te maken." Het gezin Honsaat is streng gereformeerd. (Gereformeerd bevindelijk) Dat valt uit veel tekstgegevens op te maken: het bidden voor en na het eten, het lezen uit de Bijbel. Marre -Leu doet er na de kerkdienst (die verplicht bezocht wordt) ook nog eens een schepje boven op en zij laat moeder over haar zonde nadenken. Het zondebesef bij deze groep gelovigen is altijd groot geweest. Het wordt gekoppeld aan het punt van de predestinatie. De mens kan niet kiezen, God kiest. Paul beschouwt het feit dat hij niet in het kippenbotje is gestikt als een teken van God. Die middag ziet hij namelijk Kima. Ze is een moslima en als hij met haar trouwt, zal hij ervoor zorgen dat ze het geloof in Allah zal verlaten. Twee geloven kunnen best een keer samen gaan, want zijn moeder was in Amerika ook Katholiek en is door de keuze van God immers Gereformeerd geworden..

Liefde / verliefdheid

Paul raakt verliefd op het lieve zigeunermeisje. Hij kan haar niet verstaan. Maar ze begrijpt hem wel. Ze spreken een paar keer af. Ze graven op een middag een opening in een bunker, wat een schuilplaats is. Paul krijgt ook een keer een zoen. Hij wil Kima zijn liefde verklaren in een brief die hij laat schrijven door een van de Joegoslavische meisjes van de visverwerkingsfabriek. Maar Kima verdwijnt uit zijn leven, omdat er een grote vechtpartij tussen kampers en dorpelingen ontstaat. Waarschijnlijk is hij te laat gekomen met zijn liefdesbrief.

Jaloezie

Het vriendje van Kima, Yonnouf, wordt jaloers als hij merkt dat Paul werk van haar maakt. Als die hem later komt vragen, waar Kima is, slaat hij Paul in elkaar. Dat is de directe reden voor de opstand van de Zeewijkers en daarmee ook voor het vertrek van de zigeuners.

Droom

Paul koestert een mooie droom om gezagvoerder in een KLM-kist te worden. Hij maakt thuis een model van een vliegtuig. In het laatste deel van het boek lijkt hij in een droom zijn toekomstdroom bewaarheid te zien worden. Hij laat zijn familie instappen in een door hem gevlogen KLM-toestel. Op weg naar Amerika.

Motto

Keep us from evil, keep us from sin. 

Deze regel komt ook voor in het Engelse gebed dat vader Kees aan tafel na het eten uitspreekt.
Het motto verwijst naar het godsienstige motief dat in deze roman steeds opduikt. Het kwade loert altijd op de mens, en die moet ervoor zorgen geen zonde te plegen.

Titelverklaring

De duinbrand verwijst naar het moment dat Kima lettterlijk de woonwagen van Taleyta in de fik steekt. Die en de aenge dromen zouden  haar dan niet meer lastig kunnen vallen. maar Duinbrand kun je ook wat symbolischer opvatten. De duinen (het duindorp Zeewijk ) staat 'in brand'  vanwege de komst van de ongewenste zigeuners. 

Structuur & perspectief

Er zijn negen hoofdstukken, die niet getiteld en niet genummerd zijn. Die negen hoofdstukken worden onderverdeeld in subhoofdstukken. Ook die worden met typografische tekens van elkaar gescheiden. Vaak betekent een nieuw  subhoofdstuk een wijziging in het perspectief. (bijv. van Paul naar Kima, of naar een alwetende verteller) 

Er zijn namelijk drie vertellers: de ik-verteller is de twaalfjarige Paul, maar het verhaal wordt eigenlijk door hem verteld als hij veertig jaar later terugkijkt op wat er in Zeewijk destijds is gebeurd. Hij heeft het drama nog altijd niet goed verwerkt en kampt met een schuldgevoel.

Het zigeunermeisje Kima op  wie Paul verliefd wordt (ze is a.h.w. door God gezonden) vertelt in de zij-vorm (personaal).
Daarnaast zijn er wisselingen in het perspectief als het subhoofdstuk de wijkagent, een inwoner van Zeewijk of de wethouder van Zeewijk betreft. Die stukjes worden verteld door een auctoriale verteller. 
In principe wordt het verhaal chronologisch verteld, zij het veertig jaar na dato.

Decor

De plaats van handeling is Zeewijk, de naam van dat dorp aan zee komt ook in eerder werk van Robert Haasnoot voor. ( In 'Waanzee' bijvoorbeeld). Ook van belang als symbolische ruimte is het streng christelijk gezin waarin Paul opgroeit. Dat beperkt toch wel degelijk je handelingsruimte. Met Zeewijk wordt in de werkelijkheid Katwijk aangegeven. In die plaats is Haasnoot opgegroeid nadat hij in zijn jonge jaren in Amerika heeft gewoond.

De geschiedenis van de komst van de zigeuners speelt in de jaren zeventig. Veertig jaar later kijkt de hoofdpersoon met een schuldgevoel terug op wat er is gebeurd.

Stijl

Robert Haasnoot kan een goed verhaal vertellen, wat hij in zijn Zeewijk-trilogie wel heeft bewezen. Ook in Duinbrand zet hij een helder verhaal neer, vanuit het perspectief van Paul en Kima, weliswaar veertig jaar later op papier gezet. Zoals gebruikelijk bij Haasnoot zijn er talrijke verwijzingen naar de Bijbel en naar God. 

Er zijn nauwelijks moeilijke woorden en ook geen complexe zinnen. Haasnoot houdt zijn metaforen ook beperkt.

Slotzin

"Gaan we dan maar?"vraagt ze. Misschien wil Kima me niet eens meer zien. "Paul ?" Vanzelf gaat mijn hand naar de deurknop, maar ik wacht, lang. Haal dan diep adem. Ik hoor het mezelf zeggen. "Ja, we gaan."

Beoordeling

Robert Haasnoot heeft al enkele keren bewezen een goede verhalenverteller te zijn. Met 'Duinbrand' schrijft hij opnieuw een mooie roman. Lang heeft hij met het verhaal rondgelopen, voordat hij het nu dus jaren later op papier kon zetten. De actuele komst van vluchtelingen uit Afrika  werkte daarbij als katalysator.

Bij Haasnoot is de invloed van het Christelijk geloof is een belangrijk thema in zijn hele oeuvre en ook dat komt weer terug in 'Duinbrand.'
Het is een helder verhaal zonder moeilijk taalgebruik, met een duidelijke structuur en verteld  door (vooral) een achteraf-vertellende ik-figuur. 
De stijl is krachtig en niet lastig (er staan nauwelijks moeilijke woorden in). De roman is door zijn uitgeverij De Geus met een fijne bladspiegel uitgegeven. Daardoor zul je ook als scholiere de roman snel kunnen lezen, ook al omdat het verhaal 'spannend' is  en beknopt van inhoud is.   

Wellicht is de nieuwe roman een goed voorbeeld voor de literatuurlijst van scholen op Reformatorische grondslag. De recensies en interviews over deze Katwijkse schrijver staan immers ook altijd in het Nederlands Dagblad (een reformatorische krant). Er staan ook geen schokkende (lees: expliciet beschreven seksualiteit) passages in.   

 

Recensies

"Kima en Paul worstelen ieder op hun manier met het geloof. De zigeuners behoren tot de ‘mohammedanen’, zo stellen de Zeewijkers vast. De oude Taleyta laat zich echter vooral leiden door de sterren en heeft een koffer met kruiden en amuletten in haar woonwagen. Kima heeft veel tijd bij haar doorgebracht omdat ze wilde leren lezen en schrijven, maar schrikt terug voor de opvolging die Taleyta haar in het vooruitzicht stelt." https://www.nd.nl/cultuur...r-vrijheid

Bronnen

Vijf vragen aan de schrijver die hier kunt bekijken. Ze gaan over de thematiek van 'Duinbrand."
https://www.youtube.com/w...Bi7BrHqHHk
Mooi interview met de schrijver over zijn nieuwste roman. Hij vertelt dat het verhaal berust op een situatie in 1971 in Katwijk.
https://www.nd.nl/cultuur...-vreselijk
Je hebt nog 2 Zeker weten goed verslagen over.

Wil je onbeperkt toegang tot alle Zeker Weten Goed verslagen? Meld je dan aan bij Scholieren.com.

35.442 scholieren gingen je al voor!

Geschreven door Cees

Foto van Cees

Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Ik vond het destijds  mijn taak om de verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met nieuwe en/of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk ook gewoon leuk zijn. Docenten kunnen je met het aanprijzen van leuke en/of spannende boeken enthousiast maken. Stukken die interessant zijn, voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat.  Ik heb nu ruim 1460 verslagen gemaakt, waarvan een heleboel Zeker-Weten-Goed-verslagen. Er staan vragen over de inhoud aan het eind om je te laten zien of je het boek begrepen hebt.

Bij Scholieren.com probeer ik daarom zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Ik hoop altijd dat de 'moderne leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende schrijvers ook op de leeslijst te zetten. Uittreksels maken vond ikzelf vroeger helemaal niet leuk. Ik kocht daarom ook uittrekselboeken. (Bijvoorbeeld Literama, Apercu, Der Rote Faden) Nu maak ik zelf boekverslagen voor  scholieren.com. Nog een gemeend advies: wees verstandig en lees altijd wel het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek ook niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com levert.

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.

Ook geschreven door Cees