Flaptekst

Eerste zin

‘Laarzen buiten laten!’ ‘Jij ook goedemorgen,’ antwoordde Harold. Geen moment had hij overwogen bemodderd de bungalow te betreden. Al een week lang kreeg hij dezelfde mantra naar zijn hoofd. Als hij het tijdelijke kantoor in liep, als hij het huisje in liep. Tien dagen per jaar was Emma een perfecte huisvrouw.

Samenvatting

I Walhalla [2, 3, 4 september 2011, Hondrecht tickets €40 (dag) en €90 (weekend)]  

Tijdens de eerste dagen van het Walhallafestival maken we kennis met Harold Wezeman en Emma van Daalen. Beiden zijn 35 jaar en erg betrokken bij de organisatie van het festival. Harold krijgt plotseling een ei op zijn voet en op de EHBO-post zeggen ze dat hij een gescheurde spier heeft en dat hij enkele weken rust moet nemen. Emma vertelt in het volgende hoofdstuk dat ze erg goed met Harold kan opschieten: ze delen een kamer tijdens het festival, maar hebben meer een soort broer/zusrelatie. Tijdens het strak georganiseerde festival laten de leiders maar 800 mensen toe, ook is de entree niet gratis. Harold heeft een studie gemaakt van Crowd Control.  Alles is gebaseerd op het verlopen van een veilig festival.

II Lovalicious [6 mei 2012, Veemarktterrein Monsel, free entry]

Met hun stagiaire Joris bezoekt Harold Wezeman het festival in Monsel waar door de gratis entree veel meer mensen naar toe komen dan gewenst. Emma krijgt het bericht dat ze met de vader van Harold, Jan, naar het Academisch Ziekenhuis in Monsel moet komen omdat Harold tijdens het festival onwel geworden is. Jan en Emma zien bij aankomst dat Harold op de IC ligt. Vader Jan blijft vrij neutraal. Emma neemt de taak op zich om oude vrienden van Harold te waarschuwen. Zo belt ze o.a. zijn oude vriend Victor die vroeger veel met hem opgetrokken is. Maar de vrouw die in zijn aantekeningen als Aimée wordt aangetroffen, is onbereikbaar. Allengs wordt duidelijk dat Harold in het festival bekneld is geraakt in een grote massa, waardoor hij in ademnood ie gekomen. Wanneer Victor bij zijn bed komt, vraagt hij aan de behandelend geneesheer welk cijfer voor de diepe coma kan worden gegeven. Dat is een drie en dat betekent dat het erg slecht met Harold gaat. Er is natuurlijk veel media-aandacht door het ongeval.

Ook de stagiaire Joris is een gewild persoon: zelfs de politie wil de ware toedracht van hem horen.  De artsen geven na enkele dagen aan dat Harold in feite hersendood is en dat ze de behandeling daarom willen staken. Er is rijp beraad bij de rouwclub en met instemming van vader Jan wordt besloten dat de stekker uit de apparatuur wordt gehaald. Ze zijn er met zijn allen bij. 

Daarna begint meteen de voorbereiding voor de crematie. De vrienden komen met elkaar overeen dat zij de lijkkist gaan maken van gebruikt hout. Er vallen nogal wat humoristische termen bij de bespreking van alle wensen bij de uitvaartondernemer. Ook wordt er door een tante van Harold, Ria, druk uitgeoefend om een speech te maken houden, maar daar willen de vrienden van de rouwclub niets van weten. Ook Jan wil liever niet dat zijn zus het woord voert. Elmer brengt haar de vervelende boodschap over. Emma gaat intussen al een bezoek brengen aan het mortuarium waar Harold ligt opgebaard. Ze ontmoet er familie. Het ongeluk heeft in de media inmiddels veel ophef gekregen en er zijn diverse filmpjes op YouTube te zien. Victor komt vaak bij de vrienden van de club, want zijn relatie met zijn vrouw Saskia is moeizaam. Hij ziet gelegenheid om er zo aan te kunnen ontsnappen en veel meer tijd met de rouwclub door te brengen. Emma vertrouwt hem echter niet zo. Intussen is ook een oude schoolvriendin van Harold opgedoken, Hanna. Met haar schreef hij vooral stukjes voor de schoolkrant die echter op dat moment niet terug te vinden zijn. Alles is klaar voor de crematie van de festivalorganisator Harold Wezeman.

III Uitvaart van Harold Wezeman [15 juli 1976-12 mei 2012, Algemene begraafplaats en crematorium Hondrecht]

De vrienden van de rouwclub verzamelen zich bij de begraafplaats van Hondrecht. Hanna is er ook met haar vervelende man Valentijn en Victor komt met zijn dominante vrouw Saskia. Elmer en Emma zijn natuurlijk alleen, omdat ze geen vaste relatie hebben. Emma ergert zich vreselijk aan het gedrag van Joris, de stagiaire, die in het middelpunt van de belangstelling staat. Er zijn enkele sprekers als Jan (vader) Elmer (baas) Hanna (oude schoolvriendin) Helen (nicht). Victor (oude vriend) en Emma (beste collega). Ze houden wat obligate praatjes. Ria komt niet aan het woord. Daarna wordt er in de aula nageborreld. Emma kotst de wc onder.

Na de uitvaart  komen de vrienden komen best wel veel bij elkaar, tot groot verdriet van Saskia, de partner van Victor, die vindt dat hij teveel weg is. Emma bemoeit zich ook veel met de afwikkeling. Er zijn wel een aantal problemen. Harold had een huurwoning en hij moet die binnen afzienbare tijd verlaten. De eerste inspectrice van de woningbouwvereniging doet erg moeilijk en er moet veel in de oorspronkelijke staat worden teruggebracht. Dat moet allemaal geregeld worden, maar er zijn ook nog twee katten, Samson en Delila, en die moeten ondergebracht worden. Elmer biedt zich aan. Ook de spullen van Harold moeten verdeeld worden: Hanna wil ook wel wat krijgen van haar jeugdvriendje. Er is een cadeaukast waarin Harold  ruim van tevoren cadeautjes kocht voor zijn vrienden. Iedereen is het erover eens dat  Hanna de pen met een H erin zal moeten krijgen. 

De auto van Harold stond op een verkeerde plek geparkeerd toen hij het festival in Monsel bezocht, waardoor er intussen een grote boete op rust. Emma besluit de auto op te halen en die over te nemen, maar bij het ophalen veroorzaakt ze al grote schade wanneer ze tegen een rij buxusplantenbakken rijdt. Intussen is Victor steeds meer van zijn vrouw vervreemd en ziet hij het helemaal niet meer zitten met haar. Ze let op alles. Datzelfde overkomt Hanna in haar huwelijk met de vreselijke Valentijn. Het kan niet uitblijven of die twee worden in elkaars armen gedreven. Saskia wordt erg jaloers en laat Victor van zich vervreemden. In de buurt van Harolds vroegere verjaardag gaat de rouwclub ter nagedachtenis van hem een dagje naar de Efteling.

Op het werk van Elmer krijgt Joris best een belangrijke positie en hij wil een festival voorbereiden ter nagedachtenis van Harold. Emma kan dit niet aanzien, omdat ze zich steeds meer ergert aan Joris.

De tweede inspectrice van de woningbouwvereniging is veel gemakkelijker, zeker als ze hoort hoe Harold om het leven is gekomen. Daarover zijn nog steeds onduidelijkheden. Joris bazuint rond dat Harold tijdens het festival moeilijk is gaan doen over de beveiliging, iets wat Emma zich helemaal niet kan voorstellen. Het kost ook veel moeite om de katten te vangen, vooral Samson heeft veel stress. Victor helpt Emma daarbij. Hij vertelt ook dat zijn relatie met Saskia heel benauwend is. Hij heeft zijn oog laten vallen op Hanna, maar die heeft een heel vervelende man Valentijn rond zich hangen. Wanneer Victor weggaat bij Saskia, verneemt hij dat de vrouw op wie hij verliefd is (Hanna) de laatste maanden van Harolds leven weer teruggegaan is naar haar schoolvriend. Ze is namelijk de onbekende Aimée naar wie ze de eerste dagen na Harolds overlijden hebben gezocht. Dat is een klap in het gezicht van Victor, die nu onderdak zoekt bij Emma. Hij mag op de bank slapen.

Van Joris horen ze dat Harold op het festival van de kook is geraakt, toen hij werd gebeld door een onbekende chick. Dat is dus Hanna geweest. Victor is erg van slag. Elmer en Emma proberen het contact tussen hem en Hanna te verbeteren. Die willen het wel weer met elkaar proberen.

Het gedoe verbetert ook het contact tussen Elmer en Emma. Ze werken een keer beiden in het weekend aan de organisatie van het nieuwe Walhallafestival. Het komt er aan het einde van de dag op neer dat ze elkaar zoenen.

Jan krijgt een uitnodiging van het Academisch Ziekenhuis om nog een keer te komen praten over hoe alles verlopen is. Jan gaat er met Emma heen. Jan neemt alles laconiek op, maar Emma heeft er veel moeite mee. Ze huilt. Ze wil nu ook van Joris weten wat er daadwerkelijk gebeurd is op het festival. Hij vertelt dat Harold amok heeft gemaakt tijdens het festival. Elmer weet ook meer, zegt Joris. Emma gaat naar Elmer en verwijt hem dat hij informatie heeft achtergehouden.

IV Walhalla [31 augustus, 1 en 2 september 2012, Hondrecht, tickets €45 (dag) en €95 (weekend)]

Het is een jaar na het vorige festival. Elmer en Emma weten dat het weer gelukt is. Victor komt ook op het festival, terwijl hij vroeger geen zin daarin had. Ook Hanna is een keer van de partij. Wanneer het festival loopt, verzaakt Joris. Hij gaat aan de drank en is de volgende keer te laat op een afspraak. Hij heeft ook gewoon dingen vergeten te regelen. Emma heeft het altijd wel gedacht en heeft het nu ook wel met hem gehad. Een van de beveiligers herkent Joris bovendien als degene die tijdens het festival van Monsel de ruziezoeker was. Er was een onveilige situatie ontstaan en Harold had met zijn kennis van Crowd Control willen optreden, maar door het gedrag van Joris was het onmogelijk geworden. Joris was daarna in de menigte verdwenen en Harold was hem achterna gelopen. Als hij dat niet had gedaan, was hij niet omgekomen. Het was dus eigenlijk de schuld van Joris dat Harold gestorven was. Op het festival is ook een tribute tot Harold, met jong talent waarvoor hij zich altijd had ingespannen. De bandleden komen allemaal op het podium en zingen met zijn allen: The voice of Harold. Harold had het vast leuk gevonden.

Personages

Emma

Emma is een aardige., jonge vrouw die een heldere kijk op het leven heeft. Ze heeft een broer/zusrelatie met Harold en kan ook goed overweg met Elmer. Als Harold in coma ligt, is ze iemand die koel en zakelijk blijft redeneren. Ze regelt veel van de dingen na zijn dood. Ze probeert zoveel mogelijk normaal door te leven.

Elmer

Elmer is de baas van iedereen. Hij gedraagt zich ook wel zo. Hij laat tijdens het organiseren veel over aan Harold die hij goed kan vertrouwen. Hij is niet zo snel van zijn stuk gebracht. Ook neemt hij de katten van Harold in huis. Aan het einde toont hij zijn genegenheid voor Emma: ze zoenen een keer, maar als lezer weet je niet of het wat wordt.

Victor

Victor is de jeugdvriend van Harold die hem een tijdje uit het oog verloren is. Hij is een heel andere kant opgegaan en getrouwd met Saskia. Die domineert hem nogal door erg te letten op waar hij heen gaat. Maar voor Victor is de dood van Harold een manier om uit zijn beklemmende leven te komen. Hij wil van Saskia af en heeft al zijn hoop gevestigd op Hanna. Maar wanneer hij hoort dat zij de laatste vriendin van Harold was (onder de naam Aimée) voelt hij zich belazerd. Ze gaan tijdelijk uit elkaar, want Elmer en Emma zorgen ervoor dat ze weer bij elkaar komen.

Hanna

Hanna is de jeugdvriendin van Harold. Ze hebben vroeger een supergoed contact gehad en ze waren onafscheidelijk. Omdat zij in een soortgelijke toestand als Victor is beland met Valentijn (die een erg vervelende indruk maak) is ze de laatste tijd weer contact gaan zoeken met Harold. Ze deed dat wel onder de naam Aimée. Ze was bang dat iemand de relatie zou pontdekken. Ze is de laatste die Harold via de telefoon heeft gesproken.

Saskia

Saskia is de control freak van Victor. Ze let erg op hem en ze vertrouwt hem niet. Dat gaat dus niet goed. Bij zo’n vrouw verlangt de gemiddelde man naar vrijheid.

Quotes

"Harold lag in het achterste bed van de zaal en droeg een lichtgele kiel met V-hals, die hem slecht stond. Een dun katoenen dekentje reikte tot halverwege zijn borst. Zijn hoofd en nek zagen paars. Zijn oogleden en lippen waren gezwollen, waardoor hij eerder stomdronken leek dan dood. Toch wist ze onmiddellijk dat hij er niet meer was. Ze wist ook dat ze dit soort dingen niet hoorde te denken. " Bladzijde 32

"‘Het is al onaangenaam,’ reageerde Emma. Victor gaf haar een zachte por. ‘Onaangenamer dan het nu is. Onaangenaam om te zien, ook.’ De neuroloog deed uit de doeken hoe er geen enkele verbetering plaats leek te vinden. Wel verslechteringen: Harolds nieren werkten niet goed meer, hij hield zichzelf niet op bloeddruk. Het woord hersendood viel " Bladzijde 77

"Op het dashboard zat zo’n fotolijstje dat vooral onder vrachtwagenchauffeurs courant was, meende ze. Er was plek voor twee pasfoto’s en daaronder stond in krullende letters: DENK AAN ONS. Harold had links Samson erin gestopt, en rechts Delila. Het idee was dat hij veiliger reed als hij aan hen dacht. Voor Emma werkte het niet, ze schakelde moeizaam.. " Bladzijde 180

Thematiek

Dood door schuld

De onverwachte dood van een vriend staat centraal in dit verhaal. Tijdens een popfestival wordt de jonge Harold slachtoffer van een op hol geslagen massa. Juist hij die ter wille van de organisatie van zijn eigen festival een studie heeft gemaakt van “crowd control” wordt daarvan zelf het slachtoffer. Dat is een ironische speling van het noodlot. Lange tijd blijft echter onzichtbaar wat er precies gebeurd is. Aan het einde wordt ook onthuld dat niet Harold maar de stagiaire Joris een beslissende rol in het drama heeft gespeeld door herrie te maken en in de massa te verdwijnen, waardoor Harold (die we verder niet zo heel goed kennen, omdat hij slechts in één hoofdstuk de verteller is) zich geroepen voelde om zijn makker te beschermen. Daarbij is hij zelf om het leven gekomen. Tenminste hij raakt eerst enige tijd in coma, maar omdat hij in feite hersendood is, wordt besloten de stekker uit de apparatuur te halen. Dan worden de vrienden om Harold heen zich ook bewust van zijn verlies en van de capaciteiten van de jonge organisator. Het boek gaat dan ook voornamelijk over de reacties van mensen op het overlijden van een vriend of familielid. Sommige mensen blijven rustig (vader Jan en collega Emma) anderen zijn wat meer apathisch (Elmer), Joris probeert de held in het drama te worden en Victor wordt emotioneel. Tante Ria probeert ook een rol in het geheel te krijgen. In plaats van een fanclub voor Harold ontstaat er een rouwclub, vindt Emma. Zij is de zakelijkste van allemaal en probeert zoveel dingen goed te regelen ( de afhandeling van het huurpand, het ophalen van de foutief geparkeerde auto van Harold, het onderbrengen van de huiskatten, het regelen van de crematie en de organisatie van het nieuwe Walhallafestival.) Als ze gelijk krijgt met haar vrouwelijke intuïtie wat betreft de vervelende Joris, is het wel goed. Ze hebben tenslotte vrede met de dood van hun zoon (Jan, na het bezoek aan het ziekenhuis) en Emma bij het eerbetoon aan Harold op het laatste festival. Acceptatie de laatste fase van het rouwproces.

Motieven

Vriendschap

Door de rouwclub die gevormd wordt na de dood van Harold, ontstaan ook een aantal vriendschappen tussen mensen. De groep als geheel komt ook vaak bij elkaar, en rond Harolds verjaardag gaan ze ook samen naar de Efteling.

Moeizame liefdesrelaties

Het verhaal geeft ook een kijkje op liefdesrelaties. Er zijn er enkele te bewonderen. Harold en Emma hadden een broer/zusrelatie: ze kunnen erg goed met elkaar opschieten, maar zien een liefdesrelatie niet zitten. Emma staat niet zo open voor liefdesrelaties, aan het eind werkt ze op een dag samen met Elmer en dan komen ze beiden tot een zoen. Hanna die vroeger een leuke relatie had als jeugdvriendin met Harold, heeft een vervelende man die ze na een tijd niet meer ziet zitten. Zoals zo vaak keer je dan terug bij je jeugdliefde. Omdat ze bang is voor haar Valentijn, gebruikt ze een schuilnaam, maar ze mag het geluk met Harold niet terugvinden. Dan komt ze in contact met Victor die ook al zoekende is na een beklemmende relatie met Saskia, die haar man teveel controleert. De naar vrijheid snakkende Victor komt los in de rouwclub en wil dan wel een relatie aangaan met de aantrekkelijk Hanna. Wanneer hij hoort dat ze eigenlijk weer gevallen was op Harold, haakt hij af, maar door toedoen van Elmer en Emma lijken ze voor elkaar bestemd te worden.

Rouwverwerking

Een belangrijk motief is natuurlijk de rouwverwerking na de dood van Harold. Alle betrokkenen doen dat op hun eigen manier, maar samen vormen ze ook een 'rouwclub', die bovendien de afhandeling van veel praktische zaken regelt.

Motto

Vrouwkje Tuinman geeft een heel erg uitgebreid motto. Het is de tekst van een song van Mike Patton op King for a Day (1995, Slash Records) 

 ‘The Gentle Art of Making Enemies’
The words are so familiar – all the same greats, the same
mistakes, it doesn’t have to be like this.
If you don’t make a friend, now, one might make you – so
learn the gentle art of making enemies.
Don’t look so surprised. Happy birthday... fucker. Blow that candle out, we’re gonna kick you.
Don’t say you’re not because you are. History tells us that you are.
All you need is just one more excuse. You put up one hell of a
fight.
I wanna hear your very best excuse. Never felt this much alive.
Your day has finally come – so wear the hat and do the dance
and let the suit keep wearing you.
This year you’ll sit and take it and you will like it – it’s the
gentle art of making enemies.
I deserve a reward, cuz I’m the best fuck that you ever had
and if I tighten up my hole – you may never see the light again. There’s always an easy way out. You need something wet in your mouth.
Never felt this much alive.

Trivia

Op Oudejaarsdag, 2008 verneemt schrijfster Vrouwkje Tuinman dat haar beste vriend in het ziekenhuis coma ligt. Kort na Nieuwjaar overlijdt hij, net als zijn nieuwe geliefde Simone. Samen zaten ze in de personenauto die tijdens een proefritje over de kop sloeg en in een sloot belandde. In 2010 verscheen de bundel Intensive care, met teksten van Tuinman over verlies en rouw. Over de samenwerking en de band die met de andere nabestaanden is ontstaan, vertelde Tuinman in een interview in Vrij Nederland: \'De rouwclub noem ik ons. We zijn nog naar de Efteling geweest.\' Een jaar later publiceerde ze de dichtbundel Wat ik met de sleutel moet. Tuinman schrijft: \'Ik vind dat nu wel iemand anders een tijdje dood mag zijn./ Een top tien is zo gemaakt.\' Het gemis naar haar beste vriend bleef en nu is er de lang verwachte roman: De rouwclub.

Titelverklaring

Wanneer Harold Wezeman overleden is, vormen de nabestaanden Elmer, Emma, Victor, Hanna en Jan een clubje om de crematie zo goed mogelijk te laten verlopen en daarna de afwikkeling van de zaken met elkaar zo goed mogelijk af te handelen. Ze reageren steeds anders op ontwikkelingen. Sommigen emotioneel, anderen zakelijker. Op blz. 120 gebruikt de verteller Emma de term “rouwclub”voor het eerst in de roman.: “Andere vrienden zag je niet meer Daar was het woord fanclub weer. Hoewel jaarclub de lading beter dekte, met al die drank. Rouwclub dat was het. Zou die term bestaan? “ Ook daarna wordt de term van de titel nog wel enkele keren gebruikt.
 

Structuur & perspectief

Er zijn vier delen in deze roman:

I       Walhalla     (onderverdeeld in 2 hoofdstukken)

II      Lovalicious   (25 )

 

III    Uitvaart van Harold Wezeman  (44)

IV    Walhalla (7 )

Elk deel wordt onderverdeeld in een aantal genummerde hoofdstukken zonder titel.  In totaal zijn er derhalve 78 relatief korte hoofdstukken. De hoofdstukken worden vrijwel alle in chronologische volgorde verteld. Er zijn nauwelijks flashbacks in de roman. De vertelde tijd loopt van het ene festival Walhalla naar het andere festival Walhalla een jaar later en die bedraagt dus precies een jaar.

Het perspectief van de roman is in handen van vier personale vertellers: Harold is de minst belangrijke verteller. Alleen in deel I neemt hij een hoofdstuk voor zijn rekening. De andere drie Elmer, Emma en Victor wisselen elkaar in de  drie delen daarna regelmatig af. Emma neemt daarbij de meeste hoofdstukken voor haar rekening. De verteller wisselt per hoofdstuk en daardoor is de handeling heel goed te volgen.

Decor

Wat de tijd betreft wordt het de lezer niet moeilijk gemaakt omdat bij elk deel  wordt vermeld op welke dag en plaats de gebeurtenissen plaatsvinden. De roman begint in deel I in de eerste dagen van september 2011. Het tweede deel is in mei 2012 als het andere festival plaatsvindt. Op 12 mei 2012 overlijdt Harold en dat wordt in deel III beschreven met de afwikkeling van zijn dood en de voorbereiding naar het volgende Walhallafestival. Dat wordt beschreven in deel IV en dat is dus weer september 2012.

Het decor wordt eveneens heel duidelijk aangegeven in de titel van de delen. De Walhallafestivals vinden plaats in Hondrecht. Het Academisch Ziekenhuis (deel II ) is in Monsel en ook deel III wordt afgehandeld in Hondrecht. Hondrecht en Monsel zijn fictieve plaatsen.

Stijl

Vrouwkje Tuinman schrijft in een heldere stijl. Ze gebruikt  korte zinnen en is spaarzaam met metaforen. Wanneer ze die wel gebruikt, zijn ze echter heel beeldend. In de situatie in het ziekenhuis bij het ziekbed van Harold beschrijft ze de omstanders:

Sommigen bleven staan. Naast het  hoofdkussen. Of aan het voeteneinde. De bedden stonden  dusdanig hoog dat niemand de neiging had om erop te leunen. De staande mensen vormden samen met het bed een soort kerststal, een heilige familie. De zittende bootsten een stille verjaardag na. (blz. 44)

Slotzin

Iedereen miste zijn eigen Harold, maar de versie van Joris had nooit bestaan. Misschien moest ze het aan Victor gaan vertellen. Maar die stond te dansen. Ze wist niet dat hij dat kon. Elmer sloeg een arm om haar heen. Harold had het vast leuk gevonden.

Beoordeling

“De rouwclub” is een onderhoudende en hier en daar zelfs humoristische roman over een ongeval tijdens een festival. Het verhaal wordt helder neergezet, de structuur is duidelijk aangegeven in vier delen en het is een boek dat over onderlinge menselijke relaties en vriendschap gaat. Aardig is de verschillende manier van verwerken tussen de vrienden: de een reageert emotioneel, de andere rationeel en praktisch.

Goed is ook dat de schrijfster lang niet alles invult over wat er gebeurd is. Er blijft genoeg te raden over en diverse verhaallijnen worden niet helemaal afgewikkeld.

 

Recensies

"Uiteindelijk blijven ze bijeen, saamhorig in de rouw - een heuse rouwclub dus - maar de personages komen aan gewicht tekort om ook de lezer te binden. Meer dan hun grillen blijft de omgeving je bij: de vrolijke chaos op Walhalla, het huis van Harold met een kast vol cadeaus (die hij alvast gekocht bleek te hebben), het opvallend filosofische tapijt in het uitvaartcentrum:" http://www.volkskrant.nl/...club.html

"Wat Tuinman heel duidelijk maakt in deze roman, is dat rouwen een individuele actie is en dat iedereen op zijn eigen manier rouwt. Sommige mensen worden uit elkaar gedreven door het verdriet, andere mensen vinden juist elkaar. En hierdoor sluit je de roman dicht met een fijn gevoel. Ja, verlies is een verschrikking, maar het leven gaat door, met vallen en opstaan. En voor een aantal personages heeft de dood van Harold ze iets ontzettend moois gebracht. " http://www.pinkbullets.nl...nman-6996

"Hoewel het boek een zwaar onderwerp behandelt, leest het makkelijk en vlot. Je voelt je niet bezwaard tijdens het lezen, integendeel. Het is humoristisch geschreven, droog en vaak zelfs op het randje. Toch zorgt Tuinman ervoor dat het onderwerp met respect behandeld wordt en dit zorgt ervoor dat de emotionele gebeurtenissen extra hard aankomen. Opeens realiseer je je hoe serieus het eigenlijk is. ‘Er is iemand dood.’ Vrouwkje weet dit te brengen als geen ander. Geweldig geschreven, prettig om te lezen en een boek met inhoud. Dat is De Rouwclub." http://www.deadline.nl/ne...Rouwclub