Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2012
• 169 pagina's
• Uitgeverij: Podium

Flaptekst

Eerste zin

Vraag aan een man die uitglijdt op een berghelling hoe het met hem gaat. De wereld tolt. De aarde nadert. De ademhaling stokt. In zijn vlucht kijkt hij de vraagsteller aan. Vlak voordat hij de grond raakt antwoordt hij met opgetogen verbazing: ‘Nou, tot nu toe gaat alles goed.’ Die man ben ik.

Samenvatting

Het eerste verhaal, de wake, begint in Zweden op de berg Sonfjället. Siem en Margot, een stel dat al 26 jaar bij elkaar is, komen terug op deze plek met bijzondere herinneringen uit hun studententijd samen. Ze besluiten de Sonfjället te beklimmen, iets wat hen eerder niet gelukt is. Als ze de top hebben bereikt valt Siem van de berg en sterft. Hij beleeft zijn dood en registreert wat er gebeurd vanaf zijn sterven tot zijn crematie. Een oude belofte wordt ingelast als er bij Siem gewaakt wordt, de nacht voor zijn uitvaart. ‘De wake’ draait om de laatste nacht voor zijn crematie, als al zijn vrienden en oude bekenden nog eenmaal bij elkaar komen.

In ‘Mooie mama’s’ ligt de hoofdpersoon, Koos, in coma na een tragisch ongeluk. Het is zijn 14^e verjaardag. In het ziekenhuis wordt zijn verjaardag niet al te enthousiast gevierd door zijn moeder, haar vriendinnen van de jaarclub Jasmin en Miriam, zijn klasgenootjes Sarah en Puck en de studenten Rolf, Sarko en Wout.

De mooie mama’s, dat zijn de moeder van Koos, Jasmin de moeder van Puck en Miriam de moeder van Sarah. Al sinds hun studententijd zijn de dames vriendinnen van elkaar. Samen droomden ze over de toekomst. Voor alle drie is die toekomst anders gelopen dan gedacht. Miriam ligt in een scheiding, Jasmin heeft een invalide man en Koos zijn moeder is getrouwd met een mopperige verstrooide wetenschapper. Als ze bij het halen en brengen van hun kinderen op school in contact komen met drie knappe studenten komt er leven in de brouwerij. De ogen van de moeder van Koos krijgen een fonkeling. Koos, Puck en Sarah worden nieuwsgierig naar wat hun moeders allemaal uitspoken in het studentenhuis tegenover de school. Ze gaan samen op onderzoek uit. Langzaam komen ze meer te weten, maar de uiteindelijke ontdekking gaat gepaard met een ongeluk voor Koos.

‘Hartstocht’, het derde en laatste verhaal, gaat over de mooie Raisha. Of eigenlijk, haar hart. Het klopt, voelt, en becommentarieerd de invloed die het heeft op het leven van Raisha. Haar vele verliefdheden zetten het hart flink aan het werk.

Als dochter van een belangrijke militair in India verhuist ze vaak. Overal waar ze komt wordt ze aanbeden en bewonderd. Als ze gaat studeren in Londen vind ze een vrijheid die ze nog niet eerder ervaren had. Het hart pompt overuren als Raisha op de universiteit Jonathan leert kennen. Ze wordt ontmaagd en hunkert vervolgens naar meer. Ze ontdekt en experimenteert als Jonathan op vakantie is. Als er vervolgens naaktfoto’s van haar op internet terechtkomen is haar reputatie aan diggelen. Ze wordt het huis van haar strenge oom uitgezet. Helaas overlijdt net op dat moment haar vader onder verdachte omstandigheden. Raisha gaat terug naar India om bij de crematie van haar vader te kunnen zijn. Tot een confrontatie met haar familie komt het echter niet. In de taxi vanaf het vliegveld krijgt ze namelijk een ongeluk en raakt hersendood. Haar hart wordt getransplanteerd naar de  Nederlandse Jim en leeft op die manier verder in het lichaam van een man. Echter, ook de hartstocht van Raisha leeft voort in Jim met stomende sex in het ziekenhuisbed en romantiek in de ziekenhuistuin als gevolg. 

Personages

Siem

In ‘De wake’ draait het om het levenloze hoofdpersonage Siem, voormalig hoogleraar aan de VU. Hij is 26 jaar lang getrouwd geweest met Margot en laat twee zoons achter, Niek en Robin.

Koos

Koos is een gewone tiener, 13 jaar oud, nieuwsgierig en leergierig. Het lukt hem niet om een vriendinnetje te krijgen omdat hij zogenaamd niet hoort bij de \'cool guys\'uit de klas. Wel heeft hij twee goede vriendinnen, Puck en Sarah. Dit zijn de dochters van zijn moeders jaarclubgenoten. De studenten uit het studentenhuis zijn zijn voorbeeld. Hij wil later net zo worden als zij en wonen in een studentenhuis.

Raisha

In ‘Hartstocht’ gaat het om het hart van Raisha Singh Tanwar, een Indiaas meisje van 20 jaar oud. Ze is een grote schoonheid en krijgt veel aandacht. Dit loopt echter uit de hand als ze bij haar oom in Londen gaat wonen en de liefde ontdekt. Haar hart werkt overuren. Als Raisha een ongeluk krijgt overleeft haar brein dit niet. Haar hart echter, klopt onvermoeibaar door. In het lichaam van de Nederlandse Jim leeft het verder. Opmerkelijk genoeg verandert Jim na de transplantatie ineens van een rationele afstandelijke man in iemand die zijn gevoelens uit.

Quotes

"hierna gebeurt het meest beangstigende dat ik tot nu toe heb meegemaakt: artsen zorgen ervoor dat ik stop met kloppen" Bladzijde 147

"plotseling zag ik hen zitten. Hij met te veel spieren in zijn te strakke lichaam en zij in haar mooie rode jurk. " Bladzijde 105

"ik ben ik en mijn omstandigheden" Bladzijde 24

Thematiek

Dood

Ik ben ik en mijn omstandigheden. (…) Ik ben degen die kwamen waken na mijn dood [p.24] Dit is samengevat het thema van ‘De wake’. Siem ziet, observeert en hoort maar is niet meer. Wat nog van hem is zijn de mensen op zijn uitvaart, zij definiëren wie hij is door hun aanwezigheid. Gedurende de nacht waarin de wake plaatsvindt zullen zij hem verder definiëren door hun verhalen, grappen en anekdotes. Daarnaast is het leven en de dood een steeds terugkomend thema in de drie verhalen.

Motieven

Liefde

In ‘Hartstocht’ moet het hart opboksen tegen de vooroordelen die men heeft over hoofd versus hart. Uiteindelijk begeeft het brein het en klopt het hart alleen verder in het lichaam van Raisha. Dat het hart meer is dan een spier blijkt als het getransplanteerd wordt. Het gevoelsleven van de ontvanger van het hart verandert drastisch.

Heden en verleden

In ‘Mooie mama’s’ spelen niet uitgekomen verwachtingen en dromen een rol. De niet uitgekomen toekomstverwachtingen worden na de dood van Dyneke uitvoering besproken. Als de moeder van Koos, Miriam en Jasmin vervolgens in contact komen met drie studenten lijkt het verleden weer dichterbij te komen.

Trivia

Ten gevolge van de harttransplantatie zijn de levens van Raisha en Jim met elkaar verweven. Een verrassende link die ik me pas later realiseerde is die via Jim\'s vrouw, Marianne. Tijdens Jim\'s ziekte konden Jim en zijn vrouw geen seks hebben. Jim stond toe dat zijn vrouw het verderop zocht als ze er hem maar niks over vertelt. Echter, tijdens de passie die oplaait in het ziekenhuis volgend op Jims\' harttransplantatie vraagt hij zijn vrouw naar haar laatste keer. Dit blijkt met een onbekende man te zijn geweest. Een man die ze via internet heeft ontmoet: een fotograaf van naaktportretten. Als lezer realiseer je je ineens dat het niet anders kan dat dit dezelfde man is waarmee Raisha een kortstondige relatie had, de man die Raisha\'s reputatie gebroken heeft door het publiceren van naakt portretten op het internet

Titelverklaring

‘De wake’ is het eerste verhaal uit de uit drie verhalen bestaande bundel van Ronald Giphart. 

Structuur & perspectief

Het perspectief van ‘De wake’ is dat van de dode Siem. Tot aan zijn crematie registreert hij de gebeurtenissen. De eigenlijke tijd van handeling is de nacht voor zijn crematie, als al zijn goede vrienden nog één keer bijeenkomen om over hem te waken en om oude herinneringen op te halen.

Koos uit ‘Mooie mama’s’ ligt in coma maar, net als Siem, registreert wat er om hem heen gebeurt. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Koos. Als lezer zit je als het ware in zijn hoofd, ook weer net als bij het eerste verhaal met hoofdpersoon Siem. Bijzonder in ‘Mooie mama’s’ is dat twee verhaallijnen door elkaar heen lopen. Dat wat er in het ziekenhuis aan het bed van Koos gebeurd en wat er aan voorafgegaan is wordt afwisselend verteld. De spanning wordt opgevoerd als je als lezer gaat realiseren wat de reden is dat Koos in het ziekenhuis ligt.

In ‘Hartstocht’ wordt het verhaal van Raisha verteld, door haar hart welteverstaan. Vanuit dat perspectief komt de lezer de wereld van Raisha en haar familie binnen. Dat het hart een eigen wil heeft wordt duidelijk na de transplantatie als Jim zijn vrouw meeneemt naar een boom in de tuin van het ziekenhuis; de lievelingsboom van Raisha. 

Decor

‘De wake’ speelt zich af in de aula van de Vrije Universiteit. Hier waken vrienden van Siem over zijn lichaam de nacht voor zijn crematie. 

Het verhaal ‘Mooie mama’s’ speelt zich af op een ziekenhuiszaal waar Koos ligt op de dag van zijn verjaardag.

‘Hartstochten’ speelt zich af in India en Londen in de 20 jaar dat het in het lichaam van Raisha klopt en zijn werk doet als pompende spier. Raisha overlijdt maar het hart leeft voort.

Stijl

De stijl van schrijven is vlot. Het is alsof je zelf bij het verhaal bent. Ondanks dat de thema’s van de verhalen best zwaar zijn, zitten de verhalen ook vol humor. Siem bijvoorbeeld. Bij het horen van de herinneringen die er over hem opgehaald worden levert hij zo’n droog commentaar dat je als lezer niet kunt dan in de lach schieten. Ook al is de situatie zelf ietwat naargeestig. Voor ‘Mooie mama’s’ geldt hetzelfde. In ‘Hartstocht’ worden wetenschappelijke feiten en meer figuurlijke gedachten over het hart kunstig in elkaar verweven. 

Slotzin

Ik ben het hart van Jim Arend Bakermans. En dat zal hij weten ook.

Beoordeling

De dood van Siem levert een bevreemdend en in eerste instantie naargeestig verhaalperspectief op, namelijk dat van een dode. Siem registreert de gebeurtenissen die op zijn dood volgen tot aan zijn crematie toe. Als lezer ga je mee met de gedachten die de levenloze Siem daarbij nog heeft. Veel filosofische gedachten maar ook warme herinneringen aan zijn studententijd en de liefde voor zijn vrouw Margot. Een wonderlijk maar bij nader inzien heel mooi verhaalperspectief. Het is geloofwaardig.

Het daaropvolgend verhaal ‘Mooie mama’s’ verrast met eenzelfde perspectief. Dat van de in coma liggende Koos. Langzaam, vanuit het perspectief van Koos, kom je er als lezer achter waarom hij daar ligt en waarom de mensen die om zijn bed zitten daar zijn. Het slot is verrassend. Net op het moment dat je je als lezer schrap zet voor een confrontatie tussen de echtgenoot en de minnaar van de moeder van Koos gebeurt er juist iets heel anders.

Het laatste verhaal ‘Hartstocht’ is een prachtig verhaal over een hart dat klopt en liefheeft. Wetenschappelijke feiten over het hart als pompende spier worden gelinkt aan de poëtische benadering van het hart als bron van liefde en gevoelsleven. Hoofd en hart horen bij elkaar en kunnen niet zonder elkaar.

De verhalenbundel ‘De wake’ is een aanrader. Korte, toegankelijke verhalen die je zullen doen lachen, ontroeren en laten nadenken. De verhalen zijn apart te lezen maar zijn aan elkaar verbonden door een opmerkelijk verhaal perspectief. 

Recensies

"een prima verhalenbundel om ongedwongen tussendoor te lezen" http://ferdidelange.blogs...phart.html