Dood van een soldaat door Johanna Spaey

Zeker Weten Goed
Foto van Cees
Boekcover Dood van een soldaat
Shadow
Zeker Weten Goed

Boekcover Dood van een soldaat
Shadow
Dood van een soldaat door Johanna Spaey
Shadow

Oefenen voor je mondelingen?

Komen je mondelingen er aan en wil je oefenen? Probeer onze Boekenquiz. We stellen je open vragen over de gelezen boeken.

ADVERTENTIE
Overweeg jij om Politicologie te gaan studeren? Meld je nu aan vóór 1 mei!

Misschien is de studie Politicologie wel wat voor jou! Tijdens deze bachelor ga je aan de slag met grote en kleine vraagstukken en bestudeer je politieke machtsverhoudingen. Wil jij erachter komen of deze studie bij je past? Stel al je vragen aan student Wouter. 

Meer informatie

Feitelijke gegevens

  • 2005
  • 299 pagina's
  • Uitgeverij: Manteau

Flaptekst

Op een hete augustusdag wordt een oorlogsveteraan met ingeslagen schedel gevonden. Als Sara Sondervorst, de dorpsarts, een poging doet om de moordenaar te vinden, blijkt al snel dat de dode man de perfecte 'haatverzamelaar' was. Vrouwengek, vechtjas en laffe soldaat... 
Kortom: niet een man die veel tranen verdient. Zeker niet in de ogen van Sara's ex-verloofde, een verminkte officier die het niet kan laten om Sara's geheimen een voor een bloot te leggen.
Johanna Spaey (Leuven, 1966), Vlaams journaliste en eindredacteur. Ze studeerde assyriologie in Leuven en Leiden. De dood van een soldaat (2005) is haar eerste misdaadroman, waarmee ze meteen de Gouden Strop 2005 won.

Eerste zin

Samenvatting

In de proloog met personeel perspectief begraaft een vrouw een man. Hij blijft grijnzen en ze neemt wraak door op zijn lijk te pissen. Dat zal hem leren.

In het eerste hoofdstuk wordt de dorpsdokter Sara Sondervorst door de hoofdveldwachter Guy VandeCauter geroepen bij een lijk dat vreselijk stinkt. Het is de boerenknecht Julien de Wever die vermoord is (26 jaar oud). Een van de vrouwen bij wie hij in dienst was. heeft hem gevonden. Hij heeft ingeslagen hersens. Op de terugweg naar huis worden Sara en Guy aangehouden met de mededeling dat Maurice de broer van Sara een aanval van gekte heeft gekregen. Hij trekt schietend door de akkers. De ex-geliefde van Sara, Alexander, in rolstoel want hij is door de oorlog zijn beide benen kwijtgeraakt, brengt de jonge Maurice tot bedaren. Maurice mompelt de woorden: “Ik moest hem doden.” Het is een van de eerste keren dat Sara Alexander weer ziet. 

Ze vraagt later aan de barones in het dorp die een kasteel heeft of het lijk zolang in de ijskelder mag worden opgeslagen, omdat de lijkschouwer uit de stad moet komen en het lijk al zo vreselijk stinkt. De barones geeft met tegenzin toestemming. Sara ontmoet er ook Robert, de tuinknecht van de barones, die nogal vreemd reageert op de gebeurtenis.

Het perspectief wisselt dan voor de eerste keer naar Alexander. Hij koestert enige wrok ten aanzien van het leven. Hij is in de oorlog verwond geraakt, mist beide benen en een halve arm. De dokter Sara komt hem onderzoeken en vraagt hem waarom hij geen prothese heeft. Gezien zijn soldatenverleden vraagt Sara hem of hij iets weet over de vermoorde Julien de Wever. Alexander antwoordt dat hij een charmeur was bij de vrouwen. Het vertelt niet dat hij de directe officier van Julien was. Het wordt duidelijk dat Sara en Alexander een relatie hebben gehad voor de oorlog. Guy en Sara proberen informatie in te winnen over de vermoorde De Wever: uit alle verhalen blijkt dat het een ladykiller is. 

Van de zusters Vermeylen bij wie Julien in dienst was, was Anna, een hele mooie, levenslustige vrouw, in de oorlog door de Duitsers verkracht op een dusdanige manier dat ze later zelfmoord had gepleegd. Guy durft vanwege zijn rol in die geschiedenis de dames Vermeylen niet te ondervragen en Sara neemt dan ook die rol voor haar rekening.
Thérèse Vermeylen, de oudste zus, vindt het prima dat Julien dood is vanwege zijn houding tegenover vrouwen. Ze is wel bevreesd voor de problemen met haar jongere zus Louise, die sinds ze het lijk heeft gevonden, vreemd reageert. Samen met Guy en Louise bezoekt Sara de plek waar het lijk is gevonden. Op die plek is echter nauwelijks bloed te zien, dus moet Julien op een andere plek vermoord zijn en naar de plek op de weg gebracht zijn. 

Op het kasteel van de barones ziet Sara een vrouw die lelijk gewond is en geheimzinnig reageert. De barones Hélène is vroeger verliefd geweest op de vader van Sara, maar haar eigen moeder had hem voor haar neus weggekaapt. Daarom was ze zelf getrouwd met een man die zelfmoord had gepleegd en na de dood van Sara’s moeder hadden ze weer contact met elkaar gezocht. Maar hij was in de oorlog gestorven, terwijl zij in ballingschap in Zwitserland verkeerde. Toch voelt Sara veel sympathie voor de barones. Haar dochter Catherine heeft tijdens de oorlog met de Duitsers geheuld en had haar kinderen achtergelaten bij de barones. Sara had geweigerd de zoon van Catherine op de wereld te brengen, omdat hij verwekt was met Duits zaad. Marie, de vreemde vrouw, zou de dochter van een vriendin zijn, vertelt de barones. Sara zegt dat ze beroepsgeheim heeft en dan vertelt de vrouw dat ze messteken heeft opgelopen.

Alexander beschrijft als ik-verteller weer iets meer over zijn relatie met Sara. Verder laat hij los dat hij in het dorp is om informatie te verzamelen en door te geven aan hogere instanties. De ouders en zus van Julien de Wever worden ondervraagd door Guy en Sara. Ook zij vertellen over de reputatie die Julien heeft met betrekking tot de vrouwen. Zijn zus vertelt dat er eigenlijk geen man met haar uit wil vanwege de reputatie van haar broer. Ze mogen wel het lijk bezoeken in de ijskelder van de barones. Als ze weer naar buiten komen, zien de Wevers ook Robert, de tuinknecht van de barones. Ze schrikken ervan: Robert blijkt de zoon van de zus van Julien de Wevers vader te zijn. Ze waren dus neven van elkaar. Meteen probeert Guy Robert te ondervragen en dat gebeurt niet zachtzinnig. Hij brengt er flink de schrik in bij Robert tot ongenoegen van Sara. De hoofdveldwachter verklaart zijn gedrag aan haar, omdat hij niet voor de tweede keer een sukkel wil zijn. Hij refereert daarbij aan de affaire met Anna, toen hij onvoldoende was opgetreden tegen de daders van de verkrachting.

Er is een nieuw stukje personaal perspectief waarin de vrouw van de proloog vertelt over de seksuele daden die de man bij haar doet, met wie ze een afspraak heeft. Hij leert haar dingen bij hem te doen op hem op te winden en vertelt over vrouwen die schaamteloos de liefde bedrijven. Haar seksuele honger is daardoor ontstaan..

Alexander, teruggekeerd uit de oorlog, brengt nogal eens een bezoek aan het dorpscafé. Hij brengt het gesprek vaak op ene Raymond. Het blijkt dat hij ervan op de hoogte is dat Sara een relatie met deze Raymond tijdens de oorlog heeft onderhouden. Hij is erg jaloers op hem. Tijdens de oorlog heeft hij van zijn adjudant geleerd hoe hij op seksueel gebied met vrouwen moet omgaan. Toch voelt hij zich vrij nutteloos zonder benen: eigenlijk is hij een schandvlek voor het Vlaamse leger. Hij heeft relaties in Leuven van wie hij wellicht informatie kan krijgen over die Raymond. Wanneer Sara hem weer een keer komt bezoeken, hebben ze seks met elkaar. Alexander is daardoor erg perplex, maar zijn seksuele lust is wel weer door haar gedrag gewekt.

Sara gaat steeds verder met het onderzoeken van de moord. Guy verdenkt de raadselachtige neef Robert van de moord, Sara houdt het zelfs voor mogelijk dat haar broer Maurice in een aanval gekte heeft toegeslagen. In het verleden had de jongen wel wat aangepapt met Louise Vermeylen: maar hij was een afgestudeerd filosoof en zij een boerendochter. Ze acht hem echter wel in staat iemand te vermoorden.

Sara bezoekt een bordeel omdat ze heeft gehoord dat er vrouwen zijn die Julien de Wever kennen. Ze hoort van de bazin dat hij één van de meisjes zwanger heeft gemaakt. Alexander bezoekt met Sara een kerkhof waarop veel gesneuvelde soldaten liggen. Alexander vindt het geen prettig idee; daarna bezoeken ze het graf van haar vader en weer later hebben ze op zijn kamer weer seks met elkaar.

Guy komt weer met nieuwe informatie: Julien de Wever heeft maanden ervoor gevochten met de verloofde van een meisje. Hij heeft de man enkele tanden uit zijn mond geslagen: beiden gaan ze naar deze Agnes de Poorter toe en ze horen inderdaad het verhaal. Ook dit meisje is zwanger en het heeft er alle schijn van dat ook dit kind van De Wever is. Agnes mist zelf ook een paar tanden. Guy beweert later dat Maurice bij die vechtpartij tussen De Wever en De Poorter aanwezig is geweest en De Wever zelfs een oplawaai heeft verkocht. Sandra gaat weer verder met haar onderzoek en vraagt aan de hoer uit het bordeel of het inderdaad een kind van Julien is. Ze beaamt het, maar ze heeft hem niet kunnen behouden. Dat komt door die feeks in de boerderij, bij wie Julien in dienst getreden is. Intussen is er een aardig rijtje verdachten ontstaan: Maurice, De Poorter, Robert en nu ook deze afgewezen hoer: ze hebben allemaal wel een zeker motief gehad. 

Bij een bezoek aan het kasteel van de barones ontdekt Sara dat Robert opgehangen in een boom hangt. Als ze hem onderzoekt, blijkt dat hij eerst neergeslagen is en daarna opgehangen. Ook Robert is dus vermoord en dat moet iemand gedaan hebben die vlak in de buurt is geweest, want het lijk van Robert is nog warm. Ze onderzoekt de kamer van Robert en dan blijkt dat hij de bidprentjes van de soldaten heeft bewaard die hij in de oorlog samen met Sara heeft begraven. Op de achterkant van één van die bidprentjes staat het woord “vermoord”. Het blijkt ene Alois Vandevelde te zijn. Hij was ooit smoorverliefd op Thérèse Vermeylen. Sara verdenkt opnieuw haar broer en ze vindt dat hij eigenlijk opgesloten moet worden. Alexander is verbaasd over de seksuele activiteit van Sara en denkt dat ze het van Raymond heeft geleerd. Hij is nog steeds jaloers op die kerel en vindt dat hij In Leuven eens moet nagaan wat er van hem bekend is. Op weg naar Leuven in Sara’s tweede Minerve die bestuurd wordt door Maurice, denkt Alexander na over een rit met haar eerste Minerve in juni 1914. Op de terugweg na een officiersfeest was Sara hitsig geweest en had ze met hem willen vrijen, maar hij had haar afgewezen met de zin: “Ik trouw niet met een onfatsoenlijke vrouw.” Dat was het einde van hun relatie geweest. Als ze terugkomen blijkt Maurice doodziek te zijn van de drank en de drugs. Alexander verontschuldigt hem: Maurice heeft een oorlogsyndroom: hij was ten enenmale ongeschikt om als soldaat in het leger te gaan. Intussen ziet het hele dorp dat Sara en Alexander weer een relatie zijn aangegaan. 

In Leuven heeft Alexander informatie ingewonnen over Raymond de Volder; hij heeft min of meer gehoord dat het een landverrader is geweest, die Duitsers informeerde over weggesmokkelde soldaten. Maurice was in die tussentijd in een bordeel voor mannen geweest en had o.a. cocaïne gesnoven. 

Guy en Sara bezoeken Constant Alaerts die bij het begraven van de dode soldaten betrokken is geweest. Hij zegt dat hij zich niet meer kan herinneren dat Alois Vandevelde vermoord was toen hij werd begraven. Hij is in de oorlog rijk geworden met smokkelen en maakt een onsympathieke indruk. Sara gaat uitzoeken hoe een en ander in de oorlog verlopen is. Ze weet dat Thérèse Vermeylen verliefd is geweest op Alois Vandevelde, maar dat ze de relatie moest verbreken van haar ouders. Na de dood van Alois heeft ze echter gezworen dat ze nooit zou trouwen, ook niet met de man die haar ouders voor haar uitgezocht hadden, Constant Alaerts. De puzzelstukjes beginnen een beetje op hun plaats te vallen. Maurice praat met Sara: hij wil wat meer op eigen benen staan en wil financieel onafhankelijk zijn. Hij vraagt haar het huis van hun grootouders te mogen verkopen, maar resoluut geeft Sara aan dat het huis in de familie moet blijven.

Guy VandeCauter gaat Constant ondervragen: hij doet dat wat hardhandig, omdat hij niet de juiste antwoorden krijgt. Er vallen wat klappen. Hij stelt dat Constant Alois heeft vermoord omdat hij de rijke Thérèse wilde krijgen. Constant reageert laconiek. Sara spreekt daarna weer met Thérèse Vermeylen en die suggereert dat haar vader of anders Constant in diens opdracht haar minnaar Alois vermoord moet hebben. Bij een onverwacht bezoek aan de barones ziet Sara de man die Marie moet hebben toegetakeld: het is een brute maar knappe man op wie Marie verliefd is, maar met wie ze absoluut geen toekomst heeft, omdat hij haar als een minnares ziet. Ze belooft de barones om te zwijgen. De kleindochter van de barones heeft gezien wie Robert in de boom heeft gehangen en vertelt dat hij regelmatig dingen heeft verkocht aan de kokkin van het kasteel. Ze heeft dus gezien wie Robert heeft vermoord. Sara gaat naar wat mensen in het dorp die een vuil zaakje met Constant hebben gedaan. Ze hoort van hen dat hij in de oorlog Alois Vandevelde heeft vermoord: ze waren er getuige van. Ook weten ze wel zeker dat hij Robert heeft vermoord. Sara trekt de stoute schoenen aan en gaat Constant Alaerts ondervragen over de moord op Alois Vandevelde. Hij geeft het toe, hij heeft het gedaan opgestookt als hij was door haar vader. Vervolgens was hij met Robert wat gaan drinken en had hij het bekend. Robert had het weer verteld tegen Julien De Wever en die had hem de afgelopen maanden steeds geld willen afpersen. Sara denkt nu dat Constant Robert en Julien vermoord heeft. Op die laatste beschuldiging reageert Constant woest, maar Sara weet hem met een welgemikte slag buiten westen te slaan en kan zo het vege lijf redden. Ze gaat naar Alexander. Daar raakt ze onwel, maar kan later alles vertellen aan Guy VandeCauter. Die heeft een reden om Constant op te pakken en die bekent op zijn beurt vlot de twee moorden op Alois en Robert. Maar de moord op Julien de Wever blijft hij hardnekkig ontkennen. Er moet dus een andere dader zijn. Zou dan toch weer een van de zwangere vrouwen in aanmerking komen of Louise Vermeylen die zo vreemd heeft gereageerd sinds ze de dode Julien had gevonden? Sara bezoekt weer Thérèse, die erg misselijk is en ook al weer zwanger blijkt te zijn, maar van wie zou dat dan kunnen zijn? Alexander weet inmiddels weer meer van de verrader Raymond de Volder.

Voor de derde keer wordt het verhaal onderbroken voor een personaal vertelde passage. De vertellersfiguur weet dat ze zwanger is. Ze heeft het verteld tegen haar minnaar, maar die had haar uitgelachen en gezegd dat hij niet met haar kon trouwen. Daarom moet ze abortus plegen. Ze gebruikt kinine en midden in de nacht begint de abortus op gang te komen. Ze roept om haar vader en die helpt haar met de abortus. Het wordt zo langzamerhand duidelijk wie de vrouw in de personale vertelsituatie is. 

Maurice en Alexander gaan opnieuw naar Leuven en ontmoeten daar de verzetsvrouw Jeanne die hun opnieuw verteld over Raymond De Volder. Die blijkt een verrader te zijn geweest en met de Duitsers geheuld te hebben, terwijl Sara ook enkele keren, omdat ze in het verzet zat, soldaten had weggebracht. Maurice is erg verbaasd over zijn zusje die altijd zo op soldaten scheldt. Benny de vroegere adjudant van Alexander komt een paar dagen bij hem logeren: hij raadt Alexander aan om met de knappe Sara te trouwen. Zelf heeft hij een half weggeschoten gezicht en draagt hij een ijzeren masker om dat te verbergen. Het komt korte tijd later tot een vechtpartij tussen Agnes de Poorter en haar man die haar weer verwijt dat ze zwanger is van de dode Julien. Als de man Agnes slaat, grijpt Benny hem bij zijn kladden. Benny bezoekt met Alexander nog een keer het bordeel in Leuven en heeft een uitvinding met kunstpenissen, waar hij geld voor wil krijgen om een fabriekje op te zetten. De houdster van het bordeel ziet er echter niets in. Nog steeds is er de dreiging dat Maurice de dader is van de moord op Julien. Alexander zou dat vreselijk vinden. 

Sara herinnert zich de situatie met de dochter van de barones die met de Duitsers heulde. Ze had toen geweigerd om de baby ter wereld te brengen. Dat was ter compensatie voor de daad die de Duitsers met Anna Vermeylen hadden uitgehaald. Het meisje was zo weerloos verkracht door een aantal Duitsers. Een van de Duitse officieren had later zelfmoord gepleegd omdat het toch zijn eergevoel had aangetast. Sara had zijn lijk zien drijven in het riviertje dat langs hun dorp stroomde. De ontknoping begint te naderen. Alexander vertelt een passage uit de oorlog waarbij Julien de Wever er door een stomme streek de oorzaak van was dat er een aantal mannen van de compagnie door de Duitsers waren vermoord. Om die reden geeft Alexander aan dat hij hem wel zou kunnen vermoorden: zelfs met een halve arm. Weer een mogelijke dader erbij. Hij vertelt aan Guy dat Anna verkracht is waar ook Belgen bij waren en dat Raymond de Volder erbij betrokken was. Midden in de nacht wordt Sara geroepen terwijl ze bij Alexander de nacht doorbrengt. Louise Vermeylen heeft zich van kant willen maken. Maar zover is het nog niet, want Sara is op tijd. Louise staat zich te snijden met een glasscherf en Sara spuit haar plat met morfine. Alexander en Sara bezoeken Thérèse een dag later en dan komt de waarheid aan het licht. Thérèse heeft Julien de Wever vermoord. Ze had een betaalde seksuele relatie met Julien en ze was zwanger van hem geraakt. Op de bewuste zaterdagavond betrapte ze hem met haar jongere zus Louise, terwijl ze bezig waren met vrijen. Bovendien vertelde hij dat hij ook op Anna was gekropen en dat alle zussen van Vermeylen zo geil waren dat ze met hun benen open op hem lagen te wachten. Ze werd zo kwaad dat ze werd afgewezen door de man van wie ze zwanger is (de derde dus in getal) en sloeg hem de hersens in. Thérèse maakt een goede kans vrijgesproken te worden, vertelt Guy later. 

Alexander vertelt Sara alles wat hij weet van Raymond de Volder: hij had Anna meegenomen naar het café met de Duitse soldaten en hij had haar laten verkrachten door een heel stel mannen. Sara vraagt daarna of Alexander met haar wil trouwen. Ja, dat wil hij nu wel. Maurice vertelt in het laatste hoofdstuk dat hij op zolder van het huis van zijn vader een revolver heeft gevonden en hij vraagt Sara of ze daarvan weet. Ze vertelt dat haar vader bedreigd werd, maar dat hij nooit met de revolver heeft geschoten. Maurice zegt dat er wel mee geschoten is. 

In het vierde personale gedeelte wordt eindelijk duidelijk dat Sara zelf de vrouw is die vertelt. Ze heeft Raymond neergeschoten, omdat hij haar en haar kind niet wilde. Ze heeft hem gedood, omdat hij haar vader bedreigd hadden gedreigd had aan de Duitsers te verraden. Ze heeft hem neergeschoten vanwege de verkrachting van Anna. Een kogel was voldoende, want Alexander had haar leren schieten. Het lijk had ze zelf begraven: in de tuin van het huis van haar grootouders. Raymond zou die avond vertrekken naar de oorlog en niemand zou ooit meer van hem horen.

Dit verslag gaat verder na deze boodschap.

Verder lezen
Gids Leraar worden

Alles wat je moet weten over leraar worden

Thematiek

Liefdesrelatie: problemen/ echtscheiding

In deze klassieke “whodunit”-roman draait het om een aantal thema’s: de oorlog, de liefde en de wraak. Het decor van de oorlog is heel belangrijk voor de gebeurtenissen. Het is weliswaar het decor van de Eerste Wereldoorlog - in deze oorlog was Nederland neutraal - maar in België was er volop oorlogsgeweld. De waanzin van de oorlog is dan ook één van de thema’s in deze thriller. Mannen komen gewond (Alexander), gek (Maurice) of helemaal niet (Alois) terug uit de oorlog. De oorlog staat ook diverse liefderelaties in de weg en in oorlogstijd worden vrouwen verkracht (Anna Vermeylen). Door de oorlog heen speelt de liefderelatie tussen Alexander en Sara Sondervorst. Voor de oorlog vormen ze een perfect stel: het hele dorp weet ervan. Dan wordt Alexander gemobiliseerd. Onderweg terug naar huis van een feest wil Sara seksueel contact met Alexander, maar de preutse officier wil geen “onfatsoenlijke vrouw”. Het wordt meteen het einde van de relatie, omdat Sara zich afgewezen voelt. Dan komt de oorlog ook fysiek tussen hen in te staan, want Alexander wordt in de oorlog vreselijk gewond, hij verliest diverse ledematen en is daarna een andere man. In de oorlog leert hij van zijn adjudant Benny hoe hij seksueel met vrouwen moet omgaan, maar eigenlijk is het te laat. Toch krijgt hij weer contact met Sara door de vondst van een lijk. Zij gaat als dorpsdokter de zaak onderzoeken: een vreemde zaak, want daar heb je politie voor. Later wordt duidelijk waarom ze zo geïnteresseerd is in de moord. Door de oorlog komen allerlei liefdesrelaties onder druk. Terwijl Alexander afwezig was, heeft ze een relatie gekregen met ene Raymond de Volder. Het blijkt een foute man te zijn die heult met de Duitsers, haar zwanger maakt maar niet met haar wil trouwen, verraad pleegt en tenslotte ook verantwoordelijk is voor de verkrachting van een boerenmeisje Anna Vermeylen, dat als gevolg daarvan zelfmoord pleegt. Als gevolg daarvan neemt ze wraak op hem: ze schiet hem dood met de revolver van haar vader en begraaft hem zelf. Nooit is iemand achter de moord gekomen, omdat Raymond die dag naar de oorlog zou vertrekken. Sara is dan te vergelijken met Thérèse Vermeylen die de moord pleegt waarom het allemaal in het begin van het boek om draait. Ze heeft eindelijk een minnaar die ze betaalt voor zijn seksuele daden; ze is in verwachting van hem en betrapt hem met haar zus Louise in de schuur. Als hij schreeuwt dat hij het ook met de verkrachte zus Anna heeft gedaan, omdat alle dochters van Vermeylen zo geil zijn, doodt ze hem. Ze heeft veel moeten meemaken: haar eerste geliefde was een ongewenste minnaar, vond haar vader, en die heeft de man laten vermoorden door een mogelijke echtgenoot voor haar. Ook bij haar is wraak dus het motief voor de moord net als dat het bij Sara het geval was. Het aardige van de vertelstructuur is dat de bekentenis van de moord op Julien door Thérèse vrijwel parallel loopt met de bekentenis van de moord op Raymond de Volder. Het is niet toevallig dat dit in het personaal perspectief wordt verteld, want er is een duidelijke vertelafstand tussen Sara en Raymond. Bovendien is er vertelafstand doordat die moord in de oorlog heeft plaatsgevonden.

Motieven

Whodunit

Klassiek voor de literaire thriller: wie heeft Julien de Wever en Robert vermoord?

Verkrachting/seksualiteit

Anna Vermeulen wordt in de oorlog bruut verkracht.

Zelfmoord

Anna, de man van de barones, en de Duitse officier die Anna heeft verkracht.

Seksualiteit

Tussen Alexander en Sara, tussen Raymond en Sara, tussen Julien de Wever en diverse vrouwen o.a. met Thérèse en Louise.

Abortus

Sara pleegt abortus.

Verraad

Raymond pleegt landverraad in de oorlog. Ook het heulen met de vijand is een thema; Raymond, en Catherine, de dochter van de barones.

Zwangerschap

De hoer in het bordeel, Agnes de Poorter, Thérèse en Sara.

Motto

Er zijn drie lange in het Engels gestelde motto’s in deze roman. Het eerste gaat over een man die nooit meer zal voelen hoe de taille van een vrouw is en hoe warm de handen van een meisje zijn. En dat komt door de oorlog.
Het tweede gaat over een man die gek wordt van de kanonnen in de oorlog.
Het derde gaat over iemand die beweert dat haar hart was gebroken sinds die zomerdag in de oorlog, terwijl ze er eigenlijk nooit meer over gesproken hadden.
De drie motto’s staan nauw in verband met de thematiek van de roman die zowel over de verschrikking van de oorlog, verbroken liefde en de relatie tussen mensen onderling gaat.
De oorlog maakt van de mannelijke hoofdfiguur een gehandicapte soldaat en verbreekt de liefderelatie die hij en de vrouwelijke hoofdfiguur hebben.

Titelverklaring

"Dood van een soldaat" kan op diverse personages in het boek slaan. De eerst die in aanmerking komt is de vermoorde Julien de Wever: hij was soldaat in de oorlog, heeft een stomme streek uitgehaald en wordt tenslotte door een afgewezen minnares vermoord. Een tweede gedode soldaat is Raymond de Volder. In slechts vier korte episodes wordt verteld hoe een vrouw hem heeft vermoord en om welke reden. Hij was in de oorlog een foute soldaat, die inlichtingen verkocht aan de Duitsers. Een derde dode soldaat zou je Alexander kunnen noemen: hij gaat als held de oorlog in en komt er gehandicapt en als “loser” uit: hij heeft zijn beide benen verloren. In het begin ziet het ernaar uit dat hij ook zijn vroegere geliefde Sara kwijt is.

Structuur & perspectief

Opbouw van de roman
De roman wordt opgebouwd in 68 hoofdstukken. Ze zijn ongetiteld en genummerd met Romeinse cijfers en relatief kort. Er zijn drie korte passages die gecursiveerd worden weergegeven. De roman wordt vrijwel chronologisch verteld: het begint met de ontdekking van de moord en eindigt met de bekentenis van de dader. Er wordt hier en daar in korte terugblikken gekeken naar het verleden, maar voor de lezer is er sprake van een chronologische vertelling, omdat de stukjes uit het verleden meestal te kort zijn. Het verhaal heeft dus een opening in handeling en een gesloten einde, omdat er niets meer te raden valt.

Perspectief
Er is in de roman sprake van een meervoudig perspectief. Er zijn twee duidelijke ik-vertellers: de ene is de dorpsdokter Sara Sondervorst: een kordate dokter die een moord op een plattelandsknecht probeert op te lossen met een dorpspolitieagent. Ongeveer de helft van de 64 hoofdstukken wordt door deze ik-verteller voor haar rekening genomen. 
Een tweede ik-verteller is haar uit de oorlog teruggekeerde voormalige vriend Alexander, die ook zijn commentaar op de gebeurtenissen (de moord op de boerenknecht) geeft. Hij geeft ook informatie over het verleden van de beide hoofdfiguren, voordat hij naar het oorlogsfront vertrok.

Daarnaast wordt in vier korte episodes van ongeveer twee bladzijden een personale verteller (in de zij-vorm) opgevoerd. De verteller is een vrouwelijk personage. Deze korte passages worden cursief gedrukt weergegeven: aan het begin van de roman, op ongeveer een kwart, op ongeveer drie kwart van de roman en aan het einde van de roman. Pas aan het einde van de roman wordt het aan de lezer duidelijk dat deze personale verteller samenvalt met Sara Sondervorst. Op dat moment wordt de gehele geschiedenis duidelijk. 

Door de gekozen vertelvorm wordt veel spanning gewekt. De lezer zal zich onmiddellijk afvragen welke vrouw in de eerste episode vertelt en welk lijk begraven wordt. Daarna wordt door het wisselend perspectief de geschiedenis van de vermoorde boerenknecht van twee kanten belicht, waardoor een objectievere kijk op de gang van zaken wordt verkregen dan wanneer er slechts één perspectief zou worden gehanteerd, juist omdat er bij een thriller sprake kan zijn van het zgn. onbetrouwbaar perspectief. Gaandeweg het lezen zal een ervaren lezer zich wel afvragen wie de vrouw in de cursief gedrukte pagina’s is, totdat hij aan het einde van de roman de definitieve oplossing weet.

Decor

De roman speelt enige weken in het jaar 1919. De Eerste Wereldoorlog is net afgelopen en in het boek spelen levende, dode en gehandicapte soldaten een belangrijke rol. Het decor is een klein Vlaams dorpje in de buurt van de grote stad Leuven. In de Verantwoording achteraf geeft Johanna Spaey aan dat de ruimte verzonnen is en dat personages fictief zijn.

Beoordeling

Een spannend boek met een verrassende afloop. Het verhaal speelt zich af tegen het decor van de Eerste Wereldoorlog in België. De literaire kwaliteiten van de thriller zijn te roemen: de verteltechniek, de spanningsopbouw en de stijl maken het tot een prettig leesbare roman. Zeker geschikt voor eindexamenkandidaten op alle niveaus: van vmbo-tl tot en met vwo. De jury van de Gouden Strop (zie hieronder) vermoedt dat er nog wel meer prijzen aan het boek zullen worden toegekend bijvoorbeeld die voor een debutantenprijs of een andere literaire prijs in Nederland.

Recensies

"Ieder karakter heeft wel een speciaal trekje, waardoor je meer wilt weten. " http://seventyeight.nl/re...n-soldaat/
"Wat een mooie zinnen vloeien er uit haar tekstverwerker." http://spannings.blogspot...-2005.html

Bronnen

Informatie over de schrijfster.
http://schrijversgewijs.b...y-johanna/
Je hebt nog 2 Zeker weten goed verslagen over.

Wil je onbeperkt toegang tot alle Zeker Weten Goed verslagen? Meld je dan aan bij Scholieren.com.

35.923 scholieren gingen je al voor!

Geschreven door Cees

Foto van Cees

Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Ik vond het destijds  mijn taak om de verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met nieuwe en/of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk ook gewoon leuk zijn. Docenten kunnen je met het aanprijzen van leuke en/of spannende boeken enthousiast maken. Stukken die interessant zijn, voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat.  Ik heb nu ruim 1460 verslagen gemaakt, waarvan een heleboel Zeker-Weten-Goed-verslagen. Er staan vragen over de inhoud aan het eind om je te laten zien of je het boek begrepen hebt.

Bij Scholieren.com probeer ik daarom zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Ik hoop altijd dat de 'moderne leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende schrijvers ook op de leeslijst te zetten. Uittreksels maken vond ikzelf vroeger helemaal niet leuk. Ik kocht daarom ook uittrekselboeken. (Bijvoorbeeld Literama, Apercu, Der Rote Faden) Nu maak ik zelf boekverslagen voor  scholieren.com. Nog een gemeend advies: wees verstandig en lees altijd wel het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek ook niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com levert.

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.

Andere verslagen van "Dood van een soldaat door Johanna Spaey"

Ook geschreven door Cees